Onderzoek naar de veiligheid van de boezemkade van de polder Weteri ng-oost.

Transcriptie

1 Onderzoek naar de veiligheid van de boezemkade van de polder Weteri ng-oost. A Centrum voor Onderzoek Waterkeringen

2 In houd - Blz. 1. Inleiding 1 2. Beschrijving van de polder, de boezem en de kade 2.1. De polder Ligging Oppervlakte en pei 1 en Inwoners en economische belangen Gevolgen van een doorbraak 2.2. De boezem Oppervlakte en peilen Mogelijkheden tot compartimentering Daling van de boezem bij een doorbraak Gevolgen voor de scheepvaart en waterhuishouding bij een doorbraak 2.3. De kade De lengte van de kade Beschrijving van de kade Aanwezigheid van vreemde objecten Onderhoud van de kade 3. Geschiedenis 4. Beoordeling van de veiligheid van de gehele kade Samenvatting 9

3 Bi jlagenl i jst polder Wetering-Oost Bijlage nr. Omschrijving Tek. nr Situatie, overzicht genomen foto's Geologisch rapport LGM Foto 1 en 2 Foto 3 en 4 Foto 5 en 6 Foto 7 en 8 Foto 9 en 10 Foto 11 en 12 Foto 13 en 14 Foto 15 en 16 A4/ A4/ A A4/ A4/ A4/ A4/ A A4/78.585

4 -1-1. Inleiding In het kader van het systematisch kade-onderzoek is een onderzoek ingesteld naar de veiligheid van de boezemkaden rond de polder Wet er i n g - 00 s t. Deze polder behoort tot het waterschap Vollenhove en ligt in de provincie Overijssel. De kaden beschermen een tamelijk groot, niet erg diepliggend gebied dat hoofdzakel ijk uit grasland bestaat. Het onderzoek is beperkt gebleven tot een verkenning en het maken van een serie foto's van de kaden langs de Vlodder, het Steenwijkerdiep en de Wetering. Bovenvermelde werkzaamheden hebben plaatsgevonden in maart Het Laboratorium voor Grondmechanica (LGM) heeft van het betrokken gebied een geologisch rapport samengesteld dat als bijlage 2 is bijgevoegd. Bij de rapportering is tevens gebruik gemaakt van gegevens die het Ingenieurs- en Architektenbureau van Hasselt en de Koning beschikbaar heeft gesteld, waaronder het "Algemeen plan voor de verbetering van de uitgeveende gronden in het Land van Vollenhove".

5 Beschrijving van de polder, de boezem en de kade 2.1. De polder Ligging De polder,gelegen ten noorden van het Giethoornsche Meer in de provincie Overijssel, wordt in het zuiden begrensd door het Steenwijkerdiep, in het westen door de Wetering en in het noorden door de Vlodder. In het oosten grenst de polder direkt aan de polder Gel deri ngen Oppervlakte en peilen De polder Wetering-Oost heeft een waterstaatkundige oppervlakte van 950 ha. Het polderpeil is vastgesteld op NAP - 2,80 m. Het maaiveld in de polder ligt in het zuid-oosten op ongeveer NAP - 1,6 m en in het noord-westen op circa NAP - 1,5 m. Het gemaal staat in het westelijk deel van de polder en slaat uit op de Wetering. De capaciteit van het gemaal bedraagt 3 x m /min bij een opvoerhoogte van 2,55 m Inwoners en economische belangen Het aantal inwoners in de polder Wetering-Oost zal naar ruwe schatting in de buurt van de 400 liggen. De polder bestaat grotendeels uit grasland met wat bouwland en in het zuiden is wat kleine nijverheid Gevolgen van een doorbraak Na een eventuele doorbraak van een der boezemkaden van de polder Wetering-Oost, zal ook de polder Gelderingen inunderen. De Wold Lakeweg welke de scheiding tussen de beide polders vormt, kan slechts water tot NAP - 1 m keren. Beide polders zullen dan ook tot NAP - 0,8 m inunderen. Bij de berekening zijn de volgende aannamen gedaan: - De oppervlakte van de boezem bedraagt 5000 ha. - De stand van de boezem bij een doorbraak bedraagt NAP - 0,60 m. - De boezem is niet gecompartimenteerd.

