Verslag van het eikelmuizenonderzoek in het provinciedomein Raversyde te Oostende in september 2014
|
|
- Samuël van de Velde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Foto: Bram Conings Verslag van het eikelmuizenonderzoek in het provinciedomein Raversyde te Oostende in september 2014 Onderzoek door: Bram Conings, Kristof Goemaere, Geert Carette en Olivier Dochy Verslag & foto s: Olivier Dochy Met dank aan het personeel van domein Raversyde, i.h.b. Marie-Rose en Eric Wybouw
2 Methode
3 Methode (1) Vangnacht met lifetraps 5-6 september 2014 Lifetraps in bomen (doelsoort Eikelmuis) Verspreid over het hele domein, kant binnenduin: 10 vallen van het type Sherman 60 vallen van het type Trip-Trap Geplaatst op takken om ongewenste bijvangsten van grondsoorten te voorkomen (bv. Rosse woelmuis, spitsmuizen) Lokaas: pindakaas, havermout, spekzwoerden, rozijnen Prebaiten vanaf 2 september, op scherp op 5 september vanaf 19u. (zonsondergang 20.25u) Controles om de 3 uur = 4 rondes; einde rond zonsopgang 6 september (ca. 7u). Lifetraps op de grond (doelsoort Veldspitsmuis) In de overgang tussen gesloten grasland van (Strand)kweek naar laag struweel (1 m) van olmen, sleedoorn of witte abeel Zelfde aas, zelfde controles als hierboven
4 Methode (2) Gebruik van wildcamera s 4 camera s gedurende 2 periodes: 2-6 september, verspreid over domein 1 gericht op Sherman-val 1 gericht op dak conciërgewoning 1 gericht op nestkast 1 gericht op grote holte in bunker september, t.h.v. houtatelier 2 gericht op vensterbank, waar dagelijks vers voer gelegd werd (gedroogde schijfjes appel en gekneusde hazelnoten) 1 gericht op groot gat halverwege de muur 1 gericht op het dak aan achterkant gebouwtje
5 Situering lifetraps en camera s Noordzeestrand I H G F E J A Ingang domein D C B Legende: X = camera X = Sherman val X = Triptraps X = vondst in nestkast X = Triptraps op de grond
6 Wildcamera Lifetrap type SHERMAN bevestigd aan horizontale tak met spanbandjes
7 Vangst met Sherman-vallen -Eikelmuis (2x links) -Bosmuis (rechts) Plaatsing enkel op takken om ongewenste vangsten van andere soorten te voorkomen die normaal op de grond leven (bv. Rosse woelmuis, spitsmuizen)
8 Trip-Trap lifetrap bevestigd aan horizontale tak met spanbandjes
9 Grote groene sabelsprinkhaan heeft ook interesse voor het lokaas Lifetrap type TRIP-TRAP Gevangen Eikelmuis. In deze val zat ook een door de Eikelmuis gedode Bosmuis!
10 En hopla, weer vrij! Hier een Bosmuis: geen zwart masker geen pluimstaart veel kleiner en slanker dan Eikelmuis
11 Resultaten Er zijn op 6 plaatsen Eikelmuizen vastgesteld, over de hele lengte van het domein: zie kaart. Bosmuis is overal talrijk In de duingraslanden (trip-traps op de grond, locaties H & F) is de Huisspitsmuis algemeen, maar komt ook de Bosmuis voor. Hier werden geen Eikelmuizen gevangen. Eikelmuizen komen enkel voor op de binnenduinrand, niet bovenaan of aan de zeekant. Het struweel is boven op het duin afwezig of zeer laag (max. 1,2 m hoog en ijl).
12 Resultaten Eikelmuis 1 in nestkast geen geen geen 2x1 in Sherman 2 gefilmd op dak nest 7 jongen (13.09) in muur + 2 oudere (film ) Ingang domein 1 in triptrap 1 gefilmd op nestkast geen Legende: X = camera X = Sherman val X = Triptraps X = vondst in nestkast X = Triptraps op de grond
13 Resultaten life-traps 5-6 september 2014
14 Biotopen Eikelmuis in Raversyde Oudere gebouwen daken met verluchtingspannen (o.a. conciërgegebouw) werkplaats gebouwd met grote holle snelbouwstenen, met gaten aan buitenzijde met klimplanten en/of overhangende takken, om niet over de grond te moeten tussen gebouwen en boomkruinen (cfr. filmpje van ploeg van Dieren In Nesten) bunkers, gangen, e.d.
15 In dit gat zat een nest met 7 jonge Eikelmuizen dat verlaten werd door de ouders. De jongen worden verder opgekweekt in het VOC van Oostende. De moeder moet zijn bevallen toen dit gebouw nog overgroeid was met Klimop en die holte nog goed verstopt zat.
