Houtrook en gezondheid. Sjoerd van den Berg, arts Medische milieukunde GGD FLEVOLAND
|
|
- Rosalia Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Sjoerd van den Berg, arts Medische milieukunde GGD FLEVOLAND
2 Inhoud - Houtkachelgebruik in Nederland - Houtrook - Gezondheidseffecten - Onderzoek GGD-en Noord NL - Oplossingen
3 Nederland aardgasland. Toename aantal aansluitingen op stadsverwarming. Houtkachels in Nederland voornamelijk gebruikt als sfeerverwarming. Houtkachels moeten voldoen aan het CE keurmerk. Dit verving in 2004 het strengere VHR keurmerk. Duitsland: DIN EN 13240
4 Types houtkachels: - Open haarden: laag rendement, hoge emissies, gem. 137 uur/jr. - Inzethaarden: hoger rendement, lagere emissies, gem. 393 uur/jr. - Vrijstaande houtkachels: hoog rendement, lage emissies, gem. 525 uur/jr. gebruikt (CBS 2010)
5 Totale aantal houtgestookte installaties in Nederland. Diverse onderzoeken, verschillende getallen. CBS geeft voor 2007 een totaal van 1,3 miljoen. Geschat wordt dat ruim een kwart daarvan niet wordt gebruikt. Jaarlijks afname van 1-3 % (ECN). Veel houtkachels ouder dan 15 jaar.
6 Houtkachel allesbrander?
7 Niet geschikt: - Geverfd of geïmpregneerd hout - Spaanplaat, triplex, hardboard - Briketten met paraffine - Bruinkool - Afval als plastic papier en textiel Veel schadelijke stoffen als dioxines, metaalverbindingen, formaldehyde en zoutzuur.
8 Alleen onbehandeld hout is geoorloofd, zoals houtbriketten, houtpellets en hakhout. Alleen goed gedroogd hout is geschikt. Nat hout geeft een lagere verbrandingstemperatuur en daardoor een minder efficiënte verbranding waardoor meer schadelijke stoffen.
9 Houtrook. Misvatting: houtrook is niet ongezond, want hout is een natuurproduct.
10 Bij alle vormen van verbranding komen er voor de gezondheid schadelijke stoffen vrij. Dus ook bij houtverbranding.
11 Houtrook: mengsel van zeer veel verschillende stoffen, o.a.: - Fijn stof - CO en Nox - VOS: benzeen, styreen, butadieen, hexaan - PAK s: o.a. benzo(a)pyreen - Aldehyden, fenolen en quinonen - Organische zuren als o.a. azijnzuur
12 Emissie = uitstoot = wat komt er uit de schoorsteen. Moeilijk te voorspellen hoeveel van een bepaalde stof door een bepaalde kachel wordt uitgestoten. Emissiemodellen
13 Emissie afhankelijk van: - Type kachel (+leeftijd +onderhoud +capaciteit t.o.v. de ruimte) - Brandstof - Verbrandingsduur - Karakteristieken woning en schoorsteen (+veegregime +filters) - Stookgedrag stoker, bijv. gesmoord stoken
14 - Meteorologische omstandigheden: - windsnelheid - luchtvochtigheid - temperatuur - inversielaag In ieder geval niet stoken bij windstil of mistig weer
15 Immissie = wat krijg ik op mijn bordje Deel van de verbrandingsrook komt rechtstreeks in het binnenmilieu terecht. Heeft de stoker dus direct last van. Via ventilatie en infiltratie van buitenlucht komen ook verbrandings-
16 producten in andere woningen terecht. Tot 80% van het fijnstof in huis is afkomstig van bronnen buiten (Naeher e.a. 2007). Zweedse studies laten een wisselend beeld zien. In alle studies bleven de concentraties van in de woningen gemeten stoffen onder de gezondheidsk. advieswaarden
17 Hoeveel draagt houtverbranding bij aan de luchtverontreiniging in Nederland? Niet zo goed in kaart gebracht als bij verkeer. ECN 2010: verkennende metingen. Twee locaties: 1. Bosrijk en veel houtkachels. 2. Stedelijk gebied en minder houtkachels.
18 Metingen uitgevoerd in winterperiode met mild winterweer. Bijdrage in bosrijk gebied aan PM % en aan PM2, % In stedelijke omgeving bijdrage 4% (N.B.: meer andere bronnen). Resultaten alleen als indicatief afgegeven. Canada en Zweden oplopend naar 90%
19 Gezondheidseffecten van houtrook Houtrook is een complex mengsel van allerlei stoffen. Maakt risicobeoordeling ook complex. Er wordt nog veel onderzoek naar gedaan. Fijn stof: Houtverbranding is één van de bronnen. 90% van het fijn stof in
20 houtrook bevindt zich in de PM 2,5 fractie. Fijn stof wordt m.n. in verband gebracht met extra risico op hart-, vaat-, en longziekten door het ontstaan van ontstekingsreacties. Er is geen veilige drempelwaarde voor fijn stof. Effectiever verbranding van hout leidt tot een afname van fijn stof emissie.
