11VB. Potentiële LVB-slachtoffers loverboys/mensenhandel in beeld. Prototype

Transcriptie

1 11VB Potentiële LVB-slachtoffers loverboys/mensenhandel in beeld Met 11 aandachtsgebieden en signalerings om te bepalen of een LVB-jongere risico loopt om seksueel uitgebuit te worden. Urmond, 11 december 2018 Prototype 1

2 Inleiding Dit signaleringsinstrument draagt de titel 11VB en is ontwikkeld om potentiële loverboyslachtoffers met een licht verstandelijke beperking (LVB) te signaleren. LVB ers lopen zeer groot risico om ingezet te worden voor prostitutie en andere criminele activiteiten. Vroegsignalering biedt de mogelijkheid een gericht hulpverlenings- en interventieprogramma te ontwikkelen. De Stichting Koraal en de gemeente Weert zijn initiatiefnemers en hebben dit samen met het Bureau Jeugdzorg Limburg, de Stichting Veilig Thuis Noord- en Midden-Limburg en het Openbaar Ministerie verder uitgewerkt. Er is vanuit eigen expertise naar een concreet resultaat gewerkt. Het signaleringsinstrument is gebaseerd op de werkwijze van de loverboy en op innerlijke en uiterlijke gedragskenmerken en fysieke signalen van potentiële slachtoffers met een LVB. Het project draagt bij aan het voorkomen van slachtofferschap. Het signaleringsinstrument is gebaseerd op 11 aandachtsgebieden die nader zijn uitgewerkt op motivatie, gedragskenmerken, ernst en frequentie per indicator. Hierop kan afzonderlijk of in combinatie met de andere risico- gescoord worden. Het risiconiveau voor een LVB-jongere kan alsdan hieruit afgeleid worden. Het eerste prototype (testmodel) is door professionals vanuit Koraal, Bureau Jeugdzorg Limburg, William Schrikker Groep, de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM) en ervaringsdeskundige Mohini Awadhpersad voor de zomervakantie 2018 uitgewerkt. Vervolgens is het testmodel 11VB in de tweede helft van 2018 verder doorontwikkeld tot een signaleringsinstrument op basis waarvan een voorspelling kan worden gedaan in hoeverre een LVB-jongere risico loopt om slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting. Hiertoe zijn de volgende stappen gezet: 1. Literatuurstudie 2. Inventarisatie voorlichting en interventies specifiek voor de doelgroep potentiële LVB- slachtoffers 3. Betrekken van slachtoffers en professionals 4. Analyse rechtspraak.nl voor de daders Ad 1: Het testmodel 11VB is getoetst aan de literatuur in binnen en buitenland en aan vergelijkbare signaleringsinstrumenten. Dit onderzoek is uitgevoerd door studenten Pedagogiek van de Fontys Hogeschool in het kader van hun Minor Orthopedagogiek Een presentatie van het rapport is als bijlage toegevoegd. Ad 2: Er is een inventarisatie van alle voorlichtingsmiddelen en trainingen gemaakt die gericht zijn op het voorkomen van LVB-slachtofferschap van loverboys/mensenhandel en onderzocht in hoeverre deze middelen aansluitbaar zijn of te maken zijn ter ondersteuning van het signaleringsinstrument 11VB. Deze inventarisatie is uitgevoerd door studenten Pedagogiek van de Fontys Hogeschool in het kader van hun Minor Orthopedagogiek Een presentatie van het rapport is als bijlage toegevoegd. 2