16 Wildcamera Voederplaats Dak achterkant Groot gat in muur Observatie van werkplaats met wildcamera s september Vraagstelling: kwamen nog Eikelmuizen naar dit gebouw na het verwijderen van de jongen en van de Klimop? Antwoord: ja, er was dagelijks bezoek, maar mogelijk versterkt door leggen van lokvoeder en verspreiden van geurstof (valeriaantinctuur). De camera gericht op de nestlocatie (gaatje naast regenpijp vooraan) werkte helaas niet. We weten dus niet of ouderdieren deze plek nog hebben bezocht na het wegnemen van de jongen door het VOC. Vermits die jongen mager en onderkoeld waren, was het nest waarschijnlijk in de steek gelaten.
17 Dit grote gat werd ook gebruikt als toegang (zie volgende dia).
18 Gaten in muren en onderdak verlenen toegang tot beschutte holtes voor Eikelmuizen. Beelden wildcamera gericht op het grote gat van de foto hierboven (overbelicht)
19 Eikelmuis (gefilmd met wildcamera) gebruikte twee openingen onder het dak achteraan de werkplaats.
20 De eerste Eikelmuis poetst de plaat wanneer een tweede arriveert (achteraan). Een dominanter dier?
21 Twee Eikelmuizen vredig samen aan het eten. Meestal was het maar één dier tegelijk. Bij nadering van een tweede maakte de eerste plaats en vice versa.
22 Interactie met Bosmuis: Eikelmuis verliet schotel nog voor de Bosmuis er bij was. Eén of soms twee Bosmuizen bezochten veelvuldig de schotel en haalden er steeds brokjes uit weg. Bosmuizen kwamen toe vanuit de hoek linksvoor in beeld (via regenafvoerpijp?).
23 Eikelmuizen gingen veelvuldig en langdurig de rand checken. Het is niet echt duidelijk waarom. toegang tot vensterbank vermoedelijk langs hier Deze muis bevond zich hier
24 Een tweede exemplaar arriveert vanop de muur, vermoedelijk vanuit de dakgoot. Meestal kwam maar één exemplaar tegelijk in beeld.
25 Twee Eikelmuizen verschenen rond 21u op de nok van dit dak (van de conciërgewoning). Ze verlieten het dak via een overhangende tak om in het bos te gaan foerageren. (gefilmd door TVploeg Dieren in Nesten!) Overhangende takken zorgen er voor dat Eikelmuizen niet via de grond moeten, wat hun risico op predatie aanzienlijk vermindert.
26 Eikelmuis zoekt voedsel tussen mos en bladval op dak.
27 In domein Raversyde zijn tal van oude bouwwerken te vinden. Van bouwvallige trap tot bunkers en onderaardse gangen in allerlei stadia van verval (of net niet). Dit zijn zeer goede overwinteringsplaatsen, maar ze bieden ook schuilplaatsen aan tal van ongewervelden die als voedsel dienen voor o.a. de Eikelmuis (o.a. slakken, e.v.a.).
28 Biotopen Eikelmuis in Raversyde Dicht hoog struweel en duinbos met oude bomen met kronkelende dikke takken gesloten kroondak: de dieren kunnen door de kroonlaag van de ene naar de andere boom minstens 3 meter hoog er werden geen Eikelmuizen aangetroffen in dun struweel bovenaan de duinen met vooral eerder dunne vertikale takken (Olm, Sleedoorn, Witte abeel) en zonder dikke hoogstammen
29 Binnenduinrand, overgroeid met dicht gemengd struweel met veel struiken en kronkelige bomen. Eikelmuizenbiotoop bij uitstek.
30 Oude kronkelige bomen, met holtes en overgroeid met mos en klimplanten (o.a. Klimop) zijn zeer goede leefgebieden voor talloze ongewervelden en andere kleine dieren die als voedsel dienen voor de Eikelmuis. Dit geldt ook voor oude exoten zoals Witte abeel (of foto: inheemse Es). Jonge aanplant kan die structuurdiversiteit niet snel bieden, dat duurt tientallen jaren. Het omvormen van uitheems maar goed ontwikkeld duinstruweel moet daarom gefaseerd gebeuren!
31 Oude appelboom in het duinstruweel met Sherman-val. Hier werd twee keer een Eikelmuis gevangen. De appeltjes zijn waardevol najaarsvoedsel voor Eikelmuis. Het her en der aanplanten van een fruitboom is zeer gunstig voor allerlei diersoorten.
32 Niet geschikt voor Eikelmuis: bovenrand en zeezijde van duinenstrook. struweel afwezig of blijft laag door de zeewind (max. 1,20 m hoog) geen oude knoestige stammen = veel minder structuur dichte graszode van Strandkweek is minder rijk aan geschikt voedsel hier komt wel Huisspitsmuis en Bosmuis voor
33 Niet geschikt voor Eikelmuis: laag olmenstruweel aan bovenzijde en zeezijde van de duinen geen dikke oude knoestige stammen met dikke horizontale takken = veel minder structuur en minder verplaatsingsmogelijkheden door de kroonlaag Bosmuis komt hier wel voor
34 Biotopen Eikelmuis in Raversyde Klimplanten Klimop, Bosrank Boksdoorn is een struik, maar met zeer fijne takken die waarschijnlijk dezelfde rol spelen als klimplanten Bomen waarvan de kruinen elkaar raken (gesloten kroondak)
35 Er groeit uitbundig veel Klimop langs oude muren. Dit is zeer geliefd door Eikelmuis omdat ze er prima dekking vindt en er zich veel van haar voedsel bevindt (kleine dieren, bessen).
