Dyslexieprotocol. Cals College IJsselstein

Transcriptie

1 Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein Juli 2015

2 Inhoud Dyslexieprotocol Inhoudsopgave 1 1. Inleiding 2 2. Wat is dyslexie? 2 3. Dyslexieverklaring 2 4. Compensatiekaart dyslexiekaart 3 5. Informatie aan ouders en leeringen 3 6. Ondersteuning kosten onderzoek 3 7. Faciliteiten 3 8. Begeleiding 4 9. Vervangend programma moderne vreemde taken Faciliteiten voor eindexamenkandidaten Signalering en onderzoek Uitslag screeningsdictee Bijlage 1: Compensatiekaart dyslexie Bijlage 2: Protocol vervangend programma moderne vreemde talen 8 Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 1

3 1. Inleiding Dit protocol geeft informatie over het dyslexiebeleid op onze school. Alle betrokken kunnen hierin nalezen wat het Cals College IJsselstein m.b.t. dyslexiebegeleiding te bieden heeft. Het dyslexieprotocol heeft tot doel om leerlingen met dyslexie zo snel mogelijk te diagnosticeren en te begeleiden. Op onze school gebeurt al het een en ander op dit gebied. Toch is het goed om alle activiteiten omtrent de signalering en begeleiding van dyslectische leerlingen in kaart te brengen. Dit protocol helpt om deze activiteiten beter op elkaar af te stemmen en te verbeteren waar dat nodig is. Ook geeft het personeel van onze school en buitenstaanders een duidelijk inzicht in wat het Cals College doet op het gebied van dyslexie en waar de grens ligt van de begeleiding door school op dit gebied. 2. Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. (Definitie zoals die door de Stichting Dyslexie Nederland gehanteerd wordt). Dyslectische leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben problemen met: - lezen en/of spellen op woordniveau in het Nederlands en in de moderne vreemde talen (nieuwe klank-tekenkoppelingen, ingewikkelde spellingafspraken) - het snel en accuraat lezen (decoderen) van teksten bij alle vakken - het snel en accuraat spellen (coderen) bij functioneel schrijven bij alle vakken. Dyslexie wordt na psychologisch en pedagogisch-didactisch onderzoek door een orthopedagoog of een psycholoog vastgesteld, wanneer de volgende kenmerken zijn komen vast te staan: - Er is sprake van een achterstand in het niveau van de onmiddellijke letter-en woordidentificatie, niet alleen in absolute zin (vergeleken met leeftijds-en groepsgemiddelde), maar ook in relatieve zin (vergeleken met eigen mogelijkheden/capaciteiten). - Er is sprake van informatieverwerkingsproblemen in algemene zin. Dit uit zich bijvoorbeeld in de moeite met het automatiseren van eenvoudige handelingen en geheugenproblemen, bijvoorbeeld het onthouden van telefoonnummers, het inprenten van woorden en het leren van woorden in een vreemde taal. Het automatiseringstekort uit zich in het voortgezet onderwijs vooral bij complexe taken (lange teksten, functionele schrijfopdrachten) en moderne vreemde talen. - De problemen zijn hardnekkig; ook na gerichte aandacht en begeleiding blijft het probleem bestaan. 3. Dyslexieverklaring Om in aanmerking te komen voor extra faciliteiten dient een leerling in het bezit te zijn van een dyslexieverklaring en onderzoeksrapport. In de dyslexieverklaring dient het volgende te staan: Onderkennende diagnose In welke mate wordt voldaan aan de gestelde criteria op basis van controleerbare, betrouwbare en valide instrumenten en procedures. Verklarende diagnose Uitspraken over de individugebonden cognitieve factoren die in dit geval kennelijk de stoornis oproepen en in stand houden. Uitspraken die gebaseerd zijn op controleerbare, betrouwbare en psychodiagnostische instrumenten en procedures. De stoornis mag niet het gevolg zijn van omgevingsfactoren, zoals een tekort aan onderwijs of van onderwijs op een te hoog niveau. Handelingsgerichte diagnose Informatie op basis van betrouwbare en valide psychodiagnostische instrumenten en procedures, over concrete onderwijsbeperkingen en de specifiek pedagogische didactische behoeften die daarmee samenhangen. Aangegeven wordt dat de onderwijsbelemmeringen niet zijn op te lossen door verwijzing naar een lager niveau, maar vragen om nader te noemen specifieke maatregelen of faciliteiten. Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 2

