1 Inleiding. 2 Functies Zuid-Veluwse beken. 3 Algemene richtlijnen beheer en onderhoud. 4 Monitoring 5 Kosten. 6 Uitwerking onderhoud per traject

Transcriptie

1 1 Inleiding 1.1 Algemeen 1.2 Aanleiding herziening 1.3 Afbakening onderhoudsplan 2 Functies Zuid-Veluwse beken 2.1 HEN/SED-wateren 2.2 KRW/inrichtingsbeelden 2.3 Cultuurhistorische functie 2.4 Recreatieve functie 3 Algemene richtlijnen beheer en onderhoud 3.1 Algemeen 3.2 Gedragscode Flora en Faunawet 3.3 Vormen en uitvoerders van het onderhoud 3.4 Onderhoudsinstructies 3.5 Onderhoudstijdstip 3.6 Verwijdering invasieve exoten 4 Monitoring 5 Kosten 5.1 Groot onderhoud Uitwerking onderhoud per traject 6.1 Renkumse beken 6.2 Heelsumse beken 6.3 Oosterbeekse beken Bijlage A Onderhoudskaarten 1

2 1 Inleiding 1.1 Algemeen Het zuidoosten van het waterschapsgebied kenmerkt zich door de aanwezigheid van twee stuwwallen met daartussen en aan de flanken smeltwatervlaktes met beken, sprengen en bronnen. Deze sprengenbeken zijn in vroeger tijden gegraven om de watermolens van water te voorzien en als parkbeek. Nu hebben ze vooral een afvoer-, natuur-, en recreatiefunctie. Een deel van de beken ligt aan de oostkant van het gebied op de zuidflank van de stuwwal van Arnhem. De stelsels van de Renkumse- en Heelsumse beken liggen ingebed in erosiedalen in de grote smeltwatervlakte van Wolfheze (sandr) op het raakvlak met de stuwwallen. Het stroomgebied van alle beken en sprengen ligt grotendeels in de gemeente Renkum. De bovenloop van de Molenbeek bij Renkum ligt binnen de gemeente Ede. Tot 31 december 1996 was het waterkwantiteitsbeheer van deze beken de verantwoording van de gemeente Renkum. Per 1 januari 1997 is het beheer van de beken overgedragen aan het waterschap. Dit onderhoudsplan beschrijft het periodiek onderhoud voor de Zuid-Veluwse beken aan de hand van de drie beeksystemen; Renkumse beken, Heelsumse beken en Oosterbeekse beken. De volgende partijen hebben hun inbreng gehad bij het opstellen van dit plan en voeren delen van het onderhoud uit: 1. Gemeente Renkum, 2. Stichting tot Behoud Veluwse Sprengen en Beken, 3. Stichting Het Geldersch Landschap, 4. Staatsbosbeheer, 5. Natuurmonumenten, 6. Oranje Nassau Oord, 7. IVN Zuid-west Veluwezoom, 8. Landgoed Quadenoord, 9. Afdelingen Planvorming, Realisatie en Beheer Watersystemen binnen het waterschap. 1.2 Aanleiding herziening Na de overdracht aan het waterschap is er een beheer- en onderhoudsplan(bop) opgesteld met daarin herstel- en beheersmaatregelen. Binnen het herstelproject zijn er diverse maatregelen uitgevoerd om de beken zo goed mogelijk ecologisch en cultuurhistorisch te herstellen. In 2008 is dit project vrijwel afgerond, alleen dient het baggeren van de vijvers van de Oosterbeekse beken nog te worden uitgevoerd. Ten tijde van het opstellen van dit plan is het nog niet duidelijk wanneer dit plaats zal vinden. Door deze wijzigingen was het opgestelde onderhoudsplan uit 2002 achterhaald. Tevens is in 2002 de Flora en Faunawet van kracht geworden, die het waterschap vraagt zijn beheer en onderhoud aan te passen, aan de in het gebied voorkomende planten- en diersoorten (algemene zorgplicht) en de aanwezige soorten (tabel 1, 2 en 3-soorten) die specifiek door deze wet beschermd worden. Om dit goed te kunnen doen, is in 2007 door het waterschap en ministerie van LNV een Gedragscode voor dit waterschapsgebied vastgesteld. Het herstelproject en de Flora en Faunawet vormen gezamenlijk de aanleiding tot het herzien van het onderhoudsplan uit Afbakening onderhoudsplan In het onderhoudsplan wordt ingegaan op het uit te voeren onderhoud door het waterschap, maar ook de werkzaamheden die door andere partijen worden uitgevoerd. Het waterschap heeft de belangrijkste taak in het beheren en onderhouden van de beken en dit is als volgt afgebakend: 1. Beek en beekwallen en/of aanliggende grond tussen de nieuwe rasters, 2. Aangebrachte beschoeiing, 3. Een deel van de kunstwerken zoals duikers en bruggen en een deel van de op de beekwallen staande beplanting voor zover zij van invloed zijn op de ecologische of cultuurhistorische waarde van de beken, het een en ander in overleg/samenwerking met de eigenaren. Per beektraject wordt aangegeven welke taken er door het waterschap en de betrokken partijen worden uitgevoerd. 2 3

3 2 Functies Zuid-Veluwse beken 2.1 HEN/SED-wateren De HEN/SED-functietoekenning (Provinciaal Waterhuishoudingplan Gelderland), zoals weergegeven in het onderhoudsplan opgesteld in 2002, is nog steeds van toepassing op de Zuid-Veluwse beken en geïntegreerd in de nieuwe beleidslijnen van het waterschap. Deze functietoekenning is bedoeld om de ecologische waarde van deze beken te waarborgen. Er wordt onderscheid in HEN-wateren en SED-wateren. HEN-wateren zijn wateren met het hoogste ecologische niveau en SED-wateren zijn wateren met een Specifieke Ecologische doelstelling. HEN-wateren benaderen het meest de natuurlijke situatie en/of hebben nu een hoge ecologische waarde. Deze waarden dienen beschermd te worden en negatieve beïnvloeding moet worden tegengegaan. De cultuurhistorische waarden van deze beken kunnen hiermee strijdig zijn, wat per beek moet worden afgewogen. Deze afweging is bij de deeluitwerking per beekstelsel terug te vinden. Alle beken hebben de functie HEN-water toegekend gekregen met uitzondering van de Zuiderbeek, Slijpbeek en Molenbeek. De Zuiderbeek en Slijpbeek hebben de functietoekenning SED-water gekregen. Dit houdt in dat deze beken enige menselijk beïnvloeding kennen en redelijke ecologische waarden hebben. De Molenbeek heeft geen HEN- of SED-doelstelling, omdat deze niet watervoerend is. Ecologische profielen en streefbeelden Zuid-Veluwse beken Beek Ecologisch streefbeeld Ecologisch profiel Doelsoorten oever Doelsoorten water Halveradsbeek halfnatuurlijke bovenloop kwelbeek met stroomminnende soorten bosbies, dotterbloem, adderwortel, knikkend nagelkruid en beekjuffer waterviolier, sterrekroos, kleine watereppe, beekprik en vlokreeft Beek op de Hoge Oorsprong oorsprong halfnatuurlijke bovenlopen stuwwalbeek goudveil en grote weerschijnvlinder bermpje, vederkruid, sterrekroos en alpenwatersalamander Dunobeek natuurlijke bovenlopen idem idem idem Beek op de Hemelse berg Heelsumse Beek, benedenloop Heelsumse Beek, bovenloop halfnatuurlijke bovenlopen idem idem idem natuurlijke bovenlopen idem idem idem zwak zure bronnen en bovenloopjes idem idem idem Slijpbeek halfnatuurlijke bovenlopen idem idem idem Seelbeek snelstromende bovenlopen idem idem idem Oliemolenbeek halfnatuurlijke bovenlopen idem idem idem Zuiderbeek halfnatuurlijke bovenlopen 4 5

