Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie

Transcriptie

1 Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie 7 De Nederlandse samenvattende handleiding van de OPHI-II (versie 2.1) Occupational Performance History Interview-II NL Rosa Baaijen Junioradviseur Jane Boon Junioradviseur Eric Tigchelaar Senioradviseur In opdracht van het Expertise Centrum Ergotherapie, drs. M.C. Pol.

2 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie.

3 Model Of Human Occupation Occupational Performance History Interview-II NL Occupational Performance History Interview II (OPHI-II) Projectgroep (1998) J. A. C. Verhoef A. Verschuur A. Kinébanian C. Thomas (Vertaling en bewerking) Occupational Performance History Interview II NL ( versie 2.1) Projectgroep (2008) R. I. Baaijen Junioradviseur J. A. Boon Junioradviseur E. Tigchelaar Senioradviseur drs. M. C. Pol Opdrachtgever (Vertaling en bewerking) OCCUPATIONAL PERFORMANCE HISTORY INTERVIEW II OPHI-II versie 2.1 (2004) G. Kielhofner, T. Mallinson C. Crawford, M. Nowak, M. Rigby, A. Henry, D. Walens Expertise Centrum Ergotherapie september 2008 Amsterdam: Tel.: Fax: E.Tigchelaar@hva.nl University of Illinois at Chicago: Website: moho.uic.edu Hogeschool van Amsterdam Niets uit deze publicatie mag gewijzigd worden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Alleen de Nederlandse formulieren uit de handleiding mogen voor eigen gebruik gekopieerd worden. De formulieren uit de Amerikaanse handleiding mogen niet gekopieerd worden in verband met auteursrecht. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie.

4 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie.

5 Model Of Human Occupation Voorwoord Na twintig weken is deze definitieve handleiding tot stand gekomen met behulp van docenten, ergotherapeuten en cliënten. Zonder de hulp van deze betrokkenen was het niet mogelijk geweest om deze handleiding toepasbaar en bruikbaar te maken voor de Nederlandse ergotherapie. Tijdens de pilot, waarin de ergotherapeuten de toegepast hebben in de praktijk, is naar voren gekomen dat het instrument helpt om levensverhalen van cliënten te waarderen en te interpreteren. Dit biedt een handvat om aan te sluiten bij hun belevingswereld en geeft een goede beschrijving van de diepgaande ervaringen van cliënten. De levensverhalen laten zien wat mensen bezighoudt en zijn een bron voor nieuwe ideeën en perspectieven. Cliënten voelen zich gehoord en ergotherapeuten krijgen beter zicht op de behandeldoelen en interventies die bij de persoon aansluiten. Wij willen alle ergotherapeuten en cliënten hartelijk bedanken voor het deelnemen aan dit project. De kritische blik, enthousiasme, ervaring, deskundigheid en adviezen van de ergotherapeuten hebben een belangrijke bijdrage geleverd waardoor de handleiding bruikbaar en toepasbaar is geworden voor de Nederlandse ergotherapie. Dit stellen wij zeer op prijs. Wij hebben met veel plezier samengewerkt met de deelnemende ergotherapeuten. Ook willen wij de overige deskundigen die wij geraadpleegd hebben hartelijk bedanken voor hun bijdrage aan dit project. Voor een overzicht van alle betrokkenen verwijzen wij naar Bijlage 1 (p.50) van deze handleiding. Tijdens de evaluaties met de deelnemende ergotherapeuten is gebleken dat de een bruikbaar en flexibel instrument is, voornamelijk bij cliënten die langdurig in behandeling zijn. Wij wensen u veel succes bij het gebruik van de. Junioradviseurs Rosa Baaijen Jane Boon Senioradviseur Dhr. E. Tigchelaar Opdrachtgever Drs. M. C. Pol Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie.

6 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie.

