Griekenland & Turkije

Transcriptie

1 Griekenland & Turkije Author : Paul De Blot Date : 25 oktober 2016 Hoe twee landen met eenzelfde bron van wijsheid zich op verschillende manier kunnen ontwikkelen De Griekse wijsheid wordt nog steeds gezien als de bakermat van de westerse beschaving, het land van de rede en van de filosofie. Dezelfde wijsheid kan zich op verschillende manier ontplooien. In het moderne Griekenland is er niet veel meer van over. Deze 1 / 9

2 Griekse wijsheid heeft in Turkije geleid tot de wording van een economische grootmacht. Griekenland en Turkije hebben meer gemeen dan men oppervlakkig gezien kan vermoeden. Het zijn twee landen met een gedeelde geschiedenis, een gedeelde opvoeding en ook een gedeelde tragedie. In de oudheid heerste er een voortdurend conflict tussen Oost en West. Het westen werd gezien als de cultuur van de Grieken en het Oosten van de barbaren. In de Trojaanse oorlogen vochten de Grieken tegen de Trojanen op de kust van Turkije. Eeuwen later kwamen de Perzische oorlogen gevolgd door de Gouden Eeuw van Verlichting vanuit het Athene van Socrates en Plato. In 1453 streed Constantinopel als voorpost van het christelijke Westen tegen de Mohammedanen van het Islamitische Oosten. Constantinopel viel en de Turken overheersten in het Ottomaanse Rijk de Grieken. Grieken en Turken raakten in de Eerste Wereldoorlog weer in gevecht met als gevolg een enorme volksverhuizing. Alle Turkse Grieken moesten naar Turkije en alle Griekse Turken naar Griekenland. De Griekse politiek meer gericht op de Balkanlanden waarmee ze zich wegens hun orthodoxe christendom meer verbonden voelden. De Turken voelden zich meer verbonden met hun Islamitische achterland. Beide landen ontwikkelden zich echter als een seculiere staat en toonden cultureel veel overeenkomsten in smaak, muziek, en liefde voor voetbal en basketbal. Beide zijn ook NAVO-partners geworden. Ze tonen een zeer complexe wederzijdse band van aantrekking en afstoting met veel pijn en ellende, waaruit ook een vorm van wijsheid is ontstaan. Toen de Europese Unie Griekenland binnenhaalde hoopte ze de bakermat van de democratie en het huis van de Schone Kunsten 2 / 9

3 binnen te halen, maar ze kregen een nieuw Griekenland in huis met een grote zwarte economie. Belasting betalen was voor de Grieken niet de gewoonste zaak van de wereld. De Byzantijnse keizers onderschatten de Mohammedanen en vertrouwden sterk op hun goed bewapende legioenen. Ze beseften niet dat de Islam een sterk militante godsdienst is, die met God aan hun zijde vochten. Constantinopel viel daarom in handen van het Ottomaanse Rijk, dat in de loop van de eeuwen eveneens in verval raakte. Hun feodale bestuur was gebaseerd op de Islamitische wetgeving, de shariah, aangevuld met decreten van de sultan. Voor handel, bankwezen, wetenschappelijke vakkundigheid was men afhankelijk van niet Islamitische groepen zoals de Joden, orthodoxe Grieken en christelijke Armeniërs. 3 / 9

4 Van 1483 tot 1800 leefde Griekenland in de Dark Age. Op het einde van de 19 e eeuw was Griekenland nagenoeg bankroet. Zowel de Eerste als Tweede Wereldoorlog waren voor Griekenland een ramp. Ofschoon de rust zich herstelde, ging het toch slecht met het land. In 1981 wordt het lid van de EEG waardoor de Griekse blik zich meer op Europa richtte dan op de Balkan. Het leek erop dat het land zou ophouden te bestaan, maar het is niet de eerste keer dat het land uit de as wist te herrijzen. Turkije wordt in dit boek eveneens uitvoerig in zijn geschiedenis beschreven. Het is zo n ingewikkeld land dat het voor de schrijver moeilijk is om over de etnisch religieuze hutspot van Turkije als één land te spreken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos Griekenland voor de Geallieerden, maar Turkije voor de Duitsers. Turken zijn zeer uiteenlopend van cultuur en levenswijze. Hun cultuur is moeilijk te generaliseren want er leeft een grote culturele verscheidenheid. Er is verschil in strengheid van geloof, in welvaart, in opleiding, in vrouwenemancipatie, kinderaantal, e.a. Daarnaast zijn er ook grote verschillen tussen de steden en het platteland. Ook demografisch is Turkije een uitzonderlijk land, 65% van de bevolking is jonger dan 35 jaar en 3% ouder dan 75 jaar. Miljoenen Turken wonen buiten Turkije. Klimatologisch zijn er eveneens grote verschillen wat gunstig is voor de variëteit aan gewassen. De invloed van de apostel Paulus is voor Klein Azië nauwelijks te overschatten. Hij was geboren in Tarsus, in het Zuiden van Turkije als Romeins staatsburger. De Grieken zien de Aya Sophia in het Turkse Istanbul nog steeds als het teken van de nog steeds levende Grieks Orthodoxe gemeenschap. De Grieken hebben hun 4 / 9

5 eigen christelijke heiligdommen en de Turken trekken naar de graven van de afstammelingen van Mohammed. Beide naties blinken uit door hun rijkdom van religieuze rituelen. 5 / 9

6 De emoties rond de Aya Sophia leven bij de Grieken nog sterk. De prachtige kerk werd door Keizer Justinianus in 537 ingewijd en daarna door de Ottomanen tot moskee omgebouwd. In 1931 werd het door Atatürk tot museum gemaakt. Istanbul wemelt van de moskeeën. De grote Griekse bouwmeester Sinan kreeg van sultan Suleiman in de 16 e eeuw de opdracht om van Istanboel een wereldstad te maken. Hij werd geïnspireerd door de bouwstijl van Mekka, en bouwde de belangrijkste moskee van Istanboel als een gigantisch complex. Het geloof kon er ongebroken voortleven met als hoofdstroming de Soennieten, met daarnaast de Sjiieten en Alevieten. In 1993 overkwam de Alevieten een bloedbad omdat ze het boek van Salman Rushdie, de Duivelsverzen in het Turks vertaalden. Het leger wordt door de Turken nog steeds als het meest betrouwbare instituut van het land gezien, ofschoon het met regering nog steeds in spanning leeft. De rol van de democratie en van het leger wordt door het Westen gewantrouwd. Bij de Turken leeft nog sterk de legende dat ze een superras zijn uit Centraal Azië. De Turkse hoofdstad werd als hoofdstad van het Byzantijnse Rijk naar Keizer Constantijn Constantinopel genoemd maar daarna door de Ottomanen in Istanbul veranderd. Na de verloren zeeslag van Lepanto in 1571 en de nederlaag in Wenen in 1683 raakten de Ottomanen hun Europese gebiedsdelen kwijt. Het vreemde is dat Turkije altijd in de belangstelling stond van de grote mogendheden. Tijdens de Europese godsdienstoorlogen werden de Turken door de Protestanten als welkome bondgenoten gezien. Maarten Luther zag de Turkse overwinningen op het Katholieke Spanje en Frankrijk als hun verdiende loon van God. De Fransen kregen als eerste Europese 6 / 9

7 grootmacht vaste voet in het Ottomaanse Rijk voor het voeren van de handel, spoedig gevolgd door de Nederlanders en Engelsen, Na de onafhankelijkheid van Griekenland in 1830 volgde de totale ineenstorting van het Ottomaanse Rijk door de opkomst van de Russische grootmacht onder Catharina de Grote. Na de Balkanoorlog koos Turkije in de Eerste Wereldoorlog de kant van de Duitsers. De sultan verklaarde deze oorlog als een heilige oorlog, jihad, om de onderdanen fanatieker te laten strijden. De Britten bezetten Istanbul. De Grieken moeten zich echter terugtrekken en passen bij hun terugtocht de verschroeide aarde tactiek toe. Dit zinloze bloedbad was voor de Turken aanleiding voor bloedwraak. Wraak volgt op wraak en er kwamen wrede afrekeningen tussen Turken, Koerden, Armeniërs en Grieken. Turken en Grieken konden in geen geval meer naast elkaar leven alsof er niets gebeurd was en er kwam een grote volksverhuizing op gang. 7 / 9

8 Kemal Atatürk had als ideaal het sterk achtergebleven Turkije te verwestelijken. Alles werd gemoderniseerd en de oude Ottomaanse sharia wetgeving werd vervangen door het Zwitserse Burgerlijk Recht. De Islam werd als staatsgodsdienst geschrapt en religie werd privaatzaak De Koerden moesten zich geheel aan de Turken aanpassen en kwamen in verzet in de PKKbeweging. Het boek besteedt ook veel aandacht aan de Koerden. Ze leefden verspreid over Centraal Aziatische gebieden die momenteel tot zes landen horen. Hun streven naar een eigen land is voor veel landen een probleem, vooral voor Turkije waar de meeste Koerden leven. Turken zien de Koerden als terrorist en de Koerden reageren op de Turken als hun onderdrukkers. 8 / 9

9 Powered by TCPDF ( Het oeroude volk van de Armeniërs claimt evenals de Koerden aanspraak op het zuidoosten van Turkije. Armenië was het eerste land dat het Christendom erkende. De Armeens orthodoxe Kerk is een van de oudste christelijke stromingen, maar de eeuwenlange Turkse vernielzicht heeft bijna alles wat naar Armenië zweemde vernietigd. De Russen zijn het Armeense broedervolk bij uitstek. Joden en Armeniërs hebben historisch ook veel gemeen en er is nog steeds een sterke band tussen beide volken, Beide groepen waren buitenbeentjes van het Ottomaanse Rijk. Het lijvige boek geeft een goed inzicht in de situatie van Griekenland en Turkije, landen met eenzelfde bron van wijsheid die zich op verschillende manier hebben ontwikkeld. Griekenland hoort bij Europa, Turkije niet. Een zeer lezenswaardig boek om de hedendaagse politiek beter te begrijpen. Bekijk het boek via 1Boek.NL Roland Louwerse Griekenland & Turkije Met een Turks e koffie op een Grieks ter ras Een cultuurhistorische vertelling Uitgeverij MultiLibris, Almere, 2016 ISBN / 9