Samenvatting Rapport Nudging in de praktijk
|
|
- Joanna Pieters
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting Rapport Nudging in de praktijk Kansen en barrières in beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk Den Haag, 5 juli 2017 Schuttelaar & Partners In opdracht van ZonMw
2 Inleiding Nudging staat volop in de belangstelling. Een nudge geeft een duwtje in de goede richting, zonder de keuzevrijheid weg te nemen. Dit biedt kansen om gezond gedrag te stimuleren. ZonMw heeft Schuttelaar & Partners opdracht gegeven om te peilen wat de stand van zaken is om nudging als preventie instrument, naast andere instrumenten, in de praktijk te gebruiken. Wat zijn de kansen en barrières in beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk om nudging effectief in te zetten? Wat is nodig om nudging een impuls te geven? Wie is aan zet? Dit document schetst in het kort wat Schuttelaar & Partners heeft gesignaleerd per domein op basis van een online inventarisatie, tien interviews en een round table met verschillende experts. Vervolgens staan voor elk domein enkele aanbevelingen beschreven. Het volledige rapport is terug te vinden op de website van ZonMw. Beleid Landelijke en lokale overheden verkennen mogelijkheden inzetten nudging / gedragswetenschappelijke kennis De landelijke overheid verkent hoe gedrags-economische en sociaalpsychologische inzichten kunnen worden gebruikt bij het ontwikkelen en uitvoeren van kabinetsbeleid. Nudging is hiervan een onderdeel. Uit de analyse blijkt dat er grote verschillen zijn per departement in de toepassing van nudging, waarbij nudging meestal nog niet standaard en structureel wordt ingezet. Het systematisch inzetten van nudging hangt af van de mensen, maar ook van het verankeren in de organisatie. Ook op lokaal niveau worden stappen gezet om nudging meer aandacht te geven. Hierbij is de samenwerking tussen beleid en onderzoek belangrijk. Een goed voorbeeld hiervan is de Behavioural Insights Group Rotterdam (BIGR). Een kans om nudging meer systematisch in te zetten op landelijk niveau is het gebruikmaken van een verbindend netwerk. Het Behavioural Insights Network NL (BIN NL) krijgt steeds meer voet aan de grond. Dit netwerk zorgt als een paraplu over alle departementen voor verbinding, het delen van gedragskennis en het stimuleren van de toepassing hiervan. Het gebruik van de term nudging lijkt soms weerstand op te roepen, omdat men deze term associeert met manipulatie. Ook is 2/7
3 Aanbevelingen het niet altijd duidelijk wat men precies verstaat onder de term nudging. Zet als landelijke en lokale overheid kennis van gedrag systematisch in bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. Zorg als overheid voor een stimulerende en faciliterende rol bij de inzet van nudges in de andere domeinen. Zorg ervoor dat nudging hoger op de agenda komt. De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) of de Dienst Publiek en Communicatie (DPC) zouden een rol kunnen spelen bij het beter benutten door departementen van kennis van gedrag bij het maken van beleid. Faciliteer en stimuleer als VNG gemeenten door bijeenkomsten en workshops rondom nudging te organiseren. Neem inzichten uit nudging mee in het vervolg van het Programma Preventie. Trek de definiëring van nudging breder naar het toepassen van gedragskennis. Nudging is vaak een onderdeel van een bredere strategie die wordt gebruikt. Onderwijs Nudging nog geen structureel onderdeel in onderwijs Alle gesproken experts zien het belang van het opnemen van nudging in gezondheidsopleidingen. Elke gezondheidsprofessional, maar ook elke beleidsmaker, moet gedragswetenschappelijke kennis hebben. Nudging blijkt momenteel nog geen structureel onderdeel te zijn van het onderwijsaanbod. Organisaties geven wel losse cursussen, modules of minoren gericht op nudging. Elke opleiding wil het beste van het beste aanbieden. Ze willen ook zeker aansluiten bij de wensen en behoeften uit het werkveld. Als blijkt dat in het werkveld vraag is naar professionals die met nudging werken, zullen zij dit opnemen in hun curriculum. De term nudging wordt binnen het onderwijs weinig gebruikt. Aanbevelingen Zorg dat nudging wordt opgenomen in de kennisbasis (MBO) of de profielschets (HBO) van gezondheidsopleidingen. Vanuit deze basis ontwikkelen opleidingen hun programma. Daarnaast zouden wetenschappers training moeten krijgen in beleidsprocessen. 3/7
4 Richt een academie leefstijlcommunicatie op om gezondheidsprofessionals en beleidsmakers structureel te ondersteunen bij het inzetten van nudging. GGD GHOR Nederland, RIVM Centrum Gezond Leven en eventueel de Academie voor Overheidscommunicatie kunnen hierbij ondersteunen. Onderzoek Onderzoek naar nudging veelal theoretisch en in het lab Meerdere hogescholen, universiteiten en onderzoeksinstituten doen onderzoek naar nudges op het gebied van preventie en gezondheid. Verschillende bronnen laten zien dat de focus van onderzoek naar nudging nu vooral op de theoretische onderbouwing van nudging ligt. Er is relatief gezien veel minder onderzoek naar de implementatie in de (beleids)praktijk en de effecten hiervan. Nudges zijn niet universeel en werken niet bij elke cultuur of opleidingsniveau hetzelfde. Dit geldt ook voor geografische verschillen. De nudges die momenteel onderzocht worden, kijken naar één moment in de tijd. De vraag is ook of een nudge op langere termijn blijft werken, en in welke mate. Onderzoeksresultaten worden nog lang niet altijd vertaald naar acties voor de praktijk. Nudges worden nog weinig geëvalueerd. Ook wordt weinig over ingezette interventies gepubliceerd. Het delen van kennis en ervaringen tussen wetenschappers en tussen de verschillende domeinen onderling is belangrijk om onderzoek naar en implementatie van nudges verder te brengen. Aanbevelingen Focus onderzoek meer op toegepast onderzoek naar de implementatie van nudging in de (beleids)praktijk en de effecten hiervan. Het is hierbij essentieel om in dit onderzoek de bredere impact op de sociale norm en culturele veranderingen mee te nemen. Zorg voor focus op twee of drie thema s binnen het toegepast onderzoek. Kijk naar de toepasbaarheid van nudges bij verschillende bevolkingsgroepen (hoge/lage SES, culturele achtergrond). Doe onderzoek naar de middellange en lange termijn effecten van nudges. Vertaal onderzoeksresultaten naar aanbevelingen en acties voor de praktijk. Deze vertaalslag mist vaak. 4/7
5 Betrek ethische aspecten bij de inzet van nudges door bijvoorbeeld de beoordeling door een ethische commissie. Evalueer ingezette nudges en publiceer hier ook over. Het kunnen bepalen van de effectiviteit van nudges is belangrijk voor het herhalen en verder uitrollen van interventies. Zorg voor netwerkvorming. Niet alleen binnen het domein onderzoek, maar ook tussen bijvoorbeeld onderzoek, praktijk en beleid. Praktijk Vele (versnipperde) praktijkvoorbeelden van nudging Er zijn veel praktijkvoorbeelden te vinden van nudging gericht op preventie en gezondheid. Uit de analyse blijkt dat er vooral veel aandacht is voor interventies die zich richten op beweging en gezonde voeding. Op het gebied van roken, alcohol, drugs en medische zorg zijn er momenteel minder interventies. Nudges die zorgen voor een verandering in de fysieke omgeving (bijv. op scholen, werkvloer) zijn het meest voorkomend binnen de gezondheidsbevordering. Het ontwikkelen van een nudge kost veel tijd. Daarnaast zijn voorbeelden van nudges niet centraal gedocumenteerd. Verschillende gesproken experts geven aan dat dit een gemiste kans is. Een database met voorbeelden zorgt voor informatieverspreiding en een grotere kans dat goede nudges worden ingezet. De meeste gesproken experts pleiten ervoor om eerst grondig onderzoek te doen voordat een nudge interventie wordt ingezet. Soms is het echter wel nodig om nudges uit te proberen (trial en error methode). Het voordeel van nudges is dat je veel kunt uitproberen met relatief kleine (goedkope) aanpassingen. Aanbevelingen Verzamel alle voorbeelden van nudging in één database, dit illustreert de meerwaarde van nudging en inspireert gezondheidsprofessionals. RIVM Centrum Gezond Leven kan helpen bij de documentatie van nudge interventies in hun interventiedatabase. Creëer hieromheen een netwerk van professionals die op lokaal niveau met nudging bezig zijn. RIVM Centrum Gezond Leven, de Academie voor Overheidscommunicatie of wellicht de VNG kunnen helpen bij het verkennen van de mogelijkheid om een netwerk van gedragsexperts op te zetten. 5/7
6 Stap over van fragmentarische nudging interventies naar grootschalig en systematisch. Gebruik in de praktijk alleen een trial and error methode als dit nodig is. Neem hierbij de reeds beschikbare kennis en ervaringen mee. Zorg ervoor dat bestaande kennis meer wordt toegepast in de praktijk. Hiervoor is onder andere regelmatig (bij)scholing voor huidige professionals nodig. 6/7
7 7/7
Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games.
Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games. 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel
Nadere informatieNudging als strategie om te kiezen voor gezonde voeding
Nudging als strategie om te kiezen voor gezonde voeding Pieter Raymaekers Symposium Hoe maak je gezonde voeding vanzelfsprekend op de werkvloer? 23/11/2018 Structuur workshop 1. Oorsprong: vanwaar komt
Nadere informatieDe stand van zaken. Door de bomen het bos weer zien Meer inzicht in kwaliteit en effectiviteit interventies
Door de bomen het bos weer zien Meer inzicht in kwaliteit en effectiviteit interventies Djoeke van Dale Centrum Gezond Leven Joke van Wieringen Centrum Jeugdgezondheid De stand van zaken Schatting: minstens
Nadere informatieVoortbouwen op 20 jaar Preventie
Voortbouwen op 20 jaar Preventie Integraal en met kennis aan de slag ZonMw - Preventieprogramma 2019 t/m 2022 Integraal en met kennis aan de slag ZonMw-Preventieprogramma: Doorlopend programma Subsidietoekenningen:
Nadere informatieVoor Arbeid en Kansen (VAK) Plan van aanpak bij een gemeente. Het succes van samenwerking
Voor Arbeid en Kansen (VAK) Plan van aanpak bij een gemeente Het succes van samenwerking Het project VAKwerk Doel van het project: het optimaliseren van kansen op werk door te investeren in de kansen door
Nadere informatieBewegen in en om het onderwijs. Workshop 2 en 6 Leonie de Regt en Dave Schoonen
Bewegen in en om het onderwijs Workshop 2 en 6 Leonie de Regt en Dave Schoonen Wat is scoolsport? Een aanpak waarmee de school werkt aan een gezonde en actieve leefstijl voor de leerlingen. Dit betekent
Nadere informatieOntwikkeling gedragsexperimenten voor effectief beleid Voorzitter: Eva van den Broek Spreker: Annemieke Tuinstra Spreker: Jetske Bouma
Vormgeving van bewezen effectieve beleidsinterventies Parallelsessie 11:20 12:30 20 juni 2019, Den Haag Ontwikkeling gedragsexperimenten voor effectief beleid Voorzitter: Eva van den Broek Spreker: Annemieke
Nadere informatieMonitor CGL-producten 2014
Monitor CGL-producten Jaarlijks monitort RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) hoe professionals CGLproducten gebruiken. Op basis van deze kwantitatieve monitorresultaten schatten we in welke producten, hoe
Nadere informatieAmsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging!
Amsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging! Arnoud Verhoeff Hoofd afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering & Zorginnovatie, GGD Amsterdam Bijzonder hoogleraar Grote Stad en Gezondheidszorg,
Nadere informatieLandelijk programma voor kennisontwikkeling, innovatie en professionalisering schuldhulp
Schouders eronder Schouders eronder Landelijk programma voor kennisontwikkeling, innovatie en professionalisering schuldhulp Schouders eronder Er gaat veel goed in de schuldhulpverlening, maar het kan
Nadere informatieBewezen effectief werken. Korte introductie
Bewezen effectief werken Korte introductie Gert van den Berg Brussel, 20 maart 2018 Programma Evidence-based werken Werken aan verbetering Databank en Commissie * Voorbeelden Verdere ontwikkeling 2 Achtergrond
Nadere informatieHandreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente
Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente In de digitale Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl
Nadere informatieRoadmap Institute for Positive Health. April 2016 Stichting IPH
Roadmap Institute for Positive Health April 2016 Stichting IPH INTRODUCTIE VAN DE IPH ROADMAP De IPH roadmap schetst de resultaten die IPH de komende jaren wil realiseren. De weg naar de resultaten toe
Nadere informatieMinor Toegepaste Psychologie
Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?
Nadere informatieInfrastructuur van de Gezonde Wijk Samen Zelfzorg 11 december 2015
Infrastructuur van de Gezonde Wijk Samen Zelfzorg 11 december 2015 GezondNL Anja van der Aa, directeur GezondNL Karolien van den Brekel, huisarts Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Website: www.gezondnl.nl
Nadere informatiePreffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument. Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid
Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid De gebruikers 1200 gezondheidsbevorderaars, voorlichters en preventiewerkers, werkzaam bij: GGD
Nadere informatieStartnotitie Digitaal Platform voor presentatie van het beste en mooiste van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking
Startnotitie Digitaal Platform voor presentatie van het beste en mooiste van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland Brussel, april 2014 CVN heeft
Nadere informatieGezonde School. Conferentie MBO Vitaal voor leren en werken 7 april Anneke Meijer
Gezonde School Conferentie MBO Vitaal voor leren en werken 7 april Anneke Meijer Programma Workshop Wat is Gezonde School? Gezonde School Fryslân Handleiding Centrum Gezond Leven Gezonde School in het
Nadere informatieSubsidiebesteding wetenschappelijk onderzoek
Subsidiebesteding wetenschappelijk onderzoek Informatie voor onderzoekers en andere betrokkenen Aids Fonds Keizersgracht 392 1016 GB Amsterdam Contactpersoon Marein de Jong, Irene Keizer Titel Beleidsadvies
Nadere informatieAcademische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant. Aangenaam kennis te maken
Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant Aangenaam kennis te maken Via dit overzicht laten wij u graag nader kennis maken met de medewerkers en activiteiten van de Academische Werkplaats Publieke
Nadere informatieAdvies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting
Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Achtergrond Aansluitend op de strategische doelstelling van Noorderlink 'Mobiliteit tussen Noorderlink organisaties bevorderen' gaan we de kracht van het netwerk
Nadere informatieSamenwerken. kwaliteit
Beter voorkomen Kwaliteitsprogramma preventie Samenwerken Doe mee met aan het landelijke kwaliteitsprogramma kwaliteit Samenwerken aan kwaliteit Het kwaliteitsprogramma Beter voorkomen heeft tot doel de
Nadere informatieOrganisaties willen graag gedrag beïnvloeden
Nudging Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden Commerciële organisaties Overheid marketeers psychologen communicatiedeskundigen economen Oud beïnvloedingsparadigma De mens als rationeel wezen KENNIS
Nadere informatieOverzicht interventies in database loketgezondleven.nl Karlijn Leenaars, Lucie Viet en Djoeke van Dale November 2018
Overzicht interventies in database loketgezondleven.nl Karlijn Leenaars, Lucie Viet en Djoeke van Dale November 2018 Samenvatting witte vlekken database Begin november analyseerde het RIVM Gezond Leven
Nadere informatieGaan en blijven werken in de jeugdzorg Werkbijeenkomst met leden van Abvakabo FNV en CNV Publieke Zaak
Gaan en blijven werken in de jeugdzorg Werkbijeenkomst met leden van Abvakabo FNV en CNV Publieke Zaak Datum: 21 april 2009 Tijdstip: 13.00 tot 15.30 Graag nodigen wij u namens Hans Wijers, bestuurder
Nadere informatieI m p a c t A c a d e m y Gedragspsychologie in de praktijk
Gedragspsychologie in de praktijk voor marketing- en communicatieprofessionals die (willen) werken aan duurzaamheid Marketing en communicatie: hefbomen voor duurzaam gedrag Als marketing- en communicatieprofessional
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Wolbert (PvdA) over kinderen van allochtone afkomst die overgewicht hebben (2014Z07817).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieGezondheidsbevordering op het werk
Gezondheidsbevordering op het werk Els Wouters Senior Stafmedewerker WAI-congres, 18 juni 2013 1 VIGeZ: Wat? Het VIGeZ is een expertise- en servicecentrum dat strategieën, methodieken, advies en opleiding
Nadere informatiede meerwaarde van de leerstoel Sociaal Werk
de meerwaarde van de leerstoel Sociaal Werk In deze brochure nodigen wij u uit u te laten informeren over de meerwaarde van de leerstoel en academische werkplaats Sociaal Werk aan de Universiteit van Tilburg
Nadere informatieHET GEZONDE BEDRIJFSRESTAURANT
HET GEZONDE BEDRIJFSRESTAURANT nr. Het begint met een idee nr. Het begint met een idee ACHTERGROND Overgewicht Duurzame inzetbaarheid Vitaliteit 4 ACHTERGROND Overgewicht Duurzame inzetbaarheid Vitaliteit
Nadere informatieNational Resources. Source Short description Link
National Resources Country: the Netherlands Name of tool or initiative Source Short description Link School Handleiding Gezonde School Loketgezondleven.nl, Bilthoven: Het doel van de handleiding Gezonde
Nadere informatieMonitor CGL-producten 2016
Monitor CGL-producten Jaarlijks monitort RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) hoe professionals CGL-producten gebruiken. Op basis van deze kwantitatieve monitorresultaten schatten we in welke producten, hoe
Nadere informatieCGL-Monitor Erkenning leefstijlinterventies 2012
CGL-Monitor Erkenning leefstijl 2012 Het erkenningstraject is een beoordelingstraject dat de kwaliteit en effectiviteit van gezondheidsbevorderende in kaart brengt. Een onafhankelijke commissie (erkenningscommissie)
Nadere informatieKenniswerkplaats Tienplus
Workshop Jeugd in Onderzoek Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning van ouders met tieners in Amsterdam http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl Triple P divers Marjolijn Distelbrink Verwey-Jonker
Nadere informatieDe praktijk van gedragsexperimenten
De praktijk van gedragsexperimenten Thomas Dirkmaat Coördinator Behavioural Insights Team Inhoud Context Twee voorbeelden Reflecties 2 1 Context 3 De toepassing van gedragsinzichten door de Nederlandse
Nadere informatieNiBi-conferentie Gezonde leefstijl van leerlingen. SLO Ger van Mossel
NiBi-conferentie Gezonde leefstijl van leerlingen SLO Ger van Mossel (g.vanmossel@slo.nl) Kennismaking Wie...? Werkwijze bijeenkomst Leerplankader Gezonde leefstijl Naar een leerplan gezonde leefstijl
Nadere informatieGemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Bodegraven - Reeuwijk
Jeugd Bodegraven - Reeuwijk Inhoud Inleiding... 3 1. Gemeentelijke beleidsadvisering... 3 2. Gezonde School... 3 3. Relationele en Seksuele Ontwikkeling... 3 4. Voeding en Bewegen... 5 5. Sociaal-Emotionele
Nadere informatieResultaten online enquête Kennisknooppunt Stadslandbouw
Resultaten online enquête Kennisknooppunt Stadslandbouw 7 oktober 2015, Jan Eelco Jansma Samenvatting Dit document doet verslag van een online enquête (voorjaar-zomer 2015) onder betrokkenen bij stadslandbouw.
Nadere informatieRelatie sociaal domein en aanpak van gezondheidsachterstanden
Relatie sociaal domein en aanpak van gezondheidsachterstanden Monica van Berkum, directeur Pharos Daphne Ketelaars, programmaleider Gezond in... Edith Smulders, strategisch adviseur Gezond in... NETWERK
Nadere informatieHandreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente
Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente In de digitale Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl
Nadere informatieDE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR
1 JAARPLAN 2015 Voorwoord Het jaar 2014 is bijzonder succesvol geweest voor Present Rotterdam. Met succes zijn we op weg naar een stabiele organisatie met vaste partners, hebben we veel groepen vrijwilligers
Nadere informatieWorkshop Gezonde School GGD Kennemerland
Workshop Gezonde School GGD Kennemerland Opzet bijeenkomst Voorstellen Achtergrond Gezonde School Meerwaarde Gezonde School Uitwerking Gezonde School Gunningschool Vervolg Vragen Voorstelrondje Associatie-oefening
Nadere informatieMeedoen, meedenken, meebeslissen
Meedoen, meedenken, meebeslissen Participatie van allochtonen in gezondheidsbevordering De gezondheidssituatie van allochtonen is vaak slechter dan die van autochtone Nederlanders, maar ze worden minder
Nadere informatieData-Analyse voor beter beleid Voorzitter: Jaron Haas Spreker: Paul Strijp Spreker: Richard Werners
Vormgeving van bewezen effectieve beleidsinterventies Parallelsessie 11:20 12:30 20 juni 2019, Den Haag Data-Analyse voor beter beleid Voorzitter: Jaron Haas Spreker: Paul Strijp Spreker: Richard Werners
Nadere informatieOver sociale media, positieve psychologie en gezondheid: een impressie
Over sociale media, positieve psychologie en gezondheid: een impressie #Team16 Team #16 is de klankbordgroep van het programma Impuls Gezonde Leefstijl Jeugd (#Jeugdimpuls). De groep bestaat uit vier jongeren,
Nadere informatieMet communicatie gedrag veranderen Van wens naar werkelijkheid.
Met communicatie gedrag veranderen Van wens naar werkelijkheid. Reint Jan Renes Lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein Hogeschool Utrecht Universitair Hoofddocent Gezondheidscommunicatie
Nadere informatieJuMP-scan landelijke resultaten
23 april 2019 Leiderschap Eén van de belangrijkste lessen is dat de beweging naar juiste zorg op de juiste plek (JZOJP) niet vanzelf op gang komt. Dit vraagt om stevig leiderschap en een zichtbaar leidende
Nadere informatieVerminderen van suïcidaliteit
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Verminderen van suïcidaliteit Van beleidsadvies naar uitvoering Judith Blekman 11 mei 2010 De aanloop naar nieuw beleid Start buiten de overheid: Ivonne van
Nadere informatieSchouders eronder. 2.1 Lerende organisaties. Innovatie en onderzoek realiseren. Kennis opdoen, delen en ontwikkelen. Scholing realiseren
Schouders eronder 1 Waarom dit programma? 2 Koers richting vernieuwing, verbinding en vakmanschap 2.1 Lerende organisaties 2.2 2.3 2.4 Innovatie en onderzoek realiseren Kennis opdoen, delen en ontwikkelen
Nadere informatieMastermind groep. Business Development. Leiderschap in het creëren van een sterke business
Mastermind groep Business Development Leiderschap in het creëren van een sterke business Business Development Leiderschap in het creëren van een sterke business In turbulente tijden staat uw business voortdurend
Nadere informatieVignet Gezonde School. Congres Gezondrondom 15 mei 2013
Vignet Gezonde School Congres Gezondrondom 15 mei 2013 Inhoud Wat is een Gezonde School? Wat is het vignet Gezonde School? Wat is de meerwaarde van het vignet? Certificaten Het vignet aanvragen Implementatie
Nadere informatieHuman Capital Tafel Logistiek in Drenthe op 3 oktober 2013
Human Capital Tafel Logistiek in Drenthe op 3 oktober 2013 Op 3 oktober 2013 hebben Stenden Hogeschool en de provincie Drenthe samen met Transport en Logistiek Nederland, EVO en de Kamer van Koophandel
Nadere informatieVerslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven
Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Aanleiding voor de werkconferenties Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) brengt in het najaar van 2006 een tweede Preventienota
Nadere informatiePreventie via de gemeentepolis. Samenvatting rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F
Preventie via de gemeentepolis Samenvatting rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F Dit is een samenvatting van het rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F (februari 2017). Het rapport laat
Nadere informatieDe lokale verbinding JOGG en GIDS
De lokale verbinding JOGG en GIDS Studiedag Gezond in 3 november 2016 Wat is ook alweer het verschil tussen JOGG en GIDS? Wat doen gemeenten die zowel JOGG als GIDS zijn? Voorbeelden: Nuth, Weststellingwerf,
Nadere informatieAGILE WERKEN WAT IS DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN FM, HR EN IT VOOR EEN SUCCESVOLLE & EFFECTIEVE AGILE WERKOMGEVING?
AGILE WERKEN WAT IS DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN FM, HR EN IT VOOR EEN SUCCESVOLLE & EFFECTIEVE AGILE WERKOMGEVING? Onderzoeksprogramma 2018 /2019 AGILE WERKEN 2 Beste lezer, We kunnen niet meer om agile
Nadere informatieU zag een nudge uit de metro in stockholm. Misschien wat extreem, maar het kan ook goedkoper, met rode tape of voetjes op de grond die leiden naar de
1 U zag een nudge uit de metro in stockholm. Misschien wat extreem, maar het kan ook goedkoper, met rode tape of voetjes op de grond die leiden naar de trap in plaats van de lift. Een ander bekend voorbeeld
Nadere informatieVISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd
VISIE OP ONDERWIJS Associate degrees voltijd Voor u ligt de Visie op Onderwijs voor de Associate degree-opleidingen. Deze visie is tot stand gekomen met de partners in het mbo en het hbo in de regio. In
Nadere informatieLessons learned: pilot Dapper App
Naam Afzender De ontwikkeling van een app ter ondersteuning van zelfmanagement van het kind met overgewicht en obesitas en zijn gezin Auteur: Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wat is Dapper? 4 2.1 Waarom een app
Nadere informatieBeroepenveldcommissies voor de bouwsector in het mbo en hbo
Beroepenveldcommissies voor de bouwsector in het mbo en hbo Samenvatting Opdrachtgever: Bouwend Nederland Rotterdam, april 2013 Beroepenveldcommissies voor de bouwsector in het mbo en hbo Samenvatting
Nadere informatieSamen. stevige. ambities. werken aan. www.schoolaanzet.nl
Samen werken aan stevige ambities www.schoolaanzet.nl School aan Zet biedt ons kennis en inspiratie > bestuurder primair onderwijs Maak kennis met School aan Zet School aan Zet is de verbinding tussen
Nadere informatieBrave decisions. Kiezen vanuit persoonlijke drijfveren: Meer overtuiging. Meer bereik en resultaat. Van stress naar helderheid.
Brave decisions Kiezen vanuit persoonlijke drijfveren: Meer overtuiging. Meer bereik en resultaat. Het FemaleTopTalent programma Brave decisions voor de vrouwelijke professional: met een HBO- of academische
Nadere informatieDe jeugd heeft de toekomst,
Datum 28-01-2014 1 De jeugd heeft de toekomst, maar minder voor de een dan voor de ander Greetje Timmerman, Hoogleraar Jeugdsociologie Rijksuniversiteit Groningen Datum 28-01-2014 2 Uitkomsten Gezond Opgroeien
Nadere informatiePROGRAMMABEGROTING
PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van
Nadere informatieKwetsbare burgers in beeld? Workshop Symposium 10 februari 2014 Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant
Kwetsbare burgers in beeld? Workshop Symposium 10 februari 2014 Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant Kwetsbaarheid in beeld Inhoud workshop Het algemene beeld: Monitor Sociaal Kwetsbare Groepen
Nadere informatieWorkshop. De buurtsportcoach en de Gezonde School
Workshop De buurtsportcoach en de Gezonde School Gezonde Scholen presteren beter! (Scholieren en Leraren) Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde
Nadere informatierichtlijnen basis voor kwaliteit
richtlijnen basis voor kwaliteit het IKNL alles-in-één concept Alle kankerpatiënten in Nederland hebben recht op de best mogelijke zorg tijdens en na hun behandeling. U, als zorgprofessional, zet zich
Nadere informatieerbeterdezaak.nl Issue management workshop erbeterdezaak.nl
Issue management workshop Doelen van de workshop Inzichtkrijgenin de kwaliteitsgerelateerdeissues waarhet bedrijfmeetemakenkankrijgen Vervolg initieren op basis van de gemaakte prioriteitstelling Algemeen
Nadere informatieSamenvatting. Inleiding
Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.
Nadere informatieGemeenten en de kwaliteit van sociale interventies
Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies Werkt buurtbemiddeling nu eigenlijk echt? Welke resultaten zijn hiervan bekend? En wat weten we bijvoorbeeld
Nadere informatieKader notitie Academische werkplaats
Kader notitie Academische werkplaats Het UWV en het KCVG hebben gekozen voor de Academische Werkplaats als samenwerkingsvorm tussen universiteit en UWV-regio om de doelstelling van academisering te bereiken.
Nadere informatieSamen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen
Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieMediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning
Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning Achtergrond In de huidige informatiesamenleving groeien jongeren op met media. Om te werken en te leren in de (digitale) wereld moeten jongeren leren
Nadere informatieDatum 1 april 2019 Betreft Kamervragen over kindermishandeling (ingezonden 5 februari 2019)
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 20018 2500 EA DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieDe kracht van sociale media in het onderwijs
De kracht van sociale media in het onderwijs Maak onderwijs effectiever met sociale media Tweedaagse leergang en eendaagse workshop Uw studenten maken volop gebruik van sociale media. Ze ontmoeten er hun
Nadere informatiePublieke gezondheid en de toekomst van de GGD
Publieke gezondheid en de toekomst van de GGD 10 april 2014 Nationaal Congres Volksgezondheid Aris van Veldhuisen Partner AEF Drie stellingen vooraf GGD s hebben de decentralisatieboot gemist. (Maar: het
Nadere informatie3 CAMPAGNES. Wat is voor jou de juiste keuze?
3 CAMPAGNES Wat is voor jou de juiste keuze? Onderzoek naar het programma van campagnes met andere verhalen en tegengeluiden wijst uit dat veel campagnes niet zodanig zijn ontwikkeld dat ze een specifieke
Nadere informatieMT-bijeenkomst GP/CGO workshop implementatie
MT-bijeenkomst GP/CGO workshop implementatie Cees de Jong Groenhorst College Almere Almere 11-10-2011 voorstellen Cees de Jong Adviesgroep Groen beroepsonderwijs CPS Betrokken bij o.a.: Invoeren CGO VMBO,
Nadere informatieHet verhaal als kwaliteitsinstrument
Het verhaal als kwaliteitsinstrument Drs. Beatriz Roman Science-practitioner / Promovendus Tranzo (Tilburg University) Onderzoeker Lectoraat Dynamische Talentinterventies Docent Fontys Hogescholen HRM
Nadere informatieBeïnvloedende factoren vanuit EBNN die de implementatie van innovaties op verpleegafdelingen bevorderen
Associatiedag Katrin Gillis, Krista Turnhout Heeren 12 en september Hilde Lahaye 2011 Beïnvloedende factoren vanuit EBNN die de implementatie van innovaties op verpleegafdelingen bevorderen 1 De EBNN bijdragen
Nadere informatieInterventies in de praktijk
Interventies in de praktijk 1 Wat gaan we doen? Resultaten vragenlijst Inventarisatie Interventies Marre Lammers HSE Factory Tour MTEE Sander Boukamp Interventie ongewenst gedrag Eurest Services Jeffrey
Nadere informatieKerntaak 1: Implementeert de intakefase en de bewegings- en/of leefstijlinterventie voor een of meerdere cliënten.
Kerntaken Sportgezondheid Kerntaak 1: Implementeert de intakefase en de bewegings- en/of leefstijlinterventie voor een of meerdere cliënten. De SG beweeg-en leefstijladviseur draagt zorg voor een kwalitatieve
Nadere informatieWelkom bij Bo College 24 januari 2019
Welkom bij Bo College 24 januari 2019 Agenda 10.00-10.15 Welkom 10.15 10.45 Project Zinnige Kraamzorg 10.45 11.15 Koffie /Thee 11.15 12.15 Hoe kijkt u naar die visie? 12.30 13.30 Lunch 13.30 14.15 Pitch
Nadere informatieEen academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015
Een academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015 Bernard Teunis & Nienke van der Steeg b.teunis@poraad.nl n.vandersteeg@poraad.nl Opzet workshop 1. Voorstellen 2. Answergarden
Nadere informatieDocenten effectiever professionaliseren dankzij ICT. Wilfred Rubens
Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT Wilfred Rubens Programma Introductie Huidige situatie docentprofessionalisering digitale didactiek Perspectieven op een alternatief Voorbeelden en leervragen
Nadere informatieInspiratiedag Gezonde wijk 3 juni
Inspiratiedag Gezonde wijk 3 juni Skyline Carnisse Antoinette van Rinsum Daphne Doorduijn Subsidie van ZonMw tot 2013 Wat wil het programma bereiken? De overstijgende programmatische doelen van het landelijke
Nadere informatieLokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016
Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020 Workshop 18 februari 2016 Programma 9.30 uur Welkom Toelichting VTV 2014 en Kamerbrief VWS landelijk gezondheidsbeleid Concept Positieve Gezondheid Wat is integraal gezondheidsbeleid?
Nadere informatieGIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren
GIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren Notitie versie 1.0 September 2016 Door Frea Haker (Gezond in ) Eveline Koks (Jongeren Op Gezond Gewicht) Anneke Meijer (Coördinatie Gezond Gewicht Fryslân
Nadere informatieDutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews
Dutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews PLATO - Centre for Research and Development in Education and Lifelong Learning Leiden University Content Vraagstellingen voor case studies m.b.t.
Nadere informatieondernemers die een boek willen schrijven
TIPS voor ondernemers die een boek willen schrijven BESTSELLER-checklist Daisy Goddijn BESTSELLER-checklist Inleiding Van harte gefeliciteerd met je aanschaf van het boek Experttips voor ondernemers die
Nadere informatieDuurzame Inzetbaarheid. 23 mei 2016 Netwerk Sociale Innovatie Universiteit Maastricht
Duurzame Inzetbaarheid 23 mei 2016 Netwerk Sociale Innovatie Universiteit Maastricht Kennismaken Annette van Waning (1970) Head of CSR Vebego International Directeur Vebego Foundation Drijfveren - Duurzaamheid
Nadere informatieZo is Assen gestart met GIDS
Gezond in... Assen Van links naar rechts: Nicoline Waanders, beleidsregisseur gemeente Assen Gerrit Stolte, beleidsspecialist o.a. sport en gezondheid Gemeente Assen Maria Jongsma, adviseur GIDS, Tinten
Nadere informatieCERTIFIED EDUCATION ORGANIZATION
CERTIFIED EDUCATION ORGANIZATION Gecertificeerde Social Media Opleidingen en Basiscursussen Hands-on trainingen Social Media Projecten Gecertificeerde docenten Gecertificeerde consultants Gecertificeerde
Nadere informatiePreventieve ouderengezondheidszorg wacht de GGD op de gemeente of vice versa?
1 Preventieve ouderengezondheidszorg wacht de GGD op de gemeente of vice versa? Annette de Boer WUR Academic Consultancy Training: Sharon van den Akker Esther Heinen Viviënne Huppertz Janine van Nijhuis
Nadere informatieInstroom 1. Inclusie. Uitstroom. Doorstroom. Universiteit Utrecht 1
Instroom 1 4 Uitstroom 3 Inclusie 2 Doorstroom Universiteit Utrecht 1 Rapportage 2018 Prof. Dr. Naomi Ellemers Prof. Dr. Jojanneke van der Toorn Dr. Wiebren Jansen Inhoud Voorwoord 4 Algemeen 6 Hoe is
Nadere informatieSturen op kwaliteit. Theorie en praktijk. Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap
Sturen op kwaliteit Theorie en praktijk Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap Opbouw verhaal Wat willen we in het jeugdveld Evidence-based werken en vakmensschap Samen lerend doen wat
Nadere informatieMogelijkheden voor intersectoraal beleid gericht op het stimuleren van lichaamsbeweging bij kinderen
Mogelijkheden voor intersectoraal beleid gericht op het stimuleren van lichaamsbeweging bij kinderen Drs. Marie-Jeanne Aarts (Universiteit van Tilburg, RIVM) Bijeenkomst Netwerk IGB 11 maart 2010 Bewegingsarmoede
Nadere informatieHoe ziet het Nederlandse ecec-landschap eruit anno 2012?
Hoe ziet het Nederlandse ecec-landschap eruit anno 2012? Spreker Josette Hoex Datum 17 februari 2012 ..nogal vol, en soms een beetje glibberig!! 2 In 2005 werd kinderopvang 0 13 jaar Een commerciële branche
Nadere informatieErgocoach Nieuwe Stijl. Samenvatting vragenlijst onderzoek Evaluatie Ergocoach augustus 2018
Ergocoach Nieuwe Stijl Samenvatting vragenlijst onderzoek Evaluatie Ergocoach augustus 2018 Doel en aanpak Doel: inzicht krijgen in de behoefte van de ergocoach ideeën verzamelen voor de ergocoach nieuwe
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee
Disclosure belangen Marie-Louise Essink-Bot (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)
Nadere informatie