Advies interim boezempeil

Transcriptie

1 Advies interim boezempeil Aanleiding, waarom interim boezempeil Sinds 1998 geldt in de boezem een zomerpeil van NAP-0,42 m. en een winterpeil van NAP-0,47m. Het lagere winterpeil is ingesteld om de kans op wateroverlast te verkleinen zolang de boezemmaatregelen van ABC-Delfland nog niet zijn uitgevoerd en de boezem nog niet op orde is. In het peilbesluit van Delflands boezem van juli 2007 zijn de bovengenoemde peilen vastgesteld als interim-peilen. Uiterlijk vier jaar na het vaststellen van het boezempeilbesluit, in dus in , zou het interim-peil worden verlaten en zou het vastgestelde boezempeil van NAP-0,43 worden ingesteld. In het peilbesluit is vastgelegd dat de beslissingsbevoegdheid voor het verlaten van het interim peil en het instellen van het vaste boezempeil van NAP-0,43 ligt bij het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden. De sector watersystemen zal in 2010 het besluit voorbereiden om het interim peil te verlaten. Als onderbouwing voor dit besluit is aan sector B&O, team waterhuishouding de vraag gesteld of de actuele veiligheid van het boezemsysteem tegen wateroverlast voldoende is om het interim peil te verlaten. Om de vraag te beantwoorden wordt de actuele veiligheid van het boezemsysteem met betrekking te wateroverlast bepaald. Vervolgens wordt aan de hand van de actuele veiligheid en een advies gegeven over het verlaten van het interim boezempeil. Stand van zaken boezem 2010 Stand van zaken ABC-Delfland voor boezemsysteem De doelstelling van het ABC-Delfland project voor de boezem is vierledig: - Veiligheid voor de boezemkaden. Maximale peilstijging 0,2 meter bij herhalingstijd die hoort bij de veiligheidsklasse van de kade. Vanuit oogpunt van kosten en de realiseerbaarheid richt Delfland zich ten eerste op het beperken van de peilstijgingen langs kaden en in tweede instantie op kademaatregelen. - Bescherming tegen wateroverlast in het boezemland volgens de NBW-normering, 0,4 m peilstijging T100 en 0,35 m peilstijging T50. - Neerslag van 100 mm in 48 uur kunnen verwerken volgens de neerslag september Dit correspondeert met een herhalingstijd van T190. Deze doelstelling is gesteld in de VV van 24 november 2004 na herijking ABC boezem. - Streven naar een robuust watersysteem zodat ook bij extreme neerslag boven de normen de schade niet disproportioneel toeneemt met de neerslag. Aan de doelstelling om 100 mm in 48 uur te kunnen verwerken wordt impliciet voldaan als aan de T100 doelstelling voor middenscenario 2050 wordt voldaan. In een eerdere berekening voor de kadernota is al inzichtelijk gemaakt dat na uitvoering van het project Poelpolder met 25 ha extra open water in de boezem nog niet overal wordt voldaan aan de doelstelling van maximaal 0,4 meter peilstijging bij T100 (en aan 0,35 meter peilstijging bij T50). Dit geldt zowel bij huidig neerslagklimaat als bij het middenscenario 2050 waarbij de neerslagintensiteit 10% groter is. Op één locatie in het Westland te Monster is de peilstijging bij T100 (huidige klimaat en middenscenario 2050) groter dan 0,4 meter. Ook aan de doelstelling van maximaal 0,2 meter peilstijging wordt niet overal voldaan. In kaart 1 in bijlage 1a zijn de hoogste waterstanden afgebeeld bij herhalingstijden T100, T300 en T1000. In kaart 2 in bijlage 1b is weergegeven waar overschrijding van de toelaatbare peilstijging optreedt bij deze herhalingstijden. In figuur 1 zijn de potentiële knelpuntlocaties afgebeeld. 1

2 Delftsche Vliet, Leidsche Vliet, Broeksloot, Rijswijkse Vaart/Zandvaart, Rijn- Schiekanaal rondom Delft, Tweemolentjesvaart Oud- en nieuw Wateringveldsche polder Monster / Zwartenhoek Pijnackerse Vaart Strijp (Oude- en Nieuwe Broekpolder) Figuur 1: Overschrijding toelaatbare peilstijging bij T100 in de situatie mét berging Poelpolder. De punten waar overschrijding van de toelaatbare peilstijging optreedt zijn: - De Vliet en daarop aansluitende watergangen tussen Leidschendam en Delft (Delftsche Vliet, Leidsche Vliet, Broeksloot, Rijswijkse Vaart/Zandvaart, Rijn- Schiekanal rondom Delft, Tweemolentjesvaart); - Boezemwatergangen rondom Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder; - Strijp bij de Oude en Nieuwe Broekpolder; - In Monster / Zwartenhoek. - Pijnackerse Vaart. Voor dit knelpunt wordt al een oplossing uitgewerkt. De overschrijding op de Oude Spui bij de Oranjepolder is een modelartefact. In de berekeningen was het streefpeil in de boezempeil NAP-0,43 en er is geen rekening gehouden met voormalen of maalstops. Aangenomen is dat het systeem om de binnenstad Delft af te sluiten van de boezem operationeel is. De hierboven beschreven toetsing behoeft de nodige nuancering. Het is niet gezegd dat de geconstateerde normoverschrijdingen ook daadwerkelijk knelpunten zijn. Nog uit te voeren onderzoek naar de maaiveldhoogte in Monster en de robuustheid en stabiliteit van de kaden moet uitwijzen of de overschrijding van de toelaatbare peilstijging van 0,4 2

