Ronny Hullegie, een gedreven waarnemer

Transcriptie

1 Rondje Gezond, Dag van de Nationale Parken Zoete ondersteuning voor NP de Sallandse Heuvelrug Ronny Hullegie, een gedreven waarnemer Natuurverkenning Nationaal Park Hoge Kempen, natuur in al haar glorie! april, 2012 Erop of eronder We weten allemaal dat het slecht gaat met het Korhoen. Hadden we in 2010 tjidens de jaarlijkse telling in het voorjaar nog zeven hanen: in 2011 bleken er nog maar vier te zijn. De stand neemt de laatste jaren de stand niet toe omdat de kuikens niet overleven. Er is dus geen natuurlijke aanwas meer en doen predatoren de rest. In 2011 is gestart met een telemetrisch onderzoek waarbij enkele dieren werden gezenderd om de oorzaak van de kuikensterfte te achterhalen. Er zijn twee hennen gezenderd. Deze zijn nu nog steeds in het gebied in leven. Tevens waren er twee kuikens gezenderd. Gezien het feit dat de kuikens al in de kuikenfase sterven, was dat ook de verwachting voor de gezenderde kuikens. Die verwachting bleek juist en de kuikens zijn onderzocht. Op basis van de twee dood gevonden kuikens kunnen nog geen goede conclusies getrokken worden en loopt het onderzoek nog tenminste één jaar door. > 1

2 Staatsbosbeheer aan Alterra om advies gevraagd: Is behoud van de populatie mogelijk door kunstmatig ingrijpen? Het advies is net binnen en zal nu door de organisaties worden beoordeeld. Gezien de zeer kritische stand van de populatie is er door de provincie, het nationaal park, Vogelbescherming, Natuurmonumenten en Kunstmatig ingrijpen is een grote stap als ultieme poging om een soort voor een bepaald gebied te behouden. De te nemen maatregelen worden door de betrokken organisatie eerst goed afgewogen. Op het moment dat deze Nieuwsbrief op de mat ligt, is er wellicht een gezamenlijk standpunt bekend geworden. Maar het is een feit: het is erop of eronder. Rondje Gezond, Dag van de Nationale Parken Tweede Pinksterdag, 28 mei 2012, is het de Dag van de Nationale Parken. In alle Nationale Parken in Nederland worden dan rond die datum activiteiten rond gezond bewegen in de buitenlucht georganiseerd. Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug en partners, het Toeristisch Bureau Hellendoorn, Sallands Bureau voor Toerisme organiseren op deze dag gezamenlijk een 'Rondje Gezond' waarbij de relatie tussen natuur en gezondheid benadrukt wordt. De smaakfietsroute rond de Sallandse Heuvelrug is de basis van het programma. Op diverse punten kunt u starten en de route (gratis!) afhalen. Bovendien krijgt u een folder mee waarmee u onderweg verschillende versnaperingen of entree tegen korting kunt verkrijgen. Kijk voor actuele informatie op onze website Kom lekker wandelen en fietsen in en rond het Nationaal Park of doe mee aan een buitenactiviteiten! Op verschillende locaties worden activiteiten voor jong en oud georganiseerd. Dus doe mee met workshops, kom kijken, luisteren en proeven en geniet van de prachtige natuurgebieden. De Sallandse Heuvelrug 2

3 Zoete ondersteuning voor het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug Nederland kent een aantal bijzondere stukken natuur, bijzondere landschappen die zelfs op Europese schaal meetellen. De Sallandse Heuvelrug in Overijssel is zo n gebied. Met haar grote oppervlakten droge heide, hoge jeneverbessen en de zeldzame korhoen behoort de Sallandse Heuvelrug tot een van de meest waardevolle natuurgebieden van Nederland. Het behoud van deze landschappelijke waarden heeft veel financiële en morele steun nodig. Anno 2012 is dit niet gemakkelijk te realiseren, echter het nationaal park is energiek opzoek gegaan naar nieuwe vormen van samenwerking en ondersteuning. Begin dit jaar heeft het nationaal park steun gevonden in haar directe omgeving, door nauwe samenwerking aan te gaan met lokale ondernemers die afzet zochten voor hun streekproducten afkomstig van die zelfde Heuvelrug. Beide partijen hebben elkaar gevonden, omdat zij ieder baat hebben bij een gezonde natuur en een grotere naamsbekendheid van de Sallandse Heuvelrug. nationaal park. Op het erf van deze voormalige keuterboerderij is een prachtig gerenoveerde en geheel gemoderniseerd Bed & Breakfast verrezen voor maximaal vier personen. Ondanks haar groene stille omgeving voldoet De Kleine Kolonel aan de hoogste eisen van de moderne toerist. In een hoek van het erf staat al enige jaren een kast met 18 bijenvolken, beheerd door professionele imkers uit de gemeente Hellendoorn. Deze bijenvolken staan op de grens van landbouw- en natuurgebieden en verzamelen aldus, het gehele seizoen, honing uit de vele voorjaarsbloemen, bloeiende heesters, acacia s en linden alsook de uitgestrekte heidevelden op de Sallandse Heuvelrug. Door zijn kennis van het nationaal park en de Hellendoornse imkers te koppelen, bracht Alexander een nieuwe samenwerking tot stand. Als resultaat treft de bezoeker binnenkort de zuiverste Nationaal Park honing op de schappen van het nieuwe Buitencentrum in Nijverdal, bij B&B De Kleine Kolonel en elders in de omgeving. Dit zoete product moet gaan bijdragen aan een grotere naamsbekendheid van het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug en tevens een geheel nieuwe dimensie geven aan de beleving van de bezoekers. Voor het eerst kan men niet alleen in de natuur wandelen of fietsen, maar men kan de natuur mee naar huis nemen om er nog weken thuis van te proeven. In een stille hoek van het Nationaal Park, aan de Oude Deventerweg in Haarle, staat Bed & Breakfast de Kleine Kolonel. Dit bijzondere onderkomen ligt bijna verscholen tussen de glooiende enken van het Sallandse landschap en de bossen van de Haarlerberg, de eigenaar Alexander ter Kuile is een van de samenwerkende gastheren van het april

4 Ronny Hullegie, een gedreven waarnemer Verzamelen van gegevens over vogels, vlinders, planten en zoogdieren, kortweg monitoring genoemd, is van wezenlijk belang. De gegevens dienen voor trendanalyses over vrijwel alle soortgroepen in flora en fauna. Ronny Hullegie is één van de vrijwilligers die met ziel en zaligheid het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug intrekt om informatie te verzamelen. Waarnemen en in aantallen uitdrukken van de aanwezige (roof)vogels en zoogdieren. Op basis daarvan kijken naar de trend door de jaren heen. Dat is wat monitoring is. Aan het woord is Ronny Hullegie (42). Geboren en getogen in Nijverdal met de Sallandse Heuvelrug als zijn voortuin heeft het observeren van de natuur hem altijd geboeid. Hullegie is na 20 jaar een niet meer weg te denken waarnemer in het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug (NPSH). In het begin klom je nog in de bomen om de nesten te bekijken. Die tijd is geweest, klinkt het met enige weemoed in zijn stem als Hullegie bevlogen uitlegt hoe hij te werk In het begin klom je nog in de bomen om de nesten te bekijken. Die tijd is geweest gaat. Nu heb ik een lange vishengel met een camera eraan en kijk zo in het nest. Voor het zover is komt het eerst aan op de zintuigen zien en horen optimaal te benutten. Pas dan kan het gluren beginnen. Het gluren in de nesten heeft een reden: is een nest bebroed, hoeveel eieren liggen er in en aan het eind van het broedseizoen kijken of de jonge vogels zijn uitgevlogen. Hullegie, autodidact pur sang, is vooral in de maanden februari tot augustus actief aan het monitoren. In die periode is hij zo n 400 uur in het veld te vinden. Tel daarbij op de nodige uren achter zijn bureau om alle waarnemingen te documenteren en het mag duidelijk zijn dat Hullegie heel wat tijd in zijn uit de hand gelopen hobby stopt. Daar krijg ik zo ontzettend veel voor terug, dat het geen enkele moeite kost om het ervoor over te hebben, grijnst de De Sallandse Heuvelrug 4

5 Hier moet nog een bijschrift komen. Nijverdaller al wandelend op weg naar een nieuw gebied in zijn werkterrein: het onlangs geopende ecoduct. Hoor, een glanskop!, duidt Ronny al een wandelende vogelencyclopedie één van de talrijke vogelgeluiden in de immense openlucht volière. Direct gevolgd door een duik in de sneeuw om de onmiskenbaar prenten van een vos aan een nauwkeurig onderzoek te onderwerpen. Bij het ecoduct heeft Hullegie, in overleg met Arend Spijker, gastheer van NPSH, een aantal camera s geplaatst in de hoop de dieren die van de oversteek gebruik maken via de lens te vangen. De eerste voorzichtige resultaten zijn er. Reeën, egels, een vos en wat vogels. Nog niet in enorme aantallen daarvoor zullen de dieren eerst nog moeten wennen denk ik. Een bijzondere vangst is een aantal ruiters te paard. Het antwoord op de vraag naar zijn mooiste waarneming ooit roep herinneringen aan zijn jeugd op. Alles was spannend, sommige vogels had ik nog nooit gezien. Of het geluid van de eerste raaf. Dat vergeet ik nooit meer. Na 20 jaar monitoring is de lol er voor Hullegie nog lang niet af. Hoe meer ik te weten ben gekomen, hoe meer ik besef hoe bar weinig ik eigenlijk weet, klinkt het filosofisch. En weet je wat een wolf heb ik nog nooit gezien. Daar kijk ik enorm naar uit en stel je dan eens voor dat die door mijn camera gevangen wordt. Ik ga uit m n dak. Nee heel Nederland zal uit z n dak gaan. Alles was spannend, sommige vogels had ik nog nooit gezien Behalve technische hoogstandjes als de observatiecamera s maakt Hullegie om zijn kennis met andere te delen gebruik van moderne communicatiemiddelen. Zo is hij op Facebook te vinden en op Twitter actief. Even een waarneming op het web zetten, verklaart hij als zijn vingers razendsnel via zijn hoog mobiele werkplek een waarneming de wereld insturen. Veel mensen beleven de natuur tegenwoordig achter een computer. april

6 bericht van de secretaris Natuurverkenning Visies op de ontwikkeling van natuur en landschap In januari heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de Natuurverkenning , Visies op de ontwikkeling van natuur en landschap naar de 2e kamer gestuurd. Een interessante toekomstverkenning die beschrijft hoe in de loop van de tijd Nederlanders zijn omgegaan met natuur en hoe dat zijn weerslag heeft gekregen in het natuurbeleid. De overheveling van natuurbeleid van rijk naar provincie, schrappen van robuuste verbindingszones, afslanken van EHS, en provinciale besturen die overhoop lagen met Bleker beheerste begin dit jaar de media. Vijf van de twaalf provincies waren tegen het akkoord maar uiteindelijk zijn de provincies morrend en met tegenzin akkoord gegaan. In de vele aandacht die de decentralisatie van het natuurbeleid heeft gekregen zal menigeen de Toekomstverkenning van het PBL zijn ontgaan. Dat is jammer want het rapport verdient beslist aandacht. De verkenning signaleert dat de afgelopen decennia veel gedaan is op gebied van behoud en de ontwikkeling van natuur. Er is ingezet op het creëren van verschillende typen natuur en op afrekenbaarheid van prestaties via natuurdoeltypen, beheertypen via normkosten. Er is gelijktijdig door wet en regelgeving een sterk accent op juridische aspecten komen te liggen. Het natuurbeleid is ingewikkeld geworden en verder af komen te staan van wat mensen aanspreekt. Het PBL gaat in op die aansluiting van natuur met burgers. In de analyse van het PBL herken ik me als secretaris van een mooi nationaal park. Er is veel betrokkenheid en binding met de natuur van de Sallandse heuvelrug maar ook daar ervaren we de schaduwwerking van ingewikkelde beleidsprocessen. Natuurlijk moeten er afspraken zijn en is Europees natuurbeleid van grote waarde. Maar het lijkt wel of eenvoudige principes als de vervuiler betaald en grenzen aan de groei en ook eerdere al toegepaste principes zoals salderen in een alsmaar ingewikkelde steekspel over mol stikstof en kritische depositiewaarde vergeten zijn. Ingewikkelde programmatische aanpak voor terugdringen van stikstof depositie belasten de steun voor de natuur; ja ze belasten bijna het genieten van de natuur. Natuur wordt niet alleen als iets moois gezien, maar wordt meer en meer als last ervaren. Er is behoefte aan vernieuwing van denken over natuur en daar hoort ook bij het denken over betalen van de zorg voor de natuur en het beheer van voorzieningen. Er is behoefte aan vernieuwing van denken over natuur en daar hoort ook bij het denken over betalen van de zorg voor de natuur en het beheer van voorzieningen. Natuur is kosteloos, je kunt er gratis van genieten en dat moet ook zo blijven wat mij betreft, maar dat wil niet zeggen dat je als bezoeker er niet wat voor over kunt hebben. Beheer vergt natuurlijk geld. Bos groeit voor niets op water, voedingstoffen uit de bodem en zonne-energie maar een eigenaar moet wel geld besteden aan onderhoud van paden, boomcontroles langs routes, handhaving, publiekbegeleiding, opstellen beheerplannen, verplichte monitoring, waterschapslasten, verzekeringen en ga zo maar door. Een boswachter is echt niet gratis ook daarvoor moet je pensioenbijdrage betalen! Natuurlijk kan er bezuinigd worden maar lusten en lasten dreigen steeds meer scheef te groeien. De Sallandse Heuvelrug 6

7 We hebben een nieuwe voorzitter de heer Kees Oomen. Met hem kijkt het nationaal park naar de toekomst. Daarbij kan de toekomstverkenning van het PBL ons helpen. Eerder al werd in een terug- en vooruitkijk duidelijk dat het nationaal park een sterk merk is. Dat merk is interessant voor de sociaal economische ontwikkeling van de omgeving. Omgekeerd is het dan een uitdaging dat de omgeving en diegene die genieten van het nationaal park en feitelijk van alle bergen van de hele prachtige Sallandse heuvelrug, bijdragen gaan dragen aan behoud van de kwaliteit van de bos- en natuurgebieden. Een interessante ontwikkeling is ook het Inspiratieboek dat voor de west-zone van ons nationaal park ontwikkeld gaat worden. Dat is de zone Holten-Helhuizen-Haarle. Bewoners en ondernemers in het gebied worden betrokken en uitgedaagd aan te geven welke kansen zij zien. Zeker op gebied van toerisme zullen daar ideeën komen maar ook verwacht ik dat de landbouw intensiever gaat zoeken of bedrijfsvoering met landschap en natuur in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) bij hun manier van ondernemen past. Binnenkort horen mensen in dat gebied daar meer van. Dat het kan, bewijzen diverse voorbeelden. Op 29 maart gaan we zo n voorbeeld bezoeken en dat is het nationaal park De Hoge Kempen. Zij hebben al een systeem waar bezoekers en dan niet alleen de verblijfsrecreanten maar ook dagjesmensen en ondernemers (op vrijwillige basis) bijdragen aan de kosten voor het beheer. En o ja Google eens naar de Natuurverkenning, de moeite waard om kennis van te nemen en het biedt mooie stof om de discussie over de nieuwe omgang met natuur te voeren. Ik zal de voorzitter van het GebruikersPlatform eens vragen of dit item wat is voor onze voorjaarsbijeenkomst. april

8 Nationaal Park Hoge Kempen, natuur in al haar glorie! Nationaal Park Hoge Kempen is het enige nationaal park van onze zuiderburen, 5700 ha groot. De Hoge Kempen kenmerkt zich door uitgestrekte dennenbossen die worden afgewisseld met paarsbloeiende heide. Grote waterplassen getuigen van grind- en zandwinning, hoge toppen bieden grootse vergezichten. Het gebied strekt zich uit over de gemeenten Dilsen- Stokkem, Maasmechelen, Zutendaal, Lanaken, Genk en As. Het wordt gezien als het natuurlijke hoogtepunt van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland. Op 23 maart 2006 is het Nationaal Park Hoge Kempen officieel geopend. Ondertussen heeft het nationaal park vijf uitgebouwde Toegangspoorten Grote waterplassen getuigen van grind- en zandwinning, hoge toppen bieden grootse vergezichten. die als startplek dienen voor een bezoek aan dit gebied. Het nationaal park ligt midden in het Regionaal Landschap Kempen en Maasland dat weer bestaat uit grote aaneengesloten landschappen. Hierin wer- De Sallandse Heuvelrug 8

9 ken veel organisaties samen. Door de intensieve samenwerking tussen alle sectoren (natuur, recreatie, landbouw, toerisme,..) en een gecoördineerde aanpak en afstemming tussen de betrokken partijen Landschap Kempen en Maasland duurzaam, natuurgericht toerisme wil ontwikkelen. Het zoeken naar een evenwicht tussen NATUUR MENSEN TOERISME vormt hierbij een belangrijk doel. Er valt zeer veel te ontdekken! zorgen voor een sterk geheel. De samenhang van elke streek wordt ook gecommuniceerd met een eigen huisstijl. Dit verhoogt de herkenbaarheid voor de bezoeker. Dat is van belang omdat de vzw Regionaal Het nationaal park heeft vijf toegangspoorten om de bezoeker op weg te helpen. Vanuit hun informatiepunten kan de omgeving verkend worden via 200 km bewegwijzerde wandelpad. Ook fietsers en ruiters ontdekken het gebied door knooppunten te volgen. Er valt zeer veel te ontdekken! Zie verder: april

10 Schoolgidsen en Woordvoerders van de Natuur Natuurbeleving en educatie zijn waardevol. Bij jonge kinderen aangeleerde vaardigheden vormen de basis voor een natuurbewuste houding later. Daarnaast draagt een bezoek aan de natuur op een positieve manier bij aan de gezondheid van kinderen. Om het bezoek aan het nationaal park nog meer inhoud te kunnen geven en om de leerkracht te ondersteunen in het veldwerk, zijn er zo n 20 vrijwillige schoolgidsen opgeleid om de buitenprogramma s te begeleiden. Zij nemen de kinderen mee en weten door hun enthousiasme de leerlingen te prikkelen net iets beter te kijken, te luisteren, te ervaren. Zodat de leerlingen vervolgens deze ervaringen meenemen en weer overbrengen op ouders, broertjes, zusjes en anderen. Als echte Woordvoerders van de Natuur! Het debuut van de schoolgidsen Arne-Luc, Ina en Maria vond plaats op dinsdag 20 maart met de Margrietschool uit Nijverdal. Met een prachtige voorjaarszon arriveerden groep 7 en 8, 30 leerlingen, op het uitzichtpunt op de Noetselerberg. Na het introductieverhaal over de ijstijden, de nog resterende stuwwal als stille getuige, de komst van de mens hier en het ontstaan van het heidelandschap gingen de kinderen zelf aan de slag. Met veel enthousiasme namen ze de opdrachten ter hand. De Jeneverbes werd aan een onderzoek onderworpen en de eikenhakhoutstoven opgemeten. Een majestueuze eik diende als podium voor de presentaties. Vanwege het broedseizoen is het onderdeel heidewerk komen te vervallen, in het najaar komen de kinderen gewoon nog een keer terug om de handen uit de mouwen te steken! Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor uw leerlingen, of wilt u zelf schoolgids worden? Neem dan eens een kijkje op De Sallandse Heuvelrug 10

11 De Paarse Poort Met het project de Paarse Poort willen Staatsbosbeheer, de gemeente Hellendoorn en het Overlegorgaan van het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug de aantrekkelijkheid vergroten van het noordelijke entreegebied van het Nationaal Park. Het entreegebied zal opnieuw worden ingericht en het Buitencentrum van Staatsbosbeheer zal worden verbouwd en uitgebreid tot een groeneducatief centrum. Werk in uitvoering Inmiddels is het Buitencentrum grotendeels ontmanteld. De contouren van het nieuwe gebouw beginnen zichtbaar te worden. Het huidige bezoekerscentrum is tijdens de bouw gesloten. Er is een tijdelijke voorziening ingericht met voldoende ruimte om mensen te ontvangen en te informeren over de natuur en de voorzieningen op de Sallandse Heuvelrug, inclusief een tijdelijke winkel. Eind 2012 zal het nieuwe buitencentrum geopend zijn èn is de buitenruimte opnieuw ingericht. Het project komt tot stand door financiële bijdragen van de provincie Overijssel, Staatsbosbeheer, het Europese subsidieprogramma LEADER en de gemeente Hellendoorn. Mede als gevolg hiervan staat het project onder behoorlijke tijdsdruk. Voor het einde van het jaar moet de schop in de grond en eind 2012 zal het nieuwe bezoekerscentrum geopend zijn èn is de buitenruimte opnieuw ingericht. Het Buitencentrum (voorheen bezoekerscentrum) wordt een multifunctioneel gebouw. IVN, CNME en de Sterrenwacht gaan namelijk ook van dit gebouw gebruik maken. Het IVN en CNME richten zich op natuureducatie, niet alleen voor scholen maar voor iedereen die geïnteresseerd is, van jong tot oud. Ze doen dit door voorlichting te geven en kinderen en volwassenen zelf dingen van de natuur te laten ontdekken in een natuurontdekhoek. Ook trekken ze regelmatig met groepen de natuur in. De Sterrenwacht zal gebruik gaan maken van een koepel om van daaruit de hemel te bestuderen. Geïnteresseerden kunnen zelf door telescopen kijken en krijgen uitleg en voorlichting over wat er te zien is. Daarnaast zullen alle partijen van het groeneducatief centrum gezamenlijk arrangementen gaan ontwikkelen. april

12 Colofon Deze nieuwsbrief is bestemd voor alle personen en organisaties die betrokken en/of geïnteresseerd zijn in de ontwikkelingen in en rond het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug. De in de nieuwsbrief gepubliceerde meningen geven niet noodzakelijk het standpunt van het Overlegorgaan van het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug weer. De nieuwsbrief wordt gratis verspreid onder abonnees en via het Buitencentrum Sallandse Heuvelrug te Nijverdal, informatieschuur de Pas te Haarle en Natuurdiorama Holterberg te Holten. Het is ook mogelijk zich op te geven als abonnee bij de redactie. Redactieadres: Nico Driessen, coördinator communicatie en educatie Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug, Stationsweg 3, 8011 CZ Zwolle. Telefoon (o6) Teksten: Nico Driessen, Herman Reimerink, Henk Sepers, Corné Balemans, B&B de Kleine Kolonel, Rianne Evers Fotografie: Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug, Jaap de Beer, Erik Ruiter, B&B de Kleine Kolonel, Daan Schoonhoven, SBT Oplage 2000 Grafisch ontwerp en opmaak: Frank de Wit, Zwolle Secretariaat Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen uit dit blad is toegestaan na overleg met de redactie. De naam Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug en het logo zijn wettelijk gedeponeerde en beschermde handelsmerken. Wilt u de nieuwsbrief ontvangen, meldt u dan aan als belangstellende van het nationaal park. De nieuwsbrief wordt u kosteloos toegestuurd. U kunt dit doen door het insturen van deze opgavebon in een voldoende gefrankeerde enveloppe of door het sturen van een bericht naar: info@natuurenmilieuoverijssel.nl o.v.v. opgave nieuwsbrief NP SHR. Ik wil de nieuwsbrief per post*/ per * ontvangen. *doorhalen wat niet van toepassing is. Opsturen in een voldoende gefrankeerde enveloppe naar: Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Stationsweg CZ Zwolle Naam: Adres: Postcode: Plaats: adres: De Sallandse Heuvelrug 12