21 Bij het ontstaan van een ontstekingsreactie lijken de aan fijnstof gebonden organische stoffen eveneens van belang. Fijnstof is de beste maat voor de bloot- stelling aan houtrook (Naeher e.a. 2005)
22 De rol van rookgassen is niet beschreven. Maar te oordelen naar het toxisch potentieel van deze stoffen is luchtwegirritatie wel het minst wat zij kunnen veroorzaken. Rook in hoge concentratie is erg giftig. In rook veel kankerverwekkende stoffen aanwezig. Bij houtstook blootstelling aan lage concentraties.
23 Epidemiologisch onderzoek naar gezondheidseffecten van houtrook. Indeling: - Acute effecten door kortdurende blootstelling - Chronische effecten door langdurige blootstelling - Hindereffecten door ervaren stank- overlast
24 Acute gezondheidseffecten door kort- durende blootstelling aan hoge niveaus. Voornamelijk luchtwegklachten, als hoesten en piepende ademhaling, en verminderde longfunctie. Dit laatste m.n. bij astmatici. Verhoogde conc. fijn stof in de atm. is geassocieerd met verhoging van het aantal zknhsopn. voor luchtwegaand.
25 Chronische gezondheidseffecten door langdurige blootstelling. Voornamelijk luchtwegklachten als hoesten en piepende ademhaling, ontwaken in de nacht door hoest en kortademigheid en chronische luchtwegaandoeningen als astma, COPD en longkanker.
26 Hinder door het ervaren van geuroverlast. Met name verstoring van het gedrag en stress gerelateerde gezondheids- klachten als hoofdpijn, rugpijn, hoge bloeddruk tot aan depressie aan toe. 11% v.d. bevolking geeft aan hinder te ondervinden van stank van open haarden e.d. Dit is meer dan van andere bronnen.
27 Ervaren van geurhinder verschilt van persoon tot persoon en is tevens afhankelijk van aard en karakter van de geur en van de duur en frequentie van de blootstelling. Hinder is wel belangrijk gezondheidseffect.
28 Onderzoek GGD Groningen e.a. Doel en opzet: Is beoordeling en afhandeling van klachten door de gemeente te verbeteren door het gebruik van eenvoudige meetapparatuur Samen met de universiteit van Utrecht bij 10 gezinnen met ernstige klachten vragenlijsten afnemen het meten van PM 2,5 gedurende een week.
29 Onderzoek GGD Groningen e.a. Vraagstelling: Gaan hoge overlastscores gepaard met hoge PM 2,5 concentraties? Gaan hoge PM 2,5 concentraties gepaard met hoge overlastscores?
30 Onderzoek GGD Groningen e.a. Uitkomsten Bij 8 van de 10 gezinnen was de hoeveelheid fijnstof periodiek groter dan de advieswaarde van de WHO. Bij 3 van de 10 gezinnen was er een significant ver- band tussen de overlast en de hoeveelheid PM 2,5 Voor het onderzoek hebben zich opvallend veel mens- en aangemeld met schrijnende verhalen over de overlast.
31 Geen consistente samenhang tussen de ervaren overlast en de fijn stof meetresultaten. Meting van de PM 2,5 gaf geen informatie die meerwaarde heeft t.o.v. een vragenlijst of logboek. De metingen lijken nauwelijks een diagnostische voorspellende waarde te hebben. De onderzochte meetapparaten zijn niet zonder meer bruikbaar om te bepalen of een situatie waarover klachten bestaan wel of niet acceptabel is.
32 Oplossingen? Uw mening? - Geen hout meer stoken? - Geen tuinkachels? - Niet stoken in dicht bevolkt gebied? - Nooit een houtkachel als hoofdverwarming? - Wijken zonder houtverbranding ontwerpen? - Verbod bij bepaalde weersomstandigheden? - Strengere regels over de lengte schoorsteen en afstand tot ramen/ventilatievoorzieningen? - Grootschalige campagne?
33 Wie van u heeft een open haard of houtkachel? Wie van u ervaart hinder?
Houtrook en Gezondheid
Houtrookoverlast, wat kun je doen? Houtrook en Gezondheid 21 september 2018 Longfonds Missie: Samen strijden om longziekten de wereld uit te krijgen en van belang zijn voor de patiënt van vandaag. Ambities:
Nadere informatie2. Op welke punten schieten de huidige normen tekort? Hoe zouden ze moeten veranderen om effectief te kunnen handhaven?