36 Klimopstruwelen zijn ook buiten de muren van groot belang voor de soort. Andere klimplanten zijn ook gunstig zoals Kamperfoelie, Heggenrank of Bosrank.
37 Aaneengesloten kroonlaag = veilige oversteek, zowel voor het verkeer als voor grondpredatoren. Eikelmuizen zijn in boomkruinen zeker zo snel als Eekhoorns. Gesnoeide bomen waardoor kroonlaag niet meer aansluit. De Eikelmuizen moeten hier over de grond naar de andere kant wat voor hen veel meer risico s inhoudt.
38 CONCLUSIE Om de Eikelmuis te behouden in Raversyde is het nodig om : hou een reeks oude gebouwen toegankelijk (doordacht renoveren) creëer nieuwe schuilplaatsen met brede muurtjes van dikke snelbouwers, met allerlei holtes, die overgroeid worden met Klimop behoud bestaande oude struwelen plant her en der een fruitboom bij in de rand van het struweel behoud hoogstammige bomen langs Duinenpad die elkaar raken met hun kroon (eikelmuizenbrug) plant in nieuwe aanplantingen buiten de duinen veel inheemse besdragende struiken, hoogstambomen (bv. Zomereik) en her en der fruitbomen sensibilisatie van het domeinpersoneel voer eventuele rattenbestrijding niet met open vergif uit, maar met vallen die de dieren levend vangen; foutieve vangsten kun je dan terug vrijlaten, o.a. Eikelmuizen; best in de winter uitvoeren (winterslaap Eikelmuis) en op de grond (daar komen Eikelmuizen minder vaak). Idealiter ook: duinengordel richting Middelkerke opwaarderen voor Eikelmuis (nader te onderzoeken), om zo het gunstige leefgebied te vergroten
Zoogdieren in het Bos
Zoogdieren in het Bos Nederland Bos Bosrand Slaapplaats Kraamkolonies Totaal Percentage Rode Lijst Paarplaats 1994 inheems grondgebonden 41 9 16-25 61% 5 vleermuis 19 10 1 2 13 68% 6 verdwenen grondgebonden
Nadere informatieHandleiding Nestkastcontroles Eikelmuis
Handleiding Nestkastcontroles Eikelmuis - Nestkasten controleren is een spannende belevenis. Je weet immers nooit wat voor dieren je gaat aantreffen. Ook de bewoners zelf schrikken zich een hoedje als
Nadere informatieEikelmuizen in Heuvelland: gebruik van cameraval als mogelijke alternatieve inventarisatiemethode.
Eikelmuizen in Heuvelland: gebruik van cameraval als mogelijke alternatieve inventarisatiemethode. Hieronder volgt een kort overzichtje een testje m.b.t. eikelmuizeninventarisatie in de Heuvellandse reservaten
Nadere informatieInventarisatie grote bosmuis Ruiten Aa, Groningen 2011
Inventarisatie grote bosmuis Ruiten Aa, Groningen 2011 D.L. Bekker Oktober 2011 Rapport van de Zoogdiervereniging Inventarisatie grote bosmuis Ruiten Aa, Groningen 2011 D.L. Bekker Rapport nr.: 2011.33
Nadere informatieMuizenonderzoek. Oldenzaalsestraat 53, Denekamp. Rapportagenummer: november 2010
Muizenonderzoek Oldenzaalsestraat 53, Denekamp Rapportagenummer: 1011.01 15 november 2010 De Eik 40 7608 ES Almelo Tel: 0646111651 www.myotis.nl KvK: 51091224 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Onderzoekslocatie...