4 2.2 KRW/inrichtingsbeelden Door de EU is de Kader Richtlijn Water vastgesteld, die de waterschappen verplicht maatregelen te nemen om de ecologische waterkwaliteit van de stroomgebieden te verbeteren. Binnen het stroomgebied Zuid-Veluwse beken is de Heelsumse beek aangewezen als representatief waterlichaam voor rapportering naar de EU. Voor deze beek en de andere beken binnen de Zuid-Veluwse beken zijn doelen opgesteld waaraan deze beken moeten voldoen en waarop zal worden getoetst en gemonitord. Naast de KRW-doelen zijn er ook aanvullende doelen beschreven voor deze beken, die samen met de KRW-doelen zijn verwerkt in een Inrichtingsbeeld. Hierin wordt per beeksysteem aangegeven wat het eindbeeld in 2015 is, met een doorkijk naar 2027, dit eindbeeld wordt hieronder kort samengevat. Renkumse beken De ecologische waarden van de Oliemolenbeek en het potentieel van de Halveradsbeek zijn goed. Belangrijk is dat de watervoerendheid van de beken vergroot wordt. De Halveradsbeek, Molenbeek en Oliemolenbeek kunnen door een ecologisch beheer en onderhoud en kleinschalige inrichtingsmaatregelen uitgroeien tot een waardevol beekdal. De vegetatie is soortenrijk en gevarieerd met zeldzame soorten, kenmerkend voor natte moerasachtige gebieden. De beek heeft variatie in substraat en structuren. De stroming zal voor heterogeniteit zorgen langs de oever. De gevarieerde vegetatie biedt voldoende leefruimte voor libellensoorten. Heelsumse beken De Heelsumse beek heeft helder stromend zuurstofrijk water. Er zijn geen stuwen aanwezig, wel cascades of drempels. Plaatselijk is vegetatie aanwezig, bij voorkeur met een bedekkingsgraad van minder dan 40%. Er komen uiteenlopende substraattypen voor, zoals kaal zand, grind, stenen en slib. In de beek vindt kleinschalig onderhoud plaats. De oevers worden regelmatig onderhouden, waarbij gestreefd wordt naar verschaling van de oevervegetatie. De benedenloop ziet er natuurlijk uit en meandert. De beek heeft een goede visstand en stromingsminnende macrofauna. De vegetatie van de oevers is vergroot door ecologisch onderhoud. Om dit beeld te bereiken, moeten er maatregelen genomen worden op het traject in de uiterwaarden en nabij het bedrijf Kabeljauw. Dit zal in de planperiode tot 2015 worden uitgewerkt en uitgevoerd. 2.3 Cultuurhistorische functie Renkumse beken De Renkumse beken hebben een cultuurhistorische functie met als hoofddoel de ligging en zichtbaarheid van de beken te waarborgen. De droge en watervoerende beeklopen blijven herkenbaar aanwezig in het landschap. Daarnaast wordt er binnen diverse projecten (plan Beukelaan, Renkumse poort) onderzocht of cultuurhistorische elementen als de grachtengordel rondom kasteel Grunsvoort bij de Halveradsbeek kan worden hersteld. Heelsumse beken De Heelsumse beken hebben een cultuurhistorische functie, die bestaat uit het duidelijk herkenbaar houden van sprengkop, sprengloop en beekwal herkenbaar te maken en houden in het landschap met name in de droge lopen van de beek. De Wolfhezerbeek is gelegen in een archeologisch waardevol gebied, waar tussen knooppunt 5168 tot 5260 de vroegere rondeel met grachten zichtbaar gemaakt zou kunnen worden, zodat deze weer duidelijk herkenbaar in het landschap aanwezig zijn. Oosterbeekse beken De Oosterbeekse beken hebben een grote cultuurhistorische waarde. Ze zijn grotendeels gerealiseerd binnen van landgoederen, waardoor ze met het oog op belevingswaarde zijn gerealiseerd. In 2007/2008 zijn er tal van cultuurhistorische elementen en beektrajecten hersteld om deze bijzondere waarden te behouden. Oosterbeekse beken Afhankelijk van het ecologisch potentieel kunnen de ecologische waarden toenemen door een combinatie van het aanpassen van het beheer en het in enkele gevallen verminderen van de mestinvloed, verontreiniging uit riolering, vermindering van de afvoer van schoon kwelwater via riolering en aanpassen van de inrichting. In de niet beboste trajecten zal de vegetatie rijker worden aan soorten en structuur. Hierbij moet het ecologisch potentieel afgewogen worden aan de hoge cultuurhistorische waarden. Herstelde molengoot bij landgoed Quadenoord 6 7

5 2.4 Recreatieve functie Renkumse beken De Renkumse beken hebben vooral een recreatieve functie voor wandelaars. De beken kunnen op diverse locaties bereikt worden door middel van de openbare weg of aanwezige wandelpaden. In dit beekdal is het informatiecentrum De Beken van Staatsbosbeheer gelegen, waar recreatieve en educatieve activiteiten plaatsvinden. Verdere recreatieve ontsluiting is niet gewenst, omdat anders de druk op het gebied te groot wordt. Heelsumse beken De Papiermolenbeek, onderdeel van de Heelsumse beken, wordt ontsloten door diverse wandelpaden. Tijdens de herstelwerkzaamheden zijn de wandelpaden aangepast om de beekwallen te ontlasten van te grote recreatiedruk. Waar de beekloop wordt gekruist, worden maatregelen genomen om erosie te voorkomen. De Heelsumse beken worden door de betrokken grondeigenaren als voldoende recreatief ontsloten geacht. Verdere recreatieve ontsluiting van de beken is daarom niet wenselijk. Oosterbeekse beken De Oosterbeekse beken worden druk bezocht door wandelaars. Door de al hoge recreatiedruk worden de beken door de betrokken grondeigenaren als voldoende recreatief ontsloten beschouwd. 3 Algemene richtlijnen beheer en onderhoud 3.1 Algemeen In de deeluitwerkingen van de beken zijn de doelstellingen van de diverse beektrajecten aangegeven. Om deze doelstellingen te kunnen halen en te handhaven is veelal 1 of 2 keer per jaar onderhoud noodzakelijk. Het onderhoud zal aangepast worden, indien door monitoring wordt aangetoond dat de doelstellingen niet worden gehaald en dit te wijten is aan het uitgevoerde onderhoud. Het klein onderhoud van de beken en sprengen is een arbeidsintensieve klus. Niet al het onderhoud kan door eigen personeel van het waterschap worden uitgevoerd. Het onderhoud van de beken en sprengen kan door diverse instanties worden uitgevoerd. Het waterschap moet echter toezien op het naleven van het onderhoud en op het halen van de doelstellingen. Veel van het onderhoud is handmatig werk en wordt uitbesteed. Ook het machinale onderhoud wordt gedeeltelijk uitbesteed. Vanuit gegaan wordt dat naast het periodieke onderhoud ook groot onderhoud noodzakelijk kan zijn. Bij de uitvoering van onderhoud dient rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van niet ontplofte munitie uit de 2 e wereldoorlog. In het algemeen zal het onderhoud, waar mogelijk, gericht zijn op: Het stromend, dan wel waterhoudend, houden van de beektrajecten, Het migreerbaar houden van de Renkumse en Heelsumse beekdalen, Het verkrijgen van specifiek bij de sprengen, beken c.q. beekdalen behorende flora en fauna waar onder o.a. kwel-afhankelijke vegetaties, Het verkrijgen van variatie in beschaduwing en lichttoetreding, Het verkrijgen op de beekwallen van een heischrale vegetatie als heide en bosbes gecombineerd met een karakteristieke opgaande beplanting, Karakteristieke beekbegeleidende beplanting in de vorm van inheemse kruiden, struiken en bomen, Het voorkomen van (grootschalige) erosie van de beekwallen, Het onderhoud van cultuurhistorische elementen, Het in bovenlopen vasthouden van water. De maatregelen die hierbij horen zijn: Het verwijderen van blokkades in de waterafvoer als het teveel aan vegetatie, takken, blad en uitgespoeld zand, Het zoveel mogelijk afvoeren van maaisel waar het terrein het toelaat, Het periodiek verwijderen van blad en opslag op de beekwallen en beekranden, Het onderhouden van de karakteristieke opgaande beplanting op de beekwallen, Het zoveel als mogelijk tegengaan van betreding van beek en beekwallen, Het geleiden van recreanten vanaf de beek en beekwallen, Inventarisatie en herstel van cultuurhistorische elementen. 3.2 Gedragscode Flora en Faunawet Door het waterschap en het ministerie van LNV is in 2007 een Gedragscode voor de Flora en Faunawet voor het beheersgebied van het waterschap vastgesteld, zodat gebruik wordt gemaakt van het Vrijstellingsbesluit voor de Flora en Faunawet. Deze code is een uitwerking van de algemene Gedragscode, opgesteld door de Unie van Waterschappen. De eigen Gedragscode is opgesteld om algemene gedragscode te combineren met de gebiedsspecifieke plant- en diersoorten binnen dit waterschapgebied. Hiervoor is er een literatuurstudie gedaan naar de aanwezige soorten en zijn er verspreidingskaarten gemaakt. Er is altijd een algemene zorgplicht voor alle dier- en plantensoorten van kracht. In hoofdlijnen houdt deze zorgplicht in dat er altijd zorgvuldig moet worden omgegaan met de aanwezige soorten bij het uitvoeren van onderhoud danwel inrichting. Het onderhoudsplan is conform de Gedragscode uitgewerkt. Indien het niet mogelijk blijkt om conform de Gedragscode te werken, is aangegeven hoe daarmee wordt omgegaan om toch zo goed mogelijk aan de code te blijven voldoen. Voor meer informatie over de inhoud en toepassing van de Gedragscode, wordt verwezen naar de Gedragscode Flora- en Faunawet Waterschap Vallei & Eem. Combinatie van recreatie en cultuurhistorie in de Oorsprongbeek 8 9

