Informatie over DYSLEXIE EN DYSCALCULIE IJsselcollege, locatie Alkenlaan

Transcriptie

1 Informatie over DYSLEXIE EN DYSCALCULIE In dit overzicht staat informatie over twee veelvoorkomende leerproblemen: dyslexie en dyscalculie. Daarbij gaan we in op de volgende vragen. 1. Wat is het? 2. Hoe wordt het gesignaleerd? 3. Welke begeleiding en faciliteiten biedt het IJsselcollege? 4. Wat kunnen leerlingen en ouders zelf nog ondernemen? 5. Wat zijn de wettelijke regels omtrent het examen, aanpassingen en eventuele vrijstellingen? 6. Waar is extra informatie te vinden? Heeft u vragen of heeft u behoefte aan meer informatie, neemt u dan contact op met onze zorgcoördinator: Mevr. D. Dellevoet van Dam (d.dellevoet@ijsselcollege.nl of )

2 2 1. Wat is het? Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau (Protocol voor Dyslexie Voortgezet Onderwijs). Dyslectische leerlingen in het Voortgezet Onderwijs hebben problemen met - Lezen en/of spellen op woordniveau in het Nederlands en in de moderne vreemde talen - Het snel en accuraat lezen van teksten bij alle vakken - Het snel en accuraat spellen bij functioneel schrijven bij alle vakken Wat is dyscalculie? Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het leren en vlot/accuraat toepassen van reken- /wiskundeafspraken (Ruijssenaars 2004). Dyslexie/dyscalculie kan alleen vastgesteld worden na onderzoek door een BIG-geregistreerde orthopedagoog of een GZ-psycholoog. Indien een leerling een officiële dyslexie/dyscalculie verklaring heeft, krijgt hij op het IJsselcollege een faciliteitenpas.

3 3 2. Hoe wordt het gesignaleerd? Signaleringsbeleid dyslexie Op het IJsselcollege werken 2 dyslexiecoaches, zij nemen in de brugklas bij alle leerlingen een taalvaardigheidsonderzoek af. Dit onderzoek bestaat uit een zinnendictee en een stilleestoets uit het Protocol dyslexie voor het Voortgezet Onderwijs. Indien leerlingen opvallen bij dit taalvaardigheidsonderzoek worden er nog enkele aanvullende testen afgenomen. Ouders worden hiervan vooraf op de hoogte gebracht. Indien de uitslagen van de testen bekend zijn, worden de ouders en de leerling uitgenodigd voor een gesprek. Indien de resultaten hiertoe aanleiding geven wordt ouders/leerling geadviseerd een onderzoek naar dyslexie te laten verrichten. Ouders en/of leerlingen kunnen, bij vragen/opmerkingen, contact opnemen met de dyslexiecoaches of met de zorgcoördinator. Signaleringsbeleid dyscalculie Aangezien er nog geen officieel protocol voor het Voortgezet onderwijs bestaat, hanteren wij op het IJsselcollege de volgende afspraken: - De docent(e) wiskunde signaleert leerlingen met rekenachterstand. Deze leerlingen worden opgegeven voor vakhulp wiskunde. - Indien de docent (e) vermoedt dat er sprake zou kunnen zijn van dyscalculie, maakt de leerling 2 rekentoetsen (tempotoets rekenen en het drempelonderzoek) - Indien nodig wordt de leerling doorverwezen om een onderzoek naar dyscalculie te laten verrichten Ouders en/of leerlingen kunnen, bij vragen/opmerkingen, contact opnemen met de dyslexiecoaches of met de zorgcoördinator.

4 4 3. Welke begeleiding en faciliteiten biedt het IJsselcollege? Faciliteiten op het Alle leerlingen die recht hebben op faciliteiten krijgen een groen pasje. Op dit pasje staat de naam, de klas van de leerling en op de achterkant staan de faciliteiten waarvan de leerling gebruik mag maken. Aan de start van het schooljaar ontvangen de docenten een overzicht van alle leerlingen die recht hebben op faciliteiten. Deze lijst wordt enkele malen per jaar bijgewerkt en verspreid onder de docenten. Daarnaast adviseren wij de leerling om op hun toetswerk de letter D te vermelden. Op het, kunnen leerlingen met dyslexie/dyscalculie gebruik maken van de volgende faciliteiten - Vergroot werk (indien mogelijk maakt de docent de proefwerken in een vergroot lettertype (punt 14) - Extra tijd bij toetsen/proefwerken - Spelfouten niet/minder meerekenen - Mondeling overhoren (in overleg met de docent) - Aantekeningen kopiëren van docent/medeleerling - Gebruik maken van laptop. Indien leerling een laptop wil gebruiken voor het maken van aantekeningen, zal de leerling zelf voor een laptop moeten zorgen. In de bovenbouw worden de toetsen tijdens toetsperiodes afgenomen op een laptop van school. - Gebruik maken van steunkaarten ( in overleg met docent) - Bestellen van schoolboeken op Daisy cd-rom (de leerling kan dan thuis de schoolboeken luisteren. Dit kan met behulp van een gewone computer of met behulp van speciale programma s als Kurzweil/Sprint of een Daisy-speler)

5 5 Hulpmiddelen Sinds de invoering van de gratis schoolboeken is het mogelijk dat school voor leerlingen met een dyslexieverklaring de schoolboeken aanvraagt op cd-rom. De cd-rom kan worden afgespeeld op de computer of via Kurzweil, Sprint of de Daisyspeler. Indien een leerling hiervan gebruik wil maken, moet hij/zij aan het begin van het schooljaar aan de zorgcoördinator de ISBN-nummers doorgeven van de desbetreffende schoolboeken. De kosten hiervan worden door school betaald. Tijdens het eindexamen kunnen leerlingen met een dyslexieverklaring de examens maken met behulp van een daisy cd-rom. De leerlingen moeten dit aan het begin van het eindexamenjaar aanvragen. In de maand oktober organiseren de dyslexie-coaches hiervoor een bijeenkomst.

6 6 4. Wat kunnen leerlingen en ouders zelf nog ondernemen? Er bestaan naast het bovengenoemde ook hulpmiddelen die leerlingen zelf kunnen aanschaffen. Veel informatie over deze hulpmiddelen, vindt u op de site van Lexima: Hier kunt u programma s aanschaffen als Kurzweil of Sprint. Het leren van woordjes Voor veel leerlingen met dyslexie is het leren van rijtjes woorden lastig. Gelukkig zijn er tegenwoordig veel digitale hulpmiddelen beschikbaar: - de methodesite (te bereiken via de site van Van Dijk ) Het organiseren van het schoolwerk Bij leerlingen met dyslexie/dyscalculie zien wij vaak (maar niet altijd) dat zij ook moeite hebben met concentratie, plannen, verwerken van auditieve informatie (luisteren en tegelijkertijd aantekeningen maken) en overschrijven (van het bord). Daarnaast zien wij vaak dat leerlingen met dyslexie/dyscalculie meer tijd nodig hebben voor het maken of leren van hun huiswerk. Hieronder staan enkele tips voor leerlingen die deze problemen herkennen: - Laat je agenda 1x per week controleren door je mentor/een medeleerling(e). - Hang je rooster op in je kamer, bijvoorbeeld boven je bureau: makkelijk bij het inpakken van je schooltas. - Pak je schooltas in, de avond voordat je naar school moet. Laat je ouders controleren of je alles ingepakt hebt. - Gebruik per vak 1 kleur: kaftpapier, schrift, snelhechtmapje etc. - Laat geen spullen in je kluisje liggen: zodat je thuis altijd aan je huiswerk kunt werken - Maak 1x per week een planning voor je huiswerk. - Wissel maak- en leerwerk af.

7 7 - Als je handschrift slecht leesbaar is, zou je een laptop kunnen aanschaffen. Hier kun je dan een outlook-agenda in aanmaken waarin je aantekeningen kunt maken. Maak voor elk vak een apart mapje en verdeel dat weer in mapjes met aantekeningen en opdrachten. - Kopieer aantekeningen van een medeleerling of van de docent

8 8 5. Wat zijn de wettelijke regels omtrent het examen, aanpassingen en eventuele vrijstellingen? Wettelijke regelingen tijdens eindexamen ( Als een leerling dyslectisch is, kan de school toestaan dat de leerling maximaal 30 minuten langer over het examen doet. Voor andere aanpassingen heeft de leerling een officiële dyslexieverklaring nodig. Andere mogelijke aanpassingen zijn - Gebruik maken van daisy-cd voor alle vakken. - Sinds 2007 wordt het eindexamenwerk geleverd in een vergroot lettertype. De school kan in overleg met de leerlingen alsnog besluiten dit werk te vergroten - Leerlingen mogen het eindexamen maken op een computer. De spellingscontrole (Nederlands of Engels) mag gebruikt worden. Als een leerling dyscalculie heeft, mag de leerling maximaal 30 minuten langer over het examen doen. Ook kan het werk vergroot worden. De exameneisen gelden onverkort. De aanpassingen moeten voor 1 november worden doorgegeven aan de schoolinspectie. De dyslexiecoaches zorgen ervoor dat alle eindexamen leerlingen voor deze datum afgesproken hebben van welke voorzieningen zij gebruik gaan maken.

9 9 Ontheffingen 1. MAVO in de eerste twee leerjaren (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 22) In de mavo is in de eerste twee leerjaren Frans of Duits als tweede moderne vreemde taal verplicht. Scholen mogen zelf kiezen welke van deze twee zij aanbieden, maar mogen ook beide talen aanbieden. Voor het volgen van alleen Frans of alleen Duits is geen ontheffing nodig. Vrijstelling voor Frans én Duits is niet mogelijk voor dyslectische leerlingen. Wel kan de school in de eerste twee leerjaren zelf invulling geven aan het onderwijs in de tweede moderne vreemde taal, omdat er, met uitzondering van Engels, geen kerndoelen zijn voor de moderne vreemde talen. De school moet hierbij wel rekening houden met de doorstroommogelijkheden van de leerling. Alleen in een aantal specifieke gevallen - en dan gaat het niet alleen om leerlingen met dyslexie - zijn er wel mogelijkheden om ontheffing te krijgen voor Frans én Duits. Dit geldt voor: Leerlingen die Spaans, Arabisch of Turks volgen; Leerlingen die buiten Nederland vergelijkbaar onderwijs hebben gevolgd, en daarbij geen of te weinig onderwijs in Frans of Duits hebben gekregen. Leerlingen kunnen via deze regel alleen ontheffing krijgen van de tweede moderne vreemde taal wanneer zij voor de eerste maal tot een school voor vbo of mavo zijn toegelaten en zijn geplaatst in een hoger leerjaar dan het eerste. 2. Havo en vwo in de eerste drie leerjaren (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 21) In de eerste drie leerjaren van havo en vwo zijn zowel Frans als Duits verplicht. Er kan geen ontheffing worden verleend aan dyslectische leerlingen. Wel kan de school in de eerste drie leerjaren zelf invulling geven aan het onderwijs in de tweede moderne vreemde taal, omdat er, met uitzondering van Engels, geen kerndoelen zijn voor moderne vreemde talen. De school moet hierbij wel rekening houden met de doorstroommogelijkheden van de leerling. In de onderbouw havo/vwo is de ontheffing van een vierde vreemde taal mogelijk. Dit houdt in dat de lessen voor Frans, Duits of Spaans komen te vervallen. De vrijgekomen uren moeten worden ingevuld met een programma voor een van de andere vakken.

10 10 Alleen in een aantal specifieke gevallen en dan gaat het niet alleen om leerlingen met dyslexie - is er een aantal mogelijkheden voor ontheffingen: Leerlingen die Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch of Turks volgen kunnen ontheffing krijgen voor Frans óf Duits. Het is niet mogelijk beide vakken te vervangen; Leerlingen die buiten Nederland vergelijkbaar onderwijs hebben gevolgd en daarbij geen of te weinig onderwijs in Frans of Duits hebben gekregen kunnen ontheffing krijgen voor Frans, Duits of beide talen; Leerlingen kunnen via deze regel alleen ontheffing krijgen wanneer zij voor de eerste maal tot een school voor havo of vwo zijn toegelaten en zijn geplaatst in een hoger leerjaar dan het eerste. Vrijstellingen in de bovenbouw 1.Bovenbouw mavo (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 26n) In de bovenbouw van de mavo zijn er weinig mogelijkheden tot ontheffingen geregeld, omdat er in de verschillende sectoren veel keuzevrijheid is; het probleem kan meestal worden omzeild door een vak eenvoudigweg niet te kiezen. De ontheffingsmogelijkheden concentreren zich daarom op de sector economie. Leerlingen die in de eerste twee leerjaren ontheffing hebben gehad voor Frans of Duits kunnen in die sector ontheffing krijgen voor Frans of Duits, en in plaats daarvan kiezen voor Arabisch, Turks, Spaans, maatschappijleer II, geschiedenis en staatsinrichting of aardrijkskunde. 2. Bovenbouw havo (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 26e) Per 1 augustus 2007 is een tweede moderne vreemde taal in de bovenbouw van het havo in drie van de vier profielen niet verplicht. Havoleerlingen kunnen de tweede moderne vreemde taal vermijden door een ander profiel te kiezen dan cultuur en maatschappij. 3. Bovenbouw vwo (Inrichtingsbesluit WVO, artikel 26e) Leerlingen in de bovenbouw van het atheneum moeten naast Engels een tweede moderne vreemde taal volgen. Hiervoor kunnen Frans, Duits, Spaans, Italiaans, Russisch, Arabisch, Turks of Fries aangeboden worden. Leerlingen kunnen hiervan ontheffing krijgen als zij: Een stoornis hebben die specifiek betrekking heeft op taal of een zintuiglijke stoornis hebben die effect heeft op taal; en/of een andere moedertaal hebben dan Nederlands of Fries;

11 11 en/of onderwijs volgen in het profiel natuur en techniek of natuur en gezondheid, en het onderwijs in de taal naar verwachting een succesvolle afronding van de opleiding verhindert. Het is de verantwoordelijkheid van de school dit per geval te bekijken. Hiervoor is geen toestemming vooraf van de inspectie nodig. De leerling moet in plaats van de taal een vervangend vak kiezen met een normatieve studielast van tenminste 440 uren. De keuze is afhankelijk van het aanbod van de school.

12 12 6. Waar is extra informatie te vinden? - website van het Ministerie van Onderwijs - website van het Protocol Dyslexie VO - website over hulpmiddelen - website van de landelijke oudervereniging voor ontwikkelings-, gedrags- en leerproblemen