Nadere informatiePROVINCIEDOMEIN RAVERSYDE Ontwerp Natuurbeheerplan Toelichting provincial minaraad 05/02/2018
PROVINCIEDOMEIN RAVERSYDE Ontwerp Natuurbeheerplan Toelichting provincial minaraad 05/02/2018 Natuurbeheerplan Besluit natuurbeheerplan wordt sinds 28-10-2017 toegepast: zelfde procedure voor alle mogelijke
Nadere informatieMUIZENINVENTARISATIE KAPPERSBULTEN. Guido Lek & Harold Steendam november 2009
MUIZENINVENTARISATIE KAPPERSBULTEN 2009 Guido Lek & Harold Steendam november 2009 Inleiding In het kader van de nieuwe zoogdierenatlas van Nederland zijn diverse onderzoeken opgestart om zoogdieren in
Nadere informatieStraat + nr:. Postnr. + gemeente: GPS-coördinaten (bv NB 50,8752 OL 4,0183): NB, _ OL _, _
Enquête eikelmuis Datum interview / / Interviewer Naam:.. Tel: E-mail: ADRES LOCATIE Straat + nr:. Postnr. + gemeente: GPS-coördinaten (bv NB 50,8752 OL 4,0183): NB, _ OL _, _ KENT U DE EIKELMUIS? Ja Nee
Nadere informatieKNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne
KNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne Ger, Harry en Jan Alewijn in het Vogelvlak foto Kees Rosmolen verslag 45 Muizenonderzoek Klein Profijt Vogelvlak - Duinen van Oostvoorne 27 augustus 2010 Jan Alewijn Dijkhuizen
Nadere informatieStraat + nr:. Postnr. + gemeente: GPS-coördinaten (bv NB 50,8752 OL 4,0183): NB, _ OL _, _
Enquête eikelmuis Datum interview / / Interviewer Naam:.. Tel: E-mail: ADRES LOCATIE Straat + nr:. Postnr. + gemeente: GPS-coördinaten (bv NB 50,8752 OL 4,0183): NB, _ OL _, _ KENT U DE EIKELMUIS? Ja Nee
Nadere informatiebosplantsoen Dunnen van
De gemeente Ede streeft naar een natuurlijk beheer van het openbaar groen. Deze manier van beheren is vooral geschikt voor de grotere groenobjecten, bijvoorbeeld bosplantsoen. Bij het juiste beheer kan
Nadere informatieBeschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS
Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS Het habitat van een populatie huismussen is, voor zover nu bekend, opgebouwd uit in ieder geval 10 elementen. Brits zender-onderzoek
Nadere informatieBermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen
Bermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen 1. Inleiding In het dichtbebouwde Vlaanderen zijn bermen overal te vinden. Meestal vervullen ze een vrij belangrijke ecologische rol,
Nadere informatieMaak je schoolplein vogelvriendelijk
Maak je schoolplein vogelvriendelijk Leerlijn: kinderen leren vanuit het perspectief van vogels nadenken over hun omgeving. Wat hebben vogels nodig om te overleven? Schuilmogelijkheden, nestmogelijkheid,
Nadere informatieKNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne
KNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne Twee bosmuizen in 1 val foto Karel Adriaanse verslag 50 Muizenonderzoek De Ommeloop De Kleine Beer Zuid-Hollands Landschap november 2011 Jan Alewijn Dijkhuizen foto s Kees
Nadere informatieOnderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in 2016
Onderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in 2016 Detail 2.0 Faunistisch Onderzoek Rapport van Detail 2.0 - Faunistisch Onderzoek In
Nadere informatiede Eikelmuis In deze brochure: Handige tips om de zeldzame Eikelmuis te helpen
de Eikelmuis In deze brochure: Handige tips om de zeldzame Eikelmuis te helpen 1 Wat is dat, een Eikelmuis? Toch geen rat? Nee hoor, geen rat en ook geen muis, maar een slaapmuis... De Eikelmuis is zelf
Nadere informatieBeestige Buren. Naverwerking in de klas
Beestige Buren Naverwerking in de klas INHOUD 1. Kaartje aan Klauw 1.1 Voorbereiding 1.2 Uitleg 2. Inhoud van het spel 2.1 Deel 1: uitkijkposten in Vlasroterbeek 2.2 Deel 2: de buurtbewoners 2.3 Deel 3:
Nadere informatieTabel 1: Inventarisatieschema onderzoek Waterspitsmuis.
Notitie Aanvullend onderzoek Waterspitsmuis Assenrade Hattem Auteurs: ing. M. van der Sluis (Eindredactie drs. I. Veeman) Project: 06093A Datum: 20 december 2007 Status: definitief ecogroen advies bv Postbus
Nadere informatieNieuwe bedrijfslocaties
E c o l o g i s c h e i n v e n t a r i s a t i e Om de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan Midwolda-Nieuwlandseweg Arts/Rulo te toetsen, is een ecologische inventarisatie uitgevoerd. Tevens is gekeken
Nadere informatieResultaten Quickscan, vissen en vleermuisonderzoek met betrekking tot de Flora- en Faunawet.
Aan Rob Knijn Van C. van den Tempel CC M. Witteveldt Datum 12 januari 2017 Betreft Flora- en faunagegevens Middenweg Zuid Project Herontwikkeling Middenweg Zuid Geachte heer Knijn, Beste Rob, In 2014 en
Nadere informatie: QuickScan Flora & Fauna Meijelseweg 60a te Beringe, gemeente Peel en Maas
Advies : QuickScan Flora & Fauna Meijelseweg 60a te Beringe, gemeente Peel en Maas Datum : 14 januari 2014 Opdrachtgever : De heer L.P.G. Oudenhoven Projectnummer : 211x05418 Opgesteld door : Ineke Kroes
Nadere informatieNatuurtoets MCS. Planteam Groen, Recreatie en Water
Natuurtoets MCS Planteam Groen, Recreatie en Water Juli 2010 Inhoudsopgave 1. Doel en vraagstelling 2. Samenvatting 3. Afbakening 4. Wettelijk kader 5. Inventarisatie 6. Effecten van uitvoering van het
Nadere informatieNATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS?
NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? De gemeente Hellevoetsluis wil de hoeveelheid groen en de verscheidenheid aan planten en dieren in de stad vergroten. Naast het
Nadere informatieHOLLE WEGEN. module 6
HOLLE WEGEN Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: algemeen definitie belang beheer beheer berm beheer schouder beheer wegdek Definitie? Hoofdstuk 2 Definitie? Definitie? topkam Belang? Hoofdstuk 2 Belang? Microklimaat:
Nadere informatieDoel Met de antwoorden kan de gemeente Wageningen een algemeen beeld formuleren van de groenbeleving door de bewoners van Wageningen Hoog.
Enquête Wageningen Hoog. U vindt hier het overzicht van de resultaten uit de bewonersenquête voor de wijk Wageningen Hoog. De enquête kon zowel digitaal als schriftelijk worden ingevuld tot 9 december
Nadere informatieEgel informatiemap. De egel die in Nederland leeft is de West-Europese egel. Zijn wetenschappelijke naam is Erinaceus Europeus.
Egel informatiemap De egel die in Nederland leeft is de West-Europese egel. Zijn wetenschappelijke naam is Erinaceus Europeus. De meeste mensen kennen de egel slechts als verkeersslachtoffer. Soms wordt
Nadere informatieOnderzoek naar het voorkomen van grote bosmuis bij Ter Apel 2014
Onderzoek naar het voorkomen van grote bosmuis bij Ter Apel 2014 D.L. Bekker Augustus 2014 Rapport van het Bureau van de Zoogdiervereniging In opdracht van Antea Group Onderzoek naar het voorkomen van
Nadere informatieEcologisch Beheer. Speeldernis.nl, Rotterdam
Ecologisch Beheer Speeldernis.nl, Rotterdam Inleiding Koen van der Hauw Ecologisch: Aandacht voor mens Aandacht voor inheemse planten en dieren Aandacht voor milieu Groenling: Ecologisch Beheer 2 Opbouw
Nadere informatieDienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer H. van der Meer Postbus HB AMSTERDAM
> Retouradres Postbus 19530 2500 CM Den Haag Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer H. van der Meer Postbus 95089 1090 HB AMSTERDAM Postbus 19530 2500 CM Den Haag mijn.rvo.nl T 088 042 42 42 ffwet@rvo.nl
Nadere informatieinh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.
Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten
Nadere informatieTuinvogels. Meer over onze koolmezen. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Meer over de koolmees
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieMeeuwen in Alkmaar. Voorkom meeuwen overlast op uw dak
Meeuwen in Alkmaar Voorkom meeuwen overlast op uw dak Colofon: Gemeente Alkmaar Postadres: Postbus 53 1800 BC Alkmaar Centraal meldnummer 072-548 9444 internet: www.alkmaar.nl Deze folder is een uitgave
Nadere informatieDieren in de winter 3
Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon
Nadere informatieWat hebben bijen nodig?
[Naam docent] Wat hebben bijen nodig? Een zoemende tuin biedt: Nestelgelegenheid Variatie in soorten (en dus in bloeitijden) Variatie in structuur (hoog, laag) Variatie in onderhoud (in ruimte en in tijd)
Nadere informatieTournesol - Zonnebloem zelf! Centre Régional d'initiation à l'écologie Ferme d'uccle
OPGELET! De volgende presentatie mag niet gebruikt of verspreid worden aangezien de afbeeldingen niet allemaal eigendom zijn van onze vzw! asbl Tournesol-Zonnebloem vzw Enkel voor didactisch gebruik van
Nadere informatieHandleiding voor het ophangen. en controleren van eikelmuiskasten en voor een eikelmuisvriendelijke tuin. tips
Handleiding voor het ophangen en controleren van eikelmuiskasten en voor een eikelmuisvriendelijke tuin tips 1 Waarom eikelmuiskasten hangen? Hulp voor de eikelmuis De eikelmuis is een prachtig diertje
Nadere informatieVleermuizen MOB Ulicoten Onderzoek naar het gebruik van MOB complex Ulicoten door vleermuizen
Onderzoek naar het gebruik van MOB complex Ulicoten door vleermuizen H.J. Huitema 13 oktober 2009 Rapport van de In opdracht van Dienst Landelijk Gebied regio Zuid Onderzoek naar het gebruik van MOB complex
Nadere informatieQuick scan ecologie. terrein hoek Bladstraat Bogtmanweg Tuitjenhorn. 21 februari 2018
Quick scan ecologie terrein hoek Bladstraat Bogtmanweg Tuitjenhorn 21 februari 2018 1 Quick scan ecologie terrein hoek Bladstraat Bogtmanweg te Tuitjenhorn Auteur Opdrachtgever Foto omslag Philippine Brouwer-Stam,
Nadere informatieNatuurtoets Kop Zuidas
Natuurtoets Kop Zuidas Planteam Groen, ecologie, stedelijke Recreatie en Water Maart 2009 Inhoud Samenvatting... 3 Inleiding... 3 Eerder onderzoek... 3 Begrenzing plangebied... 4 Beschrijving van het gebied...
