Eindrapportage Informatie fase Coalitievorming Gemeenteraad Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek

Transcriptie

1 Eindrapportage Informatie fase Coalitievorming Gemeenteraad Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek 29 maart 2018 Opgesteld door: Dirk Zandleven en Ferry Heeneman

2 Eindrapportage Informatie fase Coalitievorming Gemeenteraad Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek Geachte fractie, Naar aanleiding van jullie verzoek om als informateur op te treden in de vorming van een nieuwe coalitie naar aanleiding van de Gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 ligt voor u mijn eindrapportage en advies ter beoordeling. Partij zetels Percentage % Stemmen VVD GroenLinks Wijk NU SP PCG CDA D Opdracht aan informateur: Vanuit de fractie heb ik op donderdag 22 maart verzoek gekregen om als informateur op te treden en deze taak aanvaard. Mijn uitgangspunt is om een zo onafhankelijk mogelijk adviesrapport op te leveren aan de fractie binnen de kaders van de opdracht en de liberale grondbeginselen. De opdracht van de fractie aan de informateur is: 1. Onderzoek welke mogelijkheden er zijn voor de VVD om een coalitie samen te stellen. 2. Breng advies uit t.a.v. deze mogelijkheden. Neem daarbij mee de verkiezingsuitslag, de standpunten bij partijen, toekomstvisie bij partijen, inschatting van de kwaliteit en stabiliteit van besturing en inschatting van de daadkracht. 3. Geef aan welk scenario uw voorkeur heeft, en waarom. 1

3 Te onderzoeken dimensies voor de informateur bij deze opdracht: Afstemming op het te voeren beleid Coalitie met stabiel en duurzaam bestuur Mogelijke frictiepunten Bestuurlijke daadkracht en inbreng van partijen Ruimte voor creativiteit van de verschillende partijen Uitgangspunten versus ambitie en realiteit binnen de begroting Haalbaarheid van verschillende coalitie vormen Gemeentelijke begroting / toekomstbestendigheid Samenwerking tussen partijen, mensen en omgeving Welke breekpunten of grote tegenstellingen binnen verkiezingsprogramma s Mogelijke toekomstige problemen Kandidaat wethouders bij welke taken Chemie tussen de mogelijke coalitiepartijen zowel als organisatie en als mens Wijze van college programma opstellen Bewaken van de kwaliteit en snelheid van het proces De VVD fractie heeft de informateur een extra uitgangspunt meegegeven om in de weging van zijn advies mee te nemen: In de ogen van de VVD is de kern van democratie beslissen met de meerderheid met oog voor de minderheid. 2

4 Proces Relaas Aan de hand van de uitslag en mijn opdracht heeft op vrijdag 23 maart de eerste informatieronde plaatsgevonden met alle partijen op volgorde van aantal stemmen. In de gesprekken ben ik uitgegaan van een aantal vragen, dat aan elke partij is gesteld om een eerste indruk te krijgen hoe de partijen en een afvaardiging van de fracties de uitslag van de verkiezingen hebben ervaren en hoe zij de uitslag interpreteren. Verder heb ik een aantal punten geïnventariseerd die nu en in de toekomst een belangrijke rol zullen spelen in de gemeente en gevraagd naar de bestuurlijke inzichten van de partijen en fracties. Naar aanleiding van deze gesprekken heb ik een tussenrapportage opgesteld en vastgesteld dat een verdere verdieping noodzakelijk was met een aantal partijen. Deze hebben plaatsgevonden op maandag 26 maart. Per partij heb ik enkele vragen voorgelegd om een betere afweging te kunnen maken voor het advies dat nu voor u ligt. Ik zal in deze eindrapportage niet ingaan op de gesprekken of persoonlijke mededelingen. De volgende vragen zijn aan de orde gekomen in de eerste gesprekken op 23 maart: 1. Hoe duiden jullie de verkiezingsuitslag c.q. welke coalitie lijkt jullie het meest voor de hand liggend? 2. Welk rol zien jullie voor jezelf weggelegd (wat hebben jullie te bieden in/aan een nieuw College of Raad?) 3. Wat zijn voor jullie de drie belangrijkste punten waar aandacht aan moet worden besteed in het akkoord? 4. Wat zijn voor jullie principiële standpunten? 5. Zijn er punten in het verkiezingsprogramma van de VVD die gevoelig liggen in jullie partij? 6. Welke gevoeligheden in het algemeen kunnen jullie benoemen die we kunnen onderzoeken bij de verschillende partijen? 7. Wie is of zijn jullie wethouderskandidate? 8. Wat is jullie visie op de gewenste bestuursstijl van een nieuw college? 9. Moet er een college akkoord op hoofdlijnen komen, of een gedetailleerd akkoord.? 10. Wie zijn voor jullie kandidaten gespreksleider/formateur? 11. Hoe kijken jullie aan tegen chemie tussen mensen en standpunten? 3

5 De informateur heeft de volgende coalitievormen onderzocht en afgewogen: VVD-WijkNu-PCG VVD-GL-PCG VVD-WijkNu-GL VVD-GL-SP VVD-PCG-SP VVD-WijkNu-CDA- D66 VVD-PCG-CDA-D66 VVD-GL-CDA-D66 VVD-WijkNu-GL-PCG Meerdere partijen gaven hun advies over mogelijk te vormen coalities op grond van de gestelde vragen. Rode draad van de input van de diverse partijen: Inwoner betrekken bij besluitvorming Leefbaarheid en vitaliteit van de gemeente Financieel gezond Stabiel bestuur Chemie tussen de partijen in de coalitie Na de eerste gesprekken afgewogen te hebben heeft de informateur voor de tweede gesprekken de volgende opties onderzocht. VVD WijkNu-PCG VVD-GL-PCG VVD-GL-WijkNu VVD-GL-WijkNu-PCG Op 26 maart zijn er vervolggesprekken gevoerd met specifieke onderwerpen per partij naar aanleiding van de eerste gesprekken. Er zijn gesprekken geweest met WijkNu, Groenlinks en PCG. Onderwerpen die voor alle partijen relevant zijn, waren: Stabiliteit van bestuur, coalitie en gemeenteraad Chemie tussen de partijen, personen en de mogelijke wethouders kandidaten Programmatische verschillen of overeenkomsten 4

6 Mijn constateringen uit de gesprekken per aspect: Constateringen n.a.v. de getalsmatige verkiezingsuitslag De verkiezingsuitslag geeft meerdere mogelijkheden om tot een bestuurbare gemeente te komen. Het spectrum van mogelijkheden beweegt zich tussen een college gesteund door een meerderheid van 3 partijen tot een breed gedragen college van 4 partijen. Vanwege de bestuurbaarheid, geeft een aantal partijen aan dat een coalitie van 3 partijen wenselijk is. Als informateur kan ik mij in deze gedachtegang vinden en heb ik dit scenario onderzocht. Constateringen t.a.v. wenselijk beleid Ik heb partijen naar hun mening gevraagd over wenselijk beleid. Gevraagd is welke prioriteiten parijen hebben om de komende 4 jaar te realiseren. Achtergrond van de vraag is de volgende gedachte: een politieke partij is bereid verantwoordelijkheid te nemen in een college indien zij meent dat dit bijdraagt aan de realisatie van een aantal van haar programmatische standpunten. De informateur stelt voor om een collegeprogramma te vormen waarin voor elke partij herkenning zit. Een groot aantal partijen onderschrijft de noodzaak van een gedegen financieel beleid die ook voorziet in discipline om binnen de geraamde begroting te blijven. Overwegingen om te komen tot een stabiel bestuur voor de komende 4 jaar Ik heb elke partij gevraagd naar hun gedachte welke te vormen coalitie bijdraagt aan een betrouwbaar, stabiel en daadkrachtig bestuur voor het te voeren beleid voor de komende 4 jaar. Naast de inhoudelijke punten wordt een bestendig college gedragen door de chemie tussen mensen. Ik heb partijen daarom gevraagd naar relevante aspecten op het terrein van chemie. Zo heb ik gevraagd naar hun visie op samenwerken tussen partijen, mensen, en hoe om te gaan met geschillen in standpunten die zich uiteraard zullen voordoen. Ook de bereidheid en de wil om deel te nemen aan een bepaalde samenstelling van een coalitie is door mij onderzocht. Op het gebied van samenwerking heb ik een aantal mogelijke frictiepunten geconstateerd bij de diverse mogelijke coalitievormen. In de vervolg gesprekken heb ik mij gefocust op deze frictiepunten en onderzoek gedaan naar de mogelijke oplossingen. Op het gebied van wil en bereidheid heb ik significante verschillen aangetroffen m.b.t. de onderzochte coalitiemogelijkheden.. In mijn advies heb ik rekening gehouden met deze frictiepunten en constateringen en ze laten mee wegen in mijn beslissing ten aan zien van mijn advies. Overwegingen t.a.v. verdeling van beleidsterreinen De gesprekspartners willen graag een sterk, ervaren en stabiel college. De informateur denkt dat het college sterker is als elke partij dichtbij zijn kernkwaliteiten en kernthema s blijft. Daarmee staat er een college dat vanuit kracht en natuurlijke affiniteit bestuurt. ik heb partijen gevraagd welke beleidsterreinen ze zouden willen invullen via een eigen wethouder. In de gesprekken is hier onder andere gevraagd of, en zo ja, welke kandidaten er beschikbaar zijn. 5

7 Hoofdlijnen akkoord De informateur stelt voor om in de coalitie onderhandelingen een hoofdlijnenakkoord als uitgangspunt te nemen met een gedegen financiële paragraaf. Ook financiële discipline zal een onderwerp zijn van deze paragraaf. Een aantal partijen heeft aangegeven dat mogelijke financiële ombuigingen niet ten koste mogen gaan van de allerzwaksten. Ik stel voor om dit punt aandacht te geven in het formatie proces. Verder dient in het hoofdlijnen akkoord te worden opgenomen hoe het college: de inwoners dichter bij de lokale politiek kan brengen de leefbaarheid en vitaliteit van de gemeente kan vergroten woningbouw realiseert goede ontsluiting van de gemeente verbetert Overige punten van belang: Veiligheid Lagere belastingdruk Verwijderen Bunkerschip Duurzaamheid Innovatie in de zorg Cultuur en Museum Meer handhaving (BOA) Geen windturbines Bedrijvenloket Kwaliteit en efficiëntie van de ambtelijke organisatie Verlaging regeldruk voor bedrijven en inwoners Bedrijfsvoering Uit de gesprekken komt het punt bedrijfsvoering van de gemeente bij een aantal partijen als een belangrijk punt naar voren: Anders omgaan met het ambtelijk apparaat, verminderde regeldruk, hogere snelheid van procedures en de inwoners als klant behandelen zijn veel voorkomende punten. Ik stel vast dat dit punt zeker in het kader van de mogelijke ombuigingen een breed gedragen punt kan worden in de gemeenteraad. Daarmee is hij voor het hoofdlijnen akkoord van belang. Op basis van alle gesprekken, onderliggende stukken, het doornemen van raadsdocumenten, persuitingen, verkiezingsprogramma s en Meer jaren begroting van de afgelopen periode en diverse andere bronnen ben ik gekomen tot het geven van een advies aan de fractie. 6

8 7 Advies van de informateur voor de VVD Fractie

9 De informateur adviseert de fractie om de formatiefase te starten met twee andere partijen. Motivatie: Stabiel, daadkrachtig en ervaren bestuur Snel en gedegen coalitieakkoord te bereiken op hoofdlijnen Minste frictiepunten te verwachten in komende coalitieperiode Ervaring van de wethouderskandidaten en chemie tussen de personen De meeste onderlinge wil en bereidheid De informateur adviseert de fractie om met de formateur te overleggen of er al in eerste aanleg een openbare coalitiebespreking zou moeten plaatsvinden. De informateur adviseert de factie om een coalitieakkoord samen te stellen op basis van hoofdlijnen met een financiële, Veiligheid en duurzaamheid paragraaf en de eerder genoemde punten in dit verslag op te nemen met meer details voor de gemeentelijke ontwikkelingen en daarin uitgangspunten vast te leggen. Motivatie: Er is door partijen een voorkeur uitgesproken voor een hoofdlijnenakkoord De partijen geven aan dat vertrouwen in elkaar het uitgangspunt moet zijn. Meerdere partijen hebben in de gesprekken onderstreept en onderbouwd dat een detail coalitieakkoord minder vertrouwen uitstraalt naar elkaar en de kiezer toe. De informateur adviseert de fractie om in het coalitieakkoord rekening te houden met standpunten van niet-coalitie partijen die passen bij de standpunten van de drie coalitie partijen. 8

10 De informateur adviseert de fractie om met Groen Links en de PCG de formatiegesprekken op te starten en om een coalitievormingfase in te gaan. Motivatie: De grootste som van overeenkomsten in de verschillende partijstandpunten. Geconstateerde aanwezigheid van chemie tussen personen. Aanwezigheid van duidelijke en haalbare standpunten voor de toekomst van Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek. Breed draagvlak binnen de gehele gemeenteraad voor veel standpunten die partijen hebben benoemd om de komende 4 jaar vorm te geven. Beide partijen gaven mij gemotiveerde, passie gedreven, en overeenkomende antwoorden die passen in de opdracht die de fractie van de VVD mij heeft gegeven. Partijen hebben kandidaten met ruime ervaring binnen het openbaar bestuur voor het wethouderschap voorgedragen. Geconstateerde realiteitszin ten aanzien van de financiële toekomst van de gemeente. Creatieve initiatieven die in de gesprekken naar voren zijn gebracht op diverse gespreksonderwerpen. Mogelijkheden tot juiste verdeling van portefeuilles die ook passen bij de kandidaat wethouders en hun ervaring, kennis en kunde. Geconstateerde concreetheid in beantwoording van mijn vragen, de wil om verantwoordelijkheid te nemen en bestuurlijke verantwoordelijkheid te aanvaarden. De partijen geven een aantal duidelijke signalen af om: de schouders onder het werk te willen zetten, maatregelen en beslissingen te durven nemen met ruimte voor elkaars standpunten. Geconstateerde duidelijke overeenkomsten tussen de drie partijen en hun voorstellen ten aanzien van daadkrachtig bestuur met een realistische ambitie voor de gemeente ook ten aanzien van de bedrijfsvoering in overeenstemming met en binnen de gemeentelijke financiële mogelijkheden. Geconstateerde wil om lasten verlichting ten aanzien van de inwoners en bedrijven te realiseren. Alles overziend is de inschatting van de informateur dat deze combinatie de grootste kans kent op een stabiele, vruchtbare en gedragen coalitie waarin partijen een onmiskenbare samenwerkingsbereidheid naar elkaar toe zullen tonen. 9

11 De informateur zal de formateur voorzien van alle informatie en zijn ervaringen delen betreffende het gelopen proces en de gevoerde gesprekken en hem begeleiden indien hij dat wenst. Ik wens de fractievoorzitter veel wijsheid toe om, aan de hand van dit advies en zijn eigen ervaringen, met zijn fractieleden een gedegen besluit te nemen en voortgang te houden ten aanzien van het vormen van een gedegen coalitie. Hierbij verzoek ik de fractievoorzitter van de VVD mij decharge te verlenen voor mijn werkzaamheden en mij te ontslaan van mijn functie als informateur. Met liberale groet, Dirk Zandleven 10