6 Met slootberging van de polder is geen rekening gehouden. - Het laagste punt in de Wold Lakeweg ligt op NAP - 1 m waardoor de polder Gelderingen mee inundeert. Na een doorbraak van de kade zal, wanneer met bovenstaande inundatiehoogte rekening gehouden wordt, gevaar ontstaan voor de in beide polders aanwezige bevol king. Bovendien zal aan de veeteelt, akkerbouw en de bebouwing schade toegebracht worden De boezem Oppervlakte en peilen De boezemwateren rond de polder Wetering-Oost behoren tot het boezemgebied van het waterschap Vollenhove en staan hiermee in open ver- binding. De totale oppervlakte van de boezem bedraagt circa 5000 ha. Het peil van de boezem wordt in de zomermaanden zoveel mogelijk gehouden op NAP - 0,70 m en in de wintermaanden op NAP - 0,80 m. Bovendien ontvangt het waterschap Vollenhove het water van: 1. de Steenwijker A en haar bovenloop. 2. het waterschap Ni jeveen-kolderveen. Het Meppelerdiep wordt door het nieuwe gemaal Zedemuden te Zwartsluis bemalen. Bij bui tengewone omstandigheden kan het Meppelerdiep via een aflaatwerk te Beukers lozen op de boezem van het waterschap Vol lenhove Mogelijkheden tot compartimentering De boezemwateren van het waterschap Vollenhove zijn volgens de waterstaatskaart niet te compartimenteren Daling van de boezem bij een doorbraak Bij een doorbraak van de kade langs het Steenwijkerdiep, de Wetering of de Vlodder zal de boezem ongeveer 0,2 m dalen.

7 Gevolgen voor de scheepvaart en waterhuishouding bij een doorbraak De gevolgen voor de scheepvaart en waterhuishouding zullen na een eventuele doorbraak van een der kaden zeer gering zijn De kade De lengte van de kade De totale lengte van de kade rond de polder Wetering-Oost bedraagt ongeveer 9,5 km. De kade langs de Vlodder heeft een lengte van 2 km, wijkerdiep is de kade 3,5 km lang en langs de Wetering 4 km. langs het Steen Beschrijving van de kade Voor de plaats en richting van de foto's wordt verwezen naar bijlage 1. De Wold Lakeweg, welke een tussenkade is, met aan de noord-oost- zijde de polder Gelderingen en aan de zuiawestzijde de polder Wetering-Oost heeft een kerende hoogte welke varieert van NAP - 1 tot NAP - 0,4 m. Deze tussenkade, met een kruinbreedte van 4 m, zal bij een eventuele doorbraak van een der kaden van de polder Gelderingen of Wetering- Oost in verband met de kruinhoogte het water niet kunnen keren. Beide polders zullen daarom inunderen (foto 1). De kade langs het Steenwijkerdiep heeft vanaf de Wold Lakeweg tot aan Scheerwolde een ongeveer 3 à 4 m brede asfaltweg op de kruin. De buitenberm heeft een breedte van 3 à 4 m en is plaatselijk verdedigd door houten perkoenen. Langs de oever en in het buitentalud welke een helling heeft van 1:2 komt over de gehele lengte van de kade riet voor (foto 2). Tot Scheerwolde is er een rij dikke bomen in het buitentalud aanwezig. Aan de teen van de kade ligt plaatselijk een met gras begroeide

