Maatschappelijke acceptatie: belang en aanpak

Transcriptie

1 Maatschappelijke acceptatie: belang en aanpak ECN Beleidsstudies Ynke Feenstra Amsterdam, 10 Juni

2 Wie ben ik? Ynke Feenstra MA Cultuur- en wetenschapsstudies (UM) Focus technologische cultuur wetenschap + consultancy Nu ECN, unit beleidsstudies Thema s: duurzame energie (verschillende technologien) maatschappelijke acceptatie consumentengedrag Stakeholder-participatie inbedden nieuwe technologieën in maatschappij 2

3 Leerdoelen van vandaag Na dit college kunnen jullie: 1. aangeven welke stakeholders een rol spelen (in jullie energie project), 2. De vier elementen benoemen die maatschappelijke acceptatie beïnvloeden, 3. het belang aangeven van maatschappelijke acceptatie bij duurzame energie projecten, 4. in eigen woorden de essentie van het ESTEEMmodel uitleggen, 5. In eigen woorden uitleggen welke rol sociale wetenschappen bij ECN hebben. 3

4 Indeling college Wie en wat: ECN Maatschappelijke acceptatie: Wat en waarom In relatie tot energie projecten ESTEEM model Gas en biomassa centrale in Maasbracht En een opdracht voor jullie Stakeholder (actoren) analyse maken Toekomstvisies schrijven Potentiële conflicten herkennen Oplossingen bedenken Eneco adviseren 4

5 5 Deel 1: ECN, wat en hoe

6 Energieonderzoek Centrum Nederland ECN ontwikkelt hoogwaardige kennis en technologie voor een duurzame energiehuishouding en brengt deze naar de markt. 700 medewerkers Omzet 120 miljoen Verschillende units 6

7 Energieonderzoek Centrum Nederland 55 mensen (10 nationaliteiten) levert adviezen Vertaald technologie naar markt 7

8 8 Deel 2: maatschappelijke acceptatie: wat, waarom en hoezo bij energieprojecten?

9 9 Wat is maatschappelijke acceptatie?

10 Wat is maatschappelijke acceptatie? Opdracht (in koppels 2 min) A. Geef een voorbeeld van iets dat nu maatschappelijk geaccepteerd is en 40 jaar geleden nog niet. B. Geef een voorbeeld van iets dat nu niet maatschappelijk geaccepteerd is. C. Geef 2 redenen waarom A wel geaccepteerd is en B niet. 10

11 Wat is maatschappelijke acceptatie? Dus: De maatschappij is alles en iedereen: individuen, groepen, instellingen, overheid, bedrijven, industrie, verenigingen, non profit organisaties, etc Sommigen accepteren iets wel en anderen niet. Er is nooit 100% acceptatie Iets wordt al dan niet geaccepteerd binnen een bepaalde context (cultuur, tijdsgeest, locatie, etc) Maatschappelijke acceptatie is de mate van acceptatie van iets (idee, activiteit, product, etc) door de maatschappij binnen een specifieke context. 11

12 Maatschappelijke acceptatie bij energieprojecten We zien energie-projecten vertragen of mislukken, ondanks technische en financiële haalbaarheid - waterstof tankstation UK Oorzaak: weerstand van stakeholders tegen (een aspect van) het project Weerstand = gebrek aan maatschappelijke acceptatie Kans van slagen van energieproject vergroot bij grote mate van maatschappelijke acceptatie 12

13 13

14 Elementen die maatschappelijk acceptatie van energie-projecten beïnvloeden Unieke context van project (lokaal, nationaal, politiek, cultureel, geografisch, sociaal) Verwachtingen van stakeholders Gebruikte technologie Betrokkenheid van juiste stakeholders op juiste moment op juiste manier De project manager moet met deze vier elementen rekening mee houden als hij de maatschappelijke acceptatie wil vergroten 14

15 Deel 3: hoe creëer je maatschappelijke acceptatie? Opdrachten voor SBI-project Zie hand-outs!! 15

16 Groepsopdrachten voor na dit college 1. Maak een stakeholder analyse van jullie project: 1. Stakeholder tabel 5 belangrijkste stakeholders toevoegen 2. Netwerkkaart morgen nodig! 2. Schrijf toekomstvisie van project manager ENECO op basis van interview (zie vragen) 3. Vergelijk toekomstvisies ENECO met die van andere stakeholders (gegeven) en identificeer potentiële conflicten en kansen in visietabel 4. Beschrijf mogelijke oplossingen om conflicten te overwinnen en kansen te benutten 5. Vertaal oplossingen in concrete adviezen voor ENECO op korte, midden en lange termijn Alles in eindverslag!! 16

17 Hoe creëer je maatschappelijke acceptatie? ESTEEM: Engage Stakeholders through a systematic toolbox to manage new energy projects Ontwikkeld door 10 onderzoeksinstellingen in Europa in opdracht van EC 6 stappen methode Iedere stap verschillende instrumenten Project manager ism consultant Uitvoeren in planningsfase van project Belasting: verspreid over half jaar: 250 uur consultant + 60 uur project manager 17

18 Consultant: Interview PM Consultant + PM: Stakeholder selection Consultant: Interview PM + Selected stakeholders Consultant: Analysis Narrative New Energy Project Step 1: Project past & present Defining moments table Context table Step 2: Vision building PM vision Stakeholder visions Step 3: Identifying conflicting issues Actors table ROUND 2 ESTEEM (origineel) Strategic issues graph Issues ranking table Conflicting issues table Short-term action plan Issues from step 3 Collaboration plan Monitoring plan Step 6: Recommendations for action Options from step 4 Step 5: Getting to shake hands Issues - solutions table Solutions ranking table Step 4: Portfolio of options Descriptive workshop report Communication plan 18 Consultant: Action plan preperation Consultannt + PM: Evaluation Consultant: Organise and lead workshop Consultant + PM: Identify relevant stakeholders Consultant: And PM: dialogue

19 Windpark met energieopslag Step 1: leer het project kennen Stakeholder analyse Step 2: Definieer verwachtingen van stakeholders Toekomstvisies beschrijven Step 3: Vergelijk toekomstvisies ESTEEM (voor SBI) Identificeer Potentiele conflicten Adviseer Eneco Step 6: Adviseer project Manager over Aanpassingen project Step 5: Bespreek conflicten Beschrijf oplossingen en zoek oplossingen Step 4: Zoek en beoordeel oplossingen 19

20 Focus Stap 1: stakeholder analyse -Allestakeholders (= actoren) die formeel en informeel betrokken bij zijn bij het project, nu en in toekomst - Weergeven in tabel en netwerkkaart 20

21 Stakeholders SBI-project 1. Project manager ENECO (Goudswaard) 2. Siemens (producent windturbines) 3. Gemeente 4. Shell (als investeerder) 5. Buurman Peters (woont vlak bij het geplande windpark) 6. Stakeholder x 7. Stakeholder x 8. Stakeholder x 9. Stakeholder x 10. Stakhoelder x Groepsopdracht: benoem 5 andere belangrijke stakeholders 21

22 Stakeholder tabel SBI-project Naam stakeholder Project manager Fokke Goudswaard (ENECO) Siemens Gemeente Rol van de stakeholder in het project Leiden van het project Leverancier windturbines Verlener van vergunningen + subsidies + locatie Wat verwacht de stakeholder van het project? Bereiken van alle project doelen Testen nieuwste windturbines in praktijk Economische groei in gemeente Shell Investeerder Snel veel geld verdienen Buurman Peters Omwonende Veel lasten, weinig lusten Hoe kan de stakeholder het project beïnvloeden? Grote mate van beslissingsbevoegdheid Goede technologie op tijd te leveren Vergunningen + subsidies wel of niet af te geven Meer of minder te investeren Actie voeren met de buurt Hoeveel kennis heeft de stakeholder over het project? (weinig, gemiddeld, veel) veel Groepsopdracht weinig 1.1: Vul stakeholder tabel verder in voor 5 nieuwe gemiddeld stakeholders gemiddeld weinig 22

23 Netwerkkaart (voorbeeld) Huidig netwerk (voorjaar 2007) Wouter van de Waal Partners / financiers Technologie Clean Energy Systems US Wintershall Noordzee BV Siemens Shell ONS Volker Wessels Markt Bedrijven naast centrale NAM Pernis NV Gasunie X SEQ Nederland (Van der Waal, Drenth) X CE Energie Kompas ECN TNO Wetenschap 23 VROM EZ (Gusink, Van Luik CPB SenterNovem Energy (Schreuders, Valley Stolberg) SopM Politiek / Beleid Gemeente Profincie Smallingerland Fryslan Stichting Natuur en Milieu Maatschappelijk / cultureel

24 Netwerkkaart SBI Markt Partners / investeerders Wetenschap Project manager ENECO Goudswaard Groepsopdracht 1.2: Vul de 10 stakeholders in in de netwerkkaart Beleid / politiek Maatschappij Technologie ontwikkelaars 24

25 Focus stap 2: toekomst visies bouwen Toekomstverwachtingen van project manager en stakeholders: - Vaak niet in detail beschreven of geuit - Maar wel van groot belang -> verwachtingen die niet worden voldaan leiden tot weerstand! - Dus: actief zelf op zoek gaan dmv interviews met project manager en (selectie van) stakeholders - Weergeven in tekstvorm 25

26 Toekomstvisies bouwen hoe doe je dat? Aan de hand van de volgende vragen, kan je de toekomstvisie van een stakeholder Groepsopdracht schrijven. 2: Schrijf toekomstvisie Wat is uw huidige rol t.o.v. van het project project? manager Welke rol vervult u in 2020? ENECO op basis van interview deze week Wat verwacht u van het project? Hoe ontwikkelt het project zich? Welke rol en verantwoordelijkheden hebben de andere stakeholders in deze ontwikkeling? 26

27 Focus stap 3: visies confronteren Conflicten tussen visies kunnen leiden tot weerstand Kansen kunnen meer maatschappelijke acceptatie creëren Vergelijken van toekomstvisies om potentiële conflicten en kansen te identificeren d.m.v. visietabel: - met dimensies: technologie, economie, milieu, maatschappelijk & beleid 27

28 Visie tabel SBI project Dimensies Project manager Siemens Shell Bewoner Peters Gemeente Technologie/infr astructuur Terrein naast eerste geplande turbines over paar jaar gebruiken voor verdubbeling aantal turbines Terrein naast turbines gebruiken voor bezoekerscentrum Economie Milieu Maatschappelijk Testen nieuwe turbines en onderhoud plegen Groepsopdracht 3: Vul de visietabel verder in (minimaal 1 extra conflict per dimensie) en identificeer potentiële conflicten en kansen (en voeg indien nodig rijen toe) Project is ook leerproject en toeristentrekker Beleid 28

29 Focus stap 4: beschrijf oplossingen De conflicten tussen stakeholders zijn brandhaarden voor weerstand Deze weerstand kan je verminderen door tegemoet te komen aan de verwachtingen en/of compromissen te sluiten Er moeten oplossingen voor de conflicten gezocht worden in de vorm van project-variaties (variaties op het bestaande projectplan) Dit kunnen verschillende soorten oplossingen zijn: - Fysieke aanpassingen van het project of de omgeving - Meer kennis vergaren - Financiële maatregelen - Overige maatregelen 29

30 Focus stap 4: beschrijf oplossingen SBI-project Kies de 5 belangrijkste conflicten uit visietabel Bedenk en beschrijf twee oplossingen waardoor het project beter zou aansluiten bij de verwachtingen van de stakeholder en zeg of het gaat om een: - Fysieke aanpassing van het project of de omgeving - Extra kennis vergaren - Financiële maatregelen -overig Gebruik de oplossingentabel (volgende slide) 30

31 Focus stap 4: oplossingentabel Conflicten Oplossingen Fysieke aanpassing van het project of de omgeving Extra kennis vergaren Financiële maatregel overig Verdubbeling windturbines tweede fase aantal in Houd rekening met eventuele uitbreiding in design van project Conflict 2 Oplossing 1 Oplossing 2 Conflict 3 Conflict 4 Groepsopdracht 4: Beschrijf 2 oplossingen voor de belangrijkste 5 conflicten in de oplossingentabel Conflict 5 31

32 Focus stap 6: adviseer ENECO Naar aanleiding van de oplossingentabel, kan je een advies schrijven aan de project manager. Dit advies bestaat uit: - acties voor de korte termijn (gisteren, Groepsopdracht nu, morgen), 6: - midden termijn (binnen paar maanden) Schrijf advies en voor ENECO - lange termijn (over een jaar). met wat ze op korte, midden en langer termijn moeten Ook kan je aangeven of het (met name) gaat over: doen aan samenwerking, - Samenwerking met stakeholders monitoren, onderzoeken en - Monitoren (attent blijven volgen wat er communiceren gebeurd) - Onderzoeken - Communiceren Je kunt hiervoor zelf een tabel ontwikkelen en gebruiken! 32

33 Zijn er nog vragen? Amsterdam, 10 juni 2008 Ynke Feenstra 33