3 Ad 3: Het testmodel 11VB is voorgelegd aan slachtoffers in de vorm van persoonlijke interviews. Ook zijn deskundigen geraadpleegd en om hun feedback gevraagd. Waaronder: Therese van Amelsvoort MD PhD, Professor Transitional Psychiatry Maastricht University dr. Dilana Schaafsma, Associate lector/researcher Fontys Hogeschool dr. Karin Nijhof, Senior onderzoeker Pluryn/Radboud Universiteit Nijmegen Ieke de Vries, promovenda Boston University, voormalig adviseur Nationaal Rapporteur Mensenhandel Ad 4: Om ook zicht te krijgen op de daderkant zijn, vanwege de betrouwbaarheid van de geleverde informatie, 24 strafzaken geanalyseerd die te maken hebben met seksueel grensoverschrijdend gedrag/slachtofferschap van loverboys waarbij LVB-slachtoffers betrokken zijn. In de analyse ligt de focus op. Het onderzoek is uitgevoerd door Martijn Muijsers, Master student Computer Science & Engineering TU Eindhoven. Het rapport is als bijlage toegevoegd. Bij de ontwikkeling van het prototype 11VB is ook gebruik gemaakt van de signalenlijst van de Nationale Politie voor de prostitutiecontrole en vroegsignalering slachtoffers loverboys, de Aanwijzing Aanpak Mensenhandel J&V, de richtlijn van het college van Procureurs-Generaal voor de Opsporing en Vervolging van Mensenhandel, het handboek Verkocht van Prostitutie Maatschappelijk Werk, de signalenlijst Jeugdprostitutie van de gemeente Eindhoven en het meest actuele rapport van het Expertisecentrum Mensenhandel over slachtoffers met een LVB (april 2018). Samen tegen Mensenhandel Het is verheugend te constateren dat de minister van Justitie en Veiligheid, in zijn brief aan de Tweede Kamer van 14 november 2018 waarin hij de Veiligheidsagenda voor de komende vier jaar toelicht, nadrukkelijk gewag maakt van het belang van vroegsignalering van slachtoffers van Loverboys/Mensenhandel. Hij vindt het nodig dat vroegsignalering op dit vlak wordt versterkt en geborgd. Hij verwijst in zijn brief naar het meest actuele rapport van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel: Samen tegen Mensenhandel. Hierin wordt bevestigd dat zowel professionals als burgers onvoldoende in staat zijn om de signalen op te pakken van (potentieel) slachtofferschap van loverboys. We weten uit het onderzoek van Fontys (ad 2) dat de LVB-meisjes hoog risico lopen om in handen te vallen van seksuele uitbuiters en dat er op dit vlak praktisch geen interventie- en voorlichtingsmateriaal voorhanden is. Het voorliggende signaleringsinstrument 11VB voldoet op dit vlak aan de oproep van de minister en verdient een doorontwikkeling tot een volwaardig en gevalideerd instrument. Zo kunnen we werken aan bewustwording en opleiding bij docenten in het VSO-onderwijs. Maar ook op termijn bij nieuwe beroepsgroepen die een belangrijke rol kunnen spelen in de signalering die tot nu toe onvoldoende betrokken en opgeleid zijn zoals: publiek, Politie, KMar, inspectie SWZ, medische professionals, lokale ambtenaren en bedrijven. 3

4 Doelen Leraren VSO en leerplichtambtenaren zijn in staat om vroegtijdig (potentieel) slachtofferschap bij jongeren met een LVB te signaleren. Er wordt een bijdrage geleverd dat LVB-jongeren minder slachtoffer van loverboy/ mensenhandelpraktijken worden. Er bestaat een gevalideerd signaleringsinstrument om het risico in te schatten of een LVB er in handen kan vallen van een loverboy/mensenhandelaar. Er bestaan gevalideerde doelgroepgerichte voorlichtingsmethodieken en interventies om LVB-jongeren uit handen te houden van loverboys/mensenhandelaren. Er bestaat een adequate opvolging (handelingsperspectief) bij verhoogd risico. Begrippenkader Mensenhandel Mensenhandel is het (in ruime zin) dwingen van mensen om zich beschikbaar te stellen tot het verlenen van (seksuele) diensten of arbeid of eigen organen beschikbaar te stellen. Het onder dwang brengen en houden van een minderjarige in de prostitutie is per definitie strafbaar en ook een strafverzwarende