3 respectievelijk 0,2 meter op deze locaties daadwerkelijk tot problemen leiden. Daarnaast is geconstateerd dat er nog geen vastgesteld eenduidig toetskader is voor de boezem. Het is op sommige locaties, met name in het Westland niet geheel duidelijk welk toetscriterium moet worden gehanteerd, de 0,4 meter peilstijging voor inundatie of de 0,2 meter peilstijging voor kadeveiligheid. In het genoemde onderzoek is zoveel mogelijk aangesloten bij eerdere onderzoeken van het boezemsysteem waarin 24 toetspunten werden gehanteerd. Ten westen van de denkbeeldige lijn tussen Veen- en Binckhorstpolder en gemaal Westland is een toelaatbare peilstijging van 0,4 meter gehanteerd, terwijl ten oosten van deze lijn een toelaatbare peilstijging van 0,2 meter is aangehouden. In het hierboven genoemde onderzoek voor de kadernota is de effectiviteit van de nog uit te voeren boezemmaatregelen onderzocht (calamiteitenbergingen Driemanspolder, Berkel, Woudse Polder en enkele doorverbindingen en verbredingen in het Westland). Gelet op de overschrijding van de gestelde normen en de invloed van de maatregelen bleek dat alleen de calamiteitenberging Driemanspolder en de doorverbinding Zwartendijk nog effectieve maatregelen zijn die een bijdrage leveren aan het oplossen van de (potentiële) knelpunten. Verbreding van Vlotwatering/Monstersche Vaart en verbreding van een klein deel van het Nieuwe Water tussen Rijckevorselse Sluis en Oranjesluis leveren nauwelijks een bijdrage aan het beperken van de waterstandstijging maar zijn wel effectief om lokaal (te) hoge stroomsnelheden tegen te gaan. Aanvullende berekening zónder berging Poelpolder Omdat in de hierboven beschreven berekening de realisatie van de berging in Poelpolder als autonome ontwikkeling is meegenomen is voor dit advies een extra berekening uitgevoerd zónder de berging Poelpolder dus de actuele veldsituatie van het boezemsysteem, maar met een boezempeil van NAP-0,43 m. Het verlaten van het interim boezempeil in de winterperiode vindt immers al op korte termijn plaats. In de berekening is alleen de T100 situatie beschouwd omdat die voor het Westland maatgevend is en de Poelpolder in het Westland effect heeft. Voor de peilstijgingen buiten het Westland bij herhalingstijden T300 en T1000 worden de resultaten van de eerder uitgevoerde berekening mét Poelpolder beschouwd. Het blijkt dat zónder de berging Poelpolder de toelaatbare peilstijging van 0,4 meter bij een T100-situatie zowel bij huidig neerslagklimaat (dus zonder klimaateffect) in het Westland op twee plaatsen wordt overschreden (figuur 2): - In Monster / Zwartenhoek. Deze locatie kwam in de studie voor de kadernota ook als potentieel knelpunt naar voren); - De Heen- en Geestvaart; 3

4 Heen- en Geestvaart Figuur 2: Hoogste waterstanden T100-neerslag huidige veldsituatie. Ten opzichte van de situatie mét berging Poelpolder treedt in de Heen en Geestvaart nu ook een te grote peilstijging op (omcirkeld). Naast deze locaties waar niet wordt voldaan aan het inundatiecriterium zijn er de eerder genoemde locaties bij boezemkaden waar de peilstijging groter is dan 0,2 meter. Samenvattend kan worden geconcludeerd dat het boezemsysteem nu niet voldoet aan de doelstellingen die bij het ABCDelfland project zijn gesteld. Daarmee is nog niet gezegd dat er daadwerkelijk sprake is van knelpunten, dat moet nader onderzoek uitwijzen op de locaties waar de geconstateerde overschrijdingen van toelaatbare peilstijgingen optreden. Effect van een lager boezempeil op de hoogste waterstanden Het effect van een lager boezempeil op de hoogste waterstanden is met het boezemmodel berekend. In figuur 2 staat het verschil afgebeeld tussen de hoogste waterstand bij een boezempeil van NAP-0,43 en bij een boezempeil van NAP-0,53 meter, dus een 0,1 meter lager peil. Het 0,1 meter lagere boezem reduceert de peilstijging met ca. 3 à 7 cm. op de locaties waar potentiële knelpunten waren geïdentificeerd, namelijk het boezemland in Monster en Heen- en Geestvaart, de boezemkaden tussen Delft en Leidschendam en de boezemkaden rondom de Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder. Wanneer het interim peil wordt verlaten zal ten opzichte van het peil waarmee de waterstanden zijn berekend (NAP-0,43 m) het boezempeil 1 centimeter lager worden in de zomerperiode (NAP-0,42 m. naar NAP-0,43m.) en 4 centimeter hoger (NAP-0,47 m. naar NAP-0,43 m.) in de winterperiode. Het effect van een 4 centimeter hoger 4

