Samenvatting Biologie Hoofdstuk 2

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 2 Samenvatting door B 1427 woorden 19 november ,8 2 keer beoordeeld Vak Biologie Samenvatting Biologie Hoofdstuk 2 Basisstof 1 Alle producten die je eet of drinkt, noem je voedingsmiddelen. Dit kan plantaardig of dierlijk zijn. Van melk kunnen allerlei zuivelproducten worden gemaakt. Het meeste vlees is afkomstig van dieren. Het fokken van deze dieren veroorzaakt milieuproblemen. Basisstof 2 Bouwstoffen à zijn nodig voor groei en ontwikkeling van je lichaam en voor herstel bij verwondingen en beschadigingen. Brandstoffen à leveren energie. Dat energie gebruik je om te je lichaamsdelen te laten werken, lichaamstemperatuur opstaat te houden, voor de groei, ontwikkeling en herstel Reservestoffen à worden opgeslagen in je lichaam. Bij tekort aan mineralen of vitaminen kan het een ziekte veroorzaken. Dit noemen we beschermende stoffen. Als het glycogeengehalte in de lever daalt, krijg je honger. Eiwitten à belangrijk als bouwstof in je lichaam. Eiwitten die niet is al bouwstof worden gebruikt, worden als brandstoffen gebruikt. Nooit als een reservestof. Koolhydratenà behoren onder glucose, suikers en zetmeel. Zijn brandstoffen, maar ook bouwstoffen of reservestoffen. Dierlijke voedingsmiddelen bevatten meestal weinig koolhydraten. Als veel koolhydraten binnenkrijgt dan stijgt de hoeveelheid glucose in het bloed. De lever en de spieren zetten het dan om in glycogeen. (een reservestof) Vetten à dienen als brandstof, maar ook als bouwstof of reservestof. Als je meer vet binnenkrijgt dan dat je nodig hebt, wordt het als reservestof opgeslagen, onder andere onder je huid. Onverzadigde vetten zijn gezonder. Ze zijn vloeibaar bij kamertemperatuur. Verzadigde vetten hebben een vaste vorm dan. Water à belangrijke bouwstof. Water vervult een belangrijke rol bij het vervoer van stoffen in je lichaam. Pagina 1 van 5

2 Mineralen (zouten)à mineralen heb je als bouwstoffen nodig. Of dienen ze als beschermende stoffen. Vitaminen à bouwstoffen of beschermende stoffen. Als je te weinig binnenkrijgt word je ziek. Als je grote hoeveelheden vitaminen binnenkrijgt kun je ook ziek worden. Belangrijke vitaminen zijn: A,B,C,D en K. Zetmeel kan je aantonen met joodoplossing. Joodoplossing is een indicator voor zetmeel. Eiwitten kun je aantonen met een biureet-reagens en met teststrookjes. Basisstof 3 Voedsel kan na de opening snel bederven. Dit wordt veroorzaakt door bacteriën. JE kunt hiervan ziek worden, je hebt dan een voedselvergiftiging. Om voedsel langer houdbaar te maken, worden de leefomstandigheden voor micro-organismen(bacteriën en schimmels) ongunstig gemaakt. Dit heet conserveren. Invriezen Pasteuriseren Steriliseren Vacuüm verpakken Gasverpakken Drogen Doorstralen Conserveermiddelen toevoegen Door de temperatuur van voedsel snel te verlagen naar -20 graden of lager, kun je voedsel in een diepvriezer goed bewaren. Door melk korte tijd te verhitten gaan veel bacteriën en schimmels dood. Doordat niet alle micro-organismen zijn gedood, is de melk beperkt houdbaar. Melk wordt tot graden verhit. Hierdoor worden alle bacteriën en schimmels gedood. Alle lucht wordt uit de verpakking weggezogen. Hierdoor kunnen micro-organismen zich niet voortplanten. Door iets in een verpakking te stoppen met een juist mengsel van gassen als koolstofdioxide, zuurstof en stikstof, blijft het vlees langer houdbaar en behoudt langer zijn kleur. Door al het water aan een voedingsmiddel te onttrekken, kunnen micro-organismen zich niet voortplanten. Voedingsmiddelen worden doorstraald met radioactieve stralen. Daardoor kunnen bacteriën of schimmels worden gedood. Door conserveermiddelen als suiker, zout, zuur of stikstof toe te voegen, worden de groei en de voortplanting van microorganismen geremd. Additieven zijn stoffen die aan voedingsmiddelen worden toegevoegd om ze langer houdbaar of aantrekkelijker te maken. Dit kan ook in conserveermiddel zitten. Kleurstoffen à mooier uit te laten zien Geurstoffen/ smaakstoffenà het beter te laten smaken/ruiken. Pagina 2 van 5

3 Dit kunstmatige additieven is niet gezond. Basisstof 4 Schrijf van vijf helpt je met het samenstellen van voedingsmiddelen. Een groot deel van je voedsel gebruik je als brandstoffen. Uit dit deel van je voedsel haalt je lichaam de energie die het nodig heeft. De energiebehoefte hangt af van verschillende factoren, zoals het geslacht, de leeftijd, de lichaamsgrootte en de lichamelijke inspanning. Met behulp van de Body Mass Index (BMI) kan iemand bepalen of zijn of haar gewicht goed is. Je gewicht blijft gelijk, als je energieopname en je energieverbruik in evenwicht zijn. Mensen met een overgewicht hebben een grotere kans op hart- en vaatziekten en op een bepaalde vorm van suikerziekte. Overgewicht is ook slecht voor je gewrichten. Áls je minder eet dan je nodig hebt, val je af. Uiteindelijk kan dit leiden tot ondergewicht. Basisstof 5 Doordat voedsel oneerlijk is verdeeld. Gaan veel mensen nog dood door ondervoeding. Doordat wij dingen hebben om onze oogst niet te laten mislukken. Hebben we altijd voedsel ook al mislukt het soms hebben we nog vervoersmogelijk heden. In ontwikkelingslanden is het precies anders om. Vegetariërs zijn mensen die geen voedsel willen eten waarvoor een dier dood moest. Sommige eten geen vlees van zoogdieren of vogels, maar wel vis en andere zeedieren. Veganisten gebruiken helemaal geen dierlijke producten. Reden om vegetariër te zijn: Respect voor de dieren Om gezondheidsredenen Om het geloof Beter voor wereldvoedselsituatie à voor elke kilogram eiwit die een dier levert, moet het dier soms wel 10 kg plantaardig eiwit eten. Vegetarisch voedsel voldoet meestal aan de richtlijnen voor goede voeding. Er zijn steeds meer vleesvervangers. Niet alleen zien ze hetzelfde uit, maar ook de smaak, samenstelling en de voedingswaarde lijk erg op vlees. Anorexia nervosa = een extreme manier van afvallen en een grote angst om aan te komen. Hierdoor krijg je weinig voedingsstoffen binnen. Dit is ook een eetstoornis Boulimia nervosa = zijn bang om dik te worden en eten ook te weinig maar hebben daarbij regelmatig vreetbuien. Daarna braken ze het voedsel weer uit of ze gebruiken laxeermiddelen. Binge eating disorder (BED)= hebben vreetbuien daardoor worden ze veel zwaarder. De oorzaak van een eetstoornis is vaak psychisch. Pagina 3 van 5

4 Basisstof 6 Met je gebit kauw je voedsel, waardoor het in kleine stukje wordt verdeeld. Je kunt het voedsel dan gemakkelijker doorslikken. Tandbeen is bedekt met glazuur. Glazuur is zeer hard. Het tandbeen van de wortel is bedekt met een laagje cement. In de tandholte liggen bloedvaten en zenuwen. Om de wortels zit een wortelvlies die zorgt voor de bevestiging van de tand of kies in de kaak. De kaak is bedekt met tandvlees. Met snijtanden en hoektand (iets puntiger) bijt je stukken voedsel af. De samenstelling van een gebit is weergeven in een tandformule. De getallen geven het aantal snijdtanden, Pagina 4 van 5

5 hoektanden en kiezen aan. De getallen boven de horizontale lijn geven de tanden en kiezen in de bovenkaak aan en onder de lijn geven ze de tanden en kiezen in de onderkaak aan. De verticale lijn geeft het midden van het gebit aan. Een baby heeft nog geen gebit Tussen ½ en 2 jaar breekt melkgebit door Vanaf 6 jaar worden de tanden en kiezen van het melkgebit vervangen door een blijvende gebit. Later er komen dan ook nog verstandskiezen bij. Door te poetsen verminder je de kans op het ontstaan van een gaatje in het glazuur van een tand of kies (cariës). Dit proces begint wanneer tandplak niet voldoende wordt weggepoetst. Tandplak is een laagje op je tanden dat bestaat uit bacteriën, etensresten en speeksel. De bacteriën in de tandplak zetten suikers uit je voedsel om in zuren. De zuren lossen het glazuur van je tanden en kiezen telkens een beetje op. De bacteriën vormen dit zuur vooral op de momenten dat je eet, of vlak erna. Normaal gesproken heeft het glazuur tussen de maaltijden door voldoende tijd om zicht te herstellen. Maar als je vaak tussendoor frisdrank drinkt, kan het glazuur zich niet meer herstellen. Door tandplak kan ook het wortelvlies gaat ontsteken. Zo kan de kies los komen te zitten of zelfs uitvallen. Tandplak die blijft zitten, gaat verkalken. Het verandert in tandsteen. Orthodontisten passen gebitscorrectie toe door middel van een beugel. Een logopedist leert je slikken zonder dat je met je tong tegen je tanden aandrukt. Basisstof 7 In het verteringsstelsel worden voedingsstoffen verteerd en opgenomen. Veteren is het omzetten van stofffen die niet door de darmwand heen het bloed in kunnen naar stoffen die dat wel kunnen. Deze stoffen noemen we verteringsproducten. Sommige voedingsstoffen kunnen zonder veteerd te worden direct opgenomen worden in het vloed bijv. vitaminen, mineralen en water. De vertering gebeurt met verteringssappen. Verteringssappen worden gemaakt door verteringsklieren. Veel verteringssappen bevatten enzymen. Enzymen zijn hulpstofjes die ervoor zorgen dat de vertering sneller verloopt. Niet alle stoffen in je voedsel kunnen worden verteerd. Onverteerde resten verlaten het lichaam via de anus. De darm maakt een knedende beweging, dit noemen we de damperistaltiek, hierdoor wordt voedsel door het darmstelsel heen geperst. Voor darmperistaltiek maken de darmen gebruik van lengtespieren en kringspieren in de darm. Door het afwisselde samentrekken van deze spierenontstaan peristaltisch bewegingen. Voedingsvezel prikkelt de spieren in de wand van het darmkanaal, vooral in de dikke darm. Hierdoor wordt de darmperistaltiek bevorderd en verloopt de stoelgang (poepen) goed. Pagina 5 van 5