8 - 5 - greppel (foto 3). De kruinhoogte van de kade langs het Steenwijkerdiep varieert tussen NAP - 0,2 m en NAP terwijl het achterland direkt achter de kade tussen NAP - 1,4 m en NAP - 0,8 m ligt. Halverwege het kadegedeelte tussen de Wold Lakeweg en Scheerwolde ligt er voor de kade een 50 m lange strook boezemland, breed circa 25 m, met bebouwing erop. Het maaivela heeft hier een hoogte van circa NAP - 0,4 m (foto 4). Voor de brug over het Steenwijkerdiep nabij Scheerwolde gaat de asfaltweg over in een klinker bestrating. Ook is een loswal aanwezig welke verdedigd wordt door middel van een betonnen damwand. De greppel aan de teen van de kade is hier niet meer aanwezig (foto 5). Het kadegedeelte na de brug tot aan de Wetering heeft een circa 3 m brede, in slechte staat verkerende asfaltweg op de kruin. De buitenberm heeft een breedte variërend tussen 3 en 5 m en is plaatselijk door middel van diverse soorten beschoeiingen verdedigd. Langs de oever en in het buitentalud komt over dit laatste gedeelte van de kade langs het Steenwijkerdiep een rietstrook voor. Het binnentalud heeft een helling van 1:2 met aansluitend een greppel (foto 6). Bij "Dubbel hoven" 1 igt voor de kade een strook bebouwd boezemland met een breedte van circa 50 m. Op het boezemland komen bomen en struiken voor. In het kadegedeel te na "Dubbel hoven" staan zowel in het binnen- als buitentalud bomen. De greppel aan de teen van de kade verandert hier in een teensloot (foto 7). De oever van dit kadegedeelte is onverdedigd. Wel komt rietbe- groeiing voor, behalve op die plaatsen waar de oever door af- kalving is aangetast (foto 8). Het kadegedeel te langs de Wetering heeft vanaf het Steenwi jkerdiep tot aan boerderij "Ruimzicht" een ongeveer 2,5 m brede klinkerweg op de kruin. De buitenberm heeft een breedte van 2 à 3 m en is niet verdedigd. Wel ligt er voor de kade een strook boezemland met bebouwing erop. De breedte van het boezemland bedraagt 10 tot 30 m; de hoogte varieert van NAP - 0,4 m tot NAP - 0,l m (foto 9). Dit boezemland wordt plaatselijk onderbroken door vlietland met een breedte van circa 5 m. Halverwege het binnen- en buitentalud, met een helling

9 - 6 - van respectievelijk 1:3 en 1:2, staat een bomenrij (foto 10). Het kadegedeel te van boerderij "Ruimzicht" tot aan de Vlodder komt in grote lijnen overeen met het voorgaande kadegedeelte. De kade heeft nu een 4 m brede asfaltweg op de kruin en in het buitentalud zijn hier meer bomen aanwezig (foto 11). De kruinhoogte van de kade langs de Wetering varieert van NAP - 0,2 m tot NAP, terwijl het achterland direkt achter de kade op NAP - 1,4 m tot NAP - 1 m ligt. Ter hoogte van de ir. D.J. Luteynweg staat een gemaal op het boezemland voor de kade (foto 12). De groene kade langs de Vlodder heeft vanaf Vlodderbrug tot aan de Wold Lakeweg een ongeveer 8 m brede kruin. Voor de kade ligt een strook rietland met een breedte variërend van 1 t ot 6 m. In het rietland staan kleine struikjes en boompjes. Het binnen- en buitentalud heeft een helling van 1:4. De kruinhoogte van de kade langs de Vlodder varieert van NAP - 0,2 m tot NAP, terwijl het achterland direkt achter de kade tussen NAP - 1,5 m en NAP - 0,8 m ligt (foto 13 t/m 16) Aanwezigheid van vreemde objecten Diverse kabels en leidingen liggen in, of kruisen de boezemkaden van de polder Gelderingen. Ook komen in, op en nabij de kaden, bomen, struiken, etc.... voor Onderhoud van de kade Het onderhoud van de kade bestaat voornamelijk uit het jaarlijks aanbrengen van herstellingen, het snoeien van bomen en struiken, het snijden van riet en het uitvoeren van kleine verbeteringen. c

10 Geschiedenis In 1941 werd een begin gemaakt met het droogmaken van de uitgeveende gronden van de polder Wetering-Oost. De kaden werden op dezelfde wijze aangelegd als in de proef- pol der (pol der Gi ethoorn), De omkadingen werden voorzien van een zandkist van 1 m breedte tot op het vaste zand en verder van een zandbed van 0,6 rn om als zandweg te dienen of waarop de latere verharding kon worden aangebracht. Het benodigde zand voor deze kaden werd ontleend aan de aanliggende of in de nabijheid liggende boezemwateren en aan de reeds eerder gemaakte zanddepôts. Bij de aanleg van de polder werd rekening gehouden met de aanleg van de weg Steenwi j k-blokzi jl,