5 boezempeil zal navenant en omgekeerd zijn met het berekende effect van 10 centimeter peilverlaging, dus 1 à 3 centimeter hogere maximale waterstanden. Op de potentiële knelpuntlocaties in het Westland en rondom de Oud- en Nieuwe broekpolder en Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder zal het effect het kleinst zijn, een toename van de peilstijging van ca. 1 centimeter. Voor de boezemwateren tussen Delft en Leidschendam is het effect groter, ca. 3 centimeter. Het lagere winterpeil zorgt dus met name tussen Delft en Leidschendam voor een reductie van peilstijgingen. Voor de potentiële knelpunten in het Westland (Monster, heen- en Geestvaart) en rondom de Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder is het effect gering. Figuur 3: Berekend effect op de hoogste waterstanden van een 0,1 meter lager boezempeil bij een T100 situatie en locatie van eerder berekende potentiële knelpunten. Discussie Het boezemsysteem voldoet nu niet aan de doelstelling van ABC-Delfland voor de boezem. Plaatselijk wordt de toelaatbare peilstijging van 0,2 meter bij boezemkaden en 0,4 meter in boezemland overschreden. Een nadere analyse op deze locaties moet uitwijzen of daadwerkelijk sprake is van knelpunten. In de praktijk zal de kans op overschrijding van de toelaatbare waterstand worden verkleind doordat het boezempeil volgens het neerslagprotocol wordt verlaagd 5

6 ( voormalen ) als grote neerslaghoeveelheden worden verwacht. Volgens het neerslagprotocol wordt in de zomermaanden (mei t/m augustus) het boezempeil verlaagd met 5-10 cm. als meer dan 25 mm. neerslag in een etmaal wordt verwacht. In de wintermaanden (september t/m april) wordt het boezempeil al vanaf een verwachte etmaalsom van 15 mm. met 5 10 cm. verlaagd. Het effect van dit voormalen op de peilstijgingen bij extreme neerslag zal overeenkomen met de berekende verlaging volgens figuur 3. Dit voormalen zal in de wintermaanden effectiever zijn dan in de zomermaanden omdat de extreme zomerbuien relatief snel kunnen ontstaan en minder goed zijn te voorspellen. Voor de knelpuntlocaties in het Westland, de Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder en de Oude- en Nieuwe Broekpolder zal het instellen van een vast jaarrond peil naar verwachting weinig effect hebben op de kans op wateroverlast. Het handhaven van een winterpeil heeft daar dus weinig toegevoegde waarde. Voor de potentiële knelpuntlocaties tussen Delft en Leidschendam is het effect van een lager winterpeil op de hoogste waterstanden iets groter, orde van grootte 3 centimeter. Op de meeste van die locaties zal echter door voormalen volgens het neerslagprotocol al worden voldaan aan de toelaatbare peilstijging. Alleen bij de Broeksloot te Leidschendam zal ook bij voormalen de waterstand bij T100 hoger zijn dan de toegestane NAP-0,23 m. Advies - Nader onderzoek of overschrijding van toelaatbare peilstijging tussen Delft en Leidschendam daadwerkelijk een knelpunt betekent. Dit advies is al verstrekt aan de programmamanager van Watersystemen en dit wordt in het programma voor de boezem opgenomen. - De kans op wateroverlast (overschrijding van de hoogst toelaatbare waterstand bij boezemkaden) zal voor de boezemkaden tussen Delft en Leidschendam iets toenemen bij een hoger winterpeil. Voor de overige locaties waar potentiële knelpunten waren berekend (Westland, kaden rondom Oud- en Nieuw Wateringveldsche polder, kade bij Oude- en Nieuwe Broekpolder) heeft het hogere winterpeil een gering effect op de kans op wateroverlast. De verwachting is dat met het huidige neerslagprotocol (voormalen) het risico op deze potentiële knelpuntlocaties voldoende wordt beperkt. Het risico van het verlaten van het huidige winterpeil voor wateroverlast en te hoge peilstijgingen bij boezemkaden is dus beperkt. Het advies is daarom om het lagere winterpeil te verlaten en een vast boezempeil in te stellen. - Voorlopig handhaven van het huidige neerslagprotocol totdat meer duidelijk is over de status van de berekende potentiële knelpunten in het boezemsysteem. 6

7 Concept Bijlage 1a Berekende maximale waterstand bij verschillende herhalingstijden. 7

8 Concept Bijlage 1b: Berekende overschrijding van de toelaatbare peilstijging bij verschillende herhalingstijden 8