Campagne 2005/ Campagneformulier Belgica Deelnemerslijst. 3. Objectieven van de campagne. 4. Werkingsgebied - bemonsteringsstations

Transcriptie

1 CAMPAGNE 2005/18 - ECOSYSTEEM Campagne 2005/18 1. Campagneformulier Belgica Deelnemerslijst 3. Objectieven van de campagne 4. Werkingsgebied - bemonsteringsstations 5. Operationeel verloop 6. Bezetting van de laboratoria 7. Gebruik van de boordinfrastructuur 8. Bemonsteringsprogramma 9. Automatische data-acquisitie Bijlage 1 : Bijlage 2 : Bijlage 3 : Bijlage 4 : Bijlage 5 : Kaart bemonsteringspunten BCP en Schelde Voorstel operationeel verloop Samenvatting bemonsteringsprogramma Gedetailleerd overzicht uit te voeren monsternamen Lijst gevaarlijke producten 1

2 1. CAMPAGNE FORMULIER BELGICA 2005/18 1. Campagne volgnummer 2005/18 2. Datum / uur VTV Zeebrugge Touch and go Zeebrugge Touch and go Antwerpen Touch and go Antwerpen VTA 3. Verantwoordelijke Wetenschapper 11/07/ u00 11/07/ u00 - zie opmerkingen 13/07/2005 zie opmerkingen 14/07/2005 zie opmerkingen 15/07/2005 (pm) E. Monteyne BMM M.Fettweis / Jp. Deblauwe BMM (recuperatie tripode en ADCP) Deelnemende instellingen 4. Werkgebied - geografische zone DIPCLEAR noodzakelijk BMM, UG (LMAE, LMB & LCA), ULB Belgisch Continentaal Plat Schelde Estuarium JA, aangevraagd BMM dd Aantal in te schepen wetenschappers 11.07: (pm): Deelname vereist van : - Marine duikersteam - Marine verpleger - Loods Plaats en tijd inscheping : 7. Noodzakelijke wal en boordinfrastructuur voor in- en ontschepen materieel (walhefkraan, boordkraan) 8. Assistentie BMM voor SCTD, dataacquisitie of andere (BMM-ODAS)? Neen Neen Ja, Schelde Wordt geregeld door de Commandant. 1 11/07: Boordkraan voor inscheping: - materiaal UG - materiaal BMM Walkraan voor inscheping leefcontainer laboconatiner eveneens aan boord. Boordkraan voor ontscheping, tripode, overige instrumentatie. 2 15/07 (te Antwerpen kaai 26-27): Boordkraan voor ontscheping: - monsters en materiaal Walkraan en transport c/o SKB N.V. voor ontscheping labocontainer en inscheping stroomgroep. Ja, opstarten ODAS II & SCTD 2

3 9. Opmerkingen : Wegens deelname van de Belgica op 8 juli aan de Vlootparade ter gelegenheid van 175 jaar België, wordt de geplande recuperatie van de BMM verankerde instrumentatie (tripode en ADCP) gepland op maandag 11 juli. Dit indien de weersomstandigheden gunstig zijn, zie tevens de opmerking in het programma voor de campagne 2005/17. Meteen na de recuperatie wordt een touch and go voorzien te Zeebrugge (VTA 15u00) ter ontscheping van het materieel en het betrokken BMM personeel. Er zal mogelijks een opname gedaan worden door de TV-ploeg van 1000 zonnen en garnalen. Dit ter voorbereiding van de opendeur van de Belgica in Temse tijdens het weekend erop. Voor het in- en ontschepen van de TV-ploeg is een Touch & Go gepland wo 13/07/05 respectievelijk om 11h00 en 17h00 in Antwerpen (voor 4 personen). Het precieze uur is afhankelijk van het verloop van de staalname. Er is een Touch & Go gepland voor het meevolgen van de staalnames in station S22 Antwerpen do 14/07/05 door 1 persoon. Deze zal inschepen rond 8 uur en ontschepen na de staalname. Het nemen van het longitudinaal profiel in de Schelde voor het SISCO project is afhankelijk van het zoutgehalte. Tijdstip van de monsternamen en bemonsteringspunten is afhankelijk van de vooruitgang van de campagne en af te spreken met de Commandant. Gezien het aantal wetenschappers aan boord is de slaapcontainer noodzakelijk. Verder is de installatie van de labocontainer vereist voor het uitvoeren van de radiotracer experimenten (SISCO). De stations voor het project ENDIS-RISKS en SISCO vallen grotendeels samen, daardoor is het mogelijk de meeste stations gelijktijdig te bemonsteren. Het is noodzakelijk om de visserijslepen voor ENDIS-RISKS bij daglicht uit te voeren. Tevens is het noodzakelijk om rekening te houden met de getijden. De locaties en het aantal visserijslepen worden besproken met de Commandant. Verantwoordelijke wetenschapper : E. Monteyne Get. Opmerkingen BMM i) De wetenschappers dienen voor de werkzaamheden op dek te beschikken over aangepaste veiligheidskledij. Dit betreft onder meer, afhankelijk van deze werkzaamheden: veiligheidsschoeisel, handschoenen,... Aan boord zijn enkel veiligheidshelmen beschikbaar. ii) De wetenschappers worden erop gewezen dat de boord GSM slechts in uitzonderlijk geval, dienstgesprekken die louter te maken hebben met de operationele uitvoering van de aan de gang zijnde campagne, ter beschikking kan gesteld worden van de ingescheepte wetenschappers. Voor overige dienstgesprekken eigen aan de instelling / het laboratorium en privé gesprekken dienen de wetenschappers voor een eigen GSM toestel te zorgen. iii) De wetenschappers worden verzocht hun rekeningen aan boord in cash te vereffen; cheques worden niet langer aanvaard en kredietkaarten evenmin. Voor akkoord : A. Pollentier Coordinator Belgica 3