6 3.3 Vormen en uitvoerders van het onderhoud Groot onderhoud Het periodieke onderhoud is niet altijd voldoende om de doelstellingen te kunnen waarborgen. Regelmatig moet er groot onderhoud uitgevoerd worden door het waterschap. Deze werkzaamheden bestaan uit het gefaseerd opsnoeien van beplanting, herstel beschoeiing en baggeren van vijvers, opnieuw belemen van de opgeleide beken, herstel van rasters, plaggen van taluds etc. Het groot onderhoud wordt in eigen beheer uitgevoerd of in opdracht van het waterschap. De doelstellingen worden door het in één hand te houden het best gewaarborgd. Doordat het herstelproject vrijwel is uitgevoerd en het baggerwerk waarschijnlijk tijdens de looptijd van dit plan zal worden uitgevoerd, zal er alleen groot onderhoud in de vorm van beplantingsonderhoud in dit plan terugkomen. Bij de herziening van dit plan zal worden bekeken welke vormen van groot onderhoud er tijdens de volgende looptijd van 5 jaar nodig zijn. Het periodiek onderhoud dient te worden uitgevoerd in eigen beheer of in opdracht en onder toezicht van het waterschap. Hierbij wordt samengewerkt met terreinbeheerders en vrijwilligers. In principe wordt al het onderhoudswerk in de boven- en middenlopen van de beken handmatig uitgevoerd. Op enkele plaatsen is machinaal onderhoud in de boven- en middenlopen toelaatbaar. De benedenlopen worden in principe machinaal onderhouden. Het waterschap besteedt het werk aan als uit te voeren werk. Het dagelijkse toezicht in de trajecten ligt bij het waterschap. De eindverantwoording ligt voor alle trajecten bij het waterschap. Onderhoud op regiebasis Het machinaal onderhoud wordt merendeel op regiebasis uitgevoerd door een aannemer. Hiervoor wordt er een bestek opgesteld, gebaseerd op dit onderhoudsplan. Uitvoering door eigen personeel Op diverse plaatsen wordt door het eigen personeel divers klein onderhoud uitgevoerd aan de sprengkoppen, beeklopen, kunstwerken en onderhoud aan aanwezige beplanting. In de beschrijvingen van de beektrajecten is terug te vinden welke activiteiten het waterschap uitvoert. Vrijwilligers Het IVN Zuidwest-Veluwezoom voert in opdracht/overleg met het waterschap handmatig onderhoud uit in enkele sprengen en beeklopen van de Renkumse beken en Heelsumse beken. Vooralsnog kunnen we er vanuit gaan dat deze samenwerking tijdens de looptijd van dit onderhoudsplan in stand blijft. Deze trajecten zijn als roze lijnen terug te vinden op de onderhoudskaarten. Verwijderen van een deel van de blad en takken dient regelmatig te gebeuren, met een minimale frequentie van: Eenmaal per 5-10 jaar voor de droogstaande sprengen en beken, Eenmaal per 3 jaar voor de waterhoudende niet stromende sprengen en beken, Tweemaal per jaar voor de stromende sprengen, bronnen en beken. Dikke pakken blad van meer dan 10 cm dikte, over grote lengte zijn ongewenst voor een goede natuurkwaliteit. Plaatselijk bieden kleine pakketten een voedingsbron en schuilplaats voor waardevolle waterorganismen als vlokreeften en kokerjuffers. In de ideale beek van het hoogste niveau komen verspreid naast elkaar voor een kale zandbodem, pakketten met blad en takken (b.v. binnenbochten) en indien er onbeschaduwde delen zijn, plaatselijk vegetatie. Lokaal kan ook de aanwezigheid van grotere stukken hout als positief gewaardeerd worden. Vrijkomend maaisel en specie worden ruim uit de insteek verwijderd. De aanliggende eigenaren blijven ontvangstplichtig. In de praktijk wordt gebruik gemaakt van de regeling voor transport van maaisel naar een andere redelijke locatie en in overleg met de betrokken partijen afgesproken. Maaisel kan in sommige gevallen worden aangewend als broedhoop voor de ringslang, mits de hoop minimaal 5 meter van de insteek is verwijderd en niet groter wordt dan 10m 3. Deze zijn nog niet gerealiseerd. Indien machinaal onderhoud wordt uitgevoerd,wordt de druk van de banden per cm 2 zo laag mogelijk gehouden. Er mag geen insporing plaatsvinden. Onderhoudswerkzaamheden worden zoveel mogelijk uitgevoerd van benedenstrooms naar bovenstrooms. Afvoer, stroming en breedte Voor beken is het onderhoud gericht op behoud van stroming en creëren van standplaatsen voor kwelafhankelijke vegetaties. Daar veel trajecten van de Zuid-Veluwse beken in verdroogd gebied liggen, dient de afvoer zo klein mogelijk te zijn. Bij het onderhoud dient er rekening mee gehouden te worden dat de beek zo smal en ondiep mogelijk blijft. Variatie in stroomsnelheid is gewenst. Het is derhalve goed en zelfs gewenst dat er wat diepere (b.v. stroomkommen) en ondiepere (b.v. binnenbochten) gedeelten in de beek aanwezig zijn. Getracht wordt het onderhoud zodanig uit te voeren dat variatie in stroomsnelheid bevorderd wordt. Oevervorm De oevervorm van een waardevolle beek dient natuurlijk te zijn. Dit is voor de trajecten die hoog in het landschap liggen een plat v-model. Voor dieper liggende trajecten kunnen afwisselend steile oevers, vooral in buitenbochten, en kleine drassige oeverstroken voorkomen. Variatie is positief in dieper uitgegraven sprengenbeken komen gewoonlijk alleen steile oevers voor. Overhangende oevers, indien deze al voorkomen, dienen in stand te blijven. Het laten staan van een strook vegetatie of het laten liggen van blad langs een van de oevers is dus ook om deze reden positief. Terreinbeherende instanties Het Staatsbosbeheer (SBB), Natuurmonumenten (NM), Het Geldersche Landschap (GL) en gemeente Renkum (GEM) beheren een groot deel van de percelen waarbinnen de beken en sprengen zijn gelegen. Medewerkers van de terreinbeherende instanties zijn regelmatig in het terrein aanwezig. In het verleden hebben zij grote delen van de beken op hun terreinen in stand gehouden. In overleg en samenwerking met deze instanties wordt het onderhoud van de sprengkoppen en beeklopen uitgevoerd en worden er afspraken gemaakt over het afvoeren van het maaisel en de bereikbaarheid van de beken. 3.4 Onderhoudsinstructies In de beken is het noodzakelijk dat het reguliere onderhoud kleinschalig en gefaseerd wordt uitgevoerd om de ecologische waarden in stand te houden. Om dit goed te kunnen uitvoeren zijn hieronder werkinstructies aangegeven. Verwijderen van de vegetatie, blad en takken Verwijderen van de vegetatie alleen indien het water voor meer dan 50% is dichtgegroeid. Vegetatie boven de bodem afmaaien, Een gedeelte van de vegetatie, met een minimum van 10% bij geheel dichtgegroeide watergangen en een maximum van 100% in schaars begroeide trajecten, laten staan. Dit kunnen plekken langs beide oevers zijn, of overal een bepaalde oeverstrook. 3.5 Onderhoudstijdstip In verband met uitvoering van de Flora en Faunawet dient met het onderhoudstijdstip hier zeker rekening mee gehouden te worden. Het is echter ook de terreingesteldheid, die van invloed is op het tijdstip van onderhoud. Maanden jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Vegetatie/flora frequentie/jr Hoog productief 2 Ruigte 1 1/3 Laag productief (< 4-6 ton/ha) 1 Voorjaarsbloei 2 Zomerbloei 2 Riet 1/4-1 Waterplanten met grote 1/2-1 drijvende bladeren Optimale ( ) en acceptabele ( ) onderhoudsperioden voor waterlopen afhankelijk van gewenste natuurwaarden

7 Maanden jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec frequentie/jr Fauna Amfibieën 1 Insecten 1 Libellen 1 Vlinders 1 Moerasvogels 1 niet Vissen Kleine zoogdieren 1 niet Vogels 1 niet Optimale ( ) en acceptabele ( ) onderhoudsperioden voor waterlopen afhankelijk van gewenste natuurwaarden. 3.6 Verwijdering invasieve exoten Door het waterschap worden de waterlopen en oevers regelmatig gecontroleerd op de aanwezigheid van invasieve soorten. Invasieve soorten kunnen tot problemen leiden in de wateraan- en afvoer en/of zorgen voor vernietiging van de aanwezige ecologische waarden. Deze soorten worden indien mogelijk handmatig verwijderd en de locaties worden regelmatig gecontroleerd op hergroei. In de watergangen van de Zuid-Veluwse beken zijn nog geen invasieve exoten geconstateerd. Langs de oevers van de beken is op een aantal plekken Japans duizendknoop aanwezig. Deze plant verdringt de inheemse oeverplanten, waardoor verwijdering gewenst is. Door zijn sterke groeikracht is er nog geen mechanische methode afdoende gebleken om deze plant kostenefficiënt te verwijderen of af te remmen. Om die reden is er voor gekozen om deze plant chemisch te bestrijden, conform de daarvoor geldende regelgeving. Mogelijk worden er in de toekomst nieuwe invasieve soorten in de beken en oevers geconstateerd. Bij bestrijding zal gekozen worden voor mechanische of handmatige verwijdering en als deze methoden niet afdoende blijken, zal als laatste optie voor chemische bestrijding gekozen worden. Ten tijde van het opstellen van dit onderhoudsplan is het waterschap intern aan het onderzoeken op welke wijze zij invulling kan geven aan het certificaat Zilver voor de Barometer Duurzaam Terreinbeheer. Binnen de Unie van Waterschappen is al aangegeven dat de waterschappen deze certificering gaan voorbereiden. Intern worden bepaalde probleemsituaties en -soorten nader onderzocht om de alternatieven met bijbehorende kosten- en batenanalyse op een rij te zetten. De verwachting is dat het bestuur van het waterschap tijdens de looptijd van dit plan zal instemmen met deze certificering. Afhankelijk van het genomen besluit zal deze keuze worden verwerkt in het onderhoudsplan. 4 Monitoring De Beekforel komt voor in de Renkumse beken, uitgezet door Willem III In de beekstelsels wordt regelmatig gemonitord door het waterschap of door vrijwilligersgroepen zoals het IVN en KNNV. De situatie voor (macro)fauna is vastgelegd door de inventarisaties van het Waterschap. IVN en KNNV hebben een groot deel van de Renkumse beken voor en na uitvoering van de herstelmaatregelen onderzocht. Deze gegevens zijn bekend bij het waterschap. In overleg met de diverse natuurgroepen in dit gebied zal ook getracht worden de overige beken in detail te monitoren. In 2007 is in de Zuid-Veluwse beken onderzoek uitgevoerd naar de libellen, amfibieën, vegetatie in het kader van het waterparel-onderzoek. Door het waterschap zijn de beken opgenomen in het eigen monitoringsprogramma. De Renkumse beken worden op meerdere locaties vrij frequent (vanwege HEN-functie) bemonsterd op macrofauna en vegetatie. Visstandsonderzoek wordt vooralsnog niet uitgevoerd. In 2010 en 2013 wordt de macrofauna-onderzoek uitgevoerd. De Heelsumse beken zijn onderdeel geworden van het Toestand- en Trendmonitoringsprogramma voor de KRW (Kader Richtlijn Water), wat inhoudt dat eens per 6 jaar alle kwaliteitselementen (macrofauna, vissen, vegetatie, diatomeeën) gemeten worden op een aantal locaties om een goed beeld te krijgen van het gehele waterlichaam. Tevens wordt de hydromorfologie in beeld gebracht. Halverwege deze 6 jaar vindt er nog Operationele Monitoring plaats, waarbij de macrofauna en vegetatie bemonsterd worden. De toestand- en trendmonitoring vindt plaats in 2009, de operationele monitoring in Van de Oosterbeekse beken worden de Dunobeek, Seelbeek, Hoge Oorsprong en Beek op de Hemelse berg vanwege hun hoge ecologische doelstelling (HEN) vrij frequent (eens in de drie jaar) bemonsterd op macrofauna (en watervegetatie voorzover dat aanwezig is) in 2010 en De Slijpbeek en Zuiderbeek worden wat minder frequent bemonsterd (vanwege hun lagere ecologische doelstelling SED): macrofauna en vegetatie in Naast het eigen monitoringsprogramma zal de samenwerking met IVN en KNNV worden voortgezet om een optimaal beeld te krijgen van de beekstelsels. Mogelijk worden er ook andere partijen betrokken. Deze voortzetting zal in 2009 verder worden uitgewerkt. De kosten voor de monitoring worden gedragen door de afdeling Planvorming van het waterschap. Op de voorgrond Japans Duizendknoop in het Renkums beekdal 12 13

8 5 Kosten 5.1 Groot onderhoud Tijdens het opstellen van dit onderhoudsplan worden de herstelwerkzaamheden aan de Oosterbeekse beken afgerond. Tijdens deze werkzaamheden is ook het groot onderhoud uitgevoerd. De verwachting is dat tijdens de looptijd van dit onderhoudsplan er alleen periodiek onderhoud wordt uitgevoerd. Door de kleinschaligheid en gewenste fasering t.b.v. van de ecologie van de beken kan het groot onderhoud ook geïntegreerd worden in het periodieke onderhoud. Alleen de vijvers van de Oosterbeekse beken zijn nog niet gebaggerd. Wanneer dit wordt uitgevoerd, zal dat als een apart project plaatsvinden. Na uitvoering van dit werk, wordt er vanuit gegaan dat de komende 8-10 jaar niet gebaggerd hoeft te worden, tenzij door afdeling Beheer van het waterschap aangeeft dat inpeilen en baggeren eerder wenselijk is. 5.2 Na de herstelwerkzaamheden zijn de Renkumse en Heelsumse beken overgegaan in het periodieke beheer. De Oosterbeekse beken worden dit jaar afgerond en gaan dan over in het periodieke onderhoud. Kosten aannemers* Uitmaaien watergang, vol. profiel en > 2m talud 3.606,06 Verwijderen opslag, vol.profiel, >2m talud en sprengkop 3.933,86 Verwijderen blad en takken, vol. profiel, >2m profiel en sprengkop 4.616,34 Grote en kleine kraan (56 uur) 2.886,80 Maaien watergangen Slijpbeek 2.000,00 Totaal (excl. BTW) ,06 * op basis van bestekken en uren op regiebasis in het jaar 2007 Kosten IVN Jaarlijkse bijdrage WVE ,00 Deze bijdrage is een tegemoetkoming in de onkosten voor het uitvoeren van handwerk in het Renkums en Heelsums beekdal, waarbij door 12 vrijwilligers op 14 zaterdagochtenden, gemiddeld 3 uur per ochtend werkzaamheden worden verricht. Deze bijdrage wordt gebruikt voor: de aanschaf van (vooral) lieslaarzen, mestvorken, sloothaken, spaden, batsen, zagen etc, benzinekosten, nieuwsbrieven en andere onkosten, als slot van het werkseizoen een excursie naar een andere beek, watermolen of iets vergelijkbaars. Eigen uren waterschap Persoon + trekker Handwerk Controle (over drie maanden) Totaal 130 uur 30 uur 160 uur 300 uur 14 15

9 6 Uitwerking onderhoud per traject 6.1 Renkumse beken 16 17

10 Molenbeek, traject Ecologische doelstelling De beek is een gedeelte van het jaar waterhoudend. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% in de beek aanwezig. Op de oevers komen karakteristieke heide-, bosbes, en mosvegetaties en varens voor. De aanwezige opgaande beplanting wordt gehandhaafd zodat over het gehele traject maximaal 50% beschaduwing van de beek voortkomt. De beek houdt een stagnant karakter. Onderhoud vindt plaats in de periode najaar/winter. en uitvoerende partij WVE - eenmaal per 5 tot 8 jaar afzetten van een deel van de beplanting IVN - jaarlijks de beek vrijmaken van vegetatie IVN - deels verwijderen van blad en takken Staatsbosbeheer Molenbeek en 1 e Quadenoordsespreng, traject en traject Vegetatie en slibafzetting is ten allen tijde aanwezig echter wel in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Deze watergang staat regelmatig droog. Plaatselijk, bij wat ophoping door wortels of takken mogen stagnante situaties optreden. De aanwezige beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat de beek over het gehele traject voor ca. 75 % beschaduwd wordt. Geen negatieve beïnvloeding van de waterkwaliteit door menselijke activiteiten. Stromend karakter met stagnante situaties waarborgen. Molenbeek WVE - eenmaal per 5 tot 8 jaar afzetten van een deel van de beplanting WVE - jaarlijks in de winter de beek vrijmaken van vegetatie en opslag WVE - deels verwijderen van blad en takken 1 e Quadenoordsespreng IVN - 1x per jaar opschonen in de winter als de watergang droog staat Molenbeek: Staatsbosbeheer 1 e Quadenoordsespreng: Landgoed Quadenoord 18 19

11 Molenbeek, traject Geen, alleen een cultuurhistorische doelstelling. Ligt momenteel droog, maar het tracé naar de Quadenoordse molen is hersteld. Indien watervoerendheid kan worden gewaarborgd, dan nieuwe doelstelling formuleren. WVE - indien watervoerend in aug/sept, beken grotendeels vrijmaken van vegetatie, bij droogstand handwerk uitvoeren in januari WVE - verwijderen van blad en takken WVE - stromend karakter met stagnante situaties waarborgen, waar mogelijk Staatsbosbeheer en landgoed Quadenoord Paradijsbeek, traject Sprengkop en sprengloop: Zijn het hele jaar watervoerend. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% in de spreng en sprengkop aanwezig. De afstroming van vrijkomend kwelwater is te allen tijde gewaarborgd. Wallen van de sprengkop en sprengloop zijn op termijn voor 10%-60% met karakteristieke opgaande beplanting begroeid. Op de wallen is een ondergroei van bosbesverbond aanwezig. Beekloop: Vegetatie en slibafzetting is te allen tijde aanwezig, echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers komen kwelgebonden vegetaties voor. De aanwezige beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject ca. 65 tot 0% beschaduwing van de beek voorkomt, aflopend vanaf de bron tot het einde van het traject. Aanliggend grasland: Plas-dras situatie met poelen van Staatsbosbeheer aanwezig. WVE - jaarlijks, aug/sept, de beek en taluds voor ¾ vrijmaken van vegetatie, vegetatie waar mogelijk afvoeren, traject wordt machinaal gedaan WVE - grotendeels verwijderen van bladeren en takken WVE - stromend karakter waarborgen WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting WVE - traject jaarlijks controleren op opslag en deze goed bijhouden WVE - traject traject met veenmos, deze deels verwijderen als stroming beperkt wordt IVN - sprengen 8225 en x per jaar handmatig schoonmaken Staatsbosbeheer en landgoed Quadenoord Oliemolenbeek, traject Sprengkop en sprengloop: Zijn het hele jaar watervoerend. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% in de spreng en sprengkop aanwezig. De afstroming van vrijkomend kwelwater is ten allen tijde gewaarborgd. Geen stagnant water. Wallen van de sprengkop en sprengloop zijn op termijn voor 10% met karakteristieke opgaande beplanting begroeid. Beekloop: Vegetatie en slibafzetting is ten allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers komen kwelgebonden vegetaties voor. De aanwezige beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject ca. 65 tot 0% beschaduwing van de beek voorkomt, aflopend vanaf de bron tot het einde van het traject. Aanliggend grasland: Plas-dras situatie welke dienst doet als retentie en amfibiebiotoop. WVE - jaarlijks schonen van de beek en taluds voor ¾ vrijmaken van vegetatie, vegetatie waar mogelijk afvoeren in overleg met landgoed Quadenoord WVE - grotendeels verwijderen van takken en bladeren en stromend karakter waarborgen WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting IVN - jaarlijks schonen van sprengkoppen 20 landgoed Quadenoord 21

12 Molenbeek, traject Vegetatie en slibafzetting is ten allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers in het onbeschaduwde deel komen vegetaties voor van onbemeste vochtige omstandigheden. De aanwezige beplanting in het overige deel van de beek wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject variatie is tussen beschaduwde en onbeschaduwde beekdelen. Ter plaatse van de beeldentuin is een poel gegraven, die via een verlaging in het maaiveld in verbinding staat met de beek. De poel groeit relatief snel dicht, waardoor jaarlijks onderhoud nodig is. Het grasland binnen de omheining rond de poel wordt door het waterschap gemaaid. In overleg met de eigenaar is besloten een deel van dit grasland, nabij de bomen, te laten verruigen om meer variatie in het terrein te krijgen. Jaarlijks zal worden bekeken of daar onderhoud nodig is. WVE - jaarlijks, aug/sept de beek en taluds, vrijmaken van vegetatie, vegetatie afvoeren WVE - stromend karakter waarborgen WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting WVE - indien noodzakelijk zand en slib verwijderen uit de retenties WVE - jaarlijks oktober schonen van de poel Koker WVE - jaarlijks maaien van omliggend grasland bij poel met uitzondering met het te verruigen stuk IVN - traject grotendeels verwijderen van blad en takken, handmatig onderhoud tot november, verwijderen vlotgras Landgoed Quadenoord en Staatsbosbeheer Oliemolenbeek, traject Sprengkop en sprengloop: Zijn het hele jaar watervoerend. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% in de spreng en sprengkop aanwezig. De afstroming van vrijkomend kwelwater is ten allen tijde gewaarborgd. Geen stagnant water. Wallen van de sprengkop en sprengloop zijn op termijn voor 10% met karakteristieke opgaande beplanting begroeid. Beekloop: Vegetatie en slibafzetting is ten allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers komen kwelgebonden vegetaties voor. De aanwezige beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject ca. 65 tot 0% beschaduwing van de beek voorkomt, aflopend vanaf de bron tot het einde van het traject. Aanliggend grasland: Plas-dras situatie welke dienst doet als retentie en amfibiebiotoop. WVE - jaarlijks schonen van de beek en taluds voor ¾ vrijmaken van vegetatie, vegetatie waar mogelijk afvoeren in overleg met Staatsbosbeheer en landgoed Quadenoord WVE - grotendeels verwijderen van takken en bladeren WVE - stromend karakter waarborgen WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting en verwijderen opslag op traject van sprengkop tot halverwege IVN - jaarlijks schonen van sprengkoppen Landgoed Quadenoord en Staatsbosbeheer 22 23

13 Molenbeek, traject Vegetatie en slibafzetting is ten allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers in het onbeschaduwde deel komen vegetaties voor van onbemeste vochtige omstandigheden. De aanwezige beplanting in het overige deel van de beek wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject variatie is tussen beschaduwde en onbeschaduwde beekdelen. Uitvoering door IVN - nalopen beek op hout en controleren beleming op traject knooppunt 8640 tot schelpenpad WVE - maaien traject in augustus/september, daarbij vrijmaken van de beek en taluds van vegetatie, deze afvoeren WVE - afzetten van beplanting(elzen) eenmaal per 2 jaar in overleg met Staatsbosbeheer en jaarlijks opslag verwijderden Staatsbosbeheer Halveradsbeek, traject Kwelzones: Zijn het hele jaar watervoerend. Slib en vegetatie is altijd wel voor 10% in de zone aanwezig. De afstroming van vrijkomend kwelwater is te allen tijde gewaarborgd. Geen stagnant water. Beekloop: Vegetatie en slibafzetting is te allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Zeer ondiepe beekloop. Op diverse locaties komen moerasachtige vegetaties voor. Oevers: Op de oevers in het onbeschaduwde deel komen vegetaties voor van onbemeste vochtige omstandigheden. De aanwezige opgaande beplanting in het overige deel van de beek wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject variatie is tussen beschaduwde en onbeschaduwde beekdelen. WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting en opschonen kwelzones WVE - jaarlijks vrijmaken van beekloop en taluds in aug/sept. Hierbij vegetatie afvoeren IVN - op traject verwijderen blad en takken Staatsbosbeheer Oliemolenbeek, traject Beekloop; Vegetatie en slibafzetting is te allen tijde aanwezig echter in dusdanige hoeveelheden dat het stromende karakter gewaarborgd is. Plaatselijk, in kommen langs het beektraject, mogen stagnante situaties optreden. Op de oevers komen vegetaties voor van onbemeste vochtige omstandigheden. De aanwezige opgaande beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject variatie is tussen beschaduwde en onbeschaduwde beektrajecten. De oostelijke oever is deels begroeid. De beleming van de opgeleide beek wordt in stand gehouden om watervoerendheid te waarborgen. WVE - eenmaal 5-8 jaar afzetten van deel van de beplanting WVE - jaarlijks vanaf brug tot 8740 in aug/sept voor ¾ schoonmaken van de beek en taluds, vegetatie waar mogelijk afvoeren WVE - waarborgen stromend karakter WVE in juni beekloop maaien, aug/sept taluds maaien, vegetatie afvoeren WVE - vispassage bij 8730 in het voorjaar controleren, indien nodig schonen WVE/IVN - in nov grotendeels verwijderen van blad en takken in 8400 tot aan de brug, verwijderen vlotgras in dit traject 24 Staatsbosbeheer 25

14 Molenbeek, traject Open migreerbaar beekdeel met een gevarieerde oeverbegroeiing. Halfbeschaduwd beektraject. WVE - verwijderen Japans Duizendknoop WVE - jaarlijks de beek en taluds vrijhouden van vegetatie en afvoeren WVE - grotendeels blad en takken verwijderen WVE - stromend karakter waarborgen Gemeente Renkum Halveradsbeek, traject Open migreerbaar beektraject met een afwisseling van beschaduwde en onbeschaduwde beekdelen. Waar mogelijk zijn plasdrassituaties aanwezig. WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting, tussen 8480 en 8500 niet meer dan 10% bomen WVE - jaarlijks in aug/sept schonen van de beek en taluds van vegetatie, vegetatie afvoeren WVE - verwijderen blad en takken en Japanse duizendknoop WVE - stromend water waarborgen : Bureau Beheer Landbouwgronden : Stichting De Open Ankh in Soesterberg, in beheer Orange Nassau Oord : Stichting De Open Ankh in Soesterberg, in beheer Orange Nassau Oord en onbekende eigenaar, waarschijnlijk gemeente Renkum Opmerking Ter hoogte van knooppunt 8490 ligt het voormalige industriegebied Beukelaan. In het kader van het project Renkumse Poort (herten naar de Rijn) zal dit terrein verdwijnen en plaatsmaken voor natuur en recreatie. Door DLG is in 2004 een conceptinrichtingsplan opgesteld, maar op dit moment is het nog niet duidelijk op welke wijze en wanneer dit plan wordt uitgevoerd

15 Molenbeek, traject Open migreerbaar beekdeel met een gevarieerde oeverbegroeiing. Halfbeschaduwd beektraject. WVE - verwijderen Japans Duizendknoop WVE - jaarlijks de beek en taluds vrijhouden van vegetatie en afvoeren WVE - grotendeels blad en takken verwijderen WVE - stromend karakter waarborgen Stichting De Open Ankh in Soesterberg, in beheer Orange Nassau Oord Beek in het broek, traject Onbeschaduwd traject met slootkarakter. Stroming is nagenoeg niet aanwezig. Door te sturen in de watervegetatie wordt variatie gecreëerd. Enige vorm van stroomgeulen en slib/zandafzetting wordt binnen het natte profiel nagestreefd. Op de oevers komen vegetaties voor van relatief rijke omstandigheden. Ruigtesoorten van het moerasspireaverbond hebben de overhand. WVE - jaarlijks, aug/sept, voor ¾ vrijmaken van beek en taluds, daarbij maaisel verwijderen Stichting De Open Ankh in Soesterberg, in beheer Orange Nassau Oord Kortenburgsebeek, traject Halfbeschaduwd en onbeschaduwd beektraject. Door te sturen in de watervegetatie wordt variatie gecreëerd in stroming. Stroomgeulen en slib-zand afzetting wordt binnen het natte profiel geaccepteerd zolang de waterafvoer niet in gevaar komt. Op de oevers in het onbeschaduwde deel komen vegetaties voor van relatief voedselrijke omstandigheden. Ruigtesoorten van het moerasspireaverbond hebben de overhand. De aanwezige opgaande beplanting in het eerste deel van de beek wordt gehandhaafd. Vanaf 8530 blijft de beek grotendeels onbeschaduwd. WVE - eenmaal in de 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting WVE - jaarlijks, aug/sept, beek en taluds voor ¾ vrijmaken van vegetatie en vegetatie afvoeren WVE - waar nodig takken en blad verwijderen WVE - stromend karakter waarborgen ONO - jaarlijks controleren oeverzwaluwwand nabij knp 8860 en eventueel kleine herstelwerkzaamheden uitvoeren, in overleg met WVE groot onderhoud uitvoeren Stichting De Open Ankh in Soesterberg, in beheer Orange Nassau Oord Opmerking Ter plaatse van knooppunt 8680 ligt de lokale ijsbaan van gemeente Renkum 28 29

16 Molenbeek, traject Open migreerbaar, stromend beektraject. Wijzigingen in inrichting en beheer hangen af van de plannen van Rijkswaterstaat voor deze uiterwaarden. Hierdoor is besloten het onderhoud niet te wijzigen. Wanneer deze inrichting wijzigt, zal het onderhoudsplan worden aangepast. Bij het maaien wordt getracht het aanwezige riet te sparen zodat er een rietzone ontstaat ten behoeve van rietvogels. Op het perceel naast de beek zijn grondwatermeetpunten aanwezig. Deze worden in het veld aangegeven met palen. WVE - jaarlijks de beek en taluds vrijmaken van vegetatie, waarbij in overleg met SBB wordt het maaisel, indien mogelijk, afgevoerd, hierbij het aanwezige riet zoveel mogelijk sparen WVE - stromend karakter waarborgen WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting Rijkswaterstaat, in beheer bij Staatsbosbeheer Kortenburgsestrang, traject Open onbeschaduwd migreerbaar beektraject. Door te sturen in de watervegetatie wordt variatie gecreëerd in stroming. Stroomgeulen en slib-klei-zand afzetting wordt binnen het natte profiel geaccepteerd zolang de waterafvoer niet in gevaar komt. Op de oevers in het onbeschaduwde deel komen vegetaties voor van relatief voedselrijke omstandigheden. Ruigtesoorten van het moerasspireaverbond hebben de overhand. In afwachting van de herinrichting door Rijkwaterstaat is besloten het huidige onderhoud niet te wijzigen. Na herinrichting zal deze opnieuw worden bepaald. WVE - jaarlijks, aug/sept, beekloop en taluds geheel vrijmaken van vegetatie, bredere delen voor 3/4 vrijmaken, indien mogelijk in overleg met SBB maaisel afvoeren Rijkswaterstaat, in beheer bij Staatsbosbeheer 30 31