7 Model Of Human Occupation Inhoudsopgave Inleiding 3 DEEL 1 Theoretische basis 5 1 Model Of Human Occupation Relatie tussen OPHI en MOHO Basisconcepten van MOHO Participatie, uitvoering en vaardigheid Handelingsidentiteit, -competentie en situaties 10 2 Uitgangspunten Multinationaal en multicultureel Georiënteerd op de praktijk Focus op het handelen Cliëntgericht werken Holistische visie Evidence-based Aanvullen van andere modellen en theorieën 13 3 Geschiedenis van de OPHI Herkomst en ontwikkeling van de OPHI 15 DEEL 2 Handleiding 17 4 Kort overzicht 19 5 De Doel van de Doelgroep en situaties voor de 22 6 Het interview Waarde van het interview Opmaak van het interview Benaderingswijze Werkwijze van het interview 26 7 Het scoren Waarde van de scoreschalen De drie scoreschalen Onderdelen van de scoreschalen Stappen in het scoren 34 8 Het verhaal over de levensgeschiedenis Waarde van het verhaal over de levensgeschiedenis Het schrijven van het verhaal over de levensgeschiedenis Stappen voor het voltooien van het verhaal over de levensgeschiedenis Invullen van het formulier voor het verhaal over de levensgeschiedenis Andere vormen van vastleggen van de levensgeschiedenis Wanneer is de afgerond? Samenvatting stappen? 38 Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 1

8 Model Of Human Occupation 9 Casus Mevrouw de Haan Casus Verhaal over de levensgeschiedenis Keuze Stappen in het toepassen van de 40 Literatuurlijst 43 Bijlagen 47 Bijlage 1 Betrokkenen project 49 Bijlage 2 Totaaloverzicht MOHO producten 51 DEEL 3 formulieren 53 Formulier A Interview lijst Formulier B Uitgebreide interview lijst Formulier C Interview stroomschema s Formulier D Interview sleutelwoorden stroomschema s Formulier E Interview aanvullend notitie blad Formulier F Scoreschalen Formulier G Key Forms Formulier H Scoreschalen aanvullend notitie blad Formulier I klinische samenvatting rapportage formulier Formulier J Verhaal over de levensgeschiedenis DEEL 4 Amerikaanse OPHI-II versie 2.1 Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 2

9 Model Of Human Occupation Inleiding Voor u ligt de samenvattende handleiding van de Occupational Performance History Interview-II NL () 1. Vanuit de praktijk bleek er behoefte te zijn aan het vernieuwen van de Nederlandse vertaling van het instrument (Verhoef, Verschuur, Kinébanian, Thomas, 1998). Deze versie is samenvattend vertaald. Inmiddels is er een nieuwe versie van de handleiding uitgebracht in de Verenigde Staten (Kielhofner, 2004). Ook is de vierde editie van het boek A Model of Human Occupation: Theory and Application (Kielhofner, 2008) uitgebracht. Hierin is de nieuwste informatie te vinden over het Model Of Human Occupation (MOHO) en de OPHI. 2 Het Expertise Centrum Ergotherapie (ECE) van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) heeft naar aanleiding hiervan de opdracht gegeven om de in het kader van een afstudeeropdracht samen te stellen. Een belangrijk uitgangspunt was de samenwerking met de praktijk. Hierdoor is in 2008 de definitieve tot stand gekomen in samenwerking met twaalf ergotherapeuten uit de psychiatrie, revalidatie, ziekenhuizen en verzorgings- en verpleeghuizen. De is een driedelig ergotherapeutisch evaluatie instrument dat ontwikkeld is om zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens over het handelen van de cliënt (in het verleden en heden) in kaart te brengen. Door gebruik te maken van de kan de ergotherapeut op flexibele wijze een interview afnemen bij de cliënt. Met de verzamelde gegevens kan de ergotherapeut een verhaal schrijven over de levensgeschiedenis, deze grafisch weergeven en scores toekennen op de drie scoreschalen. Dit geeft een overzicht van sterke en zwakke kanten van de cliënt en een handvat voor het opstellen van behandeldoelen. Om effectief gebruik te maken van de heeft de ergotherapeut kennis nodig over het doel, de theoretische basis (MOHO), de inhoud en de toepassingen van het instrument. Wanneer u de wilt toepassen wordt u geadviseerd om de handleiding eerst te bestuderen en vervolgens te gebruiken als naslagwerk. Voor het verkrijgen van meer informatie wordt er aangeraden om het volgende boek te bestuderen: A Model of Human Occupation: Theory and Application (Kielhofner, 2008). De handleiding is opgebouwd uit vier delen. Het eerste deel bevat een beschrijving van de geschiedenis en ontwikkeling van de OPHI en de theoretische basis ervan (MOHO). Voor het vertalen van elementen uit MOHO is gebruik gemaakt van hoofdstuk 14 Model of Human Occupation van Verhoef en Zalmstra (2006), uit Grondslagen van de Ergotherapie. In het tweede deel wordt omschreven hoe de wordt toegepast. Deel drie bevat de interview lijsten, de scoreformulieren en het formulier voor het verhaal over de levensgeschiedenis. In deel vier is de Amerikaanse OPHI-II versie 2.1 opgenomen, welke geraadpleegd kan worden wanneer er behoefte is aan meer informatie over het instrument. 1 In dit document wordt de Nederlandse OPHI-II versie 2.1, de genoemd. 2 In dit document wordt de benaming OPHI gebruikt wanneer er gesproken wordt over het instrument vanaf het moment van ontwikkeling. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 3

10 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 4

11 Model Of Human Occupation DEEL 1 Theoretische Basis van de : Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 5

12 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 6

13 Model Of Human Occupation 1 Model Of Human Occupation Dit hoofdstuk bevat een overzicht van de theoretische basis van de. Gebruik van de vraagt om goed inzicht in de theoretische argumenten van MOHO. Onderstaande informatie over MOHO en de is een samenvatting van relevante onderdelen. Voor meer informatie wordt er aangeraden de volgende literatuur te bestuderen: Kielhofner, G. (2008). A model of human occupation: Theory and application (4 ed.). Baltimore, MD: Lippincott, Williams & Wilkins. Kielhofner, G. et al (2004). A User s Manual for The Occupational Performance History Interview (version 2.0) OPHI-II Version 2.1. Chicago: Model of Human Occupation Clearinghouse, Department of Occupational Therapy, College of Applied Health Sciences, University of Illinois at Chicago. 1.1 Relatie tussen en MOHO Volgens MOHO, vloeit het handelingsgedrag voort uit samenwerking tussen wil, gewenning, en uitvoeringsvermogen met omstandigheden uit de omgeving. Daarnaast is het handelen een centrale kracht in gezondheid, welzijn, en verandering. De mens wordt gezien als een dynamisch, zelforganiserend systeem dat altijd bloeit en met de tijd veranderd. Doorlopende handelingen liggen ten gronde aan deze zelforganisatie. Wanneer mensen deel nemen aan werk, spel, en dagelijkse taken, behouden, versterken, vormen, en veranderen zij hun eigen capaciteiten, geloven, en denkbeelden. Zodoende is het van belang om het levensverhaal van de cliënt te begrijpen omdat die geschiedenis de persoon heeft gevormd. Dit creëert een doorlopend levenstraject waarin de persoon zich bevindt. De Occupational Performance History Interview (OPHI) is gebaseerd op het ergotherapeutische praktijkmodel Model of Human Occupation (MOHO). Dit model is in de jaren zeventig ontwikkeld door G. Kielhofner. In de Verenigde Staten werkt 80% van de ergotherapeuten met MOHO. Zij ervaren dat het ondersteunt in de focus op het handelen, een cliëntgerichte benadering, de holistische visie op de cliënt, het volgens evidence-based practice werken ondersteunt, en andere modellen en theorieën kan aanvullen en deze compleet maakt. Daarnaast ervaren zij dat het een sterke basis biedt voor het opstellen van behandeldoelen en het kiezen van interventies (Kielhofner, 2008, p. 1). MOHO wordt zowel toegepast in het behandelproces als bij het klinisch redeneren van de ergotherapeut. Om de unieke situatie van de cliënt te begrijpen en goede beslissingen te nemen over de doelen en strategieën, zijn geschikte instrumenten nodig. Vanuit MOHO zijn instrumenten, interviewinstrumenten en instrumenten die verschillende methoden van gegevens verzamelen te combineren. Deze zijn te categoriseren in observatie instrumenten, zelfevaluatie instrumenten, interview instrumenten en instrumenten die verschillende methoden van gegevens verzamelen combineren. Onder deze laatste categorie valt de. In Bijlage 2 (p. 52) is een overzicht te vinden van alle MOHO instrumenten. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 7