4 De bevoegdheid om een dyslexieverklaring af te geven kan gegeven de inhoud alleen geschieden door professionals die gekwalificeerd zijn voor het uitvoeren van psychodiagnostisch onderzoek. Daartoe is een academische graad in de klinische (kinder- en jeugd-)psychologie of orthopedagogiek vereist, alsmede een bekwaamheidsregistratie in de psychodiagnostiek, minimaal op het niveau van de BIGregistratie (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) Gezondheidszorgspycholoog. Geldigheid van het onderzoek en implicaties De geldigheid van een onderzoeksrapport naar dyslexie is twee jaar. De dyslexieverklaring die is opgesteld op basis van dit verslag is echter onbeperkt geldig, dyslexie is immers een blijvende stoornis. Een kopie van het onderzoeksverslag en de dyslexieverklaring worden gearchiveerd bij de administratie. De belangrijkste punten uit het onderzoeksrapport worden opgenomen in het leerlingvolgsysteem. De dyslexiecoach geeft een op naam gestelde compensatiekaart dyslexie af aan die leerlingen die in aanmerking komen voor compenserende en dispenserende maatregelen. Hiermee kan de leerling tegenover docenten aantonen onder bepaalde voorwaarden recht te hebben op deze maatregelen. 4. Compensatiekaart dyslexie Dyslectische leerlingen ontvangen een compensatiekaart waarop staat aangegeven op welke compenserende maatregelen zij recht hebben (zie bijlage 1). De leerling legt deze kaart bij aanvang van een toets op tafel. De compensatiekaart blijft gedurende de schoolloopbaan in het bezit van de leerling, die voor het gebruik hiervan verantwoordelijk is. Wanneer een leerling dyslectisch is maar de dyslexieverklaring en/of het onderzoeksrapport ontbreken, dan ontvangt hij een tijdelijke compensatiekaart. 5. Informatie aan ouders en leerlingen Op de website van het Cals College IJsselstein is het dyslexieprotocol ter kennisname te raadplegen. Voorlichting met betrekking tot het dyslexieprotocol aan ouders en leerlingen op intakegesprekken en informatieve momenten (ouderavonden en open dagen), is gebaseerd op actuele schriftelijke en mondelinge informatie verzorgd door de dyslexiecoach. 6. Ondersteuning kosten onderzoek Leerlingen met dyslexieproblematiek kunnen, na overleg met de ouders, extern getest worden. Wanneer dit op advies van school en in overleg met de zorgcoördinator plaatsvindt, kan de school tot een maximaal bedrag van 150 vergoeden. Deze bijdrage is 50% van door ouders zelf betaalde kosten aan het testinstituut minus een eventuele vergoeding van uw ziektekostenverzekeraar voor deze kosten zijn. De school gaat ervan uit, dat zij het testrapport mag inzien. 7. Faciliteiten De geboden faciliteiten zijn gebaseerd op de individuele handelingsadviezen uit het onderzoeksrapport behorende bij de dyslexieverklaring. Proefwerken en SO's in duidelijk en groot lettertype (Arial 14) Extra tijd (max. 15 min.) of vermindering van aantal vragen Aparte norm voor spellingfouten Mondelinge overhoring bij de moderne vreemde talen indien schriftelijke toetsing onvoldoende is met als oorzaak dyslexie Gebruik van regelkaarten en/of spellingkaart bij overhoringen en toetsen van de talen Auditieve ondersteuning in overleg en wat haalbaar is Gebruik van hulpmiddelen is toegestaan, zoals laptop/readingpen/dyslexiesoftware/ koptelefoon/daisyspeler. De aanschaf hiervan valt onder de verantwoordelijkheid van de ouders Hardop voor laten lezen in de klas wordt tot een minimum beperkt 3 weken uitleentijd bij de mediatheek en 2 keer verlenging op vertoon van de compensatiekaart Gebruik van woordenboek/tekstverwerker (indien haalbaar) Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 3

5 8. Begeleiding Dyslectische leerlingen kunnen net als leerlingen waarbij geen dyslexie geconstateerd is, maar wel spellingzwakte, extra begeleiding krijgen in de vorm van RT-Taal lessen. De begeleiding kan bestaan uit extra hulp bij de betreffende spellingproblematiek en is tevens toegespitst op het aanleren van lees- en leerstrategieën. Dit heeft als doel de leerling gereedschappen in handen te geven beter of anders met zijn dyslexie om te gaan. Dit vergt van de leerling een actieve rol. Voor de problemen die de leerling in de dagelijkse lessituatie van zijn dyslexie ondervindt, kan hij terecht bij zijn mentor en vakdocenten of, bij specifiekere problemen, de dyslexiecoach. 9. Vervangend programma moderne vreemde taken Voor leerlingen met ernstige dyslexie, die niet in staat zijn het volledige programma van een tweede moderne vreemde taal te volgen, is een aangepast programma met onderdelen van een tweede moderne vreemde taal in de onderbouw mogelijk, waarbij de doelen van de basisvorming worden gehaald. (zie bijlage 2) Dit geldt niet voor het vak Engels, dat een verplicht examenvak is. Ouders kunnen een aangepast programma voor een tweede vreemde taal schriftelijk aanvragen bij de schoolleider van de afdeling. Het besluit wordt door de schoolleiding genomen. 10. Faciliteiten voor eindexamenkandidaten Ten hoogste 30 minuten verlengen van de duur van de schoolexamens en centraal schriftelijke/digitale eindexamens De toets kan in grootschrift afgenomen worden. Bij luistertoetsen eventueel een extra herkansing, die niet ten koste gaat van de reguliere herkansing Gebruik van laptop met spellingscontrole Gebruik van gesproken examenteksten op CD-rom via de computer m.b.v. AMIS software, CD-rom via de Daisyspeler, Het gebruik van Kurzweil tijdens SE s is mogelijk, wanneer een leerling in de examenklas de afgelopen schooljaren toetsen m.b.v. Kurzweil heeft gemaakt. Het is de verantwoordelijkheid van de leerling en ouders om dit tijdig (uiterlijk drie weken voor aanvang van het SE) aan te vragen bij de mentor. De school meldt zo spoedig mogelijk bij de inspectie dat er extra faciliteiten in de vorm van extra tijd of andere middelen bij de examens zijn toegekend. Dit doet de secretaris van het eindexamen vóór 1 november in het examenjaar 11. Signalering en onderzoek instromende leerlingen Van instromende leerlingen waarbij dyslexie reeds is vastgesteld, ontvangt de school voorafgaand aan het nieuwe schooljaar een dyslexieverklaring en onderzoeksrapport. Dit is nodig om te kunnen bepalen op welke aanpassingen/compenserende maatregelen een leerling recht heeft. De dyslexiecoach verwerkt de gegevens uit het onderzoeksrapport op een individuele compensatiekaart dyslexie. Om bij de overige instromende brugklassers een mogelijke achterstand met lezen en spellen vast te stellen, wordt in de brugklas aan het begin van het schooljaar n.a.v. de basisschoolgegevens, een screeningsdictee afgenomen bij leerlingen met een vermoeden van dyslexie. Dit screeningsdictee wordt door de RT-docent afgenomen. Het nakijken van de toetsen gebeurt door RT-Taal docenten. De uitslag van de toets wijst uit of er sprake is van een lees- en/of spellingachterstand en of verder onderzoek nodig is. Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 4

6 12. Uitslag screeningsdictee Bij leerlingen die boven een bepaalde foutengrens scoren, wordt van het dictee een foutenanalyse gemaakt. Afhankelijk van het aantal en soort fouten spreekt de coördinator RT-Taal leerlingen met de orthopedagoog/psycholoog door. Bij een sterk vermoeden van dyslexie neemt de coördinator RT-Taal in overleg met de zorgcoördinator schriftelijk contact op met ouders en adviseert hen hun kind hierop te laten testen. Wanneer ouders instemmen met een dyslexie-onderzoek, volgt een onderzoek waarin de orthopedagoog o.a. kijkt naar psychologische, sociale en pedagogische factoren. Blijkt uit het onderzoek dat een leerling inderdaad dyslectisch is, dan wordt een officiële dyslexieverklaring met onderzoeksrapport afgegeven. Een kopie van dit rapport dient ingeleverd te worden bij de administratie. Leerlingen met een dyslexieverklaring kunnen in aanmerking komen voor extra faciliteiten, gebaseerd op de handelingsadviezen uit het onderzoeksrapport behorende bij de dyslexieverklaring. Nieuwe dyslectische leerlingen worden uitgenodigd voor een intakegesprek met de dyslexiecoach. Tijdens het intakegesprek worden de leerlingspecifieke problemen in kaart gebracht. Naar aanleiding hiervan worden individuele compenserende maatregelen aangegeven op de compensatiekaart dyslexie. Overige leerlingen Indien in klas 2 of hoger toch nog nieuwe leerlingen met dyslectische kenmerken naar voren komen, dan kan besloten worden een dyslexieonderzoek te laten plaatsvinden. Het hele schooljaar kan de mentor het screeningsdictee af laten nemen bij een leerling, wanneer de mentor of vakdocent signaleren, dat er veel fouten worden gemaakt op het gebied van dyslexie. Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 5

7 Bijlage 1 COMPENSATIEKAART DYSLEXIE CALS COLLEGE IJSSELSTEIN Naam leerling:... klas:.. Individuele faciliteiten: 0 Proefwerken en SO's in duidelijk en groot lettertype (Arial 14)) 0 Extra tijd (max. 15 min.) of vermindering van aantal vragen 0 Aparte norm voor spellingfouten 0 Mondelinge overhoring bij de moderne vreemde talen indien schriftelijke toetsing onvoldoende is met als oorzaak dyslexie 0 Gebruik van regelkaarten en/of spellingkaart bij overhoringen en toetsen van de talen 0 Auditieve ondersteuning in overleg en wat haalbaar is 0 Gebruik van daisy-speler en/of laptop tijdens de les 0 Andere afspraak:. Algemene faciliteiten: 0 aangepast leesprogramma 0 3 weken uitleentijd bij de mediatheek en 2 keer verlenging op vertoon van de compensatiekaart 0 hardop voor laten lezen in de klas wordt tot een minimum beperkt 0 gebruik van woordenboek/tekstverwerker (indien haalbaar) Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 6

8 VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE LEERLING Tijdens de les: Vraag of je een leesbeurt mag voorbereiden Zorg voor goede aantekeningen, indien nodig kopieer ze Schrijf het huiswerk altijd op Schrijf het huiswerk goed op (duidelijk leesbaar en volledig) Vraag als het nodig is, op tijd om hulp Huiswerk: Plan je huiswerk Werk iedere dag; werk vooruit Vraag om software of bandjes die bij de methode horen Lees een tekst opnieuw als je niet weet wat er staat Maak aantekeningen of schema s als je je huiswerk leert of maakt Bij toetsen: Lees de opdracht goed Controleer als je klaar bent je werk; niets vergeten? Vraag zo nodig extra tijd Vraag of je op een andere manier getoetst kan worden Leg je dyslexiekaart op je tafel als je een proefwerk of SO hebt Schrijf boven je blaadje dat je dyslectisch bent Tip: Probeer met de vakken waar je goed in bent je cijfers op te halen Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 7

9 Bijlage 2 Protocol vervangend programma moderne vreemde talen Voor leerlingen met ernstige dyslexie die niet in staat zijn het volledige programma van een tweede moderne vreemde taal te volgen, is een aangepast programma met onderdelen van een tweede moderne vreemde taal in de onderbouw mogelijk, waarbij de doelen van de basisvorming worden gehaald. Dit geldt niet voor het vak Engels, dat een verplicht examenvak is. Leerjaren en leerwegen - In leerjaar 1 TL/H en leerjaar 1 H/V is na rapportperiode 1 voor Frans een aangepast programma mogelijk. Dit moet met een voldoende worden afgesloten. - In leerjaar 2 TL en leerjaar 2-3 H/V vervalt Frans vervolgens. De tijd die hierdoor vrij komt, wordt besteed aan het werken aan één of meerdere vakken, waar extra aandacht voor nodig is. (zie Eisen vervangend programma ) - In leerjaar 2 (KBL/TL/H) is na rapportperiode 1 voor Duits een aangepast programma mogelijk. Dit moet met een voldoende worden afgesloten. Voorwaarden - de leerling heeft minstens gedurende rapportperiode 1 het vak gevolgd; - de leerling heeft overduidelijk geprobeerd het betreffende vak op orde te krijgen: huiswerk maken, inloopuren bezoeken, inzet tonen; - de vrijgekomen lestijd krijgt een passende invulling, die door de mentor wordt gecoördineerd; - de leerling is verantwoordelijk voor het aangepaste lesprogramma. Aanvraag en besluit vervangend programma - ouders kunnen een aangepast programma voor een tweede vreemde taal schriftelijk aanvragen bij de schoolleider van de afdeling; - het besluit wordt door de schoolleiding genomen. Eisen vervangend programma Het vervangend programma: - heeft de duur van ca. 20 weken van één lesuur per week. Het aantal weken is afhankelijk van het moment van instappen; - kan door de leerling grotendeels zelfstandig worden gedaan; - houdt rekening met dyslexie en is aantrekkelijk voor de leerling; - voldoet aan de basale kerndoelen van de basisvorming; - wordt binnen één schooljaar afgerond. Dyslexieprotocol Cals College IJsselstein 8