De makrofauna vanenigewateren op Walcheren. L.V/.G. Higler 1967

Transcriptie

1 De makrofauna vanenigewateren op Walcheren L.V/.G. Higler 1967 Inleiding: Tijdens enige instructie-kampenvanhetrivonop Walcheren in julii964? oktober Î964en juli 19^5zijnin 11 waterenhogerewaterdieren gevangen. Van 10 vandezewatereenheden ishet zoutgehalte hekend,zodathet mogelijk v/as correlaties teleggen tussenhetvoorkomenvanbepaalde soortenof soortencornbinaties en het zoutgehalte» Dit laatste isuitgebreid gedaan doorï-tieser (1966) metbetrekking totde waterwantsen van eenaantalwateren opzuid-beveland en Walcheren» Zijn waarnemingenstrekken zichuit over andere plasjes dande door onsbezochte (opeenenkele uitzondering na), zodat teneerste eenredelijkvolledig overzichtvan de waterwantsenvan Walcheren ontstaanisententweede onze conclusiesmet elkaar vergeleken kunnen worden. De gevondenhogere dieren behoren totde volgende g-roepens bloedzuigers (Hirudinea),platwormen(Turbellaria), Kreeftachtigen (Crustacea), watermijten (Hydrachnellae),slakken Gastropoda),tweekleppigen (Lamellibranchiata) muggen (Nematocera), wantsen (lleteroptera), kevers (Coleoptera),haften (Ephemeroptera), kokerjuffers (Trichoptera), amfibi'en (Amphibia)en vissen (Pisces). De larven van libellen zijn,opeen uitzondering na, weggelaten,omdat deze groepdoor Drs. B.Kiauta is 'behandeld (Kiauta 1965)0 Demonsterpunten zijnalsvolgt teomschrijven» 1.poelaan de Vroondijk terhoogte vanpaal28 2 H il II I! I! 1!!!!i Tg 3«poel inde waterleidingduinen bijoostkapelle 4.verzamelkanaal vanhetpompstationmiddelb» waterleiding 5. vijver inhetce.il» reservaatv/esthove 6. eender bassinsvanhet pompstation der waterleidingmiddelburg 7«kreekachterhetSBB-kampeerterrein Veere 8.plasjes bijhetvoormaligfortdehaak 9«plasjes tussenzoutelande ensnabbeldorp 10.de ijsbaan bij Westkapelle 11. kreek bij Westkapelle Methodiek P' /

2 Methodiek;. Er is gevengen met eennormaal schepnet (opening 450cm2)opsteel (15Ocm)» Dit netwerd door devegetatie ofover de onbegroeide bodem gehaald, vanaf de oevers,01 waarhet waterniet dieper dan30cm was, vanuit het water.de tijd,gedurendewelke gevangen is,is afhankelijk gesteld vande vangst,zodat demonsterskwantitatief nietvergeleken mogen worden.de opdezewijzebemachtigde organismenwerden geconserveerd opalcohol (70^o), behalve debloedzuigers enplatwormen,die levend mee zijngenomen» Determinaties zijntijdenshet verblijf in Walcheren verricht» De zoutbepalingen zijngedaandoor Drs.Po Schroevers. Alsgrens voor zoetwater wordt aangehouden 100 mg chl»/liter (Bedeke 1948). Resultaten; Opdehiernavolgende pagina's 3t/m 19zijnderesultaten weergegeven, gerangschikt permonsterpunt.gegevens over ligging, vegetatie, Chloridegehalte enz,zijn voorzover deze mij bekend zijn bijgevoegd.na ieder soortenlijstje zijnoen beknopte conclusie eneventuele opmerkingen over sommige soortengegeven. Monsterpunt 1. Poel aande Vroondijk,terhoogtevanpaal 28. Gemeente? Veere. kaartblad:42 D 31.8 x Het poolt jeisondiep (max.50 cm), deoppervlakte is 50 m2. Devegetatie bestaat uit oendichtebedekkingvanlemnaminor enlemna gibba,verderceratophillum submersum, Âlisma plantago-aquatica, Eleocharis sp., Equisetum sp. enlïiryophyllumspicatum. Het chloridegehalte bedroeg op > 8 mg/l. Op deze plaats zijnmonsters genomenop en Bloedzuigers (Hirudinea); Helobdella stagnaliss in '64 enige exemplaren,in '65enige tientallen Watermijten (Hydrachnellae)s In1965iseonv/atermijt (ongedetermineerd)gevangen. Kreeftachtigen (Crustacea)s Asollusaquaticuss in '642 2 ö's 9 lç in '65s 4cs'6', 2ççgedetermineerd.Vele tientallen waterpissebeddon waargenomen,v/elke vermoedelijkalle A. aquatieus. Gammarus cf.pulexs eenexemplaar gevangen in '65 Ostracodens inbeide jarenenkele exemplaren Slakken

3 -3- Slakken (Gastropoda)s Lymnaea palustris: in '641, in '658 exemplaren Planorbis cristas in dezelfde jaren 5? reap. 3 dieren Planorbis complanatus; in "beide jaren 5 dieren Mugge n ( Neme, t o c e ra ): Chironomidclarvcn; in beide jaren enige exemplaren verzameld, welke niet nader gedetermineerd zijn» Culicidelarvens in '65 is een larve gevonden ï/antsen (ïïeteroptera) s Corixa punctata; in '64s ^)SS 97??? 6larven in ' 65 s 2>SS 9 6ççj 9 larven. Tientallen in hetpoolt je zien zwemmen,evenals devolgende soort» Corixaafinis: in '64? 3SS 9 3?$gevangen in '65 i 10SS, 10ç$. Callicorixa praeustas in '64 2SS enlç in '65een S gevangen Hesperocorixa sahlbergi; in '64 1<? enlç in '65 5<ïc?, 7? Hesperocorixa linneis eenlarve in '65«Sigara distinctas in beide jarenis IS gevangen.in '65zijnverder 4 larvengevangen? die tot S. falleniof S.distincta behoren,vermoedelijk tot deze laatste, Sigara striata;in '64 IS en5?$ in '65 ISS Sigara lateralis;alleenin '64isdeze soortgevonden env/el 6SS 9 loc?on 2 larven. Notonecta glaucas in '64 zijn 2jç gevangen, in '65 zijn enige tientallen larven gezien, die niet tot op de soort zijn te determineren, maar v/elke v/aarschi jnii jkv/el tot N. glauca gerekend kunnen v/orden. Plea leachis een exemplaar in '65 Gerris sp.s in '65 enige juveniele exemplaren gesignaleerd. Kevers (Coleoptera); Acilius sulcotuss in '64 lç Colvmbctes fuscuss in '641 exemplaar Agabus conspersus: eveneens in '64 een $ Hygrotus inaequalis: in '64 en '65 resp. 3 on 5 exemplaren Hyphydrus ferruginous : in "boide jaren oen kever van deze soort Laccophilus obscuruss IS en 2çç in '65 Hygrobia