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8
Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 4 t/m 8. Inhoud:
Nadere informatieAMSTERDAM OPEN AIR FESTIVAL GAASPERPLAS
NATUURBELEVEN AMSTERDAM OPEN AIR FESTIVAL GAASPERPLAS QUICKSCAN FLORA- EN FAUNAWET NatuurBeleven b.v. dr. M. Kuiper Oostermeerkade 6 1184 TV Amstelveen 020/4720777 mark@natuurbeleven.nl Opdrachtgever:
Nadere informatiememo datum: 22 juli 2011
memo aan: van: Buro SRO Laneco datum: 22 juli 2011 betreft: 1 Inleiding Aan de Koterweg te Barneveld is de sloop van een voormalig kruisgebouw voorgenomen. In de plaats hiervan worden 17 zorgappartementen
Nadere informatieSOORTENSTANDAARD VAN DE HUISMUS 2015 PRAKTISCHE UITWERKING A. Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS
SOORTENSTANDAARD VAN DE HUISMUS 2015 PRAKTISCHE UITWERKING A Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS = versie 002 = Door E.F. Karman, voorzitter Stichting Witte Mus HuismusBescherming
Nadere informatieDe Groenzoom Struweelvogels
De Groenzoom Struweelvogels 1 Inhoudsopgave Zanglijster Struweelvogels - Zanglijster 3 - Roodborsttapuit 4 - Kneu 5 - Blauwborst 6 - Patrijs 7 - Rietzanger 8 Zanglijster - Lichte borst met pijlpuntige
Nadere informatieBestrijding exoten. Wettelijke mogelijkheden als gevolg van de wijzigingen aan het Soortenbesluit. Kenniscentrum HVV
Bestrijding exoten Wettelijke mogelijkheden als gevolg van de wijzigingen aan het Soortenbesluit Kenniscentrum HVV Inhoud 1. Besluitvorming: kader en geschiedenis 2. Tijdskader 3. Met welke middelen? 4.
Nadere informatieDORPSBOOMGAARD T MEELDERT. stein initiatief bewoners t Meeldert en omgeving Stein en Elsloo
DORPSBOOMGAARD T MEELDERT stein 2019 initiatief bewoners t Meeldert en omgeving Stein en Elsloo 3-2-2019 DORPSBOOMGAARD T MEELRDERT waar DORPSBOOMGAARD T MEELRDERT aan de slag DORPSBOOMGAARD T MEELDERT
Nadere informatieMUIZEN ONDERZOEK ZOEKSESTRAAT SCHIJF 2012
MUIZEN ONDERZOEK ZOEKSESTRAAT SCHIJF 2012 ZOOGDIERENWERKGROEP KNNV ROOSENDAAL Zoogdierenwerkgroep KNNV afdeling Roosendaal: Bernadet Adriaenssens Linda van Meer Colinda van Oosterhout Wim Stoop Joke Stoop
Nadere informatieLaura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland
Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland Deze onderzoeken waren mogelijk dankzij subsidies van de Provincie Limburg, het Ministerie van Economische Zaken en met toestemming
Nadere informatieGEMEENTE NOORD-BEVELAND. Bijlagenboek Bestemmingsplan Wissenkerke Zuidoost
GEMEENTE NOORD-BEVELAND Bijlagenboek Bestemmingsplan Wissenkerke Zuidoost Vastgesteld door de raad van de gemeente Noord-Beveland bij besluit van 28 oktober 2010, voorzitter, griffier gemeente titel projectnummer
Nadere informatieHuisje, boompje, zwaluwtje
Huisje, boompje, zwaluwtje Help 1 / 3e graad 2 Opdrachten Je kreeg van je juf of meester een grote tekening. Je ziet een landschap waar huiszwaluwen zich niet welkom voelen. Waarom niet? Maak een lijstje
Nadere informatieEekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats
Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieHebben tuinslakken persoonlijkheden? En zijn tuinslakken uit de stad brutaler dan hun soortgenoten op het platteland?
Hebben tuinslakken persoonlijkheden? En zijn tuinslakken uit de stad brutaler dan hun soortgenoten op het platteland? Iedereen met een kat, papegaai, hond of paard als huisdier weet dat dieren, net als
Nadere informatieNotitie quickscan beschermde soorten Prinsejagt-Driehoeksbos te Eindhoven
Gemeente Eindhoven T.a.v. Mw. Babette van de Padt Nachtegaallaan 15 5613 CM Eindhoven Datum: 2 maart 2016 Behandeld door: Johan Zwanenburg Ons kenmerk: P2016/15 Uw kenmerk: Notitie quickscan beschermde
Nadere informatieHet onderzoek van de burgemeester 5/6
Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder
Nadere informatieGPS wandeling over landgoed Rhijnauwen, lengte ongeveer 4 kilometer.
GPS wandeling over landgoed Rhijnauwen, lengte ongeveer 4 kilometer. 1. Start bij de Veldkeuken, Koningslaan 1, 3981 HD Bunnik Coördinaten: N 52.04.052 E 005.10.224 De Veldkeuken: Puur, ambachtelijk &
Nadere informatieklas 3 beeldende vormgeving buitentekenen
ZOEKEN Weet jij wat een zoeker is? Hierboven is er een getekend. Hij wordt gebruikt bij het zoeken naar een geschikt gedeelte om te tekenen. Zo n zoeker heeft brede randen en geeft je als het ware een
Nadere informatieBermenplan Assen. Definitief
Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595
Nadere informatieMateriaal Groen. Deel 3: Groen groeit
Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.
Nadere informatieBoommarters in Sinaai (Oost-Vlaanderen): jong van Madeleine gezenderd
INBO Marternieuws 13 december 2013 Boommarters in Sinaai (Oost-Vlaanderen): jong van Madeleine gezenderd Nieuwe boommarterwaarneming in Overmere-Berlare (Oost-Vlaanderen) Zorg om de bunzing: input Marternetwerk
Nadere informatieSPREEKBEURT VINK VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT VINK l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VINK BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatieNationaal Park Hoge Kempen
!! Nationaal Park Hoge Kempen Wat is een vogel? Wat is het verschil tussen roofvogels en uilen? Zijn er grote verschillen tussen roofvogels? Hoe kan ik roofvogels herkennen? Wat is de grootste roofvogel?
Nadere informatieJe school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens
VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Spreeuw Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er
Nadere informatieHelp de Haagse huismussen
Help de Haagse huismussen Stichting Duurzaam Den Haag Riviervismarkt 5 2513 AM DEN HAAG t 070 364 30 70 info@duurzaamdenhaag.nl www.duurzaamdenhaag.nl Inhoud Haagse Huismus in nood... 2 Het leven van huismussen...
Nadere informatie5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding
5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding 5.1 Inleiding Vanuit de praktijk komen veel vragen over de optimale breedte en structuur
Nadere informatieSchrijven opdracht 3 Kyra Willekes & Joanna Siccama - GAR1-D 22-03-2015
Schrijven opdracht 3 Kyra Willekes & Joanna Siccama - GAR1-D 22-03-2015 Gameplay in het kort (zie ook opdracht 2): - puzzel platformer runner atmosferisch fantasy - 2 delen: in nacht (tutorial) -> zoeken
Nadere informatieLandschappelijke elementen
Welkomstkaarten voor Landschappelijke elementen Gaan voor groen! Behoud en herstel van landschappelijke elementen? Geweldig! Landschappelijke elementen zijn van culturele en historische waarde. Maar ze
Nadere informatieUit het uilenproject, ANV Noorderpark 2009/2010: ------ zelf een nestkast bouwen ----- Bouwtekeningen en instructies nestkasten
1 Uit het uilenproject, ANV Noorderpark 2009/2010: ------ zelf een nestkast bouwen ----- Bouwtekeningen en instructies nestkasten Alle nestkasten kunnen van massief hout worden gemaakt, dit ademt beter
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieOnderzoek boomholtes bij Gramsbergen
Onderzoek boomholtes bij Gramsbergen Datum: 29 augustus 2014 Auteur: Ing. R. Zwerver, Buro Bakker adviesburo voor ecologie BV In opdracht van: Dhr. B. den Dries, Arcadis Algemeen In verband met een ruimtelijke
Nadere informatieDit dier lijkt op mij
Dit dier lijkt op mij Ik heb een vos gekozen omdat ik meestal wel slim ben en soms een beetje sluw ben en als ik boos ben ga ik in de aanval. En ik ben erg nieuwsgierig net als een vos. Gemaakt door Rosalie
Nadere informatieNotitie. Erfbeplantingsplan Heikantseweg 4, Wehl. 1. Inleiding. 2. Uitgangspunten inrichtingsplan
Notitie Erfbeplantingsplan Heikantseweg 4, Wehl Datum: 10 januari 2011 Projectnr.: 09-119B Uw kenmerk: - Contactpersoon: D. (David) Sietses ecogroen advies bv Postbus 625, 8000 AP Zwolle t:038 423 64 64
Nadere informatie(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS
(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS MENSEN, DIEREN EN PLANTEN GROEIEN EEN BEPAALDE PERIODE VAN HUN LEVEN TOT ZE HUN UITEINDELIJKE GROOTTE HEBBEN BEREIKT. BIJ MENSEN EN DIEREN IS MEESTAL WEL TE ZIEN OF
Nadere informatieOnderzoek naar het voorkomen van noordse woelmuis & waterspitsmuis De Hulk & Etersheim 2014
Onderzoek naar het voorkomen van noordse woelmuis & waterspitsmuis De Hulk & Etersheim 2014 D.L. Bekker September 2014 Rapport van het Bureau van de Zoogdiervereniging In opdracht van ARCADIS Nederland
Nadere informatieBever. Laatste bever in Nederland. Over de bever
Bever Laatste bever in Nederland Om te beginnen vertel ik jullie een verhaal over de laatste bever in Nederland! We gaan een eind in de geschiedenis terug, naar het jaar 1825. Een visser voer op de IJssel
Nadere informatieFlora en faunascan Beatrixpark Gemeente Amsterdam
Flora en faunascan Beatrixpark Gemeente Amsterdam Colofon Project: Flora en faunascan, Beatrixpark Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam Onderzoeker: Dick van der Poel Ecoloog, niveau 4 gecertificeerd Telefoon:
Nadere informatieGezocht! fruitdiefjes
Gezocht! fruitdiefjes Bladwijzer Inleiding 3 Identiteitskaart 4-5 Hoe kan je helpen? 6 Bouw je eigen nestkast 7 Heb jij gasten op bezoek? 8 Smullen maar! 9 Nuttige tips voor de ouders 10-11 Er was eens
Nadere informatie7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur
Geluiden Wees 1 minuut helemaal stil. Luister naar de geluiden om je heen. Hoeveel geluiden heb je gehoord? Welke geluiden heb je herkend? Je eigen geur maken Verzamel verschillende soorten blaadjes, mos,
Nadere informatieBeschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS
Inleiding Stadsvogelbeschermers, stadsecologen en ecologische adviesbureaus vragen ons al een aantal jaar om duidelijke informatie over habitat van Huismussen. In dat kader heeft Huismusbescherming NL
Nadere informatieBijlage 2 Landschapsleeskaart en memo
Bijlage 2 Landschapsleeskaart en memo Landschapsleeskaart Verticale samenhang = de uitdrukking van de ondergrond (bodem, water, reliëf) in het landgebruik, de biotopen, de vegetatie etc. Hoe wordt het
Nadere informatieGrote vos Nymphalis polychloros
Nymphalis polychloros Jan Goedbloed Soortbeschrijving De is een grote bruinrode vlinder, behorend tot de familie van de schoenlappers Nymphalidae waar ook, Atalanta, Dagpauwoog, Gehakkelde aurelia en Distelvlinder
Nadere informatieCompensatie en mitigatie voor de vleermuis en de huismus in plangebied Jeruzalem
Compensatie en mitigatie voor de vleermuis en de huismus in plangebied Jeruzalem Planteam Groen, ecologie, Stedelijke recreatie en Water Februari, 2010 Compensatie en mitigatie voor de Gewone dwergvleermuis
Nadere informatieDe stad als leefgebied
Ecologie Vossen die de wijken afspeuren opzoek naar openstaande kippenhokken, wilde eenden die samen met meerkoeten, waterhoenders, nijlganzen, futen en zwanen de sloten en meertjes op fleuren en muizen,
Nadere informatieLandschapselementen; hoe zien ze eruit? 2017
Landschapselementen; hoe zien ze eruit? 2017 Landschapselementen die in aanmerking komen voor de regeling Vouchers voor Landschapselementen bestaan uit inheemse bomen en struiken. Rondom het erf gaat het
Nadere informatieKNNV Zoogdierwerkgroep Voorne
KNNV Zoogdierwerkgroep Voorne Dwergmuis foto Jan Alewijn verslag 83 Muizen onderzoek 2017 Schor Oostvoorne Grote Vlak Duinen van Oostvoorne Derryvliet Holle Mare Waalhoek Idylle Historyland Grasweg Jan
Nadere informatieinhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.
De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13
Nadere informatieDe steenuil in Noordijk
De steenuil in Noordijk Onderzoek in Noordijk Landschapbeheer Nederland, vogelbescherming Nederland, SOVON en STONE voeren het project "Naar een aantrekkelijk leefgebied voor mens en steenuil'uit. In 6
Nadere informatieLente. groep 3, 4 en 5
Lente groep 3, 4 en 5 Inhoud Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad lente 14
Nadere informatieJohan de Wittlaan 2 te Woerden
Johan de Wittlaan 2 te Woerden Actualisatie ecologisch onderzoek V. Nederpel R. de Beer 2012 Opdrachtgever Bolton Ontwikkeling Van der Goes en Groot ecologisch onderzoeks- en adviesbureau Bovendijk 35-G
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3
Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud:
Nadere informatieChecklist toestellen Commissie Agility, Raad van Beheer 1
Hoogtesprong Vleugels De staander moet tenminste 100cm hoog zijn. Het begin van de vleugel begint op tenminste 75 cm hoogte op de staander. De breedte van de vleugel is 40 tot 60 cm. Het mag niet mogelijk
Nadere informatieMeer over de steenuilen. Even voorstellen. Hier wonen ze
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieNIEUWSBRIEF OVER HET JAAR 2012
Plaats hie r uw beric ht. He t be richt hee ft h et m eeste eff ect als u h et nie t lan ger ma akt d an tw ee o f dri e zinn en. NIEUWSBRIEF 1 2012 Was wederom een succesvol Kerkuilen jaar In dit jaar
Nadere informatieMeeuwen in Leiden Voorkom meeuwennesten op uw dak
Meeuwen in Leiden Voorkom meeuwennesten op uw dak In deze folder kunt u lezen hoe voorkomen kan worden dat meeuwen een nest maken op uw dak. De folder geeft informatie over de aanwezigheid van meeuwen
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatie