Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland

Transcriptie

1 Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland Deze onderzoeken waren mogelijk dankzij subsidies van de Provincie Limburg, het Ministerie van Economische Zaken en met toestemming van terreineigenaar Staatsbosbeheer.

2 Soortbeschrijving Slaapmuis Gewicht van ca. 20 gram Lang-levend (3-6 jaar) Omnivoor Hellingbossen Boomgaarden Winterslaap (géén voedselvoorraad) Rode Lijst: EB, Ernstig Bedreigd

3 Sterke achteruitgang < Na 2003 alleen nog Savelsbos?!

4 Relatie met kalk-houdende bodem? Interessante bosgemeenschap (met ondiepe kalk) verdwenen! (Willers, Hommel & Schaminee, 202) Zie ook OBN-rapport 200/dk40-O

5 Wat is er aan de hand? ) Inteelt? 2) Overwintering? 3) Voedsel? Onderzoek overwinteringslocaties (winter ) Analyse uitwerpselen In: Lutra 55 (), Kuipers et al., 202

6 Voedsel analyse Waaruit bestaat het voedsel van de Nederlandse eikelmuis in de zomer en herfst?

7 Uitkomsten voedsel analyse 20% of meer aanwezig 5-20% aanwezig Minder dan 5% aanwezig Miljoenpoten (Diplopoda) Slakken (Gastropoda) Kevers (Coleoptera) Vruchten Zaden Bladeren en/of stengels Vliesvleugeligen (Hymenoptera) Spinnen (Araneae) Hooiwagens (Opiliones) Regenwormen (Lumbricidae) Kleine knaagdieren (Rodentia) Vliegen en muggen (Diptera) Wantsen (Heteroptera) Pseudoschorpioenen (Pseudoscorpiones) Pissebedden (Isopoda) Vlinders (Lepidoptera) Zangvogels (Passeriformes) Meeldraden

8 Voedsel analyse

9 Vergelijking met andere studies 00% 90% 80% 70% Miljoenpoten Kevers Slakken Bramen en frambozen 60% 50% 40% 30% 20% 0% 0% Savelsbos - voorjaar Savelsbos - zomer en herfst Slowakije - zomer en herfst noordwest Spanje - herfst Formentera - voorjaar Coto Donana -herfst

10 Miljoenpoten Groot aandeel in de bodemfauna van vochtige bossen op kalksteen, met goed door de bodem gemengde humus (mull bodems) Veel predatorenmijden miljoenpotenomdat ze giftig zijn, maar de eikelmuis eet ze dus wel. Mogelijk bron van calcium voor eikelmuis Geen winter-voorraad: energie en mineralen?

11 Kortom Afhankelijk van miljoenpoten(?), in ieder geval van rijke bodemfauna met relatief grote ongewervelden Aandacht voor bodemfauna Goed verteerbare humus is belangrijk, pas op voor verbeuking. Strooisel van linde, iep, es en esdoorn is beter. Meer licht in het bos Vergelijking met België?

12 Ruimtegebruik - Voedsel Zender-onderzoek aan 3 individuen in 2009, kortlopend (7 weken) Favoriete locatie in Savelsbos rond (holle) zomereik, bovenaan de helling.

13 Even wisselen Even wisselen

14 Opfrissen: wat is er aan de hand? ) Voedsel? Herstelbeheer 2) Overwintering? 3) Inteelt? Voedsel -> herstelbeheer uitvoeren. Overwintering -> verblijfplaatsen Inteelt -> populatie-omvang?

15 4 dieren gezenderd in Vangstsessie September 202: 5 adulten ~ 25% -> 4 zenders Oktober 202: 2 man & 2 vrouw met een zender

16 Waar zijn de overwinteringslocaties? = 500 meter = 200 meter Alle winter-locaties op maximaal 200 meter van vang-locatie. In holle boom of dassenburcht.

17 Verhuizingen Individu Periode Locatie Man nr. 24 Week 42 Week 43 Week 44 Vrouw 32 Week 42 Week 43 Week 44 Week Week -9 Vrouw 39 Week 42 Week Week 46-2 Man 44 Week 42 Week Week 45-9 Holle weg Holle boom Ondergronds? Dood? Holle weg Holle weg, braam Dassenburcht nr. Dassenburcht nr. 2 Dassenburcht nr. (!) Hellingbos Holle boom Dassenburcht Hellingsbos Holle boom nr. Holle boom nr. 2 Dieren gingen niet in torpor (geen verlaging lichaamstemperatuur)?!

18 Overleving was goed Overleving was goed, 3 van de 4 lange tijd overleefd, maar kleine steekproef. Eikelmuizen leven meerdere jaren, dus terugvangsten zijn mogelijk! Op de foto vrouw 39. Gevangen mei 20 (als sub-adult na e winter). In mei 203 nog steeds aanwezig! -> 3 e jaars vrouw.

19 Terugvangsten verschillende jaren jul-09 mei-0 mei- sep-2 mei-3? aantal individuen x 2x 3x 4x Meeste individuen slechts maal gevangen, enkele meerdere jaren achtereen. Echter, vangen = dieren missen

20 Populatie-omvang sinds 2009 aantal / / vallen?? adult subadult juveniel nieuw terugvangst binnen jaar terugvangst voorgaande jaren geschat aantal dieren? spreiding aantal dieren Populatie lijkt stabiel rond de ca. 60 (40-90) individuen

21 Monitoringsvoorstel 00 kasten in Savelsbos plus jaarlijks vangronde (2 weken) Op nog eens 4 potentiële locaties: 25 extra kasten. Aandachtspunten: minimaal 5 jaar monitoren (vangen en kasten-controle), Gewichtsverloop najaar-voorjaar (automatische weegschaal), Nieuwe meldingen nalopen (telmee.nl/waarneming.nl/waarnemingen.be)

22 Zijn er nog vragen? Met dank aan: Dick Bekker, Wesley Overman, Sil Westra, Johan Thissen, Rob Koelman, Jasja Dekker, Arnold Bakker, Paul Voskamp, Ingrid van Westerlaak, Patrick Kloet, Rian Pulles, Gerard Müskens, Rob Geraeds, Johan Staelens, San Claessens, Linda Bekkers, Marten Geertsema, Henk Siepel en Linda van Turnhout.