4 -â- Hygrobia tardas in '65ccnlarve gevonden Colymbetinilarvom in '64 3enin '65 1«Hydroporinilarvens in '65 2, Helophorussp.s in '64 twee,in '65zeskleine Helophorus-soorten gevangen vanhet typeh»torevipalpis» Haften (Ephemerida)î Cloeondipterums in beide jareneen vijftal larven gevonden. Amfibiën (Amphibia)s Eana esculentas inbeide jaren werdentientallengroenekikkers waargenomen. Triturusvulgaris s in'65enige tientallen larven. Nieser (1966)noemt behalve oenaantal derreedsvermelde soorten van een vangst op nogneparubra engerris thoracicus,v/elkelaatste soort dan waarschijnlijkdoor mijals larve is gezien. Uit de samenstellingvandefauna isafte lezen,dathet een vrij klein, plantonrijk,ondiep,zoet water is,datniet vervan zee ligt. Het water zal voedselrijk zijnener moet vrij veel organischmateriaal opdebodem liggen. Zozijnde wants Corixa affinis ende kever Agabus conspersus aanwijzingen voorde kuststreek.de wants Hesperocorixa sahlbergi ende waterpissebed Asellus aquaticusbehoeven organischmateriaal opdebodem,terwijl de wants Corixa punctata graaginplantenrijk water leeft. Misschien duidt de aanwezigheidvan Callicorixa praeusta enhetkroos opeen verontreinigonde invloed. Kokerjuffers (Trichoptera)enplatwormen (Turbellaria)ontbraken? libellen waren welaanwezig (Kiauta 1965) Het poeltjemaaktde indruk van een rijk, weiniggestoord water en dientals zodaniggehandhaafd te blijven. monsterpunt 2. Poelaande Vroondijk,terhoogtevanpaal 38. Gemeentes Veere kaartblads 42 D 32.6 x Op 3-7-I964isdezepool zeer oppervlakkig bekeken. Het chloride-gehalte bedroeg 104 mg/l. De volgende dieren worden waargenomen? Watermijten (Hydrachnellae)s een watermijt, welke nietisgedetermineerd Wantsen (Heteroptera)s Sigara striata; 4<?<?? 6çç, 2larven Iliocoris cimicoidess enige tientallenvolwassen dierenenlarven Kevers

5 -5- Kcvers (Coleoptcra)s 1kleine ïïolophorus vanhottype ïï. brevipalpis Amfibiën (Amphibia) s Rana osculcnta;éénexemplaar Do enige conclusie,diouit do zoenkele gegevens kanv/ordengetrokken, is dat het een zoot? voodselrijk water betreft. monsterpunt3«poel inde waterleidingduinenbi,j Oostkapelle. Gemeentes Domburg kaartblad;42 C? Deze peolis vrijdiep? de oevers zijn steil»devegetatie bestaat o.a. uitsparganium erectum» Het chloridegehalte bedroog op mg/l <> Op dezelfde dag ishetmonster genomen. Bloedzuigers (Hirudinea)s Glossiphonia cornplanata Herpobdellatestacea Platwormon (Turbellaria)% Polycelis sp 0 Watermijten (Bydrachncllae)s Kroeftachtigen (Crustacea); Asellus aquaticus Ostracoda Cladocera Copepoda Slakken (Gastropoda)s Planorbis crista Tweekleppigon (Lamelli branchiata): Sphaorium corneum Muggen (Nematocera)z Chaoborus sp. Y/antsen (Hoteroptera); Corixa punctata Hesperocorixasahlbergi Hesporocorixa linnei Sigara striata 1 exemplaar (met 7 ogen) 2 dieren? 1eicapsule oentiental exemplaren 2 2Sâ, 8ç$ 2 x enige tientallenverzameld niet gedetermineerd aanwezig 1 x 2 x 8 larven 3$d 9 1$, 6larven lçy 1larve 1larve ld, 4larven Notonec J

6 -6- Notonecta sp. 1 larve. DitkanN»glauca zijn» Plea leachi 1exemplaar Iliocoris cirnicoides 1larve Kevers (Coleoptera); Haliplus ruficollis-groep 2 x Hydroporini larven 4 x Helophorus sp. 1 klein exemplaar Haften (Ephemeroptera); Caenis sp. enige tientallen larveny/aargenomen Cloeondipterum 23 larven Amfibiën (Amphibia)s Eana esculenta eentiental groene kikkers Defauna vanditpoolt je vertoont enige overeenkomst metmonsterpunt 1 (pool bij Vrouwenpolder), isechter eenzijdiger, hetgeen eengevolgis vande veel steilerverlopende oevers. Als gevolg vandegrotere diepte was het evenwel niet mogelijk oven grondigals in voornoemde poolte monsteren«,zodat eenaantal soorten? hoewel aanwezig, zeker ophet lijstje zullenontbreken. Ondanks het feit,dat opvallend zeldzame soortenniet werdenwaargenomen, lijktmehetbehoudvan deze poel inzijnhuidigevorm alsongestoorde, zwakbrakke en voedsclrijke watereonhoidalleszinsaan te bevelen. Mot ongestoordbedoel ikhier nietbeïnvloed doorkunstmest,recreatie of vervuiling. monsterpunten 45i b 9 enc. Hetverzamelkanaal vanhet pompstation Middelb. Waterleiding. 4 a ishet punt, waarhet zuidelijke takjevanditkanaal eindigt(30.1 x 401»3) 4 b isdedriesprong vanhetkanaal (30.1 x 401.6)en 4 cligthalverwege de oostelijke tak,terhoogte vanpaal 20 (31 x 401-6) Gemeentes Veere kaartblad;42 D Op 3O-6-I964 bedroeghet chloridegohaltey/aardentussen240 (punt 4c) on285 mg/l. (punt 4 a). Opdeze dag werden ookdemonsters genomen. Bloedzuigers (Hirudinea)s Haemopis sanguisuga 1exemplaar (4 a) V/atermijtcn (Hydrachnollae)% 1in 4 a on 1 in 4 t Kroeftachtigen (Crustacea)s Gammarus sp. enige Gammaridonin 4 e Weekdieren

7 -7- ïïeckdieren (lloilusca) 3 Radix ovata Hydremia sp. Pisidium sp. Sphaorium sp«y/antsen (l-ictcroptcra) s Corixa panzeri Callicorixa concinna Sigara lateralis Sigara striata Sigara distincta Sigara fallen! Ne pa ru"b ra Iliocoris cimicoidos Kevers (Colooptera); Haliplusruficollis-groep Hygrotus inaequalis Laccophilushyalinus Hyphydrus ferruginous Noterus clavicornis Hydroporuspalustris Hydroporusplanus Gyrinus marinus Anacaenabipustulata Laccobius rainutus Haften (Ephemoroptcra)s Cloeondipterum Cloeon simile Kokerjuffers (Trichoptera); Leptocorus aterrimus Mystacidcslongicornis Vissen (Pisces)s Gastorostous aculeatus 1 in 4 a, vele tientallen in 4 c idem 3 in 4 c 2 in 4 a là in 4 c 0Zov/elin a,1) als czijn Corixa-larven gevangen,v/elke vermoedelijk tot C. panzeri "behoren. Het isevenwel goedmogelijk? dat C.punctata eveneensvoorkomt (4 h?) 12,3a, 13$$!, 10 larven-in 4 b 1$in 4 "b 4$$in a 2>âS f 2lgç? 3larven in c 2ââ 9 3ç?in c le?,lçin c 1 exemplaar in c 1 exemplaar in a 8 dieren in a, 1in c 6 in a, 4in c 1$in a s, 2exemplaren in c 1 in a lç in a 1 in a 1 in a 2 exemplaren in a 1 in a 1 in a 2 larven in c 2 larven inc, 1in a 2 larvenin a 1 larve in c vole tientallen in c Het onderzoek inpunt 4isteoppervlakkig gebeurd,omdo verschillen in funasamenstellingopdo driepunten a, b on c afdoende te verklaren. De

8 De wantsen Corixa panzori on Sigara concinna wijzen in het algemeen op brak water, hoewel ze ook in verstoorde of verontreinigde vennen zijn gevonden«hot slakje Hycirobia (wnarschijnlijk Ho stagnalis) duidt eveneens op (zwak?) brak v/ater. Allo overige gevonden dieren zijn algemeen in zoet, voedselrijk water«behalve Anacaena bipustulata. welke vrij zeldzaam is«de fauna geeft vorder do indruk van oen zekere mate van verstoring«die hot gevolg kan zijn van oon wisseling in het zoutgehalte«monsterpunt 3«Vijver in hot CRM-i-cscrvaat V/esthove «Gemeente Domburg kaartblad; 48 A 25,7 x De vegetatie van do vijver is elders beschreven (Londo 19^5? project AB 39? botanisch rapport). Er is op I-7-I964 oon monster genomen, op v/elke dag hot chloride-gehalte 28O mg/l. bedroeg. Bloedzuigers (Hirudinoa)s Glossiphonia conplanata tientallen exemplaren Herpobdella octoculata " " Theromyzon tessulatum 1 dier verzameld V/atcrmijtcn (Hydrachnellac)% 2 ongedetorminoordo dieren Krooftachtigen (Crustacea)3 Ascllus aquatieus le? Slakkon (Gastropoda)s Radix ovata 2 x Lymnaea palustris 1 x Planorbisvortex 2 x Planorbis planorbis 1 x Wantsen (Hetcroptcra)3 Corixa cfpanzcri 10larven Hesperocorixa linnei It?«1larve Sigara striata llctc?«9$ç? 13larven Plea leachi 1 x Iliocoris cimicoides 2larven Kevers (Coleoptora)3 Helophorus sp. 1 (kleine soort) Dofaunav/ijstop voedselrijk.enigszinsverontreinigd en plantenrijk?;ater. Degevangen dieren(behalvo C.panzcri» die wat minder algemeen is) behorentot zeeralgemene soorten,die inieder,nietalte zeerverontreinigd watervoorkomen, monsterpunt

9 monsterpunt 6. Een dorbassins vanhe tpomps ta ti on dorr/a tori. Middelburg, Gemoentc 3 Veero Icartblad:42 D 30.0 x401.4 Deze bassins zijnvierkante betonnenbakkenvaii zeker 10,000 m3 inhoud. Op 3O-6-I964r/erdenineen vande bassinsdovolgende dierengevangen; Wantsen (Hotcroptera); Corixa punctata 2ââ 9 2çç Corixa affinis AS<S 9 1 larve Callicorixa praeusta 1$> Callicorixa concinna 2<3S? 3çç Sigara striata 2Sâ 9 lç Sigara distincta le? Sigara lateralis 1<? Kevers (Coleoptera)s Laccophilus obscurus là, lç Dytiscus cfmarginalis contiental geclgerandewa torroofkevers, volr/assen enlarvaalr/erd zwemmend gezien. Hclophorus cfaquaticus 1 x Als prooi van doze insoktenr/aren algen engrotemassa'swatervlooien aanwezig. Callicorixa concinna isin brakr/atoroennormaioverschijning, maar waarschijnlijk ishot water inhetbassinnieterg zout. Corixa affinis iseoninteressante soort,dieuitsluitend, langsde kust voorkomt, steeds in vrij kleine, ondiepe plasjes, waarhet chloorgohalte vaak opvallend laagis (< 25O), Eenverschijningsvorm vanhet convergente milieu,sensu v.leeuwen (1965).Ditkanzijn zowel oenondiep,efemeer water,alseen water motloodrechte oevers,zoals dit bassin. Corixa affinis isinditgeval eenconvergentiominnonde soort. Zijn voorkomen inhetbassin betekent een frappantvoorbeeld vaneonte voorspellenverschijnsel met behulp vandesysteemtheorie van v.leeuwen,zoals mij hier is gebleken. Monsterpunt 7 KreekachterhotSBE-ko.mpeérterrcin Veere. Gemeente ; Veere kaartblads 48 B Dokreekhoeft op voel plaatsen-steile oevers, welkemot riet zijn begroeid. Debodem "langsde kanten isslikkig,het chloridegohalto bedroegop 3O-6-I964I32O. Op dezelfde dag wordendevolgende dierengevangen; Watermijton

10 -10- üatcrmijtcn (Hydro.chncllac) Krcoftachtigen (Crustacea); Gammarus üp» Mugge n ( No ma to era )?, Chironomidao Wantsen (ïïetcroptera)s Corixa punctata Corixa affinis Hespcrocorixa linnei Callicorixa concinna Sigara striata Sigara lateralis Sigara stagnalis Nopa rubra Notonocta sp. Gcrris sp«kevers (Coleoptera)s enige mijten warden parasitair aangetroffen 3 x rod, e Chirono mi de larven in aantal IS, 2 larven 11SS, 6$$«5 larven IS, 1$ 12SS, 41$$, 7 larven 1SS, 14??? 3 larven ISS, 3$$ 6SS, 15$?? 2 larven 1 x 3 larven, mogelijk N. viridis groepje larven (G. lacustris?) Haliplus ruficollis-groep 1 x Coelambus parallclogrammus 6 x Dytiscidao een aantal larven Philhydrus bicolor 1 x Hydrobius fuscipos 3 x Helophorus cf aquaticus 2 x Helophorus sp, 4 exemplaren ven oen kleine soort Vissen (Pisces); Gasterostcus aculoatus oen tiental Pungitius pungitius 1 x Vermoedelijk verschilt het zoutgehalte in de kreek van tijd tot tijd vrij aanzienlijk. Sigara stagnalis is oen typisch kustdier, die alleen in behoorlijk brak water voorkomt» Een zoutgehalte als in do kreek gemeten, zal ongeveer het minimum betekenen. Callicorixa concinna. Corixa affinis, Philhydrus bicolor on Coclambus parallclogrammus zijn eveneens in meer of minder sterke mate aan de kust gebonden. De laatste is vrij zeldzaam. monsterpunt 8. Plasjes bij het voormalig fort do Haak. Gemeentes Veere kaartblad; 42 D 32.8 x 401,0 In weiland liggen oen paar kleine ondiepe pooltjes, met slikrijke bodem. De

11 -11- De vegetatie bestaat uit Scirpus maritimus, Juncus maritimus en een,v/at grotere, plas heeft een dichte begroeiing van Phragmites communis. Zowel in 1964 ftis in 19^5 zijn in deze plasjes dieren gevangen, terwijl ook Nieser (1966) een aantal opgaven doet. Het is onmogelijk na te gaan,v/elke van de acht monsters, die op deze wijze bekend zijn, op dezelfde plasjes betrekking hebben, zodat nadere aanduidingen moeten ontbreken» De chloridegehalten variëren van 800 tot 2860 mg/l» Watermi,ji;en (Hydrachnellae' Krceftachtigen (Crustacea): Palaemonetes varians Gammarus sp. Os tra. co da Simocephalus sp. Slakken (Gastropoda)s Hydrobia stagnorum Planorbis planorbis Muggen (Nomatoccra)s Chironomidae Wantsen (Heteroptera) Sigara lateralis Sigara stagnalis Callicorixa concinna Corixa affinis en Sigara striata Notonecta viridis Kevers (Coleoptera)s Helophorus sp. in alle poeltjes zijn watermijten gezien van de vier plasjes, die ik in '64 en '65 heb bekeken, bevatte slechts ôén de steurkrab, in beide jaren. Nieser vermeldt dit dier van twee plasjes. één exemplaar in het "Palaemonetes-plasje". ( ), tientallen in de rietpias ( ). in de rietpias en in een der andere plasjes in beide jaren. in grote aantallen ( ) vele tientallen in alle plasjes 1 ex. in één plasje, beide jaren in allo plasjes, beide jaren, in kleine aantallen aanwezig (ook in slijmkokertjes) in alle plasjes, beide jaren, ook larven. Honderden? idem ld in een der plasjes (5-7-19Ö5)«Nieser (19Ó6) vond 2 larven door Nieser vermeld van een niet door mij onderzocht pooltje op fort de Haak met een chloridegehalte= 3ó0mg/l. talrijke larven en imagines door Nieser gevonden in (vermoedelijk) een der plasjes die wel door mij zijn bekeken. in alle plasjes in beide jaren een kleine soort (H. cf guttulus) Phylhydrus

12 -12- Philhydrus bicolor Haften (Ephemeroptera)s Cloeon dipterum Kokerjuffers (Trichoptern)s Vissen (Pisces)3?Gasterosteus aculeatus 1 x ( ) in "Palaemon.-plasje" 3 x in een der plasjes ( ) 1 leeg huisje (Leptocerus-achtig) op in een der plasjes op ^4 in een der plasjes een zeer klein, niet "te determineren visje Deze plasjes zijn een zeer geschikt studieobject voor de invloed van het zoutgehalte op de fauna» Bij nauwkeurige vergelijking van de poeltjes zullen verschillen in fauna terug te voeren zijn op verschillen in zoutgehalte f plantengroei, waterhelderheid en bodembedekking. Het behoud van het complex lijkt me bijzonder aan te bevelen» monsterpunt 9» Plasjes tussen Zoutelande en Snabbeldorp» Gemeente : Valkenisse kaartblads 48 A 22»0 x Langs de v/eg van Zoutelande naar Snabbeldorp liggen een paar plasjes, met een vegetatie van Scirpus maritimus en Phragrnites communis. Het chloridegehalte bedroeg in beide jaren bij een van de? e plasjes 45OO (het kleinste plasje), bij een ander (groter) 5300» De kleinste voerde water af,y/e 11 icht v/orden de poeltjes gevoed door zoute kwel en regenwater. Er is gemonsterd op en » Kreeftachtigen (Crustacea' Palaemonetes varians Gammarus sp. Slakken (Gastropoda)2 Hydrobia sp. Mugge n (Nema t o c e ra)s Chironomidae Y/antsen (Heteroptera) 3 Sigara lateralis Sigara stagnalis Sigara selecta vele tientallen in 't kleine poeltje in beide jaren, 3 exemplaren in de grote ('64) 4 stuks in 't kleine poeltje ('65) 3 x in kleine poel ('65) 2 larven in kleine poel ('65) l<j) in grote poel in '64 in beide poelen in '64 en '65 vele tientallen larven en imagines 2SS in kleine poel in '64 lef in grote poel in '65. De çç en larven zijn niet of nauwelijks te determineren. Gerris

13 -1.5- Gerris thoracicus 3 x in '64indekleine poel,, nies er vondin '65inbeide poeleneveneensg, thoracicus Kevers (Coleoptera)3 Hclophorus cfgu tu lut in beide pooleninbeide jaren steeds enige tientallen? inhotkleine poeltje zijn in '65 ooklarvenvanhydropnilidae gevonden» 3 hilhydrus bicolor in beide poelen in '64enige exemplaren Coelambus parallelogramraus 2 x in '64indegrote poel» ookeen Hydroporini-larve.v/elke laatste in '65indekleine Doel eveneens. Sigara selecta iseen zeldzamewants enookcoelambus parallelogrammus is vrijzeldzaam. Boide soorten komenuitsluitend langs de kustvoor» Sigara selecta alleen inbrak water. Het belang vandezeplasjes ishierdoor duidelijk» Nader onderzoeknaarde chemische gesteldheid vanhot-waterisgewenst» monsterpunt 10. de ijsbaan bij Vlestkapelle. gemeente;y/estkapolle kaartblads 47 F De submerse vegetatie bestaat o.a.uit Ceratophyllumsp» Er zijn enige waterdierongevangen op enop » Volgens een vrijdubieuze bepaling in19^5souhet chloridegehalte ongeveer 6000 bedragen» Y/atermi jten (Hydrachnellae); in beide jaren parasitair opsigara stagnalis Kreeftachtigen (Crustacea)Î Gammarus sp. 6 exemplaren in '65 Slakken (Gastropoda)5 Hydrobia sp. 4 x in '65 ïjuggen (Nematocera); Chironomidae enige tientallen larven in '65 Wantsen (Heteroptera)2 Corixa panzeri IS, 2??? 1larve in '65 Callicorixa concinna lçin '65 Sigara stagnalis in beide jareneon tiental SS onçç Kevers (Coleoptera)r, Haliplus lineatocollis 1 exemplaar in '64 Coelambus parallelogrammus 1exemplaar in '65 Libellen

14 14- Libellen (Odon. ta ) ^ Ischnura elogans 8larven Coelambus parallelogrammusis oen vrijzeldzamev/aterkever van brak water, die opwalcheren opdrieplaatsenwerdverzameld«de gevangenwaterwantsen zijn typischvoorbrak water. De libellelarven zijn vermeld,omdathet mij nietbekend isof Drs. Kiauta dezevindplaats ookbezocht heeft. Hij vermeldt overigens (1965)dat deze libel inalle niet te zoute enniette zeerverontreinigde waterenteverwachten is. monsterpunt 11. Kreek bijvjostkapelle. Gemeente: ÏÏestkapelle kaartblads 48 A Alsaanvulling opde opgavevanvtolff (1966)overplanten endierenin deze kreek, vermelden wijhetvoorkomenvande waterwants Sigara stagnalis, waarvan op8-7-19t>5 2dd' en6çgwerdengevangen. Gezienhethoge chloride-gehalte (7620 mg/l.)isdit een vandezeer weinige soorten vanv/atorwantsen,diehiervoorkunnen komen. tabel I.

15 Ily gr o b i a t a r da Culex larven ïriturus vulgaris Planorbis complanatus Colymbctes fuscus Acilius sulca tus Helobdella stagnalis Agabus conspersus rïotonecta glauca Eana esculenta Planorbis crista Hesperocorixa sahlbergi Notonocta larven Chaoborus sp. Caenis sp, Polycelis sp. Horpobdella cf testacea Hygrotus inaequalis ïïyphydrus ferruginous Haemopis sanguisuga IToterus clavicornis Hydroporus palustris Hydroporus planus Anacaena bipustulata Laccobius cf minutus Leptocerus aterrimus Laccophilus liyalinus Cloeon simile Sigara falleni Mystacides longicornis Plea leachi Asellus aquaticus Iliocoris cinicoidos Glossiphonia complanata Lymnea palustris Ba dix ovata Theromyzon tossulatum Herpobdella octoculata Planorbis vortex Sigara distincta Callicorixa praeusta Laccophilus obscurus Dytiscus sp«nepa rubra Hesperocorixa linnci Corixa affinis Corixa punctata Sigara striata Haliplus ruficollis-groep Callicorixa concinna Eelophorus cf aquaticus Hydrobius fuscipes Planorbis planorbis Cloeon dipterum Sigara lateralis Helophorus sp. Corixa panzeri ïïydrobia sp, Sigara stagnalis Coelambus parallclogrammus Philhydrus bicolor Sigara selecta Haliplus lineatocollis Palaemonetes varians overige bralcwater-crustaceee'n chloride-gehalte : : i il !? :!! i i i ; ; : i 50 iloo ; /280;? Î132Q 800/450^â0CO?52O I j 285 ; 2860J5300 I

16 -16- Bespreking. Om iets overde invloed vanhet zoutgehalte to kunnen zo.vgcn,isinde tabel eenopstellinggekozen, waar-bijdemonsterpuntenineenreeks staan van zoetnaar zout,terwijlde diersoorten dusdanig zijngerangschikt,dat hovende zoetwaterminnendo enonder dehalophielen staan» Talvanandere factoren spelenuiteraard eenrol ende invloedvanhet zoutgehaltemagdan ookniet zondermoeraangenomen wordenals oorzaak vanalle duidelijke verschillen,zoals ö_ic uit de tabel blijken. Alsvoorbeeldhiervan kan dienen degroep dierenhaomopis sanguisuga tot enmet Mystacides longicornis. Schijnbaar nemendeze organismen eenzeer duidelijke plaats inindeserie monsterpunten, welke volgens zoutgehalte isgerangschikt. Het isechter duidelijk,dathet percentage chloride hierniet de oorzaak is, wantde beide "buurmonsterpunten",die precieshetzelfde percentage haddon, vertonen degenoemde soorten niet. Bovendien is vanal deze dieren bekend,dat zein veelverschillende typen water voorkomen en zekerniet doorhet chloridegehalte vanrond do280 inhun verspreidingbeperkt zijn. De soorthaliplus linc-atocollis,dievolgens de tabel slechts bijoen zeerhoog zoutgehalte (6000 mg Chi e/l) voor zou kunnen komen,is inhet zoetewater een algemeneverschijning. \ïatisdande waarde vande tabelrn.b.t. hot zoutgehalte? Er isuitte leren, welkpercentage voor oenaantal soortennog QOQÏI beperkende factor vormt.dekreek bijhetkampeerterreinveere (7) vormt hieralshotware eenduidelijke grens. Enerzijdskomenernogdieren voor,die in het zoete enzwakbrakke traject thuishoren (Heparubra t/m Hydrobius fuscipes), anderzijds ishetvoor eenaantal soorten,die inhetmatig tot sterk brakke traject thuishoren, net zout genoegomerte leven (Sigara stagnalis, Coelambus parallelogrammusenphilhydrus bicolor). Deze laatste stellingis vanzelfsprekend dubieuzer dandeeerste. Het isiniedergevalvan dedrie laatstgenoemde soortenbekend,dat ze slechts levenin brak water. De groep dierenplanorbis planorbis t/m Hydrobia sp.zijnogenschijnlijk ongevoeligvoor de zoutgraad, mits dezenietaltehogewaarden bereikt. Planorbis planorbis encloeon diptorumbehorenmeertot degroep zoet/zwak brak,terwijlcorixapanzorien Hydrobia sp.dematig tot sterkbrakke richtingvertegenwoordigen.corixapanzori wordt elders ookinzoetv/ater gevonden,zodat ookhiorv/eer nietaltegrotev/aardeaando tabelmag worden toegekend. In hethierna volgend overzicht zullendegevondensoortenapart behandeld worden, waarbijtevensvoor de watorwantsen vergelijkingen met do conclusiesvannieser (19Ö6) getrokkenv/orden. Bloedzuigers

17 -17- Bloodzuigûrs (ïlirudinoa); Glossiphonia complanaia (L. 1758); P "tweeplaatsengevonden (3, 5) in helder, plantenrijkon voedsoirijk water.hot chloridogohaltebedroeg in "beide plassen 280mg/l» De soort was buiten Zoeland inhooinederland bekend,ookin brakwater (Dresscher i960). Holobdella stagnalis (L.1758)? in monsterpunt 1enige tientallen exemplareninplantonrijk5 zoet, enigszinsverontreinigd water (chl. 50 mg/l.). Algemene soort inheel Nederland. (Dresscher i960). Thoromyzontossulatum (O.F. Huiler 1774)? oonexemplaar in 1.In helder, vocdselrijkenplantonrijk water. (chl. 280 m/l.) Deze bloedzuiger was nogniet bokonduit Zeeland. Verbreid,maar nietalgemeen,ookin braky/atcr (Dresscher i960). Haemopis sanguisuga (L.1758)? eenexemplaar indowaterleidingduinen (4 a), chloridegehalto 285 mg/l. Algemene soort overalin Nederland (Dresscher i960). Horpobdolla octoculata (L. 1758); in aantal gevonden in5«helder,voedsâlrijk watermot eenchloridegehalto van 280 mg/l. Zeer algemene soort,ookin brak water (Dresscher i960). Horpobdolla testacea (Savigny l820); 2exemplaren in3«helder, plantenrijken vocdselrijk watermet conchloridcgehaltevan 280 mg/l. Minder algemeen dando vorige, was nognietbekend vanzeeland (Dresscher i960). Platwormcn (Turbellaria)% Polycolis sp. ; alleen in 3oentiental exemplaren, welke nietnader gedetermineerd kondonv/orden. Holder, plantenrijkon vocdselrijk water,chloridegehalto 280 mg/l. Do drioin aanmerkingkomende soorton (P. nigra, P.tenuis enp. hepta)zijn inonsland algemeen. (Den Hartog 1962) Watermi jten (îlydrachnellae) s In vrijwel allewatoron werden watermijten aangetroffen, tot bijeonchloridegehalte van 6000 (parasitair op waterwantsen;. Er zijngeendeterminaties verricht. Watcrmijten, gebondenaan brak, mesohalion water,zijnuit ons landniet bokond (Bosueling 1964). Kroeftachtigen (Crustacea); Gammarus ap.5 do Gammariden zijnnietgedetermineerd. Inuiteenlopende habitatsvan zoottot zoor brak zijngammaridengevonden, welke stellig totverschillende soorten behoren. Ostracoden

18 Ostracodcnwerden evenmingedetermineerd.zowerden indriemonster punten (l, 3on 8) waargenomen..ii/zoettot vrij brak (2860 mgchlt/1.) water» Ascllusaquaticus (l,. 1753)? opdrieplaatsen (l, 3en 5)in holder, vocdsolrijk enplantonrijk water mot organischmateriaal op ae bodem«zowel in ;-;oot(50 mg/l.)als inzwak brak 280 mg/l.) water.zeeralgemene soort inhothele land in vocdsolrijkofvervuild water. Palaemonctesvarians (Loach 1818)5 opdrie plaatsengevonden (8, 9 n 11) inbrak/zatorpocli jes eneen kreek bijchloridogehaltes van 1440tot 762O mg/l.) Soort vandekustenvan denoordzee ende Atlantische Oceaan (Holthuis 1967). Slakken (Gastropoda)s Hydrobia cfstagna lis (Baster1765? in 7habitats (l, 2,3,5,7j8,9) va n zoet tot zeerbrak (5300 mg/l.). Vrijwel steeds isdo omschrijvinghydrobia sp,gebruikt,, maarvrijwel zekerbetreft het inalle gevallenh. stagnorum. Hadixovata (Drp l805 )jin 4en5 Zwak brakke,plantenrijko en voedselrijke wateren, met eenchloridcgohaltevan 280 mg/l. Algemene soort inzoetenbrakv/a tor. Lymnaea palustris (Müller 1774) Jin 1on5=Helder, vocdsolrijk en plantonrijk water,met oen chloridcgohalte vanresp.50on 28O. Algemene soort. Planorbis vortex (L. 1758)" alleen in5»zooralgemene slak invocdsolrijk onplantonrijk water. Planorbis complanatus (L.1758)5 alleen in1. (chl.50 mg/l.) Minder algemeen datdo vorige, wol verbreid. Planorbis crista (L.1758)? in 1 on3«goodbegroeide, kleine poelen met oenchloridcgohalte van50? resp. 280 mg/l. Planorbisplanorbis (L.1758)5 in 5on 8.Twcouiteenlopende biotopen mot chloridogehaltes van280on 800, 5iscongrote begroeide vijvermet kroos, 8iseenklein onbegroeid, slikkorigpoolt je. Tweekloppigen (Lamellibranchiata) s Sphaerium corncum in 3on4» Pisidium sp. in4 erisaandotweekloppigen geenverdere aandacht besteed. Muggen (Nomatocera); Culicidao in 1 werd oenlarve gevangen Chironomidae

19 -19- Chironomidae ; Opvoleplaatsen werdenlarven gevangen ;vanzoet tot sterk brak,. Erwerden geendeterminaties verricht o Chaoboriu;3p» 5in 3 werden een tiental larven gjvangen.de vrij arote diepte vanhet poeltje ismisschiengunstig? Kevers (Coleoptera)-, Haliplus ruficollis-groep; Aldus omschreven kevertjesbehorentot enkele zeermoeilijkte determineren soorten? die waarschijnlijkalle eenalgemeen verspreidingsbeeld hebben» In Walcheren aijnzegevonden in3, 4en 7o ïïesp. chloridegehaltes 280, 280en Yoedselrijke enplantenrijke wateren,dieper dan 50cm, Haliplus lineatocollis Mrsh 5 Een exemplaar gevonden inde ijsbaan bij t/estkapelle (lo) bijeenchloridegehalte van 6000 mg/l«algemeenkevert jeinplantenrijk waterj kan kennelijk een vrij hoogzoutgehalte verdragen» Hygrotus inaequalisf» 5In 1en 4eentiental. Plantenrijke? voedsolrijke waterenmet chl,-gehaltes van50 en 28Omg/l. Zeeralgemene kevertjes inallerlei soorten water» ïïyphydrus ferruginous (L.1758);; AlsHygrotus inaequalis Hydropjoruspalustris (L. 1758) 5 Een exemplaar in 4 a.zeeralgemene soort in voedselrijken verontreinigd water. Hydroporus planus P. ; Als ïïydroporus palustris Noterus clavicornis degeer; Algemeenkevert jein plantenrijk, voedselrijk water. Hier in 4 a (chl. 285) Laccophilus hyalinus degeer,in 4a* enc. Algemeenkevert jein sloten (Everts 18.98). Laccophilus obscurus Panz. in 1en6. Algemeen insloten (Everts 1898). Coelambus parallelograrnmus Ahr. 5In 7en 9 en 10. "Vrij zeldzame soortvankusten en brakwaterpoelen. Hier bij chloridegehalten vanresp en6000 mg/l. Hygrobia tarda Hrbst. 51larve in1. Volgens Everts (1898)verbreid,, maarmeestal niet algemeen. Vooral opde kleigrond. Agabus conspersusllrsh.? een exemplaar in1. Chloridegehalte 50 mg/l. Vrijzeldzame soort induinpoelen envooral in brakv/at er (Everts I898), Colymbetes

20 ColymbetesfuscusL.1758? eonexemplaar in1. Algemene soortin allerlei typen water. Aeilius suleatus L. 1758; 1 x in1. Algemene soort in voedselrijk,zoet water. Sytiscus cf marginalia L.1758: Een tiental geelgerandewaterroofkevers enlarven werd gezieninö«de dierenzijnniet gevangen,zodat geen zekere determinatie isverricht. Gyrinus marinus Gyll. ; erzijn 2exemplaren gevangen in 4 a. Deze soort isoveral algemeen. Anacacna bipustulata Marsh. 51 x in 4 a. Een zeldzaamkevertjo inpoelen (Everts 1898). Lacco"bius minutusl.1758? Eveneens 1 x in 4 a. Een zeer algemeen kevert,je,dikwijls in vervuild water. Helophorus cfguttulus:;in "bijna alle monsterpuntenverzameld bijeen chloridegehalte van50tot 5300 mg/l o De soortenvanhetgeslacht Helophorus zijn moeilijk tedetermineren.inbrakkewaterenbuiten Walcherenwerd ookdikwijls een kleine soortgevonden, dieals H.guttulusbenaderd is. Helophorus cfaquaticus L in 6en7? chl.?en 1320 mg/l. Een zeeralgemene soort in allerlei typen wateren. Hydrobiusfuscipes L.1758$ In7«Chloridegahalte 1320 mg/l. Eenalgemene soort inpoelen,sloten enookverontreinigde wateren. PhilhydrusbicolorBedel5 gevonden in7? 8en 99 "bij chloridegehalten vanroep,, 1320, 2860en5300 mg/l. Soortvandekust in brakwaterpoelen- Haften (Ephemerida)s Cloeondipterum (L.1758)5 in1,3? 4en8, bijzoutgehaltenvan resp. 50, 28O,285 en 800 mg Chi./l.Zeeralgemene soort. Cloeon simileeaton? in4? chloridogehalte 285 mg/l. Hinderalgemeen dande vorige. Wordt vaaklangs dekust inzoeten zwak brakv/ater gevonden. Caenis sp. 5in 3eenaantal larvenvan deze bodemdieren. Kokerjuffers (Trichoptera); Leptocerus aterrimus Stephens 1836;in 4 a werden tv/elarven vandeze algemeenvoorkomende kokerjuifersoortverzameld, bijeenchloridegehalte van 240 mg/l. Mystacid.eslongicornis L.1758? Een larve isin 4 c gevonden, bijeen eliloridegchaltc van 285 mg/l.ook deze soortis wijdverbreid. Libellen

21 -21- Libellen (odonata)3 Ischnura elogansvan clorlinden;; Deze zooralgemene libelv/ordt hier, Amfibiën (Amphibia)3 hoewelmoorverzameld,alloenvermeld vanmonsterpunt 10, waar bijoenehloridegehalto v-in 6000 mg/l. 8larvenzijn gevangen.beze opgave geldt tor eventuele completering vande^egevonsvandrs o B.Kiauta (1965). Triturusvulgaris (L.1758);: Alleengevonden in1, bijeenchloridegehaltevan 50 mg/l» Een diervan ondiepe, voedselrijke enplantenrijke wateren,datnog steedsalgemeen voorkomt, Vissen (Pisces)s Sana esculenta (L.1758)» In1, 2en 3 gevonden. Voedselrijke, plantenrijke poelenmet chloridegehaltenvan resp.50? 100 e *i 28O mg/l o Zeldzamer wordend. Gasterosteus aculeatus L.1758$ In4? 7 e '& ilgevonden, bij chloridegehaltenvan resp. 285, 1320on7^20 mg/l. Algemeen visjo, vooral in brak water (Redeko 1948). Wantsen (Heteroptera)% Tabel II. Notonecta glauca Hesperocorixa sahlbergi Sigarafalleni Plea leachi Iliocoris cimicoides Sigara distincta Callicorixapracusta Ne parubra Hesperocorixa linnei Corixa affinis Corixa punctata Sigara striata Callicorixa concinna Sigara lateralis Corixa panzeri Sigara stagna lis Sigara selecta chloridogehalte Pungitius pungitius L.1758? Alleen in 7 gevangen, bijeenchloridegehalte van 13^0 mg/l. Schijnt meer inzoet water dan inhetbrakke voor te komen. Algemeen. Bewaterwantson behandelenwe apart,teneinde onze resultaten te kunnenvergelijken met degegevensvan llicser (1966),die eengericht onderzoekheeftverricht naar de correlatie zoutgehalte waterwantsen. Hierondervolgt oenoverzichtje van de-wantsen,datuit tabel Iisgelicht. =. 1 i i I ; f"'"" 1 2 3, 4! SO 100! / 280? / 14500/ i 1286b O

22 -22- ïïet tabelletje spreektvordervoor zichzelf. Hetga.at erom,dat v/c voor con aantal soorten watcrwantson waardenvanhot zoutgehaltehebben gevonden, v/aarbijzenogvoerkomen,zelfs zichindemoeste gevallenvoortplanten. Vanbelang zijn hierbij natuurlijkvooral do maxima. Alleen detwee laatste soortenv/orden vrijwel nimmer inzuiver zoet water gevonden,zcdat hierbij ookdeminima vanbelangkunnenzijn,, Bijde besprekingvan de afzonderlijke soorten zalnuconvergelijking mot deresultaten vanhiosergemaaktworden» Notonocta glauca (L.1758)? Volwassen dieren zijnalleen in 1 gevonden,dus inzoetwater.» Er zijn evenwel ooklarvenv/elkeniettedetermineren zijn, verzameld en wol in 1en 3 o De larvenin 3 kunnen van11. glauca zijn, maar ook N. viridis ishiergoed mogelijk. Notonocta glauca is wei in watermet eenchloridogehaltevan enige honderden mg/l. gevonden (slechts enkele exemplaren)» (HiglerenDuffel?-; 1965). Het isevenwel oen soort,dieniet in brak water thuis schijnt te horen. Ookî\Tie a erkomtvoorwalcheren enzuid-bovelandtot deze conclusie. Hij vond desoorttot 220 mg/l. chlt Iliocoris cimicoides (L. 1758);Volwassen dierenen/of larven indopunten 2,3» 4on5 Helder, plantenrijk en voedselrijk watermot chloridegohaltcn vani-esp. 100, 280, 285on280 mg/l. Ton opzichte vanhet zoutgehalte vertoont deze soort dezelfde tendensalsïtotonocta glauca.dit stemt overeenmet de bevindingenvanniescr,die tot dezelfde conclusie komt. Hij vond I.cimicoidostot bijeenchloridogehalte-van 220 mg/l. Plea leachilic Gregor & Kirk,1899? Gevonden in1, 3en5 Komt quazouttolerantie mot de beidevorige soorten overeen.opgemerkt dient te worden,datalsmenccgrensvoor zoet water bij300 mgchlt/l. legt, hetgeen dikwijls gebeurt,deze dieren dan beperkt blijven tothet zoete water. Nieservond Flea tot bijoenchloriclagehalto van 220 mg/l. Nopa rubra L.1758? Ind-c monsterpunten 4eu7» Tussenplantonop ondiopo plaatsen langs de oevers. Do chioridogohalten bedroegen opdo beide plaatsen rosp.24oon 1320 mg/l. Het dierwordt inallerlei typen watorgevonden en kankennelijk ookeen wat hogerzoutgehalte verdragen.hothoogste chloridegehalte,v/aarbij Nieser de waterschorpioen hooft gevonden, was 1310 mg/l. Ookhierdus v/ooreenopvallende overeenstemming. Corixa punctata (illigor 1807)5 In1.3, 6en7«Meestalv/ordtdeze tussen of nabijplanton gevangen inondiepwater«. Deze voorwaarden gaan

23 -23- gaanvoor 1, 3en 7 op, maar 6isconhabitat zonderplanton (althanshogere)enmot steile oovors (loodrecht zolfs), terwijl hot bassin aiepisin verhoudingmot domoeste vindplaatsen vande soort«chloridcgehalton zijnrosp. 50? 280,onbekend on Bijlïiesorv/as hothoogste chloridcgohalto, waarbij hijdosoort vond;,1420 mg/l. Corixa affinis Loach I9185 Dezewants isgevangen in1, 6on7? d.w.z.in zoet on brak water tot eenchloridegolialte van 1320mg/l» Voor dit dier geldt, wat ook bij C.punctata gezegd is.integenstelling totdevorige soort,is C.affinis echter oondier,dat uitsluitend langsdokust voorkomt, vrijwel steeds inzootofzwak brak water. Hieservondalshoogste chlorid.egeb.alte voor C. affinis 1420 mg/l. Hijr.ioent, dathet dieroonvoorkeurhooft voorbrak water, hetgoenniet inovereenstemming ismot demeeste vanmijneigen waarnomingen. (Lecntvaar& ïïigler19625higlor & Buffels 1965). Corixa panzeri (Fieber1848)5 Gevonden in4? 5 Q n 10, bij chloridcgehalton vanresp. 240, 280en6000 mg/l. Blijkens ervaringenelders in Nederland komt doze soortvoor in wat grotore duinwatorendan C affinis eninzoetevennen inhotbinnenland, waarmeestal con bepaalde storingheerst doordo invloedvan vogolkolonios ofrecreatie.hot diorkanhogere zoutgehaltenverdragendan C. affinis. Nieser,diealshoogste chloridegehalte 1010 mg/l. vond,erkent m.i.te weinig de voorkeur voorhetbrakke milieu, hetgeen bijzijngegevens ook begrijpelijk is. Op Torschelling geldt C. panzerimeerals soortvan de zoutere,diepere wateren, terwijl C.affinis inde zoete, ondiepe plakken thuishoort (Higler&Buffels 1965). Callicorixa concinna (Fieber 1848)5 Gevonden in4? 6en7? "bij chloridegehaltenvan 285? onbekend on 1320 mg/l.langs dokustvond ik ditdiermoestal in brak water, d.w.z. bij chloridcgehalton bovendo 25O mg/l.ilicsor vond zein e-on trajectvan 200tot mg/l., zodathetmisschienniet onverantwoord istestollen, dat dosoort langs dokust niet inhet echt zooto water voorkomt. Inhotbinnenland treedthetzelfde verschijnsel opals bij Corixa panzeri (beïnvloede vennen). Callicorixa pracusta (picber 1848)5 Inonzemonsters slechts 2 x opgetreden (lon 6). Inhetbinnenlandkomt dezewantsvoor inalle mogelijke typen water enisdaar dikwijls oen indicatorvoor verontreiniging. Nicserheefthom in WalcherenenZuid-Beveland maar één maal

24 -24- maalgevangen bijcon chloridegehaitovan 200 mg/l,in Terschelling werd dit dier inalle onderzochte wateren gevangen, maar opeen uitzonderingna (dedrukberecre'eordedooderaanskisten) in vrij kleine aantallen» Het dierkomtblijkbaar langs dekustniet optimaal voor, misschienomdat er betrekkelijk weinigvervuilde wateren zijn, maarkanbeslist v/eleen sokore chlorideconcentratic (enigehonderdon mg/l,inieder geval) verdragen. Hesperocorixa sahlbergi (piobc-r1848)5 Intweemonsterpunten (l en 3) gevangen bijchloridegehalten van 50en280 mg/l.dit dier,dat inhotbinnenland, in waterenmet organischmateriaal opdebodem zooralgemeen is, wordt langs de kustveelmindervaak gevonden endansteeds inzoete ofzwakbrakke wateren. OokNieservond hemniet bijhogere chlorideconcontraties dan 210 mg/l. Hesperocorixa linnei (Fieber1848)5 Deze aandevorige verwantewantsis viermaal gevangen,steeds inkleine hoeveelheden en wol in 1,3, 5 n 7met resp.chloridegohalton van 50? 280, 280en I32O mg/l. Moer dan devorige soortwordt deze aandekust v/aargenomenenook bijhogere zoutgehalten.nieser m:ent,dat H.linneimet o.a. H.sahlbergi toteengroep waterwantsen behoort,dieniet in wateren thuishorenmet een chloridegehalte vanhoger dan25o mg/l. Bit lijktmeniet geheel juist, hoewel het dier zekermoer inde zwakbrakke enzoetewatorengevonden zal worden,danin matig brakke. Sigara falleni (Fieber 1848)5 Slechts eenmaalgevangen bij 4c, (chlt 240 mg/l.) Nieserheeft deze soort helemaal niet gevangen.toch ishet geen zeldzaamheid langs do kust.in Terschelling vingen v/e vooral inde zouterewielen vrijgrote hoeveelheden,zodat inieder geval gestoldkan worden,dat S. fallenihetbrakke waterniet mijdt. Sigara striata (L. 1758)l Voorkomend indemonsterpunten 1t/m 7? lijkt deze wants duidelijk zijn zouttolerantio tehebben inhet gebied van zoetonzwak brak.dehoogstev/aardevanhet chloridegehalte was I32O mg/l. (7)<> Elders langs dekust hob ik S,striata evenwel gevonden bij chloridegehaltenvanmeer dan5000 mg/l.en Nieservermeldt ookeenvangst bij484o mg/l. Het isdemeest algemenewaterwants inhetbinnenlanden ook langsde kust is het eengewoneverschijning, hoewel danmeestal in kleine aantallen. Sigara

25 Sigara distincte (Eicbor1848)$ Gevonden inu.c monsterpunten 1, bijchloride-gehalten van rosp, enonbekend. Een soort 5 diegeregeld induinwateren wordt gevangen,maar nooit ingrote aantallen ensteeds inzoet tot zwak brak water» De oecologische eisen van dit insokt zijnniet goedbekend» Op "Jalcherenv/arondovindplaatsen zowel plantenrijk als onbegroeid,zowel ondiepals enkele meters diep.inhetbinnenland komt hot dier moestal voor in waterenmet eenzandigo "bodem,v/elkemeestal nietmet eendikke laagorganischmateriaalbedekt is. Nieser heefthem niet gevonden, Sigara lateralis (Leach1818)5 Gevonden indepunten 1,4?6,7?8,9? d.w.z.inzoet en brak water (tot 5300 rag/l.). Deze v/anis komtvooral voor inondiepe, verontreinigde of brakkewateren» Inhetbinnenland heb ikhem inzeer grote aantallengevonden inondiepe, slikkigo (klei) drinkpoolen (inzuid-limburg bijv.),nieservond S. lateralis inzoet on brak (tot484omg/l«) water,maar hij meont dathot dier inhetbinnenlandwelverbreid is, maar nooit ingroteaantallen,zodat zijnvoornaamste biotoop dobrakkekustwatcren soudenzijn, Sigara stagnalis (Loach I818); Indemonsterpunten 7 "V m 11gevonden bij chloridogehalten van 1320t/m 7^20 mg/l. Brakwaterwants, welke inhetbinnenland niet voorkomt. Devondstenvan Ilicscrin waterenmet conchloridogehaltovan 90en200 mg/l. zijn betrekkelijkeuitzonderingen,aangezien ditdier overalinuitgesprokenbrak waterpleegtvoorte komen, Sigara selecta (Fieber 1848)5 Alleen inmonster 8- gevonden. Dit zijn tv/e o plasjes met chloridegehalten van4500en5300 mg/l. Ook Sigara selecta iseenuitgesprokenhalophielesoort» Het dier isin Nederland bepaald zeldzaam (erzijn slechts eonviertal vindplaatsen bekend). Nieservond S.selecta opdezelfdeplaats (8). Gerridae ; Er zijnnauwelijks schaatsenlopers (Gorridae) gevangen, hoowel zedikwijlswol aanwezigwaren» Indoregelwordt langsde kustgorristhoracicus gevangen,zoals ook Nieser ineen grootaantalmonstersaantoont. Samenvatting

26 S amenvatiing» Inolf zocio en brakkewaberenopv/alcherenzijnchloridcbcpalingen gedaanenisdenakrofauna onderzocht,ineenaantal gevallen konden correlatiesworden gevonden bussenhet zoutgehalte end.e aanwezigheid vanwaterdioren» Inhet bijzonder isinditverband aandacht besteed aando watorwanisen,omdat een dergelijkvergelijkend onderzoekin voor hetmerendeel andere wateren opv/alchorononzuid-beveland is verricht» (Nieser 1^)66). Do conclusies,v/elke bijgenoemd onderzoek werdengetrokken,, kondengrotendeelswordenbevestigd» Notonccta glauca,iliocoris cimicoidos,flea loachi,iïesperocorixa sahlbergi ensigara distincta komen slechtsvoor in water,dat eenlager chloridegehalte bevat dan 300mg/l» Sigarafalleniishierniet inzouter watergevonden,maarwaarnemingen elders in Nederland tonen aan,dat dezo soort eenhoger zoutgehalte kan verdragen«callicorixa concinna,corixa panseri,sigara stagnalis ensigara selectabehoren toteen groep wantsen,dielangs de kust, vrijwel altijd in brak water, wordengevonden» Be overige gevonden wantsen komen zowel in zoetals in brak water voor,ookalshot chloridegohalte hogor isdan 300 mg/l, Do wants Sigara selecta endekeversooclambusparallelogrammus, Agabus conspersus en Anacaena limbata zijnin Nederland zeldzame verschijningen«behalve do laatste zijn zij gebondenaan brakwater» Dohydrobiologisch belangrijkstewatertjes zijnde monsterpunten 1, 8en 9, terwijl depunten3«4* 6en 7eveneens demoeitevanhot behouden waard zijn, vanwege het voorkomenvan zeldzame organismen en develemogelijkhedenvoorhetbestuderenvan deaquatiolelevensgemeenschappen. Literatuur

27 -27- Literatuur 3 Bcsseling, A,Jo 19^5 - DG Hoderland.se Vatermijten. Monografie ar, 1 van de Ned.Fait o Vereniging o Drosscher, Th, GJ De Nederlandse Bloedzuigers. Wetenschappelijke mededeling no. 39 van de Kon. Ned. Natuurhistorische Vereniging. Everts, E. I898 - Coleoptcra Neorljndica. 's Gravenhage, Nijhoff, I898. Hartogj C. den, De Nederlandse Platwormon. Wetenschappelijke mededeling van de Kon» Hed. Natuurh. Vereniging f no»42 Higler, L.W.G. & J.P. Duffels Waterwantsenonderzoek op Terschellingo De Levende Natuur 68, mei p Holthuis, L.B in J. lilies - Limnofauna Europaea. Stuttgart Gustav Eischer Verlag 1967? p» 191» Kiauta, B Notes on the odonata fauna of some brackish waters of Walcheren island. Entomologischo Berichten, 25, P Leentvaar, P. & L.W.G. Higler Hydrobiologischc waarnomingen op Ameland. De Lovende Natuur 65, 1962, P Leeuwen, Chr. G. van, Het verband tussen natuurlijke en anthropogene landschapsvormen, bezien vanuit de betrokkingen in grensmilieus. Gorteria dl. 2, nr. 8. P. 93-IO5. Nieser, N Watcrwantsen van Walcheren en Zuid-Beveland. Het Zeepaard, jrg. 26, 4 P» 63-84» Redeke, H.C Hydrobiologie van Nederland. Amsterdam, C. de Boer Jr o Wolff, W.J., Enige brakke "binnenwateren van 'Walcheren en Zuid- Bevoland. Het Zeepaard, jrg. 26,4«P

28 -dó- BijvoGgsel. 'Jaterwantsen, gevangenop Noord Beveland In oktober 1964 c n juli 19^5zijninenige inlagenofinlage-achtige plasjes langs denoordkust vannoord Bovelandv/atorv/antsen gevangen o Ter completeringvan onzekennisvan deverspreidingvan v/aterwantsen innederland, zijnde opgavenhiervermeld,, Sigara striata optv/co plaatsenverzameld, ooklarven Sigara falleni ineenplas ld en 2larven Callicorixapraeusta indezelfde plas imagines enlarven Sigara lateralis opdrie plaatsen,enige tientallen Sigara stagnalis idem Notonectaviridis intweeplassen gevangen Gerris odontogaster içineen karrespoor gevonden Zoalsblijkt uit dogevangen dieren zijndeze plasjes matigtot zeerbrak» Van drie plassen zijndo zoutgehaltenbekend» Deze bedroegen 2600,3000en11180 mg ChlT/l. Degevonden soorten zijnalloalgemeen.sigara stagnalisv/ordt uitsluitend langs dekust in brak watergevonden o Notonecta viridis komt eveneensveel langs dokustvoor in brak water,maarv/ordtook inhetbinnenland in verontreinigde vennenbijvoorbeeld gevonden. Zeist; juli1967