17 Sloot Renkum, traject Overstortsloot met lage ecologische waarden. Het overstortwater wordt zoveel als mogelijk rechtstreeks afgevoerd naar de Rijn. De sloot is dusdanig dat deze geen negatieve belasting geeft op de aanliggende natuurgebieden. WVE - eenmaal per 5-8 jaar afzetten van een deel van de beplanting tussen knooppunt WVE - jaarlijks, aug/sept, schoonmaken van de sloot van vegetatie Staatsbosbeheer 32 33

18 6.2 Heelsumse beken 34 35

19 Papiermolenbeek, traject De sprengkoppen en -lopen staan vrijwel jaarrond droog. De sprengen en beeklopen hebben een cultuurhistorische doelstelling; het in stand houden van het aanwezige sprengen en beekwallen. De beekwallen zijn voor ongeveer 50% met karakteristieke opgaande bomen begroeid. Op de wallen is een ondergroei aanwezig van het bosbesverbond. Rond het terrein van hotel Bilderberg is de beek watervoerend en loopt deze door een aantal vijvers voordat de beekloop onder de weg doorgaat. Deze vijvers bieden een gevarieerd beeld door de brede oeverzones. Na de Wolfhezerweg is er altijd wel blad, takken, slib en vegetatie voor 10% aanwezig in de spreng en sprengkoppen. De afstroming van vrijkomend kwelwater is ten allen tijde gewaarborgd. De diverse trajecten zijn deels stromend, deels stagnant en/of deels droog. In de stromende trajecten mogen plaatselijk stagnante situaties optreden. De wallen van de sprengkop en sprengloop zijn voor maximaal 25 met karakteristieke opgaande bomen begroeid en is er een ondergroei aanwezig van het bosbesverbond. WVE - 1x per 5-10 jaar verwijderen van de bovenlaag van het bladpakket op traject NM - in overleg verwijderen van opslag en hout voor het uitvoeren van het onderhoud door WVE NM - onderhouden van de aanwezige houtopstanden IVN - de (watervoerende) zijtakken voor ¾ handmatig vrijmaken van vegetatie, blad en takken in de winter WVE - watervoerende beekloop voor ¾ schonen op traject , grotendeels verwijderen blad en takken WVE - nazien de aanwezige duikers in het doorstroomprofiel WVE - vijvers in traject x per 5 jaar gefaseerd opschonen en beschermen tegen teveel inloop door gebruikers omliggend terrein en : Natuurmonumenten : Bilderberg Foresterie BV : Provincie Gelderland (Wolfhezerweg) Traject IVN 36 37

20 Wolfhezerbeek, traject De beekloop is duidelijk herkenbaar aanwezig in het landschap en is over grote delen waterhoudend. Over het gehele traject is de beek gelegen tussen twee duidelijk herkenbare beekwallen. Het aanwezige stagnante water in beeklopen wordt gewaarborgd. Op de oevers komen karakteristieke mosvegetaties, varens en begroeiing van het bosbesverbond voor. De aanwezige opgaande beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject maximaal 50% beschaduwing van de beek voorkomt. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% aanwezig in de spreng en sprengkoppen. De afstroming van vrijkomend kwelwater is ten allen tijde gewaarborgd. De diverse trajecten zijn deels stromend, deels stagnant en/of droogstaand. Plaatselijk, door enig blad, takken of wortels mogen stagnante situaties optreden. De aanwezige inlandse opgaande beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject maximaal 50% beschaduwing van de beek voorkomt. Het aanwezige water bezinkt, voorlopig, grotendeels weer in de bodem tussen knooppunt 5180 en WVE - om de 5-10 jaar opschonen van het gehele traject, inclusief de beekwallen WVE - deels verwijderen van blad en takken, ingelopen en ingespoelde grond WVE - nazien de aanwezige duikers in het doorstroomprofiel NM - verwijderen opslag Natuurmonumenten Wolfhezerbeek, traject De beekloop is duidelijk herkenbaar aanwezig in het landschap en is gelegen tussen twee duidelijk herkenbare beekwallen. Op de oevers komen karakteristieke mosvegetaties, varens en begroeiing van het bosbesverbond voor. De aanwezige opgaande beplanting wordt dusdanig gehandhaafd dat over het gehele traject maximaal 50% beschaduwing van de beek voorkomt. Blad, takken, slib en vegetatie is altijd wel voor 10% aanwezig in de spreng en sprengkoppen. De diverse trajecten zijn deels stromend, deels stagnant en/of droogstaand. Plaatselijk, door enig blad, takken of wortels mogen stagnante situaties optreden. Over het gehele traject komt maximaal 50% beschaduwing voor. WVE - om de 5-10 jaar opschonen van het gehele traject, inclusief de beekwallen WVE - deels verwijderen van blad en takken, ingelopen en ingespoelde grond WVE - nazien de aanwezige duikers in het doorstroomprofiel NM - verwijderen opslag Natuurmonumenten Heelsumse Beek, traject Dit is de enige nog in Nederland gelegen heidebeek met spreng met daarin aanwezig de zeldzame Waterpinksterbloem. De sprengkop en spreng zijn het gehele jaar watervoerend. Blad, takken, slib en vegetatie zijn altijd voor 10% in de spreng en sprengkop aanwezig. De afstroming van kwelwater blijft gewaarborgd. De wallen zijn grotendeels begroeid met een heidevegetatie. Op de wallen komen diverse zanderige open plekken voor met enige struikbegroeiing ten behoeve van reptielen en amfibieën. In het beektraject is het onderhoud aangepast aan de aanwezig zijnde Waterpinksterbloem. In de beekloop is vegetatie en slibafzetting aanwezig, waarbij het stromende karakter gewaarborgd blijft. Stagnante situaties zijn plaatselijk toegestaan. Op de oevers komen karakteristieke heide vegetatie met enige struikontwikkeling voor. Spontane opslag van bomen en struiken wordt verwijderd. WVE - jaarlijks vrijmaken van de beek en taluds van vegetatie, vegetatie daarbij afvoeren, hierbij open zanderige plekken in stand houden WVE - grotendeels verwijderen van takken en bladeren, ingespoelde en ingelopen grond, met name de gronddammetjes ontstaan door de aanwezige runderen WVE - 1x per 4 jaar opschonen van aanwezige poel met de maaiboot 38 Natuurmonumenten 39