4 2. DEELNEMERSLIJST VOLLEDIGE CAMPAGNE Periode / 13 / / E. MONTEYNE BMM * M. NEYTS BMM * H. NOPPE UG (LCA) * A. GHEKIERE UG (LMAE) * G. COULIER UG (LMAE) * B. BEUSELINCK UG (LMB) * G. DESMET UG (LMB) * D. PEELAERS UG (LMB) * N. FOCKEDEY UG (LMB) * A. GOFFIN UG (LMB) * V. CARBONNEL ULB * L. REBREANU ULB * J. PETIT ULB * A. TAILLEZ ULB * P. ROOSE BMM * H. VAN WELDEN TV-PLOEG * J. DE NEVE TV-PLOEG * S. VAN ROY TV-PLOEG * G. SMAGGHE M. FETTWEIS of F. FRANCKEN UG (Vakgroep gewasbescherming) BMM * * JP. DEBLAUWE BMM * D. VANTUYCKOM BMM * Verdeling der hutten door de hoofdwetenschapper bij de aanvang van de campagne. (*) Toestemming tot inschepen werd aangevraagd voor deze personen 4

5 3. OBJECTIEVEN VAN DE CAMPAGNE 3.1. Hormoonverstoring in het Schelde estuarium: verspreiding, blootstelling en effecten BMM-ROOSE (ENDIS-RISKS) Het project heeft tot doel de verspreiding en de mogelijke effecten van hormoonontregelende stoffen in het Schelde estuarium in kaart te brengen. De te analyseren componenten staan op de OSPAR lijst van chemicaliën met prioriteit of worden aangeduid als hormoonontregelaars op de OSPAR lijst van kandidaat verbindingen. Bovendien zal met behulp van biomerkers de korte en langetermijneffecten van deze verbindingen geëvalueerd worden in het laboratorium en in het veld. Voor de prioritaire stoffen zal hun fysisch-chemische distributie (speciatie binnen de verschillende compartimenten: sediment, water, zwevende stof), hun concentraties in biota (mysidaceeën en grondels) en geografische verspreiding in kaart gebracht worden. Bovendien worden de mogelijke ecotoxicologische effecten beschreven op een ecologisch belangrijke groep endeme organismen (mysidaceeën). Hierbij worden zowel de acute als chronische effecten op individueel en populatieniveau beschreven en vergeleken met historische gegevens Silica Retention in the Scheldt Continuum and its impact on coastal Eutrophication ULB CHOU (SISCO) De algemene doelstelling van het project SISCO is een beter inzicht te verkrijgen in de biogeochemische cyclus van Si en zijn antropogene verstoring in het Schelde continuüm (rivierestuarium-kustzone). De biogeochemische cyclus van opgelost Si in aquatische ecosystemen is belangrijk voor het structureren van biologische gemeenschappen. De overmaat aan N en P, relatief ten opzichte van Si, die via de rivieren naar de kustzone wordt aangevoerd heeft een dramatisch effect gehad op de voedselwebben in de kustzeeën. De bronnen en sinks van Si in het Schelde-continuüm zullen geïdentificeerd worden. Belangrijke processen die het biogeochemische gedrag van Si in de waterkolom controleren zullen worden gemeten. De vroege diagenese van Si zal worden geëvalueerd met als doel de flux van Si die in sedimenten wordt opgeslagen alsook de interne recyclage van Si in de sedimenten te bepalen. Tenslotte zal de Si flux van de Schelde naar de Zuidelijke Baai van de Noordzee gekwantificeerd worden met de hulp van een gekoppeld hydrodynamisch-biogeochemisch model, waarin zowel de input van de belangrijkste toevoerrivieren, de fractie die in het estuarium wordt opgeslagen alsook de fractie die de kustzone be reikt zullen worden bepaald. Dit zal toelaten om de impact van Si op eutroficatie van de kustzone via wijzigingen in fytoplanktonsoortensamenstelling te evalueren 3.3. Monitoring van de bouw van een windmolenpark op de Thorntonbank BMM LAUMONT In het kader van de toegekende vergunning aan C-Power (C-Power is een Belgisch bedrijf dat instaat voor de ontwikkeling en de realisatie van een farshore windenergiepark op de Thorntonbank, 27 à 30km in de Noordzee) voor de bouw van een windmolenpark in de EEZ werd een monitoringsplan uitgewerkt. Dit plan wordt gespreid over zes jaar en vangt aan in het najaar van MOMO Monitoring en modellering van het cohesieve sedimenttransport en evaluatie van de effecten op het mariene ecosysteem ten gevolge van bagger- en stortoperaties. BMM- FETTWEIS MOCHA Mud origin, characterisation and human activities. BMM- FETTWEIS 5

6 4. WERKINGSGEBIED - BEMONSTERINGSSTATIONS Zie bijlage 1: kaart met de "Bemonsteringspunten BCP en Schelde" voor ENDIS-RISKS en SISCO en kaart met de punten voor de bemonstering van de Thornthonbank. De posities van de punten worden gegeven in de bijlagen 2 tot 4. Noot: Het verankerd meetstation bevind zich in de nabijheid van de Meetpaal MOW 1 5. OPERATIONEEL VERLOOP Voorstel operationeel verloop Zie opmerkingen vooraf met betrekking tot de recuperatie van het tripode meetstation en de ADCP (Acoustic Doppler Current Profiler). Zie bijlage 2 voor een overzicht van het operationeel verloop. Het daglicht wordt optimaal benut om de Scheldepunten aan te doen. De punten voor het saliniteitsprofiel worden enkel genomen wanneer dit het verdere verloop van de campagne niet in het gedrang kan brengen (wanneer op het schema vooruitgelopen wordt). ENDIS-RISKS en SISCO (Scheldeprogramma) De stations op de Schelde worden samen bemonsterd (ENDIS-RISKS en SISCO). Er dient rekening gehouden worden voor het bemonsteren met daglicht en getij. Terneuzen S04 wordt niet meer te bemonsteren voor ENDIS RISKS. Een voorstel voor het verloop wordt gegeven in bijlage 2. Er wordt voorgesteld eerst water en sediment te bemonsteren (Van Veen en Reineck/Boxcorer) en de automatische registraties op te nemen (Sea-cat) en daarna te vissen. Er zal geen epibenthos meer bemonsterd worden. Zo komt er meer tijd vrij om hyperbenthos te bemonsteren. Er wordt bemonsterd tot er voldoende biomassa verzameld is. Na het slepen dient opnieuw een automatische registratie te worden genomen. Gedurende de bemonstering zou terzelfdertijd water worden gecentrifugeerd. De bemonsteringstijd wordt geschat op 3 tot 4 uur. SISCO (BCP) Op de BCP stations wordt eerst water, daarna sediment bemonsterd. Er wordt slechts één boxcorer genomen tijdens daglicht op station 230. Op station 330 wordt tevens gecentrifugeerd. Dit kan reeds vanaf de aankomst op het punt. BIJKOMENDE STAALNAME HYPERBENTHOS Er zullen bijkomende slepen worden gedaan met de hyperbentische slede aan de Thornthon en de Goottebank. Dit is voor het verzamelen van data over het windmolenpark. Voor elk staal wordt ook een CTD en een Reineck genomen. Er worden aanvankelijk 6 staalnames voorzien, maar afhankelijk van het verloop van het schema kan het aantal gereduceerd worden. Er wordt een half uur per staalname gerekend. 6

7 6. BEZETTING VAN DE LABORATORIA BMM : Scheikunde lab BMM MOMO/MOCHA team: Wetlab UG (LCA & LMAE): Scheikunde + biologie lab UG (LMB): ULB : Fish lab Labo microbiologie Labo container Meer gedetailleerde bezetting te bepalen bij het begin van de campagne door de hoofdwetenschapper. 7. GEBRUIK VAN BOORDINFRASTRUCTUUR - Slaapcontainer L Laboratoriumcontainer water : - Davit voor: Niskinflessen 3 x 10 l en 2 x 5 l (BMM) Niskin (30 l) Teflon Coated Go-Flow (3 x 10 l) Seabird SCTD SBE19 met OBS en PAR-sensor - Seabird SCTD SBE21 Bewaring van de stalen : diepvries en koelkast wet lab Milli RO/ Milli Q systeem Visserij : - vrieskamer fish lab en wet lab - koelkamer fish lab - zeewatercircuit - Bentische slede - Oude hyperbentische slede (UG) - Opwerktafel Sediment : - kleine A-frame - Van Veen grijper - Box Corer - Reineck Zwevende stof : - Doorstroomcentrifuge OPM: De boomkor die totnogtoe altijd mee was voor de visserij is sinds deze campagne niet meer nodig. Er wordt enkel nog met de bentische slede gevist. 7

8 8. BEMONSTERINGSPROGRAMMA S ENDIS-RISKS en SISCO De monsternamen werden samengevat in de bijlagen 2 tot 5. De stations kunnen grotendeels samen worden bemonsterd voor ENDIS-RISKS en SISCO. 1. Waterstalen (Niskin, Go-Flo) Voor het saliniteitsprofiel dient tevens een Niskin te worden genomen. 2. Sedimentstalen (Van Veen, Reineck, Boxcorer) Er wordt slechts op 5 punten een boxcorer genomen. Wanneer dit niet kan wegens omstandigheden, zal een Reineck worden genomen. Om het wisselen van de kabels zo veel mogelijk te vermijden, wordt er rekening gehouden met de volgorde van de staalnames. 3. Zwevende stof mbv doorstroomcentrifuge: Er kan gecentrifugeerd worden tijdens het slepen. 4. Visserij Een visserijsleep op de Schelde duurt ongeveer 10 min. Per station zou er minimaal 2 keer moeten voorstrooms gesleept worden met de bentische slede. Er wordt gesleept tot er voldoende biomassa verzameld is. De totale duur voor bemonstering wordt op 1 tot 2 uur geschat en is afhankelijk van de densiteit van de populaties. Sleepafstand: ± 1000 m Diepte: ± vast (vb 10 meter dieptelijn) Sleepsnelheid: 4.5 knopen Aan het begin en einde van de sleep worden omgevingsvariabelen bepaald mbv Seacat. Rekening houdende met de reeds voorgekomen problemen op punt 15 en 12 werd er besloten om op punt 15 enkel nog passief te bemonsteren met de benthische slede. De strategie voor S12 zal besproken worden tijdens de campagne in samenspraak met de commandant. Voor de visserij op de Thornthon en de Goottebank wordt aan 1.5 knopen tegenstroom gevaren. Elke sleep duurt 15 minuten. Zie hieronder de sleepposities. Stations Beginpositie Eindpositie (vorige campagne) Dgps lon. E/W Dgps lat. N/S Dgps lon. E/W Dgps lat. N/S WT4 E N E N WT7 E N E N WT8 E N E N WT9 E N E N WG1 E N E N WG2 E N E N

9 9. AUTOMATISCHE DATA-ACQUISITIE NR PARAMETERS opvraging om de 10 sec. 13 PT/ST SPEED 14 DEPTH DSN 15 FO/AF SPEED 16 REL. WINDDIR 17 REL. WINDSPD 245 ATM PRESSURE 242 SBE38 TEMP. 266 SOL-RAD 246 AIRTEMP.DRY 247 AIRTEMP.WET 36 SHIP HEADING 120 IN-WIND DIR. 121 IN-WINDSPD. 122 IN-WINDSPD.BF 182 HUMIDITY_DW 184 TSS DEPTH-L 185 TSS DEPTH-H 186 TSS HEAVE 191 SBE21 TEMP. 192 SBE21 SALIN. 193 SBE21 SIGTH. 195 TURNER FLUO. 271 DGPS LAT.N/S 272 DGPS LONG.E/W 273 DGPS HG_MSL 274 DGPS UTCTIME 275 DGPS SPEED 276 DGPS COURSE 277 DGPS QUALITY 214 MGN DGPS LAT 215 MGN DGPS LON 219 ROANN DEPTH 220 ROANN ROUGH 221 ROANN HARD 378 SEWAGE PUMP 9