14 Model Of Human Occupation 1.2 Basisconcepten van MOHO MOHO beschrijft hoe het menselijk handelen wordt gemotiveerd, georganiseerd en uitgevoerd en welke wisselwerking er is tussen het handelen van de persoon en zijn omgeving. MOHO geeft het menselijk handelen van een persoon weer als drie met elkaar samenhangende componenten (Kielhofner, 2008, p. 12). Dit zijn: wil (volition) gewoonte (habituation) uitvoeringsvermogen (performance capacity) Het menselijk handelen en de omgeving beïnvloeden elkaar voortdurend. Dit handelen in de omgeving vindt plaats op drie niveaus, namelijk: participatie (occupational participation) uitvoering (occupational performance) vaardigheden (occupational skills) Na verloop van tijd leidt de participatie van het handelen tot handelingsidentiteit, handelingscompetentie en handelingsadaptatie (Kielhofner, 2008, p ). Figuur 1. Parkinson, 2006, p. 6. MOHO basisconcepten. Wil De wil is het patroon van gedachten en gevoelens over zichzelf als handelend individu in de wereld waarbij men anticipeert, kiest, ervaart en interpreteert wat men doet. Deze gedachten en gevoelens bestaan uit: persoonlijke effectiviteit, waarden en interesses. De persoonlijke effectiviteit is het beeld dat men heeft van eigen vermogen en doeltreffendheid. Het beeld van eigen capaciteiten is het zelfonderzoeken van de fysieke, intellectuele en sociale mogelijkheden. Het gebruik van de persoonlijke capaciteiten om gewilde uitkomsten te behalen wordt het beeld van eigen doeltreffendheid genoemd. Waarden zijn dat wat men belangrijk en betekenisvol vindt. Waarden bestaan uit persoonlijke overtuigingen en gevoel van verplichting. De persoonlijke overtuigingen worden bepaald door dat wat men als levensovertuiging heeft. Dit bepaald wat belangrijk is voor een persoon. Het gevoel van verplichting is een sterk emotioneel besluit om op een voorgeschreven manier te handelen. Waarden komen voort uit cultuur en verbinden mensen aan een manier van leven en geven een gemeenschappelijke betekenis aan het leven. Dat wat men leuk vindt of voldoening geeft wordt interesse genoemd. Interesses geven zowel het plezier als de voorkeur in activiteiten aan. Ieder mens heeft een eigen unieke verzameling van deze voorkeuren en activiteiten, dit wordt een interessepatroon genoemd. De wil heeft een voortdurende invloed op het dagelijkse leven. De vorming en verandering van dit component is een cyclisch proces van anticiperen, kiezen, ervaren en interpreteren.anticiperen is wat men ziet en zoekt in de wereld en de mogelijkheden voor of Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 8

15 Model Of Human Occupation verwachtingen van handelen. Het kiezen betreft niet alleen de keuze in activiteiten maar strekt zich uit over het hele handelen, bijvoorbeeld de veranderingen in rollen die men heeft. Hoe men een handeling ervaart wordt ook beïnