Samenvatting gezondheidsenquête omwonenden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenvatting gezondheidsenquête omwonenden"

Transcriptie

1 Resultaten gezondheidsonderzoek Thermphos De afgelopen jaren hebben Provincie Zeeland en de gemeenten Borsele, Middelburg en Vlissingen een toenemend aantal klachten ontvangen van mensen die nabij het Sloegebied in Zeeland wonen of daar werken. Het gaat onder andere om stank, prikkelende ogen en irritatie van de slijmvliezen. Er is een beeld ontstaan dat de klachten te maken hebben met de emissie (uitstoot) van het bedrijf Thermphos. Provincie Zeeland heeft besloten om een gezondheidsonderzoek te laten uitvoeren om te achterhalen of de emissie van Thermphos de gezondheid van omwonenden en werknemers in of rondom het Sloegebied beïnvloedt of beïnvloed heeft. Medio 2011 is het Gezondheidsonderzoek Thermphos gestart. Het is grotendeels uitgevoerd door de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD) Zeeland en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Beide organisaties zijn onafhankelijke instituten, deskundig op het gebied van gezondheid en milieu. De Provincie heeft aanvullend onderzoek gedaan naar gehaltes van zware metalen in verzamelde luchtfilters. Het onderzoek is begeleid door de Bestuurlijke Regiegroep Gezondheidsonderzoek Thermphos 1 en kritisch gevolgd door een Klankbordgroep 2. Onderdelen gezondheidsonderzoek Het totale onderzoek bestond uit de volgende onderdelen: 1. Metingen van de luchtkwaliteit (RIVM); 2. Gezondheidsenquête onder omwonenden (GGD); 3. Gezondheidsenquête onder werknemers in het Sloegebied (GGD); 4. Onderzoek naar de mate waarin kanker voorkomt rond het Sloegebied (GGD); 5. Onderzoek naar gehaltes van zware metalen in de lucht in de periode (Provincie). Uitkomst onderzoek De centrale vraag in dit onderzoek was of de uitstoot van Thermphos de gezondheid van omwonenden en werknemers in het Sloegebied beïnvloedt of beïnvloed heeft. Daarnaast is in het onderzoek gekeken naar de ervaren hinder (van geur/stank en van stof/rook/roet). Op grond van het onderzoek dat nu is uitgevoerd kan het volgende geconcludeerd worden: Metingen van de luchtkwaliteit laten geen verontrustend beeld zien, alle onderzochte stoffen blijven onder de gezondheidskundige normen; Er wordt duidelijk meer ernstig geur- en stofhinder afkomstig van bedrijven ervaren in de woonkernen rondom het Sloegebied (behalve in Oost Souburg) dan gemiddeld in Zeeland; Het is aannemelijk dat sommige van deze stoffen die Thermphos uitstoot onder ongunstige omstandigheden aanleiding kunnen geven tot stank en overlast tot op een afstand van enkele kilometers; Zowel algemene als chronische gezondheidsklachten komen in het Sloegebied niet vaker voor dan elders in Zeeland; 1 Bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeenten Borsele, Vlissingen en Middelburg, de Provincie Zeeland, Inspectie Leefomgeving en Transport en Thermphos. 2 Bestaande uit vertegenwoordigers van: de dorpsraden Ritthem/Nw.StJoosland, Nieuwdorp, s Heerenhoek, Borsele, de arbeidsinspectie, de ondernemingsraden van de bedrijven in het Sloegebied, de industriegroep Midden-Zeeland, de bonden FNV/CNV/De Unie, de huisartsen in de regio, de bedrijfsgezondheidsdiensten en de Zeeuwse Milieu Federatie. 1

2 Wel rapporteren ouders in Nieuwdorp en Borssele vaker dan gemiddeld luchtwegirritatie en medicijngebruik tegen astma bij hun kinderen. Het ligt voor de hand om dit in verband te brengen met de luchtkwaliteit, maar dat vergt nader onderzoek omdat er meerdere redenen kunnen zijn. Daarom zal de Provincie vervolgonderzoek laten uitvoeren; In het omgevingsmeetnet voor radioactiviteit van Provincie Zeeland worden metalen gevonden, maar onder de geldende gezondheidsnormen. Deze bestaande meetpunten zijn voor dit onderzoek ingezet om zware metalen te meten; Werknemers ervaren hinder en hebben klachten. Dat geldt met name voor werknemers van andere bedrijven op het industrieterrein. Het advies aan de bedrijven is om samen met hun Arbo-diensten aandacht aan de klachten te schenken; De resultaten van het onderzoek naar de mate waarin rondom het Sloegebied kanker vóórkomt geven geen aanleiding tot zorg; Samenvatting gezondheidsenquête omwonenden Doel onderzoek Het doel van de gezondheidsenquête: Het in kaart brengen van de gezondheidsklachten van de bewoners en ervaren hinder door de bewoners rondom het Sloegebied in het afgelopen jaar. Opzet onderzoek De gezondheidsenquête bevatte acht verschillende onderdelen, te weten: achtergrondvragen, gezondheid, medicijngebruik, roken, woonomgeving, industrie in de woonomgeving, werksituatie en de gezondheid van eventueel thuiswonende kinderen. Volwassenen (19 tot 65 jaar) en ouderen (65 jaar en ouder) uit de volgende zeven kernen in de directe omgeving van het Sloegebied zijn benaderd om mee te werken aan de gezondheidsenquête: Borssele, s Heerenhoek, Lewedorp, Nieuw en St. Joosland, Nieuwdorp, Oost-Souburg en Ritthem. Ouders met thuiswonende kinderen zijn ook gevraagd om gezondheidsvragen over hun kinderen in te vullen. Als controlegebied is de gehele provincie Zeeland genomen (zonder de hierboven genoemde zeven kernen). Er zijn in totaal gezondheidsenquêtes verstuurd. De respons van alle kernen samen is 55%. De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn: Onder volwassenen en ouderen komen niet echt méér, mogelijk aan luchtverontreiniging gerelateerde, chronische aandoeningen (zoals ziekten die invloed hebben op de longen, allergie en ernstige hoofdpijn) voor dan gemiddeld in Zeeland; Piepen op de borst 3 en/of astma bij kinderen worden meer gerapporteerd door de ouders in vier van de zeven onderzochte kernen rondom het Sloegebied. Van deze vier kernen wordt in Nieuwdorp het meest piepen op de borst en astma bij kinderen gerapporteerd; In de meeste kernen wordt minstens vier keer meer ernstige geur- en stofhinder, afkomstig van bedrijven, ervaren dan gemiddeld in Zeeland. Bij stofhinder gaat het om grof stof; deze wordt minder diep ingeademd en is daarom beduidend minder belastend voor de luchtwegen dan fijn stof. 3 Veelgebruikte vraag om te achterhalen of mensen last hebben van luchtwegirritaties 2

3 Verhoging van luchtwegaandoeningen kunnen door verschillende factoren veroorzaakt worden. Verschillen tussen de kernen ten opzichte van heel Zeeland bij piepen op de borst en astma bij kinderen kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door huisartsen die meer aandacht hebben voor luchtwegaandoeningen, slechtere binnenmilieus, meer blootstelling aan luchtverontreiniging en een grotere bezorgdheid over het milieu waardoor ouders meer op gezondheidsklachten van hun kinderen letten. Aanbevolen wordt dan ook om de gezondheidsklachten bij kinderen verder te onderzoeken. Dit kan bijvoorbeeld met een longfunctieonderzoek bij de schoolkinderen. Samenvatting gezondheidsenquête werknemers Sloegebied Doel onderzoek Doel van het onderzoek onder werknemers: zicht geven op de hinder van het buitenmilieu en de zorg daarom, de herkomst en de regelmaat van deze overlast, de consequenties daarvan voor het werk en de gezondheidsklachten dit tot gevolg had in het afgelopen jaar. Opzet onderzoek Onder ruim 1300 werknemers in het Sloegebied (van de bedrijven Arkema, Thermphos, Verbrugge en Zalco) is een gezondheidsenquête uitgezet. De vragenlijst sloot (vanwege de vergelijkingsmogelijkheid) enerzijds aan op de vragen die aan omwonenden werden gesteld en ging anderzijds in op de beleving van werknemers, weergegeven tijdens overleg met groepen werknemers. Er zijn vragen gesteld over de ervaren hinder van en bezorgdheid om zowel geur/stank als stof/roet/rook. Hierbij werd ook gevraagd naar vermoede veroorzaker en de frequentie en de duur van de hinder, evenals naar consequenties die dit had voor de werkzaamheden. Verder werd gevraagd naar allerlei gezondheidsklachten gedurende het laatste jaar en of deze in de beleving van de respondent met luchtverontreiniging samenhingen. Respons Ruim de helft van de aangeschrevenen vulden de vragenlijst in. De respons bij Thermphos en Arkema was beter dan die bij Verbrugge en Zalco. De ondervraagde werknemers betrof veelal mannen, die al lang in dienst waren met een full time dienstverband. Grote verschillen in leeftijd, opleiding en inkomen waren er niet tussen de vier bedrijven. Wel werd bij Verbrugge duidelijk meer in de buitenlucht gewerkt dan bij de andere bedrijven. Er is geur- en stofhinder en men is daar bezorgd om; Thermphos-medewerkers ervaren veel minder hinder dan werknemers andere bedrijven; Verschillen tussen de bedrijven kunnen gerelateerd zijn aan de locatie (Thermphosmedewerkers werken letterlijk onder de schoorsteen) en/of aan loyaliteit naar het eigen bedrijf en/of aan algemene beeldvorming; De werknemers zijn tevreden over de eigen gezondheid, al worden wel verschillende klachten aangegeven. Als vaakst genoemde klachten komen niezen en moeheid naar voren. Last van de ogen en hoesten worden het vaakst gerelateerd aan het buitenmilieu; Vergeleken met de inwoners in het Sloegebied (werkende mannen) hebben de werknemers wat meer hinder en gezondheidsklachten. 3

4 Samenvatting onderzoek naar de mate waarin kanker voorkomt in het Sloegebied Doel onderzoek Ondanks dat zowel de gemeentelijke sterftecijfers voor kanker als de professionele inschatting van huisartsen vooraf geruststellend genoemd mochten worden, is in het kader van het gezondheidsonderzoek ook een getalsmatige analyse van het vóórkomen van kanker rondom het Sloegebied opgenomen. Doel was te achterhalen of kans op kanker rondom het Sloegebied verhoogd was. Deze vraag kwam voort uit de zorg onder omwonenden, die jarenlang aan de uitstoot van kankerverwekkende stoffen blootgesteld zouden kunnen zijn geweest. Opzet onderzoek Aan de hand van een registratie door het Integraal Kankercentrum Nederland (van geobjectiveerde nieuwe kankergevallen) heeft de GGD Zeeland berekend of de kans op kanker in de directe omgeving van het Sloegebied (de woonkernen Borssele, s Heerenhoek, Lewedorp, Nieuwdorp, Nieuw en St. Joosland, Oost-Souburg, Ovezande en Ritthem) verhoogd was ten opzichte van een groter deel van Zeeland (Borsele, Goes, Kapelle, Noord-Beveland, Middelburg, Reimerswaal, Veere en Vlissingen). Het bleek dat in de omgeving van het Sloegebied zowel voor het totale aantal kwaadaardigheden, als speciaal voor longkanker en leukemie/lymfklierkanker géén verhoogde kans gevonden werd. In de onderzochte periode 1998 t/m 2010 was zowel het totale aantal gevallen van kanker als dat specifiek van longkanker en leukemie/lymfklierkanker, zowel voor mannen, vrouwen als voor beide geslachten samen in de hierboven genoemde gezamenlijke woonkernen om het Sloegebied niet significant verhoogd ten opzichte van het gemiddelde in de acht Zeeuwse gemeenten van Walcheren en de Bevelanden. Samenvatting metingen luchtkwaliteit door het RIVM Van juni tot en met oktober 2011 heeft het RIVM de luchtkwaliteit onderzocht in het Sloegebied. De aanleiding voor het onderzoek zijn gezondheidsklachten die door omwonenden én door werknemers van naburige bedrijven worden toegeschreven aan het fosforverwerkende bedrijf Thermphos. De klachten bestaan uit stank en prikkeling van ogen, neus en keel, vooral wanneer de pluim van het bedrijf zich laag over de omgeving verspreidt. Bij sommigen bestaat er ook onzekerheid over mogelijke lange termijn risico s. Omdat een belangrijk deel van de stoffen die zijn onderzocht ook door andere bedrijven worden geëmitteerd, is onderzoek gedaan op drie locaties. Bij de keuze van die locaties is rekening gehouden met de ligging van de andere bedrijven (bronnen) en met de overheersende windrichting. Meetopzet Het meetplan bestond uit twee onderdelen: 1) (Semi)continue metingen op drie meetlocaties, vooral bedoeld om mogelijke lange termijn risico s in kaart te brengen. Er werd niet op alle drie de locaties tegelijkertijd gemeten; er waren steeds twee opstellingen waar op hetzelfde moment gemeten werd. Tussen de opstellingen waren er kleine verschillen in de gebruikte apparatuur. Tijdens deze metingen werden de volgende stoffen gemeten: fijnstof, elementen zoals zware metalen in het luchtstof, dioxinen, vluchtige organische koolwaterstoffen zoals benzeen, stikstofoxiden (NO2 en NO), zwavelverbindingen (SO2, en niet geoxideerde zwavelverbindingen) en ammoniak. 4

5 2) Additionele metingen op plekken waar op het moment van monstername laaghangende emissies werden waargenomen, vooral gericht op de kans op acute effecten (of klachten). Deze metingen waren gericht op de volgende stoffen: vluchtige organische koolwaterstoffen, fosfine, fosforpentoxide, fosforzuur, aldehyden zoals formaldehyde en kwikdamp. Om de risico s te beoordelen zijn de meetresultaten vergeleken met gezondheidskundige normen voor zowel langdurige blootstelling als voor piekblootstelling en met geurnormen. Ook is onderzocht of er een verband kon worden aangetoond tussen klachten en metingen op de locatie Nieuwdorp. Resultaten De (semi)continue metingen lieten geen overschrijding zien van gezondheidskundige normen voor de lange en voor de korte termijn. Het gaat dan om stoffen zoals zware metalen, dioxines, vluchtige organische verbindingen, NO2 en SO2. Uit metingen op het industrieterrein blijkt dat er naast SO2 ook andere, niet geoxideerde, zwavelverbindingen aanwezig zijn. Er zijn zwavelachtige verbindingen, zoals bijvoorbeeld waterstofsulfide (H2S), die bij de aangetroffen concentraties tot overschrijding van de geurdrempel leiden. Overschrijding van geurdrempels van andere stoffen is niet geconstateerd. Ook tijdens de additionele metingen zijn geen gezondheidskundige normen overschreden. Er moet wel een voorbehoud worden gemaakt ten aanzien van deze additionele metingen. Het bleek in de praktijk moeilijk om representatieve metingen in de pluim te doen. Daarvoor waren de perioden dat het tijdens dit onderzoek daadwerkelijk stonk, in feite te kort. Verder werden in de neerslaande pluim van Thermphos tot op 3,5 kilometers afstand van het bedrijf fosforpentoxide en fosforzuur aangetoond. De gemiddelde concentraties lagen onder de concentraties die irritatie opleveren, maar de bemonsteringmethode levert, zoals eerder gezegd, te weinig inzicht in pieken. Fosfine, formaldehyde en andere irriterende koolwaterstoffen werden niet aangetroffen in de neerslaande pluim. Tijdens de laatste paar meetweken in Coudorp hebben de bewoners nauwkeurig bijgehouden wanneer het stonk. Omdat de meetopstelling als het ware in hun tuin stond, konden klachten en meetresultaten op een hele directe manier met elkaar worden vergeleken. Deze vergelijking laat zien dat er een verband bestaat tussen de klachten en de concentraties zwaveldioxide die gemeten zijn, ook al zijn de concentraties zwaveldioxide op zich veel te laag om klachten te geven. Zwaveldioxide lijkt hier dus vooral aan te geven dat er sprake is van processen op het industrieterrein die stank of overlast kunnen veroorzaken, De uitgevoerde metingen laten zien dat Thermphos de luchtkwaliteit in het Sloegebied beïnvloedt door de uitstoot van fijnstof, cadmium, fosfor-, stikstof- en zwavelverbindingen. Thermphos is een minder belangrijke bron voor organische stoffen, zoals benzeen, tolueen, xyleen en ethylbenzeen. Het is aannemelijk dat de geëmitteerde stoffen onder ongunstige omstandigheden aanleiding kunnen geven tot stank en overlast. Gezondheidskundige normen worden echter niet overschreden. Samenvatting onderzoek naar gehaltes metalen in de lucht 5

6 Het onderzoek In dit onderzoek zijn de historische filters van het radioactiviteitsmeetnet in Zeeland gebruikt. De filters uit de jaren waren hiervoor beschikbaar. Omdat Thermphos een lange periode een belangrijke bron is geweest van de uitstoot van zware metalen zijn filters uit het luchtmeetnet geanalyseerd op Cadmium, Koper en Lood. De uitkomst is dat in de periode de concentratie van Cadmium, Lood en Koper in de lucht in de woonkernen grenzend aan het Sloegebied duidelijk hoger was dan op een locatie die verder weg ligt van het Sloegebied. Zalco is voor een deel van de periode ook een belangrijke bron is geweest. Conclusie De concentraties liggen duidelijk onder de normen die voor de algehele bevolking gelden. Op het industriegebied is dit ook het geval met uitzondering van de locatie direct bij Zalco en Thermphos. Daar is voor één kalenderjaar een beperkte overschrijding van de norm gemeten. Hoe verder? Uit geen van de onderzoeken blijkt dat er ernstige of grote effecten op de gezondheid zijn geconstateerd. Dat geldt in ieder geval voor de volwassenen die de enquête hebben ingevuld. Ouders hebben zich ook uitgesproken over de gezondheid van hun kinderen. Met name in Nieuwdorp en Borssele is er een groep ouders die hebben aangegeven dat hun kinderen luchtwegproblemen hebben. In het onderzoek staat dat zij "piepen op de borst" horen. Dat is reden om een aanvullend onderzoek te laten doen naar de problemen met de luchtwegen bij kinderen in Nieuwdorp en Ritthem, s Heerenhoek en Borssele. Hierover zal nog nader overleg volgen met leden van de Bestuurlijke Regiegroep. Ouders zullen hierover worden geïnformeerd en de leden van de Klankbordgroep zullen betrokken worden bij het onderzoek. April

K a n k e r n a d e r b e k e k e n

K a n k e r n a d e r b e k e k e n K a n k e r n a d e r b e k e k e n Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland Projectgroep Gezondheidsonderzoek Thermphos: Auteur onderzoeksrapport: J. Vrencken (arts / sociaal geneeskundige) Kenmerk:

Nadere informatie

RIVM-onderzoek naar Thermphos

RIVM-onderzoek naar Thermphos RIVM-onderzoek naar Thermphos Oriëntatie op de luchtkwaliteit in de omgeving 12 november 2010 1 Inleiding Aanleiding / opdracht Wat heeft RIVM onderzocht Wat heeft RIVM niet onderzocht? Wat betekenen de

Nadere informatie

Onderzoek zware metalen op filters van het omgevingsmeetnet radioactiviteit Sloegebied

Onderzoek zware metalen op filters van het omgevingsmeetnet radioactiviteit Sloegebied Onderzoek zware metalen op filters van het omgevingsmeetnet radioactiviteit Sloegebied Leen Vermeulen Provincie Zeeland Maart 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Materiaal en methoden... 3 2.1 Algemeen...

Nadere informatie

M i l i e u g e z o n d h e i d s e n q u ê t e o m w o n e n d e n S l o e g e b i e d

M i l i e u g e z o n d h e i d s e n q u ê t e o m w o n e n d e n S l o e g e b i e d M i l i e u g e z o n d h e i d s e n q u ê t e o m w o n e n d e n S l o e g e b i e d Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland Projectgroep Gezondheidsonderzoek Thermphos Auteur onderzoeksrapport:

Nadere informatie

Onderzoek van de luchtkwaliteit op het industrieterrein Vlissingen-Oost Immissiemetingen juni tot en met oktober 2011

Onderzoek van de luchtkwaliteit op het industrieterrein Vlissingen-Oost Immissiemetingen juni tot en met oktober 2011 Onderzoek van de luchtkwaliteit op het industrieterrein Vlissingen-Oost Immissiemetingen juni tot en met oktober 2011 RIVM rapport 609025001/2012 P.P. Morgenstern E.M. van Putten M. van Bruggen E. Schols

Nadere informatie

grondig onderzoek milieu en gezondheid rond Corus

grondig onderzoek milieu en gezondheid rond Corus grondig onderzoek milieu en gezondheid rond Corus onderzoek door RIVM in opdracht van Minister van VROM goede medewerking van provincie, bewoners, Corus en anderen de situatie rond Corus is uitgebreid

Nadere informatie

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor

Nadere informatie

Wat betekent dit voor. van omwonenden?

Wat betekent dit voor. van omwonenden? Emissies van chemische stoffen door ThermPhos Wat betekent dit voor de gezondheid van omwonenden? dr Joost van Rooij - toxicoloog joost.vanrooij@caesar-consult.nl Informatiebijeenkomst omwonenden 1 December

Nadere informatie

Samenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam).

Samenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam). kenmerk: 653847/687260 Memo Aan Kopie aan Datum Van Telefoon E-mail Onderwerp: College van GS 4 juni 2015 Samenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam). In deze

Nadere informatie

Moerd U k. ge meente RAADSINFORMATIEBRIEF. - Samenvattingonderzoek - Persbericht - Presentatie GGD. 'Vrb aos

Moerd U k. ge meente RAADSINFORMATIEBRIEF. - Samenvattingonderzoek - Persbericht - Presentatie GGD. 'Vrb aos ge meente aa Moerd U k RAADSINFORMATIEBRIEF Van Aan Onderwerp Colleqe van burqemeester en wethouders de leden van de oemeenteraad Vervolq oezond heidsonderzoek GGD Nummer griffie Zaaknummer Documentnummer

Nadere informatie

Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting. Overzicht gegevens

Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting. Overzicht gegevens Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting Overzicht gegevens Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Doel 3 2 Algemeen 4 2.1 Gebruikte gegevens 4 2.2 Welke stoffen zijn betrokken? 4 2.3 Normen

Nadere informatie

Intensieve veehouderij en gezondheid. Henk Jans, arts MG/chemicus Renske Nijdam 15 juni 2009

Intensieve veehouderij en gezondheid. Henk Jans, arts MG/chemicus Renske Nijdam 15 juni 2009 Intensieve veehouderij en gezondheid Henk Jans, arts MG/chemicus Renske Nijdam 15 juni 2009 Inhoud presentatie Actualiteit Componenten Beleving Kansen en bedreigingen Onderzoeksvoorstel Actualiteit Handtekeningenactie

Nadere informatie

oerdijk fir v6v tm oernff nte RAADSINFORMATIEBRIEF

oerdijk fir v6v tm oernff nte RAADSINFORMATIEBRIEF tm oernff nte oerdijk RAADSINFORMATIEBRIEF Van Aan Onderwero Nummer griffie Zaaknummer Documentnummer College van burqemeester en wethouders de leden van de oemeenteraad Resultaten qezondheidsonderzoek

Nadere informatie

Binnenluchtmeting. School te Badhoevedorp

Binnenluchtmeting. School te Badhoevedorp R Briefrapport Binnenluchtmeting School te Badhoevedorp Opdrachtgever Auteur Dhr. R van Strien, GGD Amsterdam Martje Mooij Contact Martje Mooij Centrum Inspectieonderzoek, Milieucalamiteiten en Drinkwater

Nadere informatie

POMS-site Ter Apel Beoordeling Gezondheidsrisico. Eindrapport

POMS-site Ter Apel Beoordeling Gezondheidsrisico. Eindrapport POMS-site Ter Apel Beoordeling Gezondheidsrisico Eindrapport Juni 2016 1 POMS-site Ter Apel Beoordeling Gezondheidsrisico Eindrapport Juni 2016 Auteurs: M. Eggens F. Greven F. Duijm 2 Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

GGDFryslan. Gemeente HARLINGEN B« I ngekomen 11 JUNI No oekadres: Hai lingertrekweg 58 Lee uwarden

GGDFryslan. Gemeente HARLINGEN B« I ngekomen 11 JUNI No oekadres: Hai lingertrekweg 58 Lee uwarden 12.001698 GGDFryslan Gemeente Harlingen Ruimtelijke ordening T.a.v. mevr. M. Kremer Postbus 10000 8860 HA HARLINGEN Datum Uw kenmerk Uw brief van Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer E-mailadres Bijlagen

Nadere informatie

Veehouderij en gezondheid omwonenden

Veehouderij en gezondheid omwonenden Veehouderij en gezondheid omwonenden Hebben veehouderijen effect op de gezondheid van mensen die in de omgeving wonen? Dat was de centrale vraag in het onderzoek VGO. In deze brochure vindt u de belangrijkste

Nadere informatie

Houtrook en gezondheid. Sjoerd van den Berg, arts Medische milieukunde GGD FLEVOLAND

Houtrook en gezondheid. Sjoerd van den Berg, arts Medische milieukunde GGD FLEVOLAND Sjoerd van den Berg, arts Medische milieukunde GGD FLEVOLAND Inhoud - Houtkachelgebruik in Nederland - Houtrook - Gezondheidseffecten - Onderzoek GGD-en Noord NL - Oplossingen Nederland aardgasland. Toename

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté

Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende

Nadere informatie

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten

Nadere informatie

Gezondheidsenquête naar aanleiding van de uitstoot van ethyleenoxide door Sterigenics, Zoetermeer

Gezondheidsenquête naar aanleiding van de uitstoot van ethyleenoxide door Sterigenics, Zoetermeer Gezondheidsenquête naar aanleiding van de uitstoot van ethyleenoxide door Sterigenics, Zoetermeer SAMENVATTING VAN HET RAPPORT 2011 Google - Kaartgegevens 2011 Google Rotterdam, 12 mei 2011 Dr. Anouk Speets

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige

Nadere informatie

Advies over gezondheidseffecten door uitstoot van Asfalt Productie Hoogblokland

Advies over gezondheidseffecten door uitstoot van Asfalt Productie Hoogblokland Advies over gezondheidseffecten door uitstoot van Asfalt Productie Hoogblokland Het bedrijf APH, Asfalt Productie (asfaltcentrale) Hoogblokland, bevindt zich in Hoogblokland (gemeente Giessenlanden) op

Nadere informatie

Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016

Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016 Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Jaarrapportage 2016 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005

Nadere informatie

In de volgende figuur is het aandeel in de stikstofdepositie van verkeer en industrie rood omcirkeld.

In de volgende figuur is het aandeel in de stikstofdepositie van verkeer en industrie rood omcirkeld. Achtergrondinformatie voor achterbanberaad milieubeleid regio Eemsdelta Het milieubeleid omvat veel onderwerpen. Teveel om in één keer allemaal te behandelen. Op basis van onze ervaringen in de regio en

Nadere informatie

Houtrook en Gezondheid

Houtrook en Gezondheid Houtrookoverlast, wat kun je doen? Houtrook en Gezondheid 21 september 2018 Longfonds Missie: Samen strijden om longziekten de wereld uit te krijgen en van belang zijn voor de patiënt van vandaag. Ambities:

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste

Nadere informatie

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor luchthaven Twente

Gezondheidsmonitor luchthaven Twente Gezondheidsmonitor luchthaven Twente 14 en 16 januari 2014 Jaap de Wolf Op verzoek van ADT heeft GGD Twente samen met het RIVM een offerte opgesteld voor het uitvoeren van een gezondheidsmonitor burgerluchthaven

Nadere informatie

Risicoschatting emissie PFOA voor omwonenden

Risicoschatting emissie PFOA voor omwonenden Risicoschatting emissie PFOA voor omwonenden Inhoud 1. Aanleiding 2. Risicoschatting 3. Resultaten 4. Conclusie Gezondheidsrisico 5. Aanbevelingen PFOA emissies Dordrecht 5 april 2016 1. Aanleiding voor

Nadere informatie

INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN

INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN Moniek Zuurbier en Jolanda Willems Adviseurs Leefomgeving en Gezondheid GGD en Gelderland en Overijssel 7 maart 2017 Inhoud van de presentatie

Nadere informatie

Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014

Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014 Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014 Achtergrondinformatie Fijnstof is een vorm van luchtverontreiniging die een negatief effect kan hebben op de gezondheid van de mens. Kortstondige blootstelling

Nadere informatie

Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen

Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen Floor Borlée, Joris IJzermans, Christel van Dijk, Dick Heederik, Lidwien Smit Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS), Universiteit

Nadere informatie

Thermphos: uw zorgen, onze verantwoordelijkheid en de feiten. Informatiebijeenkomst Landlust, 1 december 2010

Thermphos: uw zorgen, onze verantwoordelijkheid en de feiten. Informatiebijeenkomst Landlust, 1 december 2010 Thermphos: uw zorgen, onze verantwoordelijkheid en de feiten Informatiebijeenkomst Landlust, 1 december 2010 Doel van deze bijeenkomst: uitleggen, luisteren en toelichten Korte introductie Rob de Ruiter

Nadere informatie

Vereniging van aanwonenden aan het Ontzandingsproject Over de Maas in de provincie Gelderland.

Vereniging van aanwonenden aan het Ontzandingsproject Over de Maas in de provincie Gelderland. Zandwinning in Alphen De provincie Gelderland heeft in september 2006 het groene licht gegeven voor zandwinning in het gebied Over de Maas bij Alphen. De vereniging Bewoners over de Maas heeft hiertegen

Nadere informatie

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken april Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken april Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid Veehouderij & Gezondheid stand van zaken april 2015 Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 22 april 2015 Stand van zaken Uitkomsten geuronderzoek GGD Tussentijdse uitkomsten Veehouderij Gezondheid

Nadere informatie

INFO-AVOND 2 SEPT 2015

INFO-AVOND 2 SEPT 2015 INFO-AVOND 2 SEPT 2015 Samenstelling van de BG Opdracht en werkwijze van de BG Vervolgpresentaties De heer Vollenbroek (continu meting dioxines) De heer Swart (luchtkwaliteitsonderzoek) De adviezen van

Nadere informatie

Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen

Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Wat doen gemeenten en GGD Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit? De GGD Amsterdam informeert en adviseert de inwoners en het bestuur van Amsterdam

Nadere informatie

Deelrapportage. Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Eygelshoven

Deelrapportage. Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Eygelshoven Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Eygelshoven Unit Medische Milieukunde, GGD Zuid Limburg, Geleen, september 2015 Seksuele Gezondheid, Infectieziekten

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Zeist

Luchtkwaliteit in Zeist Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en

Nadere informatie

GEMEENTE. Datum Ons kenmerk Contactpersoon ML20/ S. Rietvelt-Roubroeks

GEMEENTE. Datum Ons kenmerk Contactpersoon ML20/ S. Rietvelt-Roubroeks Milieu Bodem & Water GEMEENTE Aan de bewoners van deze woning Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 95 81 E-mail gemeente@nijmegen.n1 Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum

Nadere informatie

Bijlage 9: Onderzoek luchtkwaliteit

Bijlage 9: Onderzoek luchtkwaliteit Bijlage 9: Onderzoek luchtkwaliteit Wettelijk kader In de Wet milieubeheer is de Europese richtlijn geïmplementeerd op het gebied van grenswaarden voor diverse stoffen. Het doel van de wet is mensen te

Nadere informatie

DUST SENTRY AAN HET WERK

DUST SENTRY AAN HET WERK DUST SENTRY AAN HET WERK Waarom fijnstof meten? DUST SENTRY De atmosfeer van de aarde bevat atmosferische deeltjes, ook wel bekend als deeltjes of fijnstof. Fijnstof wordt vaak gegeven in PM, wat staat

Nadere informatie

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit 73 Bijlage L Indicatieve bepaling effect alternatieven N 377 op luchtkwaliteit Inleiding De provincie Overijssel is voornemens de N 377 Lichtmis Slagharen (verder

Nadere informatie

Gezondheid in de IJmond 2016

Gezondheid in de IJmond 2016 Gezondheid in de IJmond 2016 Monitor over hinder, bezorgdheid, chronische aandoeningen en medicijngebruik in relatie tot luchtkwaliteit Samenvattende Rapportage Colofon Haarlem, maart 2018 Copyright: Veiligheidsregio

Nadere informatie

Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011. Samenvatting Amsterdam

Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011. Samenvatting Amsterdam Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011 Samenvatting Amsterdam 2 3 Stand van zaken luchtkwaliteit 2011 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) In 2015 moet Nederland

Nadere informatie

1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4

1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4 Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013 INHOUD 1. Inleiding... 4 2. Algemeen... 5 2.1 Wet luchtkwaliteit... 5 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit... 5 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging...

Nadere informatie

Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Brunssum

Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof. Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Brunssum Deelrapportage Zware metalen en chroom-6 in stof Gezondheidskundige risicobeoordeling POMS-site Brunssum Unit Medische Milieukunde, GGD Zuid Limburg, Geleen, september 2015 Seksuele Gezondheid, Infectieziekten

Nadere informatie

Doelstelling Voldoen aan het wettelijk kader, verbeteren van de luchtkwaliteit en daarmee de volksgezondheid.

Doelstelling Voldoen aan het wettelijk kader, verbeteren van de luchtkwaliteit en daarmee de volksgezondheid. Factsheet Onderwerp Luchtkwaliteit over het jaar 2013 Inleiding Op 16 december 2014 is de vijfde rapportage over de voortgang van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit aan de voorzitter van

Nadere informatie

Het zal je buurman maar zijn!

Het zal je buurman maar zijn! Het zal je buurman maar zijn! Emissies van kleine bedrijven en gezondheidsklachten in de nabije omgeving D.H.J. (Rik) van de Weerdt, arts/toxicoloog Medisch milieukundige Team Milieu & Gezondheid GGD Hulpverlening

Nadere informatie

2. Op welke punten schieten de huidige normen tekort? Hoe zouden ze moeten veranderen om effectief te kunnen handhaven?

2. Op welke punten schieten de huidige normen tekort? Hoe zouden ze moeten veranderen om effectief te kunnen handhaven? Hasic, Emira Van: namens Postbus Onderwerp: FW: Houtrook en gezondheid GGD Bijlagen: presentatie-stookinstallaties-houtrook-en-gezondheid-1.pdf; Longfonds Verklaring Houtrook met logo.pdf Longfonds Verklaring

Nadere informatie

Vervolggesprekken over leefbaarheid in en om Heusden

Vervolggesprekken over leefbaarheid in en om Heusden Vervolggesprekken over leefbaarheid in en om Heusden Programma 20.00 uur inloop 20.15 uur welkom door wethouder Martens presentaties van Fred Stouthart (OZOB) en Renske Nijdam (GGD) over geur, fijnstof

Nadere informatie

4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.)

4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.) 4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.) Het gehalte vluchtige organische stoffen in de omgevingslucht wordt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 6 verschillende plaatsen gemeten, n.l. te Molenbeek

Nadere informatie

Een voorstel van de Commissie voor nieuwe grenswaarden voor de luchtkwaliteit

Een voorstel van de Commissie voor nieuwe grenswaarden voor de luchtkwaliteit IP/97/853 Brussel, 8 oktober 1997 Een voorstel van de Commissie voor nieuwe grenswaarden voor de luchtkwaliteit De Europese Commissie heeft vandaag een voorstel goedgekeurd voor een richtlijn met nieuwe

Nadere informatie

Overzicht van vragen en zorgen bewoners IJmond ten behoeve van project grafietregen en gezondheid.

Overzicht van vragen en zorgen bewoners IJmond ten behoeve van project grafietregen en gezondheid. Overzicht van vragen en zorgen bewoners IJmond ten behoeve van project grafietregen en gezondheid. 5 categorieën: 1) Vragen met betrekking tot grafietregens en gezondheid 2) Vragen met betrekking tot de

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en windmolens

Luchtkwaliteit en windmolens Luchtkwaliteit en windmolens Verspreidingsberekeningen van de emissies van de AVR Duiven Aart Schakel Inhoud Overzicht onderzoeken Emissies van de AVR Effecten en modellering van windmolens Resultaten

Nadere informatie

Onderzoeksvoorstel. naar aanleiding van opdracht grafietregen en gezondheid

Onderzoeksvoorstel. naar aanleiding van opdracht grafietregen en gezondheid RIVM A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl T 030 274 91 11 info@rivm.nl Onderzoeksvoorstel naar aanleiding van opdracht grafietregen en gezondheid Versie: 1

Nadere informatie

Op grond van artikel 28 uit het Besluit luchtkwaliteit (Stb. 2001, 269) bieden wij U hierbij aan de provinciale rapportage Luchtkwaliteit 2003.

Op grond van artikel 28 uit het Besluit luchtkwaliteit (Stb. 2001, 269) bieden wij U hierbij aan de provinciale rapportage Luchtkwaliteit 2003. Bezoekadres Houtplein 33 Het Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer T.a.v. de Staatssecretaris P.L.B.A. van Geel Postbus 20951 2500 EX DEN HAAG Haarlem Postadres Postbus 3007

Nadere informatie

Factsheet. Wonen aan de A50 en A73 in Beuningen. Gelderland-Zuid. Gezondheidsonderzoek onder inwoners

Factsheet. Wonen aan de A50 en A73 in Beuningen. Gelderland-Zuid. Gezondheidsonderzoek onder inwoners Gelderland-Zuid Factsheet Wonen aan de A en A73 in Beuningen Gezondheidsonderzoek onder inwoners Wegverkeer en gezondheid Wegverkeer is een belangrijke veroorzaker van luchtverontreiniging en geluidshinder.

Nadere informatie

Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017)

Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) analyse Henri de Ruiter, Ernie Weijers Februari 2018 Sinds juli 2017 meten burgers met behulp van goedkope sensoren de luchtkwaliteit in Schiedam.

Nadere informatie

November 2001. Luchtkwaliteit en uw gezondheid

November 2001. Luchtkwaliteit en uw gezondheid November 2001 Luchtkwaliteit en uw gezondheid Luchtkwaliteit en uw gezondheid Vooraf Wat we inademen zien we meestal niet. Ruiken we ook niet als het goed is. Toch inhaleren we dag in dag uit een groot

Nadere informatie

Gezondheidswinst door schonere lucht. Nr. 2018/01. Samenvatting

Gezondheidswinst door schonere lucht. Nr. 2018/01. Samenvatting Gezondheidswinst door schonere lucht Nr. 2018/01 Gezondheidswinst door schonere lucht pagina 2 van 5 De lucht in Nederland is de afgelopen decennia een stuk schoner geworden en voldoet nu vrijwel overal

Nadere informatie

Vragen & Antwoorden Smog. Smog

Vragen & Antwoorden Smog. Smog Vragen & Antwoorden Smog Smog Wat is smog? Smog is luchtvervuiling die in bepaalde perioden opeens sterk toeneemt. Zo n periode heet een smogepisode. In Nederland wordt de term smog gebruikt als er meer

Nadere informatie

Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid. Stand van zaken 6 februari 2007

Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid. Stand van zaken 6 februari 2007 Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid Stand van zaken 6 februari 2007 Aanleiding Meetwaarden VMM 2004: hoge waarden voor nikkel en chroom in Genk December 2005: Persbelangstelling ongerustheid Info-vergaderingen

Nadere informatie

Speech bewonersbijeenkomst IJmond

Speech bewonersbijeenkomst IJmond Speech bewonersbijeenkomst IJmond Welkom Welkom. Luchtkwaliteit is al jaren een belangrijk thema in de IJmond. De provincie is dan ook al jaren bezig met dit onderwerp. Zoals wethouder Baerveldt al heeft

Nadere informatie

De luchtkwaliteit om ons heen. Informatie over de kwaliteit van de lucht bij u in de buurt

De luchtkwaliteit om ons heen. Informatie over de kwaliteit van de lucht bij u in de buurt De luchtkwaliteit om ons heen Informatie over de kwaliteit van de lucht bij u in de buurt De luchtkwaliteit om ons heen Informatie over de kwaliteit van de lucht bij u in de buurt Inhoudsopgave 1. Onze

Nadere informatie

Milieufactoren in mijn omgeving Wat betekent dat voor gezondheid?

Milieufactoren in mijn omgeving Wat betekent dat voor gezondheid? Milieufactoren in mijn omgeving Wat betekent dat voor gezondheid? Loes Geelen Symposium Veilig zijn, veilig voelen? Onderzoeker / milieugezondheidkundige 17 februari 2011 Doel van het onderzoek Centrale

Nadere informatie

Gezondheid in de IJmond 2016

Gezondheid in de IJmond 2016 Gezondheid in de IJmond 201 Monitor over hinder, bezorgdheid, chronische aandoeningen in relatie tot luchtkwaliteit Rapportage Colofon Maart 2018; GGD Kennemerland, Haarlem Copyright: Veiligheidsregio

Nadere informatie

Doel van het onderzoek

Doel van het onderzoek Milieufactoren in mijn omgeving Wat betekent dat voor gezondheid? Loes Geelen Symposium Veilig zijn, veilig voelen? Onderzoeker / milieugezondheidkundige 17 februari 2011 Doel van het onderzoek Centrale

Nadere informatie

Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit 1

Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit 1 Provinciale weg N231 Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit Afdeling Openbare Werken/VROM drs. M.P. Woerden ir. H.M. van de Wiel Januari 2006 Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en

Nadere informatie

Rook bij brand. Brand hektrawler Scheveningen 302, Velsen, 30 januari - 2 februari 2007. Schelte Egbers Veiligheidsbureau Kennemerland

Rook bij brand. Brand hektrawler Scheveningen 302, Velsen, 30 januari - 2 februari 2007. Schelte Egbers Veiligheidsbureau Kennemerland Rook bij brand Brand hektrawler Scheveningen 302, Velsen, 30 januari - 2 februari 2007 Schelte Egbers Veiligheidsbureau Kennemerland Presentatie De brand Meten en maatregelen Communicatie Feiten en beeld;

Nadere informatie

onderwerp kenmerk behandeld door verzonden Drs. T.M.E.P. Beulen Borssele op zijn verzoek tot het uitvoeren van * * extra geluidmetingen

onderwerp kenmerk behandeld door verzonden Drs. T.M.E.P. Beulen Borssele op zijn verzoek tot het uitvoeren van * * extra geluidmetingen k 19014676 Gedeputeerde Staten De voorzitter van Provinciale Staten T.a.v. de statengriffier onderwerp kenmerk behandeld door verzonden Brief aan de van de Dorpsraad 19013630 Drs. T.M.E.P. Beulen Borssele

Nadere informatie

Geachte griffier, Wilt u dit bericht doorgeven aan de raadsleden, en het college van B&W? Tevens vragen om rookhinder tegen te gaan:

Geachte griffier, Wilt u dit bericht doorgeven aan de raadsleden, en het college van B&W? Tevens vragen om rookhinder tegen te gaan: Van: Aan: Datum: Onderwerp: Bijlagen: "B. Dijk" "Gemeente Tytsjerksteradiel" 16-10-2015 11:49:46 Houtrook en gezondheid GGD Fryslân, Drenthe en Groningen presentatie-stookinstallaties-houtrook-en-gezondheid-1.pdf

Nadere informatie

Jaarverslag project GeurinZicht 2016

Jaarverslag project GeurinZicht 2016 Jaarverslag project GeurinZicht 2016 Het enose netwerk in de Amsterdamse haven Inleiding In het jaarverslag van het enose-project Geurinzicht worden de resultaten en ontwikkelingen van het jaar 2016 beschreven.

Nadere informatie

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof

Nadere informatie

Info- en intervisiemoment

Info- en intervisiemoment Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering

Nadere informatie

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide IP/98/1049 Brussel, 2 december 1998 De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide De Europese Commissie heeft een voorstel voor een richtlijn

Nadere informatie

Bepalen van de luchtkwaliteit

Bepalen van de luchtkwaliteit Bepalen van de luchtkwaliteit Luchtkwaliteit in het kort De kwaliteit van de lucht waarin we leven is van invloed op de volksgezondheid. Zo kan een slechte luchtkwaliteit leiden tot onder andere luchtwegklachten

Nadere informatie

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE B

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE B ONDERWERP Luchtkwaliteitsonderzoek REC Harlingen storing 6 oktober 2018 DATUM 2 november 2018 PROJECTNUMMER C05055.000169 ONZE REFERENTIE 083701871 B VAN ing. A. (Abdu) Boukich AAN Omrin 1. Inleiding Op

Nadere informatie

Effectiviteit van mechanische ventilatie met filtertoepassing in scholen langs drukke wegen. Dr. Maciek Strak GGD Amsterdam Afd. Milieu en Gezondheid

Effectiviteit van mechanische ventilatie met filtertoepassing in scholen langs drukke wegen. Dr. Maciek Strak GGD Amsterdam Afd. Milieu en Gezondheid Effectiviteit van mechanische ventilatie met filtertoepassing in scholen langs drukke wegen Dr. Maciek Strak GGD Amsterdam Afd. Milieu en Gezondheid Inleiding Langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging

Nadere informatie

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A ONDERWERP Luchtkwaliteitsonderzoek REC Harlingen storing 12 november 2018 DATUM 20 november 2018 PROJECTNUMMER C05055.000169 ONZE REFERENTIE 083725337 A VAN ing. A. (Abdu) Boukich AAN Omrin Inleiding Op

Nadere informatie

Lokale luchtverontreiniging,

Lokale luchtverontreiniging, Indicator 6 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2016 is de grenswaarde NO2

Nadere informatie

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht VGO studie Geen aanwijzingen voor meer ziekte door zoönoseverwekkers of

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek. Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. Datum RIVM-onderzoek "Wonen in de IJmond, ongezond?

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. Datum RIVM-onderzoek Wonen in de IJmond, ongezond? > Retouradres Postbus 30945 2500 GX Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 8 Postbus 30945 2500 GX Den Haag Interne postcode 645 www.vrom.nl

Nadere informatie

Co vergisting in Nederland. Agrarische onderneming of Chemische industrie?

Co vergisting in Nederland. Agrarische onderneming of Chemische industrie? Co vergisting in Nederland Agrarische onderneming of Chemische industrie? 1 Inhoud Incident met co-vergister in Coevorden Achtergronden en problemen met co-vergisters Aanbevelingen voor toekomst 2 INCIDENT

Nadere informatie

Beoordeling gezondheidsrisico's door sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat

Beoordeling gezondheidsrisico's door sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat Beoordeling gezondheidsrisico's door sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat 19 december 2016 Inhoud 1. Aanleiding 2. Wat heeft het RIVM onderzocht? 3. Verband rubbergranulaat en leukemie 4. Voldoet

Nadere informatie

BRAND EN ROOK Veelgestelde vragen en antwoorden

BRAND EN ROOK Veelgestelde vragen en antwoorden BRAND EN ROOK Veelgestelde vragen en antwoorden 1. Tijdens een brand Brand in mijn buurt. Wat moet ik doen? Waait de rook uw kant op? Blijf uit de rook! In rook zitten altijd gevaarlijke stoffen. Sluit

Nadere informatie

Inschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019

Inschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019 Inschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019 RIVM project grafietregens en gezondheid Uitstoot grafietregens bij slakverwerking Harsco / Tata Steel Bewoners rondom bedrijf maken

Nadere informatie

Hengelo Zuid. Leefmilieu en ruimtelijke ordening

Hengelo Zuid. Leefmilieu en ruimtelijke ordening Hengelo Zuid Leefmilieu en ruimtelijke ordening Hengelo Zuid Inhoud Werkgroep Leefmilieu Situatieschets Milieu en ruimtelijke ordening Milieubelasting De burger (en de overheid?) Hengelo Zuid Werkgroep

Nadere informatie

Gemeente Bladel Heer C. van Hintum Postbus AA BLADEL

Gemeente Bladel Heer C. van Hintum Postbus AA BLADEL Gemeente Bladel Heer C. van Hintum Postbus 11 5530 AA BLADEL Kenmerk: UIT-17039450 Datum: 28 november 2017 Behandeld door: M. Stijntjes E-mail: m.stijntjes@ggdgmv.nl Onderwerp: GGD advies n.a.v. woningbouw

Nadere informatie

4 CONCLUSIES 13 COLOFON

4 CONCLUSIES 13 COLOFON Klinkenvlier Een overzicht van de klachten als gevolg van stankoverlast Epidemiologie, afdeling AGZ November 2012 1 INLEIDING 1 2 HET ONDERZOEK 2 2.1 Opzet onderzoek 2 3 DE RESULTATEN 3 3.1 Achtergrondkenmerken

Nadere informatie

(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid. 17 april 2013 Ten Cate

(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid. 17 april 2013 Ten Cate (Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid 17 april 2013 Ten Cate Reska Kalter Arbo Unie Vestiging Hengelo 06 5250 1499 Fred van de Kolck Arbo Unie Arbo Unie Vestiging Nijmegen 06 5250

Nadere informatie

Informatie over luchtkwaliteit. Johan G. Vollenbroek. Nijmegen, 15 juni 2007

Informatie over luchtkwaliteit. Johan G. Vollenbroek. Nijmegen, 15 juni 2007 Informatie over luchtkwaliteit Johan G. Vollenbroek Nijmegen, 15 juni 2007 1 MOB Co-operatie sinds > 10 jaar Twee partners Project teams Europese milieuwetgeving nieuwe lidstaten IPPC project in Turkije

Nadere informatie

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari

Nadere informatie

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling

Samenvatting. Vraagstelling Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (Commissie GBBS; één van de vaste commissies

Nadere informatie

Inleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt:

Inleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt: Notitie Aan Ester Kardienaal (gemeente Alblasserdam) Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 18 maart 2013 21539712 13-058 ir. J.W.T. Voerman en ir. P.B. van Breugel Onderwerp Fijnstofmetingen in

Nadere informatie

GEZONDHEID IN DE IJMOND SAMENVATTING HINDER EN BEZORGDHEID FIJN STOF GEZONDHEID EN ZIEKTEEN ZIEKTE MONITOR INDUSTRIE MONITOR INDUSTRIE

GEZONDHEID IN DE IJMOND SAMENVATTING HINDER EN BEZORGDHEID FIJN STOF GEZONDHEID EN ZIEKTEEN ZIEKTE MONITOR INDUSTRIE MONITOR INDUSTRIE GEZONDHEID IN DE IJMOND SAMENVATTING LUCHTKWALITEIT LUCHTKWALITEIT FIJN STOF FIJN STOF HINDER EN BEZORGDHEID HINDER EN BEZORGDHEID GEZONDHEID EN ZIEKTEEN ZIEKTE GEZONDHEID MONITOR MONITOR INDUSTRIE INDUSTRIE

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling

Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten Joost Wesseling Inhoud: Doorsneden door de luchtkwaliteit Concentraties: de laatste decennia; EU normen; Nederland in de EU. Luchtkwaliteit en gezondheid.

Nadere informatie