11 -8-4. Beoordeling van de veiligheid van de gehele kade Na een visuele verkenning en op grond van het geologisch rapport van het Laboratorium voor Grondmechanica (bijlage 2) is besloten om in de kaden rond de polder Wetering-Oost geen stabiliteitsonderzoek te verrichten. Enkele redenen hiervoor zijn: a) Het ruime profiel van de kaden. b) Het geringe verschil tussen boezempeil en de maaiveldhoogte achter de kaden. Gezien het ruime profiel en de geringe kerende hoogte kan gesteld worden dat de kaden rond de pol der 1Jeteri ng-oost uit stabi 1 i tei tsoverwegingen als veilig kunnen worden aangemerkt. Tijdens de verkenning is geconstateerd dat de oevers onder andere door de toenemende recreatievaart aangetast worden. Om deze aantasting tegen te gaan zullen de oevers beschermd moeten worden e Tevens dient rekening te worden gehouden met ongel ij ke zettingen van het kadelichaam; dit als gevolg van de variërende dikte van de veenlaag. De hoogteligging van de kade en de aantasting van de oever moeten echter gezien worden al s onderhouds-techni sche problemen, welke los staan van de stabiliteit van de kade. De aanwezigheid van kabels, leidingen en vreemde objecten is niet in de beschouwing over de veilicheid van de kaden betrokken. De aanwezige kabels, leidingen en vreende objecten dienen te worden getoetst aan de volgende leidraden van de Technische Adviescommi ssi e.voor de Waterkeringen. a. Leidraad voor Constructie en beheer van gasleidingen in, op en nabi j waterkeringen, b. Leidraad voor constructie en beheer van vloeistofleidingen in, up en nabij waterkeringen. c. Leidraad voor ontwerp, beheer en onderhoud van constructies en vreemde objecten in, op en nabij waterkeringen.

12 Samenvattina Polder Wetering-Oost De kaden van de polder liggen langs het Steenwijkerdiep, de Wetering en de Vlodder en hebben een totale lengte van ongeveer 9,5 km. De waterstaatkundige oppervlakte van de polder, welke in het oosten rechtstreeks aan de polder Gelderingen grenst bedraagt 950 ha. In de polder wordt voornamelijk veeteelt en enige akkerbouw bedreven. Het maaiveld in de polder ligt gemiddeld op NAP - 1,5 m. De gemiddelde kruinbreedte bedraagt circa 4 m met een kruinhoogte variërend tussen NAP - 0,2 m en NAP. Langs de westelijke kade liggen vliet- en boezemlanden waarvan de hoogte ligt tussen NAP - 0,15 m en NAP + 0,l m. Het Laboratorium voor Grondmechanica heeft van het gebied een geologisch rapport samengesteld. Hieruit blijkt dat in het kadelichaam, dat hoofdzakelijk uit zand is opgebouwd, een laag veen voorkomt, waarvan de dikte varieert tussen de 0,l en 0,6 m. Ter plaatse van oude stroomgeulen kan deze laag dikker zijn. Ten gevolge van deze variaties in de dikte van deze veenlaag, moet rekening gehouden worden met ongelijke zettingen van het kadelichaam. Op grond van de geologie, de profielvorm en de geringe kerende hoogte van de kade, kunnen de kaden uit stabiliteitsoverwegingen als veilig worden aangemerkt, Tijdens de verkenning is geconstateerd dat de oevers door de toenemende recreatievaart worden aangetast Om deze aantasting tegen te gaan zullen de oevers beschermd moeten worden. De hoogteligging van de kade en de aantasting van de oever moeten echter gezien worden als onderhouds-technische problemen, welke los staan van de stabiliteit van de kade.

13 De aanwezigheid van kabels, leidingen en vreemde objecten is niet in de beschouwing over de veiligheid van de kaden betrokken. De aanwezige kabels, leidingen en vreemde objecten dienen te worden getoetst aan de volgende leidraden van de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen. a. Leidraad voor constructie en beheer van gasleidingen in, op en nabij waterkeringen. b. Leidraad voor constructie en beheer van vloeistofleidingen in, op en nabij waterkeri ngen. c. Leidraad voor ontwerp, beheer en onderhoud van constructies en vreemde objecten in, op en nabij waterkeringen.

14

15

16

17

18

19

20

21

22