10 BIJLAGE 1. KAART MET BEMONSTERINGSPUNTEN BCP EN SCHELDE ER en SISCO E2º 2º30 3º 3º30 4º E4º30 N52º N52º ROTTERDAM º º VLISSINGEN HANSWEERT S01 S07 ZG ZG ZG OOSTENDE 700 ZEEBRUGGE BRUGGE S04 NEDERLAND S09 S12. S15 S15b S18. S18b S20 ANTWE S NIEUWPOORT BELGIE BELGIE N51º N51º E2º 2º30 3º 3º30 4º E4º30 Thornthon en de Gootte bank WT9 WT8 WT6 WT5 WT7 WT3 WT2 WT4 WT1 WG2 WG1 N W E Miles S 10

11 BIJLAGE 2. VOORSTEL OPERATIONEEL VERLOOP Station Position Sampling Project N.B. O.L. ENDIS SISCO BENTHOS Ma 11/07 Tripode en ADCP recuperatie en touch and go te Zeebrugge omstreeks 15u00 (1) S h30 16h º º h30 19h º º h15 20h º º h45 21h º º h00 23h º º h30 23h45 Di 12/07 S h30 11h30 S h00 15h00 WT h00 18h25 WT h30 18h55 WT h00 19h25 WT h30 19h55 WG h30 20h55 WG h00 21h30 Wo 13/07 S h30 10h30 Temse 13h30 14h30 Do 14/07 S22 51º º h30 10h30 S h30 18h30 Vr 15/07 S09 51º º h30 11h30 Opmerking: 1. Due to the planned recovery of the tripode and ADCP moored systems the programme will be delayed accordingly. 2. A boxcore will be taken at S01, 230, S15, S22 and Temse 3. De aangegeven sampling tijdstippen in de tabel zijn slechts benaderend. Het uiteindelijk verloop zal afhankelijk zijn van de omstandigeheden en wordt beslist door de Commandant. 4. Possibly a TV station will come on board on Wednesday 13/06 with a Touch and Go at +/- 11h00 and +/- 17h /06 a Touch and Go will be done before and after sampling S22 11

12 BIJLAGE 3. SAMENVATTING BEMONSTERINGSPROGRAMMA S ENDIS-RISKS EN SISCO ER en SISCO Station Positie Sampling (zie details in bijlage 4) N.B. O.L. ODAS In situ metingen Water Niskin / Go Flo Sediment Materie in suspensie Fishtracks S01 51º º34.20 x S04 51º º x S07 51º º x S09 51º º x S12 51º º x S15 51º º x S22 51º º x Temse x º º º º º º º º º º48.50 BENTHOS Station Positie Sampling (zie details in bijlage 4) N.B. O.L. ODAS In situ metingen Water Niskin / Go Flo Sediment Materie in suspensie Fishtracks WT WT WT WT WG WG ODAS = automatische registratie van : navigatie parameters en bathymetrie meteoparameters (inclusief solarradiation) saliniteit en temperatuur (thermosalinograaf Sea-Bird SBE21) temperatuur (Sea-Bird temperatuurssensor) 12

13 BIJLAGE 4. GEDETAILLEERD OVERZICHT UIT TE VOEREN MONSTERNAMEN STATION In situ metingen WATER NISKIN (5 l) WATER NISKIN (10 l) WATER GO FLO (10 l) SEDIMENT Van Veen SEDIMENT Reineck SEDIMENT Boxcorer ZWEVENDE STOF Centrifuge FISHTRACKS CTD Seacat Suspended matter Radiotracer Incubation Analysis Endocrine Disruptors BENTHISCHE SLEDE S S04 S S S S S Temse WT9 WT8 WT7 WT4 WG1 WG2 Opmerking: 1. Voor het longitudinaal profiel te nemen op de Schelde dient tevens water te worden bemonsterd (NISKIN 10 L). De extra bemonsteringspunten zullen aan boord worden bepaald in samenspraak met de commandant en zijn bijgevolg niet in deze tabel opgenomen. 13

14 2. Het is mogelijk dat het voor het SISCO project noodzakelijk is om bijkomende boxcores te nemen op de Schelde. De extra bemonsteringspunten zullen aan boord worden bepaald in samenspraak met de commandant en zijn bijgevolg niet in deze tabel opgenomen. 14

15 BIJLAGE 5. LIJST VAN GEVAARLIJKE PRODUCTEN Triton 1% gebruik: labo chemie/ wet lab/ achterdek Hexaan Hexaan 1L gebruik: wet lab / fish lab Formol 3 x 5 L gebruik: wet lab / fish lab Vloeibaar stikstof gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Dichloormethaan gebruik: labo chemie Ethylacetaat gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Aceton gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Methanol gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Ethanol gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Waterstofchloride gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Natriumhydroxide gebruik: labo chemie / wet lab / fish lab Radio isotopen 14 C, 32 Si 15