Onderwerp: Wet natuurbescherming Natura 2000-gebieden: wijziging vergunning

Transcriptie

1 Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax overijssel.nl postbus@overijssel.nl Provincie Overijssel Projectorganisatie Ruimte voor de rivier - IJsseldelta Zuid t.a.v. de heer C. Beekmans Postbus GB ZWOLLE KvK IBAN NL45 RABO Inlichtingen bij Ria van Leeuwen telefoon R.v.Leeuwen@overijssel.nl Onderwerp: 1 Zaaknummer Geachte heer Beekmans, U heeft, namens provincie Overijssel, een verzoek tot het wijzigen van de vergunning op grond van de Wet natuurbescherming Natura 2000 (verder Wnb Natura 2000-gebieden) bij ons ingediend. Deze hebben wij op 7 november 2017 ontvangen. Het wijzigingsverzoek heeft betrekking op de vergunning voor de doorgaande vaarverbinding van het Reevediep. U vraagt om voorschrift 3 te wijzigen. Dit voorschrift heeft betrekking op de uitvoeringsperiode van de werkzaamheden. In deze brief geven wij onze beslissing weer. Besluit Wij wijzigen voorschrift 3 van de vergunning met kenmerk 2017/ in overeenstemming met uw verzoek. De Reactienota wijzigingsbesluit doorgaande vaarverbinding Reevediep (2 februari 2018) maakt onderdeel uit van dit besluit. Gewijzigd voorschrift Voorschrift 3 wordt als volgt gewijzigd: 3. De werkzaamheden mogen uitsluitend uitgevoerd worden in de periode vanaf 1 september tot 15 april. Naar aanleiding van ingekomen zienswijzen wijzigen wij tevens voorschrift 4. We voegen de volgende tekst toe: 4. Tevens is het gebruik van kunstlicht in de periode vanaf 1 maart tot 15 april niet toegestaan. In de genoemde periodes mogen de werkzaamheden uitsluitend bij daglicht worden uitgevoerd. De motivering voor ons besluit is in bijlage 1 (overwegingen) en bijlage 3 (Reactienota) weergegeven. De onderliggende natuurvergunning (kenmerk 2017/ ) en de overige voorschriften blijven onverminderd van kracht. Bijlagen verzending

2 Leges U bent voor het in behandeling nemen van uw aanvraag leges verschuldigd 1. De verschuldigde leges voor dit besluit bedragen 357,00. Voor betaling van dit bedrag ontvangt u een factuur. Op deze factuur staat tevens vermeld hoe u eventueel bezwaar kunt aantekenen tegen de hoogte van het legesbedrag en de gehanteerde grondslagen. Tot slot Heeft u nog vragen naar aanleiding van deze beslissing, dan kunt u bellen met Ria van Leeuwen. Zij is bereikbaar via telefoonnummer Met vriendelijke groet, namens Gedeputeerde Staten van Overijssel, 2 Lars Wuijster, teamleider Vergunningverlening Bijlagen: Bijlage 1 Overwegingen bij het besluit Bijlage 2 Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebied Veluwerandmeren Bijlage 3 Reactienota wijzigingsbesluit doorgaande vaarverbinding Reevediep (2 februari 2018) Afschriften Een afschrift van dit besluit is tevens verzonden aan: Burgemeester en Wethouders van gemeente Kampen; Stichting Werkgroep Zwartendijk, per adres Lelystraat 116, 8265 BH Kampen; Natuurvereniging IJsseldelta, Vereniging voor natuurstudie en -bescherming, De Hooizolder, Groenestraat 94, 8262 VJ Kampen; Raad van State, afdeling Bestuursrechtspraak. 1 Belastingverordening Overijssel.

3 Coördinatieprocedure Provinciale 2 coördinatieregeling is van toepassing Dit betekent dat de bekendmaking van besluiten binnen het project Gebiedsontwikkeling IJsseldelta-Zuid tegelijkertijd plaats vindt. Bij de voorbereiding van besluiten worden deze op elkaar afgestemd. De coördinatie binnen dit project heeft onder andere betrekking op besluiten op grond van de Wet natuurbescherming, de Waterwet en de Wet ruimtelijke ordening. De procedure die wordt gevolgd is gebaseerd op de Wet ruimtelijke ordening (artikel 3.33, vierde lid). Het voorliggende wijzigingsbesluit heeft uitsluitend betrekking op de verleende natuurvergunning. 3 Niet mee eens? Als u het niet eens bent met ons besluit kunt u tijdens de periode, zoals genoemd in de bekendmaking, een beroepschrift indienen bij de Raad van State, Postbus 20019, 2500 EA Den Haag. Het instellen van beroep is mogelijk voor: belanghebbenden die tijdig hun zienswijze over de ontwerpbesluiten naar voren hebben gebracht; belanghebbenden aan wie redelijkerwijs niet kan worden verweten dat zij hierover geen zienswijze naar voren hebben gebracht; belanghebbenden die het niet eens zijn met de wijzigingen die ten opzichte van de ontwerpbesluiten zijn aangebracht in de definitieve besluiten, ook wanneer zij geen zienswijze naar voren hebben gebracht. Verplichte onderdelen van een beroepschrift Het beroepschrift moet zijn ondertekend en bevat in ieder geval: de naam en het adres van de indiener; machtiging als u namens een belanghebbende een beroepschrift indient; de dagtekening; een omschrijving van het besluit of besluiten waartegen het beroep is gericht; de redenen waarom u het niet eens bent met het besluit of de besluiten. Verder is het goed om een kopie van het besluit waarop het beroepschrift betrekking toe te voegen. Beperkingen bij een beroepschrift door Crisis- en herstelwet Op de besluiten binnen het project Gebiedsontwikkeling IJsseldelta-Zuid is de Crisis- en herstelwet 3 van toepassing. Voor het instellen van beroep betekent dit: dat de beroepsgronden in het beroepschrift moeten worden opgenomen; het beroep niet-ontvankelijk wordt verklaard, indien binnen de beroepstermijn geen gronden zijn ingediend; dat beroepsgronden na afloop van de beroepstermijn niet meer kunnen worden aangevuld. Voorlopige voorziening vragen als snelle actie nodig is Het instellen van beroep stelt een besluit niet vanzelf buiten werking. Als dat wel nodig is om bijvoorbeeld onherstelbare schade te voorkomen, is het mogelijk om een voorlopige voorziening te vragen, bijvoorbeeld een schorsing van de besluiten. 2 Provinciale coördinatieregeling (op grond van artikel 3.33 van de Wet ruimtelijke ordening). 3 Afdeling 2 van hoofdstuk 1 van de Crisis en herstelwet.

4 Het verzoek om een voorlopige voorziening moet worden ingediend bij de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, Postbus 20019, 2500 EA Den Haag. Voorwaarde is dat u een beroepschrift heeft ingediend. Bij het verzoek tot voorlopige voorziening moet een kopie van het beroepschrift worden bijgevoegd. Griffierecht Voor het indienen van een beroepschrift en een verzoekschrift om een voorlopige voorziening is griffierecht verschuldigd. 4

5 Overwegingen bij het besluit Bijlage 1 Deze vergunning bestaat uit het besluit en de overwegingen. In deze bijlage zijn de overwegingen opgenomen. Het besluit en de overwegingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De overwegingen zijn als volgt opgebouwd: A WEERGAVE VAN DE FEITEN... 6 A1 Wijzigingsverzoek voorschrift in vergunning... 6 A1.1 Aanleiding van het wijzigingsverzoek... 6 A1.2 Relevante ecologische onderzoeken... 7 A2 Bevoegdheid... 7 A2.1 Gedeputeerde Staten van Overijssel bevoegd... 7 A3 Procedure A3.1 Provinciale coördinatie van (ontwerp-)besluiten... 7 A3.2 Crisis en herstelwet... 7 A3.3 Overeenstemming andere provincie... 8 A3.4 Adviesverzoek aan gemeente... 8 A3.5 Ontheffing voor beschermde soorten is niet nodig... 8 B TOETSING NATURA 2000-GEBIEDEN... 8 B1 Effectbeoordeling volgens aanvraag... 8 B1.1 Beschrijving van de effecten op de Roerdomp... 8 B Aanwezigheid baltshabitat... 9 B1.1.2 Aanwezigheid broedhabitat B2 Onze beoordeling B2.1 Effecten voor leefgebied van de Roerdomp B2 Zienswijzen B2.1 Bespreking van ingediende zienswijze C SLOTCONCLUSIE NATURA 2000-GEBIEDEN Bijlage 2 Bijlage 3 Gebiedsbeschrijving en instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebied Veluwerandmeren Reactienota wijzigingsbesluit doorgaande vaarverbinding Reevediep (datum 2 februari 2018, ons kenmerk 2018/ )

6 A WEERGAVE VAN DE FEITEN A1 Wijzigingsverzoek voorschrift in vergunning A1.1 Aanleiding van het wijzigingsverzoek Om het recreatieve gebruik van de vaargeul Reevediep mogelijk te maken is een specifieke inrichting van de aansluiting op het Drontermeer voorzien. Het gaat daarbij om de aanleg van een drietal kleine rieteilandjes, een nieuwe rietkraag en een watergeultje (zie afbeelding 1). Met deze inrichting wordt verstoring van broedvogels Grote karekiet en Roerdomp door de recreatievaart voorkomen. Voor deze inrichting en het recreatieve gebruik is een vergunning verleend 4. 6 Afbeelding 1: inrichting verbinding Drontermeer - Reevediep De aanlegwerkzaamheden voor deze inrichting waren voorzien in het winterseizoen van 2017 /2018, voor het begin van het broedseizoen. Bij de planning van de uitvoering van de werkzaamheden is de Roerdomp leidend. Het broedseizoen van deze vogelsoort start eerder dan het broedseizoen van de Grote karekiet. Bovendien is de verstoringgevoeligheid van deze vogelsoort groter dan van de Grote karekiet. Voor beide soorten geldt dat het uitsluitend om visuele verstoring gaat. Dit is in de geldende natuurvergunning nader onderbouwd. De uitvoering van de werkzaamheden vindt plaats binnen de verstoringzone van de Roerdomp. Om mogelijke verstoring in de broedperiode van de Roerdomp te voorkomen is voorschrift 3 in de vergunning opgenomen. Dit voorschrift luidt: 3. Uitvoering vindt plaats in de periode 1 september tot 1 maart. Door een onvoorziene vertraging in de afhandeling van het bestemmingsplan in de gemeenteraad van Kampen is de gecoördineerde procedurele afhandeling van de benodigde 4 Ons kenmerk 2017/ , datum publicatie 8 november 2017

7 besluiten vertraagd. De beoogde planning voor de terinzagelegging van de definitieve besluiten is met ruim een maand vertraagd. Hierdoor vertraagt ook de start van de uitvoering van de werkzaamheden. Verwacht wordt dat het niet lukt om voor 1 maart 2018 de maatregelen ten behoeve van de doorgaande vaarverbinding te realiseren. Deze maatregelen moeten in het voorjaar 2018 zijn uitgevoerd zodat het groeiseizoen van 2018 volledig benut kan worden om de vereiste (afschermende) hoogte van minimaal 2 meter van het riet te bereiken. Dit is een voorwaarde voor de geplande ingebruikname van de doorgaande vaarbinding per 1 april De uitvoeringstermijn moet met circa zes weken worden verlengd tot 15 april. Vanaf 1 maart loopt de uitvoering door in de broedperiode van de Roerdomp. De planning van de vergunninghouder en projectorganisatie Ruimte voor de Rivier - IJsseldelta is er op gericht om het Reevediep per 1 april 2019 bevaarbaar te maken. Daarvoor is het nodig om aanpassing van de verbinding tussen Reevediep en het Drontermeer uiterlijk in het voorjaar van 2018 te realiseren. 7 A1.2 Relevante ecologische onderzoeken Voor de beoordeling van de aanvraag is het volgende ecologisch onderzoektoegezonden: Hut, R., Notitie aanlegwerkzaamheden Reevediep. Altenburg & Wymenga ecologich onderzoek, Feanwậlden. A2 Bevoegdheid A2.1 Gedeputeerde Staten van Overijssel bevoegd De aangevraagde activiteiten vinden (hoofdzakelijk) plaats op het grondgebied van Overijssel. De activiteiten vallen niet onder de uitzonderingen van de bevoegdheid, zoals weergegeven in het Besluit natuurbescherming 5. Daarom zijn Gedeputeerde Staten van provincie Overijssel bevoegd tot het nemen van besluiten op basis van de Wnb (art. 1.3, eerste lid). A3 Procedure A3.1 Provinciale coördinatie van (ontwerp-)besluiten Er wordt gebruik gemaakt van de coördinatieregeling uit artikel 3.33 van de Wet ruimtelijke ordening (Wro). A3.2 Crisis en herstelwet IJsseldelta-Zuid valt onder de Crisis en herstelwet, zodat de bepalingen in hoofdstuk 1, afdeling 2 van de Crisis en herstelwet van toepassing zijn. De Crisis en herstelwet bevat onder andere bijzondere procedurele bepalingen voor de beroepsprocedure. Dit betekent onder meer dat: de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State binnen 6 maanden beslist op beroep; er geen pro forma beroep ingesteld kan worden: de beroepsgronden kunnen na afloop van de beroepstermijn niet meer worden aangevuld. 5 Besluit natuurbescherming, art. 1.3, eerste lid

8 A3.3 Overeenstemming andere provincie De aangevraagde activiteiten vinden plaats op ons grondgebied. De aangevraagde wijziging heeft geen effecten op het grondgebied van andere provincies. Overeenstemming met een andere provincie is daarom niet nodig. A3.4 Adviesverzoek aan gemeente Wij hebben het wijzigingsverzoek naar Burgemeester en Wethouders van gemeente Kampen gestuurd met het verzoek om advies. De gemeente is vier weken de gelegenheid geboden om te reageren. 8 A3.5 Ontheffing voor beschermde soorten is niet nodig Het wijzigingsverzoek heeft expliciet betrekking op de wijziging van een vergunning op grond van hoofdstuk 2 Wnb (gebiedsbescherming). In de onderbouwing daarvoor is tevens aangegeven dat er geen ontheffing van verbodsbepalingen voor soorten (hoofdstuk 3 Wnb) nodig is. Op basis van onze informatieplicht naar de aanvrager gaan wij hieronder in op de verplichtingen uit hoofdstuk 3 Wnb (soortenbescherming) en de wijze waarop aanvrager deze invult. Deze overwegingen hebben geen betrekking op de wijziging van de vergunning waarop de aanvraag ziet. De wijziging in de uitvoeringsperiode kan in theorie leiden tot overtreding van verbodsbepalingen uit de Wet natuurbescherming (hoofdstuk 3 - soorten) voor vogelsoorten. Dit is in de onderbouwing van de verleende natuurvergunning aangegeven. In het ecologisch onderzoek bij het wijzigingsverzoek is nadere informatie over de andere vogelsoorten dan de Roerdomp en Grote karekiet opgenomen. Uit deze informatie blijkt dat geen overtreding van verbodsbepalingen wordt verwacht. De reden hiervoor is dat de werkzaamheden starten voor aanvang van de broedperiode. Vernietiging of beschadiging van vogelnesten vindt dan ook niet plaats. Mogelijk is er sprake van het opzettelijk verstoren van vogels. Deze verstoring is niet verboden als de staat van instandhouding niet wordt beïnvloed. Verstoring van deze vogelsoorten buiten de broedperiode leidt niet tot een negatieve invloed op de staat van instandhouding. Uit het oogpunt van zorgvuldig handelen worden de werkzaamheden begeleid door een ecoloog. Als er tijdens de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch een broedende vogel (bijvoorbeeld een meerkoet) wordt aangetroffen markeert de ecoloog deze locatie. De werkzaamheden in een zone rondom de broedlocatie worden dan niet uitgevoerd. De afstand die wordt aangehouden is afhankelijk van de vogelsoort. Aangezien de vogel in de omgeving is gaan broeden, ondanks de werkzaamheden die in uitvoering zijn, verwachten we dat deze vogels door de maatregel het nest niet permanent verlaten. Er worden geen nesten opzettelijk vernield of beschadigt. De verstoring die mogelijk optreedt is in dat geval niet van wezenlijke invloed op de staat van instandhouding. Er is geen sprake van overtreding van één van de verbodsbepalingen. Een ontheffing op basis van de Wet natuurbescherming (art. 3.3, eerste lid) is in hierdoor niet nodig. B TOETSING NATURA 2000-GEBIEDEN B1 Effectbeoordeling volgens aanvraag B1.1 Beschrijving van de effecten op de Roerdomp De voorgenomen wijziging betreft het toestaan van een doorloop van de aanlegwerkzaamheden in het begin van het broedseizoen van de Roerdomp. Bij de gewenste doorlooptijd tot 15 april blijven de werkzaamheden buiten de broedperiode van de Grote karekiet. De mogelijke effecten

9 van het doorwerken op de Roerdomp worden veroorzaakt door optische verstoring. In de ecologische effectbeoordeling is uitgegaan van een verstoringsafstand van 200 m. Deze verstoringsafstand is met name voor de foerageerfunctie van toepassing. Deze functie vervult de waterzijde van een rietkraag waar de Roerdomp minder beschutting heeft. Voor de overige functies is de verstoringsafstand kleiner, omdat die in de beschutting van de rietkraag liggen 6. Of er sprake is van effecten is afhankelijk van de geschiktheid van aanwezige rietzones als leefgebied voor de Roerdomp. Het leefgebied van deze soort bestaat uit broedhabitat, baltshabitat en foerageerhabitat. De eisen die aan het habitat gesteld worden, de aanwezigheid binnen verstoringsafstand en de risico's op verstoring worden hier per habitattype besproken. 9 B Aanwezigheid baltshabitat Roerdomp mannetjes selecteren voor de balts en het hoempen overjarige rietvegetaties die in het water staan en een vrij open structuur hebben. De locatie is minimaal enkele meters breed en omgeven door moerasvegetatie die voldoende dekking biedt. De baltslocaties liggen op (zeer) korte afstand van geschikt foerageerhabitat 7. Meestal worden de breedste waterrietzones langs beschut open water geselecteerd. De kwaliteit van de rietoevers binnen verstoringsafstand is onderzocht in Ten noorden van de locatie is globaal binnen 100 m afstand de waterrietzone smal (maximaal ca 1 m breed). Deze rietzones zijn niet geschikt als baltshabitat. Binnen m afstand zijn bredere waterrietzones aanwezig. Deze liggen meer beschut en zijn wel geschikt als baltshabitat. De betreffende oeverzone ligt achter een korte landtong met riet en is daardoor visueel afgeschermd van de werklocatie. Ten zuiden van de locatie aan de oude landzijde is het waterriet binnen de verstoringsafstand slecht ontwikkeld (zeer open, laag riet). In de noordoostelijke oeverzone van het Reeve-eiland is de waterrietzone 0,5-1 m breed en is veel Kleine lisdodde aanwezig. Conclusie baltshabitat De oeverzones binnen verstoringsafstand van de werklocatie zijn niet geschikt als baltshabitat. De oeverzone die wel geschikt kan zijn ligt (voor een Roerdomp) buiten gezichtsveld van de werklocatie. Dit beeld wordt bevestigd door inventarisaties en waarnemingen. Er zijn geen waarnemingen van hoempende roerdompen in deze oeverzones bekend van de afgelopen 15 jaar 9. Dit geldt wel voor de oeverzones ten zuidoosten van het Reeve-eiland 10. Maar deze locatie bevindt zich op meer dan 450 m van de werklocatie. Daarmee bevindt die locatie zich buiten de verstoringsafstand. 6 Zie onderbouwing in natuurvergunning met ons kenmerk 2017/ , gepubliceerd op 8 november review terreineisen Roerdomp, referenties in Hut, R.M.G. van der, Monitoring Rietmoeras fase 0 ten behoeve van project IJsseldelta. Jaarrapport A&W-rapport Altenburg & Wymenga ecologich onderzoek, Feanwậlden. 8 Hut, R.M.G. van der, Vegetatiestructuurmetingen oeverzone Drontermeer ter hoogte van Reeveeiland en omgeving. Notitie Altenburg & Wymenga bv, Feanwậlden. 9 Overzicht van territoria in Van der Hut, R. Foppen, N. Beemster, M. Roodbergen & S. Deuzeman Ruimte voor riet en moerasvogels in de noordelijke randmeren Sturende factoren en beheermaatregelen voor kwalificerende moerasvogels. A&W-rapport Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Veenwouden. SOVON, Beek-Ubbergen; recente informatie via waarneming.nl waarneming op 23 april 2015.

10 B1.1.2 Aanwezigheid broedhabitat Bij de Roerdomp nestelt uitsluitend het vrouwtje. Mannetjes kunnen polygaam zijn en dragen niet bij aan het broeden of verzorgen van de jongen. Roerdompvrouwtjes nestelen op een platform in overjarig riet, soms tussen Grote lisdodde. Het overjarig riet moet minimaal 2-4 jaar oud zijn. Ook moet het riet minimaal 1,5 m hoog zijn, een hoge stengeldichtheid hebben en jaarrond in circa cm diep water staan. Roerdompvrouwtjes selecteren de rietvegetaties die het hoogst en dichtst zijn, het diepst in water staan en de grootste breedte hebben. In de noordelijke randmeren, waaronder het Drontermeer, is een minimale breedte van overjarig riet in water vastgesteld van 30 m. Het gaat daarbij zowel om permanent als periodiek in water staand riet. De breedte op geregeld bezette locaties is 50 m 11. Dergelijke brede overjarige rietzones in water zijn alleen aanwezig aan de noordoostzijde van het Reeve-eiland. 10 Waarnemingen van roerdompen die foerageervluchten ondernemen van het nest naar voedselgronden en vice versa vinden plaats vanaf eind mei 12, soms vanaf medio mei (waarnemingen R. van der Hut). Dit betekent dat roerdompen broeden vanaf medio april 13. Territoria en broedgevallen zijn niet bekend uit de oeverlanden binnen verstoringsafstand van de locatie waar werkzaamheden worden uitgevoerd. Bovendien eindigen de werkzaamheden voor 15 april, zodat verstoring van broedsels uitgesloten is. Conclusie broedhabitat Alleen aan de noordoostzijde van Reeve-eiland is geschikt broedhabitat aanwezig binnen de verstoringsafstand. Er zijn echter geen territoria en broedgevallen bekend uit de oeverlanden binnen de verstoringsafstand van de werkzaamheden. B1.1.3 Aanwezigheid foerageerhabitat Roerdompen foerageren in of langs moerasoevers of langs randen van moeras en grazige vegetaties. De soortensamenstelling van de moerasvegetatie kan sterk uiteenlopen. Aspectbepalende, structuurvormende plantensoorten zijn meestal Riet, Grote lisdodde, Kleine lisdodde, Pitrus, Liesgras of Gele lis. Essentieel is dat moerasvegetatie overjarig is, in ondiep water (10-50 cm) staat en een vrij open structuur heeft. Hier foerageren roerdompen op vis of amfibieën. De hoogte is minimaal 1 m. De zone kan smal zijn; 0,5-1 m is voldoende. Deze oeverzone ligt beschut langs sloten, poelen of inhammen van meren. Dit biedt niet alleen rust, maar ook omstandigheden waarin met name riet het water in kan groeien. Het biedt ook de ideale omstandigheden als opgroeigebied voor jonge vis. Daarnaast is essentieel dat aangrenzend overjarige (eventueel droge en/of verruigde) moerasvegetatie aanwezig is met een minimale breedte van enkele meters. Deze zone biedt dekking, waarin de Roerdomp kan rusten of zich kan terugtrekken bij het naderen van een storingsbron Hut, R.M.G. van der, Terreinkeus van de roerdomp in Nederlandse moerasgebieden. Bureau Waardenburg bv, rapport nr , Culemborg; Hut, R.M.G. van der, R. Foppen, N. Beemster, M. Roodbergen & S. Deuzeman Ruimte voor riet en moerasvogels in de noordelijke randmeren Sturende factoren en beheermaatregelen voor kwalificerende moerasvo-gels. A&W-rapport Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Veenwouden. SOVON, Beek-Ubbergen; Hut, R.M.G. van der & N. Minnema Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer. A&W-rapport Altenburg & Wymenga bv, Feanwâlden; Hut, R.M.G. van der Hoempgedrag en terreinkeus van Roerdompen in De Houtwiel. Twirre 21: Hut, R.M.G. van der & N. Minnema Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer. A&W-rapport Altenburg & Wymenga bv, Feanwâlden; Hut, R.M.G. van der Hoempgedrag en terreinkeus van Roerdompen in De Houtwiel. Twirre 21: De eieren worden dagen bebroed volgens informatie op de internetsite van Vogelbescherming.nl. 14 Hut, R.M.G. van der, Terreinkeus van de roerdomp in Nederlandse moerasgebieden. Bureau Waardenburg bv, rapport nr , Culemborg; Hut, R.M.G. van der, R. Foppen, N. Beemster, M.

11 Naast oeverzones zoeken roerdompen in het broedseizoen aan de andere kant van de rietkraag, in vochtig extensief beweid grasland, hooiland of overjarig 'structuurrijk' (vochtig tot nat) grasland ook naar voedsel. Amfibieën en kleine zoogdieren vormen hier de belangrijkste prooigroepen 16. De waterrietzones ten noorden en ten zuiden van de werklocatie zijn smal, maar voldoende breed als foerageerhabitat. In de oeverzones foeragerende roerdompen zijn verstoringsgevoelig. Werkzaamheden in de periode 1 maart - 15 april kunnen daarom roerdompen verstoren die hier foerageren. 11 Het activiteitengebied van een Roerdompman kan groot zijn. In waterrijke rietmoerassen kan 15 ha in het broedseizoen voldoende zijn, maar uit zenderonderzoek blijkt dat het activiteitengebied in gevarieerde landschappen enkele honderden ha groot kan zijn. In veel gebieden ondernemen vrouwtjes voedselvluchten van enkele honderden meters tot globaal 1 km. In sommige gebieden worden afstanden van 1-3 km afgelegd 15. Het is daarom mogelijk dat tijdens werkzaamheden foeragerende roerdompen verstoord worden die elders broeden, buiten de verstoringsafstand. Bij verstoring van foeragerende roerdompen is relevant of alternatieven aanwezig zijn. Het jonge rietmoeras in ontwikkeling (Rietmoeras fase 0 en 1), biedt een uitwijkmogelijkheid. Hier is ruimschots voldoende foerageerhabitat voorhanden. Foerageerhabitat is ook aanwezig in en langs het rieteiland dat in het voorjaar van 2017 ten zuiden van het Reeve-eiland is aangelegd en langs andere oeverzones aan de zuidkant en ten zuiden van het Reeve eiland. Verstoring zal daarom een tijdelijk effect hebben. Deze vogels kunnen uitwijken. Een negatief effect op het aantal broedende roerdompen treedt niet op. Conclusie foerageerhabitat De conclusie is dat werkzaamheden in de periode 1 maart - 15 april geen effect hebben op territoriale of broedende roerdompen. Wel kan tijdelijk verstoring optreden van foeragerende roerdompen. Deze vogels kunnen uitwijken naar aangrenzend gebied. Er is daarom geen negatief effect op de aantallen, territoria en/of broedsels in het Natura 2000-gebied. B2 Onze beoordeling B2.1 Effecten voor leefgebied van de Roerdomp Negatieve effecten kunnen uitsluitend optreden door visuele verstoring. De Roerdomp is met name bij het foerageren verstoringsgevoelig. In de ecologische onderbouwing is uitgegaan van een verstoringsafstand van 200 m. Dit komt overeen met verstoringsafstanden uit de verschillende literatuurbronnen die gebruikt zijn voor de ecologische effectbeoordeling. Deze afstand heeft vooral betrekking op de foerageerfunctie, omdat de vogel dan minder beschut is. Voor de balts en het broeden gelden kleinere verstoringsafstanden. Dat komt doordat dit plaats vindt binnen de beschutting van de rietkraag. In de beoordeling is voor alle functies echter uitgegaan van 200 m. De aangehouden verstoringsafstand is worst case. Roodbergen & S. Deuzeman Ruimte voor riet en moerasvogels in de noordelijke randmeren Sturende factoren en beheermaatregelen voor kwalificerende moerasvo-gels. A&W-rapport Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Veenwouden. SOVON, Beek-Ubbergen; Hut, R.M.G. van der & N. Minnema Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer. A&W-rapport Altenburg & Wymenga bv, Feanwâlden; Hut, R.M.G. van der Hoempgedrag en terreinkeus van Roerdompen in De Houtwiel. Twirre 21: Beemster N., W. Altenburg, M. Platteeuw & F. de Roder Het regenmodel in de Oostvaardersdplassen: voldoende dynamiek in waterpeil voor een diverse en stabiele broedvogelbevolking? A&W-rapport 341, RIZA-werkdocument X. Veenwouden.

12 Volgens de ecologische effectbeoordeling bij de aanvraag ligt ten zuiden van de werkzaamheden geschikt broedhabitat. Er is sprake van de rietzone ten noordoosten van het Reeve-eiland. Volgens de interactieve Atlas van Overijssel ligt dit broedhabitat op meer dan 200 m afstand van de locatie van de werkzaamheden. Naar ons oordeel is het aannemelijk dat binnen de verstoringsafstand van 200 m rondom de werkzaamheden geen broedhabitat van de Roerdomp aanwezig is. Er is wel baltshabitat en foerageerhabitat binnen de verstoringsafstand van deze soort aanwezig. Het potentiele baltshabitat wordt visueel afgeschermd door een landtong. Hierdoor wordt dit deel van het potentiele leefgebied niet negatief beïnvloed. Er is wel potentieel foerageerhabitat aanwezig binnen de verstoringsafstand van 200 m. Gedurende de uitvoering van de werkzaamheden treedt hier tijdelijk een verstoring van een klein deel van het foerageergebied van de Roerdomp op. Het gaat om een periode van circa twee maanden. De uitvoering duurt circa 40 werkdagen. 12 De meest kwetsbare periode is gedurende de baltsperiode, de broedtijd en het grootbrengen van de jongen. In maart begint de baltstijd. Binnen de verstoringsafstand is potentieel baltshabitat aanwezig. Door de visuele afscherming van dit deelgebied worden eventueel aanwezige roerdompen niet verstoord. De functie als baltshabitat blijft behouden. Een vrouwtje maakt een nest dichtbij de favoriete roepplek van een mannetje 16. De broedperiode kan begin april al starten als de weersomstandigheden gunstig zijn. Verstoring bij het maken van een nest is door afwezigheid van het geschikte broedhabitat binnen de verstoringsafstand echter niet aan de orde. Het kleine deel van het foerageergebied dat tijdens de uitvoering van de werkzaamheden wordt verstoord heeft in de betreffende periode geen effecten op broedende roerdompen. Wij achten daarom de tijdelijke verstoring van dit deel van het foerageerhabitat aanvaardbaar. In de omgeving is voldoende alternatief foerageergebied aanwezig om deze tijdelijke verstoring op te vangen. B2 Zienswijzen B2.1 Bespreking van ingediende zienswijze Het ontwerpbesluit heeft van 23 november 2017 tot en met 3 januari 2018 ter inzage gelegen. Er zijn twee zienswijzen binnengekomen. De zienswijzen zijn ingediend door IJsseldelta Kampen, vereniging voor natuurstudie en bescherming en door Stichting Werkgroep Zwartendijk, beiden gevestigd in Kampen. Onze reactie op de ingediende zienswijzen is weergegeven in de Reactienota wijziging Wnbvergunning doorgaande vaarververbinding Reevediep (datum 2 februari 2018). Deze reactienota is onderdeel van ons besluit. De zienswijzen hebben geleid tot aanpassing van voorschrift 4 in ons besluit. Tevens is in de considerans de tekst van paragraaf A3.5 verduidelijkt. C SLOTCONCLUSIE NATURA 2000-GEBIEDEN De zienswijzen hebben geleid tot een extra aanpassing van voorschrift 4. Daarmee bouwen we een extra waarborg in dat eventuele baltsroep niet door de uitvoering van werkzaamheden 16 Volgens informatie op de internetsite van Vogelbescherming.

13 gemaskeerd wordt. De zienswijzen leiden niet tot aanpassing van ons oordeel. We zien geen belemmeringen om akkoord te gaan met de gevraagde wijziging van voorschrift 3 van de vergunning met ons kenmerk 2017/ , gepubliceerd op 8 november De overige voorschriften in de onderliggende vergunning blijven onverminderd van kracht. 13

14 Gebiedsbeschrijving en instandhoudingsdoelen BIJLAGE 2 Natura 2000-gebied Veluwerandmeren 14 Gebiedsbeschrijving De Veluwerandmeren ontstonden bij de drooglegging van de polders van Flevoland vanaf Ze betreffen de ondiepe zoetwatermeren Drontermeer, Veluwemeer en Wolderwijd/Nuldernauw die gemiddeld ruim een meter en op sommige plekken tot 5 meter diep zijn. Ze ontvangen hun water vanuit de Flevopolders en een aantal Veluwse beken en wateren aan de noordoostzijde via de Roggebotsluis af op het Vossemeer en in het zuidwesten via de Nijkerkersluis op het Nijkerkernauw/Eemmeer. Het gebied heeft een slecht ontwikkelde land-water overgang in verband met een gefixeerd, tegennatuurlijk waterpeil. De Gelderse oever is grotendeels begroeid met een smalle rietkraag; alleen bij Elburg ligt een rietmoeras (Korte Waarden) dat relatief groot is voor de randmeren. In de 90-er jaren zijn op de Gelderse oevers een aantal nieuwe moerasgebieden aangelegd. In 2000 is gestart met de aanleg van een aantal eilanden tussen het Harderbroek in Flevoland en de Hierdense beek in Gelderland. Ter hoogte van Horst bij Harderwijk is in het Wolderwijd met behulp van enige dammen kunstmatige luwte gecreëerd voor watervogels en ter bevordering van de groei van waterplanten. en In de onderstaande tabellen ziet u een lijst met alle soorten en/of habitattypen en/of een lijst met broedvogelsoorten en niet-broedvogelsoorten waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. Per soort en habitattype is een oordeel gegeven over de landelijke staat van instandhouding. Deze beoordeling is afkomstig uit de profielen/doelendocument. Tevens is het belang van het gebied aangegeven. Op grond van de staat van instandhouding en het relatief belang van soorten en habitattypen zijn de belangrijkste verbeteropgaven en doelen op landelijk niveau vastgesteld. Deze landelijke doelen vormen de kaders voor de formulering van instandhoudingdoelen op gebiedsniveau. Zo is uiteindelijk per Natura 2000-gebied de instandhoudingsdoelstelling wat betreft de oppervlakte en kwaliteit van het gebied weergegeven. De gebiedsdoelen zijn geformuleerd in termen van behoud, verbetering van de kwaliteit en uitbreiding verspreiding. en voor habitattypen Landelijke staat van instandhouding oppervlakte kwaliteit H3140 kranswierwateren -- = = H3150 meren met krabbenscheer en fonteinkruiden - = = Toelichting symbolen: SVI -- zeer ongunstig; - matig gunstig, + gunstig) = Behoudsdoelstelling > Verbeter- of uitbreidingsdoelstelling

15 en voor habitatsoorten Landelijke staat van instandhouding oppervlakte kwaliteit populatie 15 H1149 kleine modderkruiper + = = = H1163 rivierdonderpad - = (<) = = H1318 meervleermuis - = = = Toelichting symbolen: SVI -- zeer ongunstig; - matig gunstig, + gunstig) = Behoudsdoelstelling > Verbeter- of uitbreidingsdoelstelling en voor broedvogels Landelijke staat van instandhouding oppervlakte kwaliteit Draagkracht voor aantal broedparen 17 A021 roerdomp -- > > 5 A298 grote karekiet -- > > 40 Toelichting symbolen: SVI -- zeer ongunstig; - matig gunstig, + gunstig = Behoudsdoelstelling > Verbeter- of uitbreidingsdoelstelling en voor niet-broedvogels Landelijke staat van instandhouding oppervlakte kwaliteit Draagkracht voor aantal vogels 18 Functie gebied A005 fuut - = = 400 f A017 aalscholver + = = 420 f/s 17 Het betreft een ten minste doelstelling en is het minimum dat aanwezig moet zijn 18 Aantallen betreffen een seizoensgemiddelde m.u.v. Visarend. Voor deze soort betreft het een seizoensmaximum. Het seizoensgemiddelde is het gemiddelde aantal in een gebied aanwezige vogels over het gehele seizoen, berekend aan de hand van maandelijks uitgevoerde tellingen over een reeks seizoenen (1999/ /2004).

16 Landelijke staat van instandhouding oppervlakte kwaliteit Draagkracht voor aantal vogels 18 Functie gebied 16 A027 grote zilverreiger + = = 40 s A034 lepelaar + = = 3 f A037 kleine zwaan - = = 120 f/s A050 smient + = = 3500 f/s A051 krakeend + = = 280 f A054 pijlstaart - = = 140 f A056 slobeend + = 50 f A058 krooneend - = 30 f A059 tafeleend -- =(<) = 6600 f A061 kuifeend - =(<) = 5700 f A067 brilduiker + = 220 f A068 nonnetje - = = 60 f A070 grote zaagbek -- = = 50 f A125 meerkoet - = = f Toelichting symbolen: SVI -- zeer ongunstig; - matig gunstig, + gunstig) = Behoudsdoelstelling s betreft slaapplaatsfunctie f betreft foerageerfunctie

17 Reactienota wijzigingsbesluit doorgaande vaarverbinding Reevediep BIJLAGE 3 (datum 2 februari 2018, ons kenmerk2018/ ) Los bijgevoegd 17