Non-Verbale Representaties in de Klas!
|
|
- Suzanna Jacobs
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Non-Verbale Representaties in de Klas!
2 Inhoudsopgave 1 Kennismaking: Ken uw buurman Denkkader Wat Werkt op School Voorkennis activeren Onderzoek Non-verbale representaties Reflectie Uitgangspunten Non-verbale representaties Superschema s Voorbeelden Superschema met Tijdbalkpatroon Afbeeldingen & Pictogrammen Beelden in gedachten Schaalmodellen Uitbeelden van leerstof Toepassingsmogelijkheden Conclusies en voornemen... 2 Colofon: Tekst en samenstelling: Uitgave: Anne-Marie Dogger-Stigter adogger@bazalt.nl Bazalt, Edisonweg 2, 4382 NW Vlissingen Tel: , fax: Copyright februari 2012 Bazalt. Uit deze uitgave mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, retrieval systemen of op welke andere wijze dan ook, zonder toestemming van Bazalt. 2
3 IK De ander 1 Kennismaking: Ken uw buurman 3
4 2 Denkkader Wat Werkt op School De goede keus Scholen werken voortdurend aan het steeds verder verbeteren van hun onderwijs, ze zijn dat zelfs wettelijk verplicht. Vanuit hun visie op onderwijs én de door henzelf of anderen geconstateerde knelpunten zou een verbetering gekozen moeten worden die geschikt is voor de eigen specifieke schoolsituatie. Op welke manier kan een school echter bepalen wat de goede keus is? Het is gewenst om de keus (het vraagteken in bovenstaand schema) niet zozeer te baseren op wat in is, wat anderen doen, maar om de keus research-based te maken: door gebruik te maken van de beschikbare kennis op dit terrein. Uit onderwijsresearch is voldoende bekend welke zaken een positief effect kunnen hebben op het functioneren van de leerlingen. Maar hoe hebben de beslissers en uitvoerders in het onderwijs toegang tot die kennis? Model geeft toegang Dikwijls worden de researchgegevens verzameld in een model dat bepaalt op welke factoren een school zich zou kunnen concentreren om de prestaties van de leerlingen te verbeteren. Er zijn de afgelopen decennia verscheidene modellen beschreven (Edmonds, 1979, Levine en Lezotte, 1990, Scheerens en Bosker 1997, Sammons, 1999). Het meest recente model wordt gepresenteerd in dit boek, een vertaling van What Works in Schools, research translated into action (Marzano, 2003). In samenwerking met Robert Marzano zijn Bazalt (onderdeel van RPCZ), HCO Den Haag en Doba Onderwijsadviseurs de toepassing hiervan voor het Nederlandse taalgebied aan het ontwikkelen onder de titel Wat Werkt Op School. Bij het adviseren, informeren en implementeren zullen we werken met een aanpassing aan ons type onderwijs en onze cultuur. Dit boek is zoveel mogelijk een rechtstreekse vertaling van het Amerikaanse origineel. Slechts op enkele plaatsen (bijvoorbeeld in hoofdstuk 1) zijn verwijzingen naar de Nederlandse situatie opgenomen. Marzano De auteur van dit boek, Dr. Robert J. Marzano, is een internationaal bekende onderwijswetenschapper, auteur van meer dan 20 boeken over onderwijs. In de laatste jaren richt hij zich op het maken van metaanalyses van onderwijsresearch. Hij schreef (samen met medewerkers) 5 boeken hierover. Deze boeken hebben in de Engelssprekende en Aziatische landen een grote invloed op het streven naar research-based werken aan onderwijsverbetering op scholen. Het centrale boek, met het overzicht van de researchgegevens hebt u nu in handen. 4
5 Meta-analyse Marzano voerde een meta-analyse uit op de onderwijsresearch van de laatste 35 jaar. Daarbij maakte hij gebruik van zowel Canadees en Amerikaans als Europees onderzoek. Ook Nederlands onderzoek is volop meegenomen. In de 14 bladzijden in kleine letters opgesomd onderzoek vinden we namen als Bosker, Brekelmans, Creemers, De Groot, Luyten, Scheerens, Vander Werff, Van Houten, Van Tartwijk, Witziers, Wubbels, enzovoort. Marzano concentreerde zich uitsluitend op die onderwijsveranderingen die daadwerkelijk invloed blijken te hebben op de leerprestaties van leerlingen. Door zijn werk beschikken we nu over een schat aan harde gegevens die onderwijsverbetering uit de sfeer kan halen waarin die zo dikwijls onterecht zit: voorkeuren en afkeuren van voor- en tegenstanders. Bij welke onderwijsinnovatie dan ook spelen zich discussies af (ook binnen schoolteams en binnen overleg van directies en besturen) die op dat niveau blijven steken. Omdat onvoldoende bekend is wat wel en wat geen positieve invloed heeft op ontwikkeling en prestaties van leerlingen. 5
6 3 Voorkennis activeren Waar denk je aan bij non-verbale representaties? Noteer je reacties in de cirkel. Non-verbale representaties Bespreek de cirkel in je tweetal, vul eventueel aan in een andere kleur Welke conclusies kun je trekken? Bespreek in tweetal. Noteer je conclusies in het denkraam! 6
7 4 Onderzoek Non-verbale representaties Wat blijkt uit onderzoek over non-verbale representaties: 1 2 7
8 5 Reflectie Waarom zou je kennis weergeven op verschillende manieren? Wanneer vraag ik leerlingen hun kennis weer te geven op een andere manier dan in woorden? Welke vragen heb ik over het representeren van kennis? 8
9 6 Uitgangspunten Non-verbale representaties Uitgangspunt 1: Kinesthetische representaties/ Uitbeelden van leerstof Grafische presentaties/ Superschema s Fysische modellen/ Schaalmodellen Afbeeldingen & pictogrammen Beelden in gedachten Uitgangspunt 2: 9
10 7 Superschema s 7.1 Voorbeelden In deze bijeenkomst heb je al kennis gemaakt met het Venndiagram of Hoepels bij de kennismaking. Maar er zijn meer toepassingsmogelijkheden voor Hoepels: Ook hebben bij het activeren van de voorkennis de Cirkel gebruikt met het DenkRaam. Ook hierbij kun je allerlei toepassingen bedenken: Daarnaast zijn er nog veel meer Superschema s: 10
11 7.2 Superschema met Tijdbalkpatroon Lees het onderstaande sprookje door en vul het Tijdbalkpatroon in. De Kikkerkoning De dochter van de koning had een glimmende gouden bal, waarmee ze graag speelde. Ze gooide hem hoog in de lucht en ving hem weer op. Maar op een keer ving ze de bal niet op. Hij stuiterde en rolde van haar weg, zo de vijver in. De prinses was erg bedroefd. Ze kon niet bij de bodem van de vijver. Maar opeens hoorde ze een stemmetje:" Huil maar niet." Ze keek op en zag een vette, groene kikker zitten. "Wat krijg ik van je," zei de kikker," als ik je bal uit het water haal?" "Alles wat je maar wilt," zei de prinses. "Dan wil ik van je bordje eten en in je bedje slapen," zei de kikker. Dat wilde de prinses liever niet. Maar omdat ze zo graag haar bal terugkreeg, zei ze:" Goed." De kikker bracht de bal terug. En zonder dankjewel te zeggen rende de prinses ermee weg. De volgende dag zat ze net met haar ouders aan het avondmaal, toen er iets glads en nats binnenkwam. Het was de kikker, die van haar bordje kwam eten. "Wat doet dat beest hier?" vroeg de koningin. Toen moest hun dochter wel vertellen wat ze aan de kikker had beloofd. "Wat je beloofd hebt moet je doen," zei de koning. Na het eten ging het prinsesje naar bed. De kikker kwam achter haar aan en sprong met zijn glibberige lijf op haar hoofdkussen. "Ik mag in je bedje slapen," zei hij. "Ga weg!" gilde de prinses en ze smeet de kikker in de verste hoek van de kamer. Maar toen gebeurde er wat er alleen in sprookjes met een kikker kan gebeuren. Hij veranderde op slag in een mooie prins met een bult op zijn hoofd. "Jij hebt de betovering verbroken," zei de prins. "Ik was door een gemene heks in een kikker veranderd." Nu wilde het prinsesje wel dat de prins van haar bordje at en in haar bedje sliep. Eerst moesten ze trouwen met veel feest en lekkernijen. En de gouden bal, die midden op de eettafel lag, glom mooier dan ooit. Wat levert het gebruik van dit model op? 11
12 8 Afbeeldingen & Pictogrammen Bij de presentatie van het programma van vandaag heb ik gebruik gemaakt van afbeeldingen in plaats van woorden. Zelf kun je bij je instructie ook gebruik maken van afbeeldingen en pictogrammen. Ook ben je zelf al aan de slag gegaan met pictogrammen. Bij de uitleg over de theorie van non-verbale representaties heb je zelf notities getekend. Dat vond je misschien erg lastig, maar is ook een kwestie van gewenning. Uiteraard zijn er veel meer momenten waarop je leerlingen aan de slag kunt zetten om de kennis die centraal staat om te zetten in tekeningen. 12
13 9 Beelden in gedachten In de reflectie opdracht heb ik je niet specifiek aangemoedigd terug te kijken op een specifieke les. Had ik dat wel gedaan, dan had ik je kunnen vragen deze les echt in gedachten door te lopen. Het in gedachten doornemen van informatie is een heel belangrijke vaardigheid. Deze vaardigheid wordt in verband gebracht met het kunnen plannen van een activiteit. Denk aan volgorde bedenken van iets, zonder dat je de concrete materialen bij de hand hebt. Een interessante activiteit met kinderen is hen te vragen wat ze allemaal doen als ze bijvoorbeeld de tafel gaan dekken, hoe ze een bepaalde som op gaan lossen of hoe ze een tekst gaan aanpakken. Dit alles zonder daadwerkelijk al te beginnen. 13
14 10 Schaalmodellen Ook bij schaalmodellen kun je denken aan het presenteren van nieuwe leerstof aan de hand van een schaalmodel. Maar je kunt ook denken aan het zelf laten maken van en model door de leerlingen als verdieping van de geleerde stof. 14
15 11 Uitbeelden van leerstof Tip: Ook heel goed te gebruiken bij kennis die leerlingen in moeten prenten. Voorbeeld: de leerlingen moeten niet vergeten geld voor het schoolreisje mee te nemen, het aardrijkskundeboek weer mee te nemen en de brief aan hun ouders geven. Vraag de leerlingen een beweging te bedenken bij deze 3 zaken en grote kans dat ze het onthouden! 15
16 12 Toepassingsmogelijkheden Welke toepassingsmogelijkheden zie je voor Non-verbale representaties binnen jouw werk? Loop in gedachten een lesdag door. Welke mogelijkheden zie je? Activiteit / moment Superschema s (Schaal)modellen Beelden in gedachten Afbeeldingen & pictogrammen Uitbeelden van leerstof
17 13 Conclusies en voornemen Welke conclusies trek je nav deze workshop? Welk voornemen heb je? (Zet je evaluatie om in een beweging. Deze werkvorm heet de Beeldhouwer!) 2
Superschema s als studiehulpmiddel
Superschema s als studiehulpmiddel Inhoudsopgave 1 Kennismaking: Ken uw buurman... 3 2 Denkkader Wat Werkt op School... 4 3 Voorkennis activeren... 6 4 Onderzoek Non-verbale representaties... 7 5 Reflectie...
Nadere informatieWat Werkt in de klas. @YorickSaeijs Onderwijsadviseur OMJS yorick@onderwijsmaakjesamen.nl
Wat Werkt in de klas @YorickSaeijs Onderwijsadviseur OMJS yorick@onderwijsmaakjesamen.nl Doel: -Je weet wat een instructieles tot een goede les maakt. -Je hebt kennis opgedaan over de 9 didactische strategieën
Nadere informatieEn nu... van Vroeger... Lesbrief bij de voorstelling:
Lesbrief bij de voorstelling: En nu... van Vroeger... Binnenkort bezoekt u met uw school deze voorstelling. Deze lesbrief is bedoeld als handreiking voor de docenten om de kinderen optimaal van de voorstelling
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieDiscussiëren Kun Je Leren:
Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet
Nadere informatieOpbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking
Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een
Nadere informatie) en geeft het handvatten om via coaching te werken aan collegialiteit. en professionaliteit (domein 4 ).
Focus op professie Zoekt u een effectieve aanpak om de prestaties van leerlingen te verbeteren? Stelt u het vakmanschap van leraren daarin centraal? Wilt u werken aan sleutelfactoren zoals effectief klassenmanagement,
Nadere informatielezing Krachtig Onderwijzen
lezing Krachtig Onderwijzen 25 september 2013 www.bazalt.nl Bazalt Postbus 21778 3001 AT Rotterdam Tel: 088-5570570 1 Doelen Informatie over de werking van het brein in relatie tot onderwijs en ontwikkeling
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen. van Duitsland? nog steeds een Nationale Dodenherdenking? gehouden?
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en Als je een tekst leest, is het belangrijk om actief te lezen. Door jezelf vragen te stellen, controleer je of je de tekst nog begrijpt. Als je het antwoord op je vragen
Nadere informatieMarcus 9,2-13 Verkijk je niet op Jezus!
Marcus 9,2-13 Verkijk je niet op Jezus! Liturgie Voorzang: Ps 23 Stil gebed Votum / groet Zingen: Ps 43,3.4 WeT Zingen: Ps 81,1.4.8 Gebed Lezen: Marcus 9,2-13 Preek over Marcus 9,2-8 Zingen: Gez 68.1.3
Nadere informatieSCHRIJVEN. Instructiekaart voor de leerling nr. 5. A-vragen. Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...?
Instructiekaart voor de leerling nr. 5 A-vragen Formulering van de vraag Formulering van het antwoord Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...? Antwoord met één volledige
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatiePLG Leerkrachten. 8 december PLG Leerkrachten (2) Agenda
PLG Leerkrachten (2) PLG Leerkrachten 8 december 2010 vs 1.0 100422 Agenda 1. Introductie 1.1: Programma en doelen schooljaar 2010-2011 1.2: Terugblik PLG 1 en huiswerk 1.3: Doelen vandaag 1.4: De verbinding
Nadere informatieMINUTEN BEWEGEN. Onderwijs Maak Je Samen. www.5minutenspelletjes.nl
MINUTEN BEWEGEN www.5minutenspelletjes.nl 12 Jongleren met ballonnen Benodigdheden een aantal ballonnen 1-2 3-4 Je kunt deze activiteit klassikaal doen, of in jes. Ga in een kring staan en gooi een aantal
Nadere informatieOpleiding Sterk. als Vakleerkracht
Opleiding Sterk als Vakleerkracht HCO Bezoekadres: Zandvoortselaan 146, Den Haag Postadres: Postbus 53509, 2505 AM Den Haag Telefoon: 070 448 28 28 info@hco.nl www.hco.nl Samenstelling en tekst: HCO Inhoud
Nadere informatieGedichtendag op internet www.skep.nl (Stichting Kinderen en Poëzie)
Gedichtendag op internet www.skep.nl (Stichting Kinderen en Poëzie) Klik eerst door naar volwassenen. Dan open je een nieuw scherm. Kies dan voor kinderpoëzie. In de stam zie je jaartallen verschijnen.
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
Nadere informatieHoe maak ik in groep 6 een werkstuk?
Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Je gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in een
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatie10 Stappen voor het maken van een Mindmap
10 Stappen voor het maken van een Mindmap Benodigdheden Om een mindmap te maken heeft u de volgende materialen nodig: papier stiften Gebruik bij voorkeur A3-formaat blanco papier, lijntjes of ruitjes leiden
Nadere informatiewerkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen?
werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? Noteer ook 2 reservekeuzen: 1. 2. 1. Wat weet je al van dit beroep? Schrijf het
Nadere informatieHoe maak ik in groep 6 een werkstuk?
Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in
Nadere informatieKoopkracht: de waarde van geld
Koopkracht: de waarde van geld 1. Leerlingenblad Inleiding Wat is het doel? Wat is het onderwerp? Wat is het middel? Inzicht krijgen in de waarde van geld Koopkracht: de waarde van geld Een presentatie
Nadere informatieBeertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2
Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even
Nadere informatieWater naar de zee dragen BW 05-01-2009 10:15 Pagina 31 W E R K V O R M E N
Water naar de zee dragen BW 05-01-2009 10:15 Pagina 31 2 W E R K V O R M E N Het tweede hoofdstuk bevat 20 verschillende die u kunt toepassen in uw eigen opleidingspraktijk. De kunnen ingezet worden voor
Nadere informatieDigitaal printen binnen Grafimedia VMBO. Opdracht
Digitaal printen binnen Grafimedia VMBO Opdracht Opdrachtkaart DR-06-14-01 Voorkennis: Je kunt: Een eenvoudige PDF-opdracht uitvoeren Een PDF-printopdracht naar de digitale printer sturen Het juiste formaat
Nadere informatiemaakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf?
let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! maakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf? Vertel alles wat je
Nadere informatieOriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.
Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie
Nadere informatieNiet in slaap vallen hoor!
Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:
Nadere informatieOnderwerpen presentatie
Wat Werkt? Voor het team is duidelijk geworden dat zij als leerkrachten de belangrijkste schakel zijn om opbrengsten te verhogen. Ze onderschrijven dat ze in staat moeten zijn om een goede instructie te
Nadere informatieJE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935
JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 1 Wat moet je doen? 1. Maak een presentatie over hoe jouw buurt er omstreeks 1935 uitzag of over de mensen die in die tijd in jouw buurt leefden. Wat kun je te weten komen
Nadere informatieHet onderzoek van de burgemeester 5/6
Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieInkijkexemplaar. Dit deel gaat over de opdrachten tijdens de stage.
Dit deel gaat over de opdrachten tijdens de stage. Je kunt een woordenlijst aanleggen. Je kunt een evaluatie invullen. Je weet wat formeel en informeel betekent. Je kunt een interview op je stageplaats
Nadere informatieLuc Cielen BAS KUNSTLER LEEST. HET BEGIN. Dag 6
Dag 6 van de eerste taalperiode 1. Muzikale opmaat (25 minuten). Zang en blokfluit. 2. Mondelinge herhaling en ritmiek (25 minuten in de 1e klas, later 15 minuten). Spreken, klappen, stappen enz. van reeksen,
Nadere informatieLuc Cielen BAS KUNSTLER LEEST. HET BEGIN. Dag 3
Dag 3 van de eerste taalperiode 1. Muzikale opmaat (25 minuten). Zang en blokfluit. 2. Mondelinge herhaling en ritmiek (25 minuten in de 1e klas, later 15 minuten). Spreken, klappen, stappen enz. van reeksen,
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieBijlage Stoere Schildpadden
Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies
Nadere informatieHoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016
Hoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016 Cursusdoelen 1. De student heeft kennis van getalfuncties, inzicht in de telrij, (structuur van) getallen en getalrelaties
Nadere informatieDe kunst van het opzetten
Lesbrief websessie De kunst van het opzetten Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Uitzending 3. Afronding Inhoud in het kort:
Nadere informatieHoe observeer je in de klas?
Hoe observeer je in de klas? Een vliegende start Donderdag 15 oktober 2015 Rosanne Zwart Welkom en voorstellen Ik begeleid startende docenten Ik werk op een school Ik werk op een universiteit of Hogeschool
Nadere informatieInleiding. THEMA'S: KIKKERKONING Toegevoegd op: 21-05-2008 Door: bianca
THEMA'S: KIKKERKONING Toegevoegd op: 21-05-2008 Door: bianca Inleiding Als inleiding lees je het sprookje De Kikkerkoning voor (vertellen is ook leuk!). Je vindt het verhaal onderaan de pagina. Hier volgen
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Beroepen
Leerkrachtinformatie Lesduur: 50 minuten (klassikaal) DOEL De leerlingen maken kennis met verschillende beroepen die te maken hebben met energie beroepen techniek, Techniek Ambassadeur, classificeren BENODIGDHEDEN
Nadere informatieKrabbie Krab wordt Kapper
E-boek Geschreven en Vormgeving Esther van Duin Copyright Esthers Atelier www.esthersatelier.nl email info@esthersatelier.nl Krabbie Krab wordt Kapper Krabbie krab was een kunstenaar. Hij maakte beelden
Nadere informatieBegrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL
Begrijpend luisteren Annemarieke Kool CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Strategieën en voorbeelden 4. Differentiëren mbv taxonomie 5. Oefening
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren 24 november2015 Jullie doelen? Training Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter niet te zeggen Meer JA s van
Nadere informatieproject: Problemen in de wijk
project: Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Una van Maarseveen en ROC Mondriaan
Nadere informatieDe kunst van het opzetten
De kunst van het opzetten Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief De kunst van het opzetten 1 Introductieles 2 Uitzending 3 Afronding
Nadere informatie2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier
2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier Naam docent: Onderwerp van de les/training/ workshop: Aantal deelnemende studenten: Datum: Presenteren Beginsituatie: Groep kent elkaar nu al redelijk goed. Er
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieAls wij dit soort vragen stellen dan gaan wij uit van de talenten en mogelijkheden van cliënten.
Hand-out Workshop oplossingsgericht gesprekvoeren. Wat is oplossingsgericht werken? Volgens Mahlberg&Sjöblom (2011) wordt er over het algemeen uit gegaan van een probleem gerichte benadering. Een probleem
Nadere informatieHandleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling
Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Vuurwerk bij Oud en Nieuw. De schrijftaak
Nadere informatieWat is een sectorwerkstuk?
Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieEen deel van het onderzoek doe je met z n tweeën, het andere deel doe je zelfstandig. Dit onderzoek telt als repetitie A en B.
In jouw stad of dorp zijn er vast wel wijken waar mensen met wat hogere inkomens wonen en wijken waar mensen met wat lagere inkomens wonen. Er wordt beweerd dat mensen met een hoger inkomen meer en verder
Nadere informatieBijeenkomst 1. Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij voorkennins en ervaring van studenten.
Bijeenkomst 1 Leerdoelen: Studenten kunnen Uitleggen waarom sommige informayie makkelijk vergeten wordt en welke factoren een rol spelen Expliciteren hoe hij zelf leert Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij
Nadere informatieDe avonturen van Endora deel 1. Het wonderbaarlijke kruidenvrouwtje uit het wonderbaarlijke land Zankonia
De avonturen van Endora deel 1 Het wonderbaarlijke kruidenvrouwtje uit het wonderbaarlijke land Zankonia Eerste druk, oktober 2012 2012 Rosemarie Donkersloot Illustraties verhaaltjes 1, 2, 3, 5: Ramona
Nadere informatieSociale leeromgeving. Wie zit er in jouw netwerk? Leeromgeving sociale leeromgeving
Sociale leeromgeving Bij sociale leeromgeving gaat het om de mensen die jij kent en hoe je je bij hen voelt. Hoe voel je je in de klas?, kun je goed omgaan met je klasgenoten?, hoe zijn de docenten op
Nadere informatie(IO)IO Werkvormen kennisoverdracht
Hoe zet ik deelnemers aan het werk om zich kennis eigen te maken? Hoe sluit ik beter aan bij het kennisniveau van de deelnemers Hoe maak ik kennisoverdracht actief? Leestafel Op een tafel in de zaal liggen
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieEr waren eens een koning en een koningin met drie prachtige dochters. De jongste van de drie was de mooiste en meest levendige. Rond hun kasteel lag een enorme tuin, waar het kleine prinsesje dolgraag
Nadere informatieKennis over Kinderarbeid
Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek
Nadere informatieReflecties op de icoach-bijeenkomsten:
Reflecties op de icoach-bijeenkomsten: ABCDtje van 17-11-11 Kennismaking met de groep en de docenten. Opzet van de opleiding icoach. Voorbeelden van ICT binnen het onderwijs. Het was voor mij van belang
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieEchte helden. Alice Pantermüller Christiane Hansen GEGEVENS BOEK: KORTE INHOUD: ISBN 978 90 5924 106 0 13,99. Uitgeverij Bakermat
Echte helden Alice Pantermüller Christiane Hansen GEGEVENS BOEK: ISBN 978 90 5924 106 0 13,99 Uitgeverij Bakermat Suggesties: Emy Geyskens Vanaf 3 jaar Thema s: moed, lente, vijver, talenten, liefde KORTE
Nadere informatieDubbelspel. Alan Durant
Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekreclame
Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag
Nadere informatieMet kleine ingrepen grote effecten in de havo les.
Met kleine ingrepen grote effecten in de havo les. activeren en differentiëren Havo Congres Ede 5 februari 2015 Johan Keijzer j.keijzer@aps.nl Naam Datum Aandacht voor het volgende. De start van de les
Nadere informatiePop- formulier. ( 2 jaar Havo 2 jaar Vmbo ) thuiswonend. Ja, soort van. Werkervaring Bedrijf Functie Taken. Bediening, serveren
Pop- formulier Naam Geboortedatum Studentnummer Vorige/laatste opleiding Ben je uit- of thuiswonend Heb je een eigen werkruimte Wat is je reistijd (van deur tot deur) Persoonlijke gegevens Robin Janssen
Nadere informatieDe Stilte danst Alice
Lesbrief Alice Als in het boek begint de voorstelling met het boottochtje op de Theems van Lewis Carroll met de drie zusjes Liddell. Wat er daarna gebeurt? De schrijver verandert in een konijn en de achtervolging
Nadere informatieBron: De sprookjes van Grimm; volledige uitgave, vertaald door M.M. de Vries-Vogel. Unieboek BV - Van Holkema & Warendorf, Weesp, 1984.
Bontepels Er was eens een koning en die had een vrouw met gouden haar. Ze was zo mooi, dat haar gelijke nergens te vinden was. Toen werd zij ziek en daar ze voelde, dat ze weldra sterven ging, riep ze
Nadere informatieLES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116
LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat
Nadere informatiePerspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid
Perspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid 1. Start Duurzaam leven is belangrijk. Als we dat niet doen, is de aarde in de toekomst niet meer leefbaar. De gevolgen van onze leefstijl zijn nu al te
Nadere informatieDigitaal DJ-en. Scratch and mix the beat!
Digitaal DJ-en Scratch and mix the beat! 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Digitaal DJ-en Inleiding Mixen is een DJ techniek
Nadere informatieHEB JE HUISWERK VANDAAG?
BLAD 1 HEB JE HUISWERK VANDAAG? Je kind moet thuis werken voor school. In de agenda kan je kijken wat je kind moet doen. Wat moet je doen? 1 Maak oefening 1 op blad 2: Wat doet je kind na de school? 2
Nadere informatieVraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2
Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieEen moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.
Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge
Nadere informatieSectorwerkstuk 2012-2013
Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatieDe epilepsie van Annemarie Als je hersens soms op hol slaan
Annemarie begreep er niks van. Had ze zo raar op de grond liggen doen? Wat stom. Zelf wist ze alleen nog maar dat haar buik naar aanvoelde en dat ze heel bang werd. Van de rest wist ze niets. Annemaries
Nadere informatieAl heel snel hadden ze ruzie met elkaar. Het spelen was niet leuk meer.
Beertje Anders en Beertje Bruin gingen bij oma spelen. Al heel snel hadden ze ruzie met elkaar. Het spelen was niet leuk meer. Oma hoorde: Ik wil de bal, Ik wil de blokken, Ik ga kleuren, Ik wil de kleurpotloden
Nadere informatieHet koninkrijk van God vlakbij
Het koninkrijk van God vlakbij Dit werkboek is van : Cellessen voor kinderen van 8-12 jaar Serie lessen voor kleine groepen; leeftijd 8-12 jaar Lessen zijn geschreven op basis van het boek Natuurlijk BOVENnatuurlijk
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatiePLG Leerkrachten 4 groep 1-2
PLG Leerkrachten mei/ juni 2011 PLG Leerkrachten 4 groep 1-2 vs 1.0 100422 Agenda 1. Introductie 1.1: Programma en doelen schooljaar 2010-2011 1.2: Terugblik PLG 3: Toetsanalyse 1.3: Doelen vandaag 2.
Nadere informatie30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN. Wijs ze op. www.lereniseenmakkie.nl. en de online coach.
30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN Wijs ze op en de online coach. Vermijd stressverhoging: dat blokkeert het leren nog meer. Wijs je kind steeds weer op wat het al wel
Nadere informatieEen gebouw ontwerpen en dan.
Een gebouw ontwerpen en dan. Waar maak je het van??? Lesbrief over bouwmaterialen Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding In de eerste fase van het bouwproces wordt door
Nadere informatieNieuwsbrief nr. 6. Voorwoord KALENDER INHOUD. Maart 2015. Hallo allemaal. 19 maart
1 KALENDER 9 maart Vergadering oudervereniging 12 maart Studiemiddag groep 1 t/m 4 13 maart Schoolfeest 14 maart Oud papier 19 maart Boomplantdag groep 8 Zie ook de kalender op www.bsodaschool.nl INHOUD
Nadere informatieSollicitatiegesprekken volgens de STAR methode
Sollicitatiegesprekken volgens de STAR methode Tijdens sollicitatiegesprekken wil je zo snel en zo goed mogelijk een kandidaat voor een openstaande functie selecteren. De STAR vragenmethode is een gedegen
Nadere informatieNieuwsbrief Bètasteunpunt September 2011
Nieuwsbrief Bètasteunpunt September 2011 Het Bètasteunpunt van de Hanzehogeschool is in 2009 opgezet om o.a. hulp te bieden aan leerlingen uit het voortgezet onderwijs die bezig zijn met hun profielwerkstuk.
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis
Nadere informatieLesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek
Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze
Nadere informatieDit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015
Dit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015 Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 Hoofdstuk 1: Mijn stamboom blz. 3 Hoofdstuk 2: Mijn tijdlijn blz. 5 Hoofdstuk
Nadere informatieLesbrief Assenstelsels. Versie 1
Versie 1 Datum: 11 juni 2011 Cursus: Docent: Taal in alle vakken Radha Gangaram Panday Door: Mario Hummeling, 1597628 Shafi Ilahibaks, 1540943 Cyril Bouwman, 1581806 Herman Hofmeijer, 1058201 Nico van
Nadere informatieStap 2: informatie op je website / weblog plaatsen
Stap 2: informatie op je website / weblog plaatsen We hebben nu samen onze eigen persoonlijke website (blog) aangemaakt en we hebben ons eigen adres gekregen. Maar er staat eigenlijk nog totaal niets op
Nadere informatieUITDAGING 5: Justine helpt de buren
Dit werkblaadje is van... UITDAGING 5: Justine helpt de buren Solidariteit in je eigen omgeving Individuele oefening Heb jij al eens iemand geholpen? Schrijf op wat je deed om die persoon te helpen. Voorbeeld:
Nadere informatieZeg het voort. Werkboek
Zeg het voort Werkboek In het werkboek Zeg het voort komen verschillende soorten oefeningen voor. De onderstaande plaatjes maken duidelijk om welke oefeningen het gaat. Deze les gaan we... Speel het spel
Nadere informatieTekst lezen en verwijswoorden begrijpen
Tekst lezen en verwijswoorden begrijpen 1. Lees de tekst met het stappenplan. In de tekst staan veel verwijswoorden, zoals hij, zij en dat. Markeer de woorden tijdens het lezen. Kom je nog moeilijke woorden
Nadere informatieHandleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite
Waar gaat dit over? Handleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite Hier leer je hoe je een eigen webpagina kunt maken op de site van de school. Op deze webpagina kun je vertellen wie
Nadere informatie