omstandigheid. Mensenhandel is een van de zwaarste delicten die beschreven staan in het Wetboek van Strafrecht omdat het om feiten gaat gericht tegen de persoonlijke vrijheid van mensen, waarmee hoge (illegale) winsten worden gegenereerd en er op grove wijze slachtoffers worden gemaakt. Kern van het delict mensenhandel vormt de uitbuiting, misleiding, dwang en aantasting van de integriteit en persoonlijke vrijheid van de persoon. Loverboys Dit zijn pooiers, die jongeren emotioneel en sociaal afhankelijk maken met als doel ze in de prostitutie te werk te stellen en hun verdiensten te confisqueren. De introductie in de prostitutie en de daaropvolgende uitbuiting, vinden plaats door middel van emotionele manipulatie en gaan vaak gepaard met fysieke bedreiging of mishandeling. Typerend daarbij is dat de gehanteerde methode een zodanige invloed heeft op de jongeren dat zij zich in beginsel niet bewust zijn van de misbruikrelatie. Het begrip loverboy verwijst naar de dwangstrategie die de jongens/pooiers toepassen om meisjes en jonge vrouwen aan te zetten tot prostitutie door hen te misleiden en in een afhankelijkheidsrelatie te brengen en te houden. Bijvoorbeeld door het voorwenden van een liefdesrelatie, sociale isolering, chantage of het doen aan gaan van schulden. Van liefde is geen sprake. 4

5 Daders Een voorlopige eerste aanzet tot een daderprofiel wordt gegeven in Loverboys: feiten en cijfers, een quickscan van Anke van Dijke en Linda Terpstra. Uit hun onderzoeksproject, waarin zij negen portretten van slachtoffers en tien van loverboys optekenden, komt het volgende daderbeeld naar voren: Loverboys zijn Nederlandse jongemannen met een (veelal) allochtone achtergrond, in de leeftijd tussen de 20 en 30 jaar, die meisjes voor hen in de prostitutie hebben werken. De daders hebben veelal een laag opleidingsniveau en een niet afgeronde opleiding. Zij zijn al op jonge leeftijd aan een criminele carrière begonnen en bekend bij politie en justitie voor geweldsdelicten, vermogensdelicten en andere delicten en hebben verschillende veroordelingen op hun naam staan. Loverboys rechtvaardigen zich door de verantwoordelijkheid voor hun daden bij anderen neer te leggen of bij de omstandigheden waarin zij verkeren. Ze zijn uit op macht en veel geld en hebben weinig respect voor meisjes en weinig inlevingsvermogen ten aanzien van de meiden waarmee ze een relatie onderhouden. Loverboys zijn sociaal vaardig, zijn meesters in het manipuleren en hebben geen schuldgevoelens. Ze maken onderdeel uit van een netwerk en bezetten louter uitvoerende posities. Vijftig procent van de ronselactiviteiten verloopt via het internet (social media). Slachtoffers worden momenteel sneller en gewelddadiger benaderd. Er is nog wel sprake van verleiding maar slaat veel sneller om in gewelddadige bedreiging, chantage en manipulatie. Potentiële Slachtoffers LVB Ten aanzien van slachtoffers wordt door hulpverleners en justitiepartners vaak het volgende beeld weergegeven: slachtoffers of jongeren die een verhoogd risico lopen staan niet sterk in hun schoenen, hebben een laag opleidingsniveau of een niet afgeronde opleiding, komen uit gebroken gezinnen of hebben een ontwrichte jeugd gehad bijvoorbeeld door mishandeling of seksueel misbruik. Jongeren met een LVB lopen aanzienlijk meer kans om slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting. Het is zeer aannemelijk dat deze groep jongeren kwetsbaar is. Het gaat immers om jongeren met een sociaal, maatschappelijk en emotionele achterstand. Kenmerkend is hun houding ten opzichte van zichzelf. Kwetsbare jongeren hebben vaak een lage zelfwaardering, hebben (nog) geen eigen identiteit, en hebben een weinig realistisch zelfbeeld (over of onderschatten zichzelf) of wereldbeeld. 5

6 Meisjes en jongens Zowel meisjes als jongens kunnen slachtoffer worden van mensenhandel en daarmee gepaard gaande seksuele uitbuiting of het aanzetten tot andere criminele activiteiten. Op basis van onderzoek zijn (risico) profielen van meisjes- en jongensslachtoffers bekend. Meisjes Vaak wordt uitgegaan van vijf profielen van meisjesslachtoffers van loverboys. Dit zijn ook risicoprofielen voor meisjes die nog geen slachtoffer zijn (potentiële slachtoffers). Faseproblematiek: meisjes met heftig pubergedrag (uit de hand gelopen conflicten met ouders, leven tussen twee culturen, foute jongen op fout moment ontmoet). Zeer beïnvloedbare meisjes: bijvoorbeeld meisjes met een licht verstandelijke beperking, meisjes met een psychiatrisch beeld, meisjes met een afhankelijkheidsstoornis in ontwikkeling of naïviteit als gevolg van een zeer beschermde opvoeding (religie, taboe seksualiteit, cultuur, type ouder). Getraumatiseerde meisjes: meisjes met traumatische ervaringen zoals door seksueel misbruik. Multiproblem: ouders en dus ook kind hebben op verschillende gebieden langdurig problemen zoals: verslaving, psychiatrie, vroege hechtingsproblemen, seksueel misbruik en andere trauma s, zwervend, schulden, huiselijk geweld. Eergerelateerd: meisjes uit gezinnen waarin eer voorop staat waardoor ze bijvoorbeeld chantabel kunnen zijn wanneer zij met een jongen naar bed zijn geweest. Jongens Over de aard en omvang van jongens die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting en mensenhandel is nog weinig bekend. De problematiek speelt zich, mogelijk nog meer dan bij meisjes, in het verborgene af. In de samenleving is er nog weinig bekendheid mee en binnen hulpverleningsorganisaties is er nog weinig deskundigheid. Regioplan onderzocht de problematiek in samenwerking met Shop Den Haag in opdracht van het ministerie van VWS. De tijdens het onderzoek verzamelde casuïstiek leidde tot drie profielen: Klassiek: de jongen is gevoelig voor geld, vaak homoseksueel of biseksueel en bij de ouders en/of familie van de jongen rust vaak een zwaar stigma op mannenseks en mannenprostitutie. Overlevingsmodus: de jongen leeft niet meer bij zijn ouders; zijn ouders zijn bijvoorbeeld gescheiden, hebben hem in de steek gelaten of zijn overleden. De jongen heeft te maken met een ernstige afhankelijkheid, zoals drugsverslaving, hoge schulden of dakloosheid. De jongen is van dag tot dag aan het overleven. Eer en stigma gerelateerd bij coming out: de jongen is homoseksueel en bezig met zijn persoonlijke coming out. Hij leeft in een streng religieuze of autoritaire opvoedingsomgeving waarin zijn homoseksuele geaardheid onbespreekbaar is. Hij zoekt heimelijk betaalde en/of niet betaalde seksuele contacten met (oudere) mannen via het internet en sociale media of anders in zijn omgeving. Er is een verhoogde dreiging van geweldpleging. 6

7 Licht Verstandelijke Beperking (LVB) Er bestaan een aantal verschillende definities van het begrip licht verstandelijke beperking. In Nederland wordt veelal gesproken over een LVB als bij een persoon een IQ tussen de 50 en 85 is vastgesteld in combinatie met een beperkt sociaal aanpassingsvermogen (bijvoorbeeld problemen met zelf reizen, eigen beheer van financiën en eventueel bijkomende problematiek zoals arbeidsongeschiktheid, problematische opvoeding. Het begrip beperking kan worden gedefinieerd als: iedere vermindering of afwezigheid (ten gevolge van een stoornis) van de mogelijkheid tot een voor de mens normale activiteit (zoals het kopen van een treinkaartje, het betalen van rekeningen en het vinden van woonruimte en een baan), maar waartoe de persoon met enige hulp wel in staat is. Bij een handicap is dit laatste in principe niet het geval. Minderjarig/meerderjarig Minderjarig is volgens het woordenboek: jonger dan 18 jaar, juridisch nog niet zelfstandig. Meerderjarig wordt gedefinieerd als: de leeftijd bereikt hebbend waarop men beslissingsbevoegdheid krijgt. Er ontstaan veel problemen doordat de kalenderleeftijd van een persoon met LVB niet gelijk loopt met zijn cognitieve en emotionele ontwikkeling. Mensen met een LVB zien er normaal uit voor hun kalenderleeftijd, maar gedragen zich als een kind en hebben een kinderlijke manier van denken. De vraag is daarom of het juist is te spreken over minderjarige slachtoffers met een LVB. Diverse gesprekspartners stelden de vraag of je een slachtoffer van mensenhandel met LVB met een kalenderleeftijd van bijvoorbeeld 25 jaar anders moet behandelen dan een 12-jarig slachtoffer mensenhandel (met of zonder LVB). Als iemand met een LVB moeite heeft om te begrijpen wat een politieambtenaar vraagt, is dit dan gebonden aan kalenderleeftijd? Of is de kalenderleeftijd niet relevant en dient gekeken te worden naar de cognitieve en emotionele leeftijd? Dit is een complex probleem, doordat de lichamelijke, cognitieve en emotionele ontwikkeling bij slachtoffers met een LVB flink uiteenlopen. Quick Reference Card LVB er Er is geen duidelijk beeld te geven van het aantal slachtoffers mensenhandel dat een LVB heeft: een eventueel vastgestelde LVB wordt bij slachtoffers mensenhandel namelijk niet geregistreerd (privacygevoelige medische informatie). Berichten van betrokken professionals lijken te duiden op een toename van het aantal slachtoffers met een LVB. Kans op toekomstige registratie lijkt zeer klein. Een licht verstandelijke beperking kan worden vastgesteld door een combinatie van een relatief laag IQ (50-85) met een beperkt aanpassingsvermogen (en eventueel bijkomende problematiek). Er zijn meer definities, die onderling op details verschillen. Het kan worden vastgesteld door middel van een test, met behulp van een screening of door een inschatting van een ervaren professional. Een test is het nauwkeurigst, maar kost ook meer tijd en geld. Bij personen met een niet westerse culturele achtergrond is een LVB moeilijker vast te stellen. Hun beperkingen kunnen het gevolg zijn van een LVB, maar ook van hun andere culturele achtergrond. 7

8 Door de aard van hun beperking zijn jongeren met een LVB extra kwetsbaar en lopen zij een groter risico om slachtoffer van mensenhandel te worden. Jongeren met een LVB zien er vaak normaal uit voor hun kalenderleeftijd, maar hun verstandelijke en sociale vermogens komen vaak niet verder dan die van iemand in de basisschoolleeftijd of een jonge puber. Meestal wordt iemand met een LVB niet op het eerste gezicht herkend. Pas als je zo iemand wat beter leert kennen gaan je dingen opvallen. Jongeren met een LVB zijn vaak erg handig in het verbergen van hun beperking voor de buitenwereld. Niet iedere jongere met LVB is hetzelfde. Het kan zich op verschillende manieren uiten. Er is ook geen standaardoplossing voor het omgaan met deze jongeren. Jongeren met een LVB hebben moeite met het verwerken van informatie: ze snappen dingen minder snel en minder goed. Ze hebben een minder ontwikkeld geheugen. Jongeren met een LVB hebben een beperkte woordenschat en kunnen zich minder goed uitdrukken. Jongeren met een LVB vinden het (als gevolg van hun beperking) moeilijk hun eigen (seksuele) grenzen en die van anderen te herkennen en te respecteren. Veel jongeren met een LVB zijn makkelijk te beïnvloeden: door goede ondersteuning voorkom je mogelijk risicovolle situaties. Hoe eerder een LVB wordt onderkend, hoe eerder de communicatie op het juiste niveau kan worden ingestoken en hoe groter de kans op bruikbare verklaringen van het slachtoffer. Negatieve ervaringen in het sociale verkeer dragen bij aan een negatief zelfbeeld en verminderd zelfvertrouwen van mensen met een LVB. Jongeren met een LVB zijn soms boos uit pure machteloosheid. Communicatietips LVB Zorg je voor korte, duidelijke communicatie. Gebruik je geen beeldspraak of ironie in je gesprek (humor wordt door mensen met een LVB vaak niet herkend en letterlijk genomen). Vertoon consequent gedrag. Luister je extra goed; herhaal je je boodschap een aantal malen. Controleer je of je boodschap duidelijk is; leg je afspraken goed vast en maak zo nodig een stappenplan. Zorg je dat je voldoende tijd neemt. Schakel je als dat nodig is deskundige hulp in. Slachtoffers mensenhandel zonder verstandelijke beperkingen vragen vaak al een aangepaste benadering vanwege mogelijke trauma s. Bij (mogelijke) slachtoffers met een LVB geldt dit des te meer. Bij personen met een LVB moet je ernstig rekening houden met incoherente verklaringen. Dat wil niet zeggen dat hun verhaal niet klopt. Horen met oog voor de LVB kan bepalend zijn om bruikbare informatie te verzamelen. 8

9 Communicatierisico s bij LVB ers Neiging om vragen bevestigend te beantwoorden (geen nee zeggen). Gevoelig voor sturende vragen en suggestie. Neiging om te willen voldoen aan verwachtingen. Neiging op te kijken naar autoriteit. Neiging tot het veranderen van antwoorden wanneer vragen herhaald worden (het eerste antwoord was blijkbaar niet goed). Geheugenzwakte en wantrouwen eigen geheugen. Risico op verwarring tussen verbeelding en werkelijkheid. Moeite met het structureren van een verhaal. Moeite met plaatsen van gebeurtenissen in de tijd. Moeite met het overzien van de gevolgen van een valse bekentenis. Toelichting op het gebruik van 11VB Het signaleringsinstrument is gebaseerd op 11 aandachtsgebieden die op de volgende pagina nader zijn uitgewerkt op motivatie, gedragskenmerken en ernst/frequentie per indicator. Hierop kan afzonderlijk of in combinatie met de andere risico gescoord worden. Het risiconiveau voor een LVB-jongere kan alsdan hieruit afgeleid worden. Per aandachtsgebied zijn de verschillende signalerings. Er wordt gescoord op Ernst/ Frequentie. Per signaleringsindicator mogen er totaal maximaal 10 punten worden toegekend. Berekenen van de eindscore per aandachtgebied Stel dat je bij een aandachtsgebied op 3 van de 4 scoort, dan wordt het eindtotaal van het aandachtsgebied gedeeld door dit aantal (3). Wordt er slechts op 2 gescoord dan wordt het totaal door 2 gedeeld. Kun je niet scoren op één of meer omdat het niet voorkomt of omdat je het niet weet: dan vul je NIETS in. Van de totaalscore van de aandachtgebieden wordt de score van de beschermende factoren in mindering gebracht. Bij een score van boven de 60 is er sprake van een verhoogd risico om slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting. Ernst/ Frequentie Totaal 21 : 3 = 7 Maximaal 10 per signaleringsindicator! 9

10 11 aandachtsgebieden en signalerings 1 Social media Per signaleringsindicator Hierbij gaat het om een plotseling en onverklaarbare is de maximale score 10 verandering in het gebruik van social media. Er is sprake van verandering in frequentie en intensiteit van telefoongesprekken. Er is sprake van slachtofferschap van sexting of sextortion. Er is sprake van een verandering in afhankelijkheid van telefoon; in paniek raken bij onbereikbaar zijn. Jongere maakt overdreven pikante/uitdagende selfies. Ernst/ Frequentie Totaal 2 Cultuurbepaalde risicofactoren Jongeren uit gezinnen waarin eer voorop staat waardoor ze bijvoorbeeld chantabel kunnen zijn wanneer zij met een partner naar bed zijn geweest. Er is sprake van weinig bewegingsruimte. Er zijn signalen van Voodoo. Het dragen van uitingen van bescherming tegen het boze oog (Fatima handje). Zichtbaar afstand nemen van religieuze en gezins- (culturele) principes + milieu door het dragen van afwijkende kleding, het aanbrengen van lichaamsbedrukkingen en verbale uitingen. Er is sprake van LHBTI-signalen (Lesbiennes, homo s, transgenders en intersekse personen). 3 Multiproblem problematiek Ouders en dus ook kind hebben op verschillende gebieden langdurig problemen zoals: verslaving, vroege hechtingsproblemen, seksueel misbruik en andere trauma s, zwervend, schulden, huiselijk geweld. Er is sprake van een (v)echtscheiding. Er is sprake van huiselijk geweld. Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Door absurde tekeningen over seks, het verbaal uiten van seksuele absurditeiten en het fysiek tonen van absurde seksualiteit. Er is sprake van middelenafhankelijkheid (horen, zien, ruiken). Er zijn financiële problemen; zichtbaar via: kleding, voeding, schoolreisjes, jeugdsportfonds. De jongere en/of zijn ouders hebben een langdurige hulpverleningsgeschiedenis. 4 Zelfstandige bewegingsvrijheid Hieronder worden verstaan: kenmerken die duiden op afhankelijkheid in relaties en eigen positie. Het is bekend dat het ontbreken van bewegingsvrijheid kan leiden tot dwanggedrag, apathie en pessimisme. De jongere vertoont claim- en dwanggedrag. De jongere durft niet alleen ergens naartoe te gaan. De jongere vertoont pleasend/sociaal wenselijk gedrag. Er is sprake van kenmerken die duiden op afhankelijkheidsrelatie: slaafse houding t.o.v. vriend(in), eigendomskenmerken zoals tatoeages, brandmerken en niet verwijderbare ring. 5 Sociale contacten Er is sprake van een zichtbaar veranderend patroon in de omgang met bestaande vrienden en de tot nu toe sociale omgeving. Er is minder contact met bestaande vrienden en vriendinnen. Er is veel toenemend contact met oudere mannen of vrouwen. Er is contact met personen uit het criminele circuit. Er wordt gesproken over zogenaamde volwassen onderwerpen die niet horen bij de leeftijd en het niveau van de jongere. Er is plotseling belangstelling voor bepaalde jongens of meisjes. 6 Schoolverzuim / schooluitval Schoolverzuim en schooluitval zijn belangrijke voor risico op slachtofferschap seksuele uitbuiting. Bij deze moet er sprake zijn van opvallend en niet verklaarbaar schoolverzuim of schooluitval. Er is sprake van te laat komen en eerder vertrekken. Briefjes worden op doorzichtige manier vervalst. Jongere is met name op vrijdag en op maandag afwezig. Er is vanuit school een moeizaam contact met de ouders. De jongere is met name in de pauze van het terrein. De jongere krijgt vaker een schorsing en verdwijnt van de radar = spookleerling.

11 Wegloopgedrag Een loverboy probeert een wig te drijven tussen zijn potentieel slachtoffer en zijn omgeving. Het meisje of jongen wordt langzaam losgeweekt en geïsoleerd uit de normale omgeving (school, thuis, vriendenkring, werk, etc.). Dit leidt tot een totale afhankelijkheid en wegloopgedrag, schoolverzuim en andere sociale contacten. De jongere onttrekt zich aan het ouderlijk gezag. Er is geen zicht op waar de jongere verblijft. Gedrag(verandering) Het gaat hier om plotselinge en (deels) onverklaarbare gedragsveranderingen. Elke opvallende gedragsverandering zal per situatie afgewogen moeten worden. Jongere is agressief, teruggetrokken of juist stoer. Kleedt zich opeens totaal anders. Er is sprake van dissociatief gedrag; een verlaagd bewustzijn. De gedachten, gevoelens en herinneringen zijn niet van jezelf. Er is sprake van plotselinge angst of agressie. Er is sprake van vechten, vluchten of letterlijk stilvallen. Er is sprake van automutilatie en/of andere vormen van destructief gedrag. Er is sprake van drugsgebruik bij de jongere. Vertekend beeld van relaties / reddersrol / seks Jongeren hebben door hetgeen zij zien op internet vaak een vertekend beeld over seks, liefde en relaties. Bij LVB-jongeren kan dit een versterkend effect hebben. Er zijn voorbeelden dat LVB-kinderen door hun ouders wordt voorgehouden dat orale seks geen seks is. Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen de relatie die de LVB er onderhoudt. Er is sprake van obsessie met betrekking tot seksualiteit. Jongere wil niet spreken over seks. Het is een taboe. Er bestaat een verstoord patronenbeeld van waarden en normen binnen relaties, LVB-meiden die zeggen: Een klap hoort er toch bij. Gezondheidsklachten De huisarts zegt dat ik niet beschadigd ben van binnen. Maar waarom heb ik dan zo n pijn in mijn onderbuik? Een citaat uit een relaas van een meisje dat in de molen zat om geronseld te worden voor gedwongen prostitutie, maar op tijd uit het circuit is getrokken. Er is sprake van herhaaldelijke en opvallende gezondheidsklachten zoals soa, blaasontsteking, buikpijn, pijn/bloed aan anus of vagina, menstruatieklachten, pijn in bovenbenen en moeilijk lopen. Er is sprake van zwangerschap, gewichtsverlies, hoofdpijn, vermoeidheid. Ernst/Frequentie Totaal 11 Overige Signalen Het gaat hier om signalen die niet direct vallen onder de tien hierboven genoemd, maar toch bepalend kunnen zijn om het risico in te schatten. Deze kunnen door beoordelaar zelf ingevuld en gescoord worden. Totaal score aandachtsgebieden en signalerings Beschermende factoren Beschermende factoren verminderen het risico voor een LVB er om slachtoffer te worden van een loverboy/mensenhandelaar. Hieronder zijn deze uitgesplitst in beschermende factoren voor het kind, de ouder en de sociale omgeving. Kenmerken LVB er 1 Voldoende zelfwaardering en zelfvertrouwen, en gemakkelijk temperament en het besef dat men zelf kan bijdragen aan het voorkomen en oplossen van problemen. 2 Bovengemiddeld intelligent ten opzichte van andere LVB- klasgenoten. 3 Soepel kunnen aanpassen aan de omstandigheden. 4 Bovengemiddeld sociale competenties ten opzichte van andere LVB- klasgenoten Het besef dat men zelf kan bijdragen aan het voorkomen en oplossen van problemen. 5 Positieve relaties met leeftijdsgenoten en sterke band met school. Kenmerken ouder 6 Harmonieuze relatie met de partner/ stabiel gezin met warme en affectie van eigen ouders. 7 Praktische en emotionele steun vanuit het sociale netwerk. 8 Kennis over opvoeding en de bereidheid om hulp te accepteren. Per beschermende factor 10 Kenmerken sociale omgeving 9 Positieve onderlinge relaties in het gezin. 10 Het vermogen om conflicten op te lossen. 11 Sterke cohesie in gezin en sociale omgeving, zoals de (buurt)gemeenschap, de kerk en de school. Score beschermende factoren -/- Bij een score van boven de 60 is er sprake van een verhoogd risico om slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting.

12 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Partners: Ministerie van Justitie en Veiligheid 12 Vormgeving: Maarten Slooves grafische vormgeving, Grave