Hasic, Emira Van: namens Postbus Onderwerp: FW: Houtrook en gezondheid GGD Bijlagen: presentatie-stookinstallaties-houtrook-en-gezondheid-1.pdf; Longfonds Verklaring Houtrook met logo.pdf Longfonds Verklaring
Nadere informatieStoken is een keuze, ademen niet
Stoken is een keuze, ademen niet Burgers en politiek overtuigen, een lastige klus De noodzaak van de Stichting Netwerk Houtrook 2014 03 14_Leefmilieu_VincentvdHeiden 1 Voorstellen Vincent van der Heiden
Nadere informatieHoutrook en gezondheid. Frans Duijm, milieuarts Bunnik Netwerkdag Slimme en Gezonde Stad
Houtrook en gezondheid Frans Duijm, milieuarts 2016-02-18 Bunnik Netwerkdag Slimme en Gezonde Stad Houtkachels Houtkachels incl. open haarden in Nederland: aanwezig: 1.300.000 (CBS) in gebruik: 800.000
Nadere informatieGeachte griffier, Wilt u dit bericht doorgeven aan de raadsleden, en het college van B&W? Tevens vragen om rookhinder tegen te gaan:
Van: Aan: Datum: Onderwerp: Bijlagen: "B. Dijk" "Gemeente Tytsjerksteradiel" 16-10-2015 11:49:46 Houtrook en gezondheid GGD Fryslân, Drenthe en Groningen presentatie-stookinstallaties-houtrook-en-gezondheid-1.pdf
Nadere informatieToolkit voor de stoker
Toolkit voor de stoker . Helaas kiest of heeft u er voor gekozen om hout te stoken. We vinden het belangrijk u goed te informeren over de wijze waarop u zoveel mogelijk hinder kunt voorkomen bij uw buren
Nadere informatieMemo Houtrook GGD Fryslân, team Medische Milieukunde. Auteur: Tim Nonner
Memo Houtrook GGD Fryslân, team Medische Milieukunde. Auteur: Tim Nonner Juli 2018 Vraag: Hoe kunnen gemeenten omgaan met hinder van houtrook? Aanleiding: De aandacht voor houtrook en gezondheid neemt
Nadere informatieInfo- en intervisiemoment
Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering
Nadere informatieGezondheidseffecten van houtrook Een literatuurstudie
Gezondheidseffecten van houtrook Een literatuurstudie RIVM rapport 609300027/2011 W.I. Hagens A.J.P. van Overveld P.H. Fischer M.E. Gerlofs-Nijland F.R. Cassee Gezondheidseffecten van houtrook Een literatuurstudie
Nadere informatie2. Op welke punten schieten de huidige normen tekort? Hoe zouden ze moeten veranderen om effectief te kunnen handhaven?
-----Oorspronkelijk bericht----- Van: B. Dijk [mailto:mailuitingen@gmail.com] Verzonden: vrijdag 16 oktober 2015 22:47 Onderwerp: Houtrook en gezondheid GGD Geachte griffier, Wilt u dit bericht doorgeven
Nadere informatieMonique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten
Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor
Nadere informatieHOUTKACHELS OPEN HAARDEN EN GEZONDHEID
HOUTKACHELS OPEN HAARDEN EN GEZONDHEID GGD IJsselland en GGD Twente Team Milieu en Gezondheid Schadelijke stoffen in de lucht Een houtkachel of open haard brengt sfeer in huis. Nadeel is dat een houtkachel
Nadere informatiePostbus AA Zevenbergen. F. Wozniak / CDA
Moerdijk Aan het college van B en W gemeente Postbus 4 4760 AA Zevenbergen Onderw erp: kenmerk: Datum: Gewone vragen over Houtstook/APV Geacht College, F. Wozniak / CDA 17 januari 2017 Milieu is een belangrijk
Nadere informatieUW OPEN HAARD: OORZAAK VAN LUCHTVERONTREINIGING
LUCHT/nummer 4 10-08-2006 14:11 Pagina 19 LUCHT IN UITVOERING 19 Rook van het stoken van hout geeft in de wijk veel overlast. UW OPEN HAARD: OORZAAK VAN LUCHTVERONTREINIGING Luchtverontreiniging is slecht
Nadere informatiePanelonderzoek Houtrook
Panelonderzoek Houtrook Gemeente Amersfoort Dorien de Bruijn, Marlies Visser 30 januari 207 Foto s: FreeImages.com / Chris Chidsey, Kim W, Lozba Paul, Francisco Chaves, Rene Cerney Eén op de vijf panelleden
Nadere informatieAan alle Nederlandse gemeenten t.a.v. de gemeentesecretaris. Betreft: Standpunt Longfonds over houtrook ten behoeve van de VNG- enquête
Longfonds (voorheen Astma Fonds) Postbus 627 3800 AP Amersfoort t (033) 434 12 12 info@longfonds.nl www.longfonds.nl ING 55055 K.v.K. Gooi en Eemland nr. 40506839 Aan alle Nederlandse gemeenten t.a.v.
Nadere informatieHoutstook door huishoudens. Gemeente Den Haag (DSB)
Begrijpen Beleven Bouwen www.steda.nl Houtstook door huishoudens Verschijning rapportage: 11 april 2016 Gemeente Den Haag (DSB) Inleiding Houtstook door huishoudens is een thema binnen het Actieplan Luchtkwaliteit
Nadere informatieToolkit voor de gemeente
Toolkit voor de gemeente . U heeft burgers die last hebben van houtrook en u als gemeente adequaat handelen. Deze toolkit 1 kan u daarbij helpen. Inhoud Achtergrondinformatie... 3 Wettelijk kader... 5
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste
Nadere informatieHenke Groenwold GGD Amsterdam 23 mei 2014
Geurhinder en andere gezondheidsklachten door houtrook Henke Groenwold GGD Amsterdam 23 mei 2014 19 november 2013 Inhoud GGD Amsterdam Welke vragen krijgt de GGD Voorbeelden van houtrook overlast Waar
Nadere informatieRAADSINFORMATIEAVOND HOUTSTOOK. 3 maart 2015 Jos Merks houtrook.nl en houtrook.com
RAADSINFORMATIEAVOND HOUTSTOOK 3 maart 2015 Jos Merks houtrook.nl en houtrook.com DE LUCHT IN UTRECHT MOET SCHONER Toch is Utrecht al goed bezig De fiets is het belangrijkste vervoermiddel TOCH IS UTRECHT
Nadere informatieReg.nr. : GroenLinks (Astrid Janssen) Amersfoort2014 (Stoelinga)
INITIATIEFVOORSTEL Van : ChristenUnie (Femke van de Kolk) Reg.nr. : 5505171 GroenLinks (Astrid Janssen) Amersfoort2014 (Stoelinga) Aan : Gemeenteraad Datum : 26 april 2017 Portefeuillehouder : M. Tigelaar
Nadere informatieHierbij willen wij uw aandacht vragen voor een probleem dat gestaag in betekenis toeneemt: de overlast door houtstook.
Aan de aan de burgemeester, wethouders en raadsleden Alphen aan de^if n Van : Stichting houtrookvrij 2 4 JUN 2015 / Betreft : Problemen gerelateerd aan het stoken van hout door particulieren r)t\ L Qtf
Nadere informatieACTIE 1: HOUTSTOOK FOLDER PER POST OPSTUREN AAN ALLE BEWONERS VAN UW GEMEENTE
Griffie Van: Verzonden: Onderwerp: Bijlagen: Hans Dekker maandag 12 november 2018 9:29 1) Bewustzijn Houtstook Overlast en 2) vragen aan de gemeenteraad en B&W Houtrook algemeen Preview kopie.pdf; Houtcyclus_23Mar2018.jpg
Nadere informatieZie http://www.rtvnoord.nl/nieuws/155534/lopend-vuur-ik-heb-last-van-houtkaehels
Page 1 of 3 Tjoelker, Nicolien Onderwerp: FW: Houtrook Bijlagen: Longfonds Verklaring Houtrook met logo.pdf Van: B. Dijk [mailto:nnailuitingen@gmail.com] Verzonden: vrijdag 6 november 2015 21:11 Onderwerp:
Nadere informatieOptimaal genieten. De kachel
VERANTWOORD STOKEN Optimaal genieten Niets is zo gezellig als de warmte van een houtkachel. Het stoken van hout zorgt naast warmte ook voor een gezellige sfeer. Daarnaast zijn haarden en kachels ook nog
Nadere informatieMEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012
MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten
Nadere informatieErvaringen uit Groningen
Ervaringen uit Groningen Trinette Janssen trinettejanssen@zonnet.nl Nijmegen, 14 maart 2014 Bijeenkomst Leefmilieu: Overlast houtstook: hoe nu verder? Inhoud presentatie Wat is het probleem Mijn ervaringen
Nadere informatieStappenplan voor de gehinderde(n)
Stappenplan voor de gehinderde(n) U ondervindt regelmatig overlast in de vorm van geurhinder of gezondheidseffecten, bijvoorbeeld last van uw ogen, neus of ademhaling vanwege houtstook door particulieren.
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Zeist
Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en
Nadere informatieVEELGESTELDE VRAGEN OVER LUCHTKWALITEIT EN GEZONDHEID
VEELGESTELDE VRAGEN OVER LUCHTKWALITEIT EN GEZONDHEID Opgesteld door: Saskia van der Zee, GGD Amsterdam, Moniek Zuurbier, HVDGM Arnhem, Marieke Dijkema, GGD Amsterdam, Natascha van Riet, Bureau GMV GGD-en
Nadere informatieToolkit voor de gehinderde
Toolkit voor de gehinderde . U heeft last van houtrook en u wilt dat de gemeente hier iets aan gaat doen. Deze toolkit 1 kan u daarbij helpen. Het bestaat uit: - Wettelijk kader - De geur van houtrook
Nadere informatieHoutstook door particulieren. www.ozhz.nl
www.ozhz.nl Inhoud Inhoud... 0 1 Inleiding... 2 1.1 Probleemstelling... 2 1.2 Wat is houtstook... 2 1.3 Wat is (stank)hinder... 2 1.4 Oorzaken... 3 1.4.1 Type kachels... 3 1.4.2 Verbrandingsduur... 4 1.4.3
Nadere informatieFijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma
Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma
Nadere informatieLuchtkwaliteit en gezondheid
Luchtkwaliteit en gezondheid - Bronnen van fijn stof in de Gelderse Vallei - Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde / toxicoloog GGD Gelderland Midden Gezondheidsraad 2018 Volksgezondheid Toekomst
Nadere informatieAanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen
Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Wat doen gemeenten en GGD Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit? De GGD Amsterdam informeert en adviseert de inwoners en het bestuur van Amsterdam
Nadere informatieHoutstook door particulieren, hoe voorkom je overlast?
Houtstook door particulieren, hoe voorkom je overlast? Het gebruik van open haarden, inzethaarden en houtkachels voor het (geheel of gedeeltelijk) verwarmen van woningen neemt de laatste jaren toe. Ook
Nadere informatieAanpak van houtrookoverlast in Helmond. Helder Helmond
Vragen van gemeenteraadsleden Gemeenteraad Onderwerp: Aanpak van houtrookoverlast in Helmond Datum 25 oktober 2018 Partij: Helder Helmond Bijlage: 49 Ingekomen brief griffie: 29 oktober 2018 Antwoord college
Nadere informatieEKG, dienst Lucht. Huishoudelijke verbranding: toekomstig beleid. Mirka Van der Elst
EKG, dienst Lucht Huishoudelijke verbranding: toekomstig beleid Mirka Van der Elst Overzicht Knelpunten en grootste bron Beleid lucht: wettelijk kader Kachels en ketels: huidige wetgeving en initiatieven
Nadere informatieDe Nederlandse Haarden- en Kachelbranche
De Nederlandse Haarden- en Kachelbranche 09-2017 Even kennismaken Gert Kooij Voorzitter SVG (Sfeer- en Verwarmings Gilde) Bestuurslid / woordvoorder NHK Bart Leenders Eigenaar Harrie Leenders, Oirschot
Nadere informatieGesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal
Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Wat kunt u verwachten? Hoe is úw kennis van luchtverontreiniging? Inzicht in normen en techniek Wat is de invloed van sjoemelsoftware? Casestudy A13 Overschie
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017
Luchtkwaliteit in Menen 9 februari 2017 Meetnet in Menen Meetpost dioxines/pcb Meetpost fijn stof 2 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM
Nadere informatieVerkeer en luchtverontreiniging
Verkeer en luchtverontreiniging gezondheidsschade Dr Ir Miriam Gerlofs-Nijland RIVM 1 Positie RIVM Onderzoeksinstituut rijksoverheid Onafhankelijk van politiek en beleid Verbindt wetenschap en beleid Maakt
Nadere informatieLuchtverontreiniging en gezondheid
Luchtverontreiniging en gezondheid Dr. Ir. Moniek Zuurbier GGD Gelderland-Midden 2 Inhoud presentatie Gezondheidseffecten: longen en hart Gevoelige groepen Blootstelling in Nederland Trends Componenten
Nadere informatieVragen & Antwoorden Smog. Smog
Vragen & Antwoorden Smog Smog Wat is smog? Smog is luchtvervuiling die in bepaalde perioden opeens sterk toeneemt. Zo n periode heet een smogepisode. In Nederland wordt de term smog gebruikt als er meer
Nadere informatieASPB - 20 november keep the fire burning
ASPB - 20 november 2010 keep the fire burning Even voorstellen Eric Smit is werkzaam als product development engineer bij Interfocos BV En verder: Nederlands vertegenwoordiger binnen de Europese normalisatie
Nadere informatieWat betekent dit voor. van omwonenden?
Emissies van chemische stoffen door ThermPhos Wat betekent dit voor de gezondheid van omwonenden? dr Joost van Rooij - toxicoloog joost.vanrooij@caesar-consult.nl Informatiebijeenkomst omwonenden 1 December
Nadere informatieGGD Amsterdam Afdeling Milieu en Gezondheid. Veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid
GGD Amsterdam Afdeling Milieu en Gezondheid Veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid Gezondheidseffecten 1. Kan luchtverontreiniging gezondheidsklachten veroorzaken? 2. Welke effecten kunnen
Nadere informatieAdvies over gezondheidseffecten door uitstoot van Asfalt Productie Hoogblokland
Advies over gezondheidseffecten door uitstoot van Asfalt Productie Hoogblokland Het bedrijf APH, Asfalt Productie (asfaltcentrale) Hoogblokland, bevindt zich in Hoogblokland (gemeente Giessenlanden) op
Nadere informatieIn de volgende figuur is het aandeel in de stikstofdepositie van verkeer en industrie rood omcirkeld.
Achtergrondinformatie voor achterbanberaad milieubeleid regio Eemsdelta Het milieubeleid omvat veel onderwerpen. Teveel om in één keer allemaal te behandelen. Op basis van onze ervaringen in de regio en
Nadere informatieSlimmerstoken. Tips voor een goed gebruik van uwkachel, open haard of terrashaard
Slimmerstoken Tips voor een goed gebruik van uwkachel, open haard of terrashaard 2 Kleine moeite, van groot belang p. 2 Wat u moet weten vóór u een toestel kiest p. 4 Handige tips voor uw haard of kachel
Nadere informatieGloeiende ruzies over rook
Reportage 14 november 2015 OVERLAST UITSTOOT OPEN HAARDEN EN VUURKORVEN DRIJFT BUREN SOMS TOT WANHOOP Gloeiende ruzies over rook foto JOEP VAN DER pal Het is een nachtmerrie voor docent Clemens van Rijthoven
Nadere informatieElly van der Geest-van der Lans
Elly van der Geest-van der Lans Van: Elly van der Geest-van der Lans Verzonden: maandag 8 februari 2016 11:19 Aan: Gemeente Teylingen Onderwerp: FW: Houtkachel/openhaard
Nadere informatieLiteratuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding
Vlaanderen is milieu Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding Eindrapport VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be V Management samenvatting Deze studie geeft een overzicht van de effectieve
Nadere informatieOverlast door houtrook; onderzoek naar het meten van fijn stof als hulpmiddel bij het beoordelen van klachten over houtstook
Overlast door houtrook; onderzoek naar het meten van fijn stof als hulpmiddel bij het beoordelen van klachten over houtstook Groningen, oktober 2015 Frans Greven (GGD Groningen) Wanda Reen (GGD Groningen)
Nadere informatieVolksgezondheid en veehouderij
Volksgezondheid en veehouderij Ammoniak, geur Emissies intensieve veehouderij Fijn stof (PM10, PM2,5) 75-80% door menselijk handelen, rest is van natuurlijke oorsprong Zeezout, bodemstof, verkeersemissies,
Nadere informatieKachels en (open) haarden
Kachels en (open) haarden 053 1 Kachels en (open) haarden Inleiding Begin jaren tachtig, gedurende een periode van economische recessie en snel stijgende energieprijzen, nam het gebruik van kachels en
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieFW: WHO Houtrook veroorzaakt longkanker examiner9-5-14smoke.jpg
Leonieke Wubs Onderwerp: Bijlagen: FW: WHO Houtrook veroorzaakt longkanker examiner9-5-14smoke.jpg Van: B. Dijk Verzonden: vrijdag 4 september 2015 20:28 Onderwerp: WHO Houtrook veroorzaakt longkanker
Nadere informatieGezond wonen. Tips voor een gezond binnenmilieu van de GGD Zuid-Holland Zuid
Gezond wonen voor een gezond binnenmilieu van de GGD Zuid-Holland Zuid Het grootste gedeelte van de dag, ongeveer 70%, brengen we in onze eigen woning door. We denken en praten veel over de vervuiling
Nadere informatie1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4
Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013 INHOUD 1. Inleiding... 4 2. Algemeen... 5 2.1 Wet luchtkwaliteit... 5 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit... 5 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging...
Nadere informatieSamenvatting. Invloeden op de gezondheid en op het cognitief functioneren
Samenvatting Het kabinet stelde in 2008 dat de kwaliteit van het binnenmilieu op basisscholen te wensen overlaat. Het gaat dan vooral om de luchtkwaliteit tijdens het stookseizoen, de temperatuur in de
Nadere informatieMIRA 2012 Verspreiding van POP s
MIRA 212 Verspreiding van POP s Emissie van dioxines naar lucht dioxine-emissie (g TEQ) 6 5 4 overige** energie huishoudens 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211* * voorlopige cijfers ** overige: landbouw
Nadere informatieVeel gestelde vragen over verontreiniging van de buitenlucht
Veel gestelde vragen over verontreiniging van de buitenlucht Algemeen 1. Wat is luchtverontreiniging? 2. Wat is fijn stof en ultrafijn stof? 3. Wat is stikstofdioxide (NO2)? 4. Wat is ozon (O3)? 5. Wat
Nadere informatieStof in composteerbedrijven
Stof in composteerbedrijven Wat zijn de gevaren van inademen? Wordt de longfunctie van werknemers na jaren minder? Frans Jongeneelen Themabijeenkomst Afdeling Bioconversie Vereniging Afvalbedrijven Duiven,
Nadere informatieVeel gestelde vragen over verontreiniging van de buitenlucht Definitieve versie 21-03-2013
GGD Amsterdam Werkgroep Lucht Veel gestelde vragen over verontreiniging van de buitenlucht Definitieve versie 21-03-2013 Algemeen 1. Wat is luchtverontreiniging? 2. Wat is fijn stof en ultrafijn stof?
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Postbus 4481 Telefoon: 0900-0227 (0,50 p/m) 6401 CZ Heerlen E-mail: infoservice@cbs.nl LAWAAI EN STANK IN DE PROVINCIE Henk Swinkels De door de Nederlanders ervaren geluidsoverlast
Nadere informatieGezond wonen. Een gezond binnenmilieu De belangrijkste boosdoeners Ventileren en luchten
Gezond wonen Een gezond binnenmilieu De belangrijkste boosdoeners Ventileren en luchten Een gezond binnenmilieu Dat een schoon milieu belangrijk is voor onze gezondheid, dat weten we allemaal. Wat velen
Nadere informatieIntensieve veehouderij en gezondheid
Intensieve veehouderij en gezondheid Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 3 december 2015 Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid Samenwerkingsverband GGD en Brabant/Zeeland Arts, toxicologen, milieugezondheidkundigen,
Nadere informatieFactsheet. Wonen aan de A50 en A73 in Beuningen. Gelderland-Zuid. Gezondheidsonderzoek onder inwoners
Gelderland-Zuid Factsheet Wonen aan de A en A73 in Beuningen Gezondheidsonderzoek onder inwoners Wegverkeer en gezondheid Wegverkeer is een belangrijke veroorzaker van luchtverontreiniging en geluidshinder.
Nadere informatie1. Inleiding. Notitie Amsterdam, 8 december 2016
Notitie Amsterdam, 8 december 2016 Afdeling Policy Studies Van Aan Koen Smekens, Paul Koutstaal Gijs Zeestraten (Ministerie van Economische Zaken) Kopie Onderwerp Gevolgen van scenario s uitfasering kolencentrales
Nadere informatieLijst veelgestelde vragen rapport Naar een gezonde lucht in Gelderland Moniek Zuurbier en Rik van de Weerdt GGD Gelderland-Midden Februari 2016
Lijst veelgestelde vragen rapport Naar een gezonde lucht in Gelderland Moniek Zuurbier en Rik van de Weerdt GGD Gelderland-Midden Februari 2016 Deze lijst is gebaseerd op resultaten uit het rapport Naar
Nadere informatieVliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum
Vliegverkeer slecht voor de gezondheid Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum 9-01-2018 Kleine deeltjes in de Lucht: Fijnstof en ultra fijnstof
Nadere informatieHet zal je buurman maar zijn!
Het zal je buurman maar zijn! Emissies van kleine bedrijven en gezondheidsklachten in de nabije omgeving D.H.J. (Rik) van de Weerdt, arts/toxicoloog Medisch milieukundige Team Milieu & Gezondheid GGD Hulpverlening
Nadere informatieINVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN
INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN Moniek Zuurbier en Jolanda Willems Adviseurs Leefomgeving en Gezondheid GGD en Gelderland en Overijssel 7 maart 2017 Inhoud van de presentatie
Nadere informatieVerder verzoeken wij u deze problematiek en de aanpak ervan op te nemen in het op te stellen Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit.
Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Postbus 20901 2500 EX Den Haag Het Platform Houtrook en Gezondheid zet zich in voor het voorkomen dan wel verminderen van overlast of gezondheidsschade
Nadere informatieEmissies naar lucht door huishoudens,
Indicator 1 mei 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van kooldioxide, stikstofoxiden
Nadere informatieNieuwsbrief VTV Helpt Elkander
Nieuwsbrief VTV Helpt Elkander April 2014 Dit is een van de laatste nieuwsbrieven van mijn hand. Op de ledenvergadering van 09 mei kiest u een nieuwe secretaris. Ik heb de werkzaamheden de afgelopen drie
Nadere informatieRIVM-onderzoek naar Thermphos
RIVM-onderzoek naar Thermphos Oriëntatie op de luchtkwaliteit in de omgeving 12 november 2010 1 Inleiding Aanleiding / opdracht Wat heeft RIVM onderzocht Wat heeft RIVM niet onderzocht? Wat betekenen de
Nadere informatieOverschrijdingen fijnstof (PM10) langs wegen
taat van 214 verschrijdingen fijnstof (1) langs wegen oeveel kilometer overschrijding van fijnstof komt uit boven de grenswaarde van 31,9 en 29,9 µg/m 3? r zijn geen overschrijdingen van de grenswaarden
Nadere informatieLuchtkwaliteit en windmolens
Luchtkwaliteit en windmolens Verspreidingsberekeningen van de emissies van de AVR Duiven Aart Schakel Inhoud Overzicht onderzoeken Emissies van de AVR Effecten en modellering van windmolens Resultaten
Nadere informatieHoofdstuk 3 hoofdstuk 4
126 Uit talrijke studies blijkt dat blootstelling aan luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer leidt tot schade aan de gezondheid van hart, bloedvaten en luchtwegen. In de meeste van deze studies
Nadere informatieGevolgen van houtstook voor het binnenmilieu: een verkenning van de literatuur
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Gevolgen van houtstook voor het binnenmilieu: een verkenning van de literatuur E.A.M. Mathijssen R.P. Bogers
Nadere informatieBijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof
Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-
Nadere informatieDe Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest
De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof
Nadere informatieBijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof
Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-
Nadere informatieWereldgezondheidsorganisatie : fijnstof onderschat
Wereldgezondheidsorganisatie : fijnstof onderschat In deze publicatie http://tiny.cc/3l493w van de regionale afdeling Europa van de WHO, wordt antwoord gegeven op 24 vragen die alle betrekking hebben op
Nadere informatieProject uitgevoerd door:
Luchtkwaliteit op postcode, kan dat? Marga Jacobs, voorzitter Leefmilieu Project uitgevoerd door: Wetenschapswinkel Biologie van de Universiteit van Utrecht Opdrachtgever: vereniging Leefmilieu Projectmedewerkster:
Nadere informatieRoetmemo Roetkaart december 2014
Roetmemo Roetkaart december 2014 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht, Ontwikkelorganisatie/ sector Milieu & Mobiliteit Afdeling Expertise Milieu Auteur Wiet Baggen Projectnaam Roetmemo - Roetkaart Datum 18
Nadere informatieVerantwoord hout stoken
Verantwoord hout stoken Wist u dat... Ruimteverwarming van woningen en andere gebouwen verantwoordelijk is voor slechts 1,2%* van alle fijnstof uitstoot in Nederland? Verwarming door houtkachels hier maar
Nadere informatie2-2JUNI 2015. Inge Neijman-Vonck. Geachte griffier, Wilt u dit bericht verspreiden onder de burgemeesters, wethouders en raadsleden?
Inge Neijman-Vonck Van: Verzonden: Onderwerp: Bijlagen: B. Dijk [mailuitingen@gmail.com] zaterdag 20 juni 2015 10:36 Verklaring Longfonds (voorheen Astma Fonds) over houtrook en gezondheidsschade rap72.pdf
Nadere informatieWat is COPD? 1 van
Wat is COPD? COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Artsen maken tegenwoordig geen onderscheid meer tussen
Nadere informatieSamenvatting gezondheidsenquête omwonenden
Resultaten gezondheidsonderzoek Thermphos De afgelopen jaren hebben Provincie Zeeland en de gemeenten Borsele, Middelburg en Vlissingen een toenemend aantal klachten ontvangen van mensen die nabij het
Nadere informatieGas-, olie- en houtgestookte ketels
Gas-, olie- en houtgestookte ketels Pieter Kroon / Wim Roeterdink, 15, 16 en 17 maart 2010 www.ecn.nl Inleiding Achtergrond en ontwikkelingen? Gasgestookte ketels (en LPG) Oliegestookte ketels Houtgestookte
Nadere informatieMinimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer
Minimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer Amsterdam UMC - locatie VUmc Jan Bakker - klinisch arbeidsgeneeskundige Jan Cees Reijnders teammanager gipskamers gipsverbandmeester Babs van Manen - arbeidshygiënist
Nadere informatieGGDFryslan. Gemeente HARLINGEN B« I ngekomen 11 JUNI No oekadres: Hai lingertrekweg 58 Lee uwarden
12.001698 GGDFryslan Gemeente Harlingen Ruimtelijke ordening T.a.v. mevr. M. Kremer Postbus 10000 8860 HA HARLINGEN Datum Uw kenmerk Uw brief van Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer E-mailadres Bijlagen
Nadere informatieSStichting StichtingHoutrookVrij
. Nieuwsbrief oktober oktober november / november 2015 2015 SStichting StichtingHoutrookVrij o Eerste bijeenkomst van het Platform Houtstook o GGD-rapport waarschuwt voor schadelijke rook uit houtkachels
Nadere informatieToegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst
Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Deskundigendag: Dinsdag 31 oktober 2006 Tijd: 10.00 13.00 Agenda 9.30 10.00 Ontvangst, koffie/thee 10.00 10.10 Opening door voorzitter Manon Vaal 10.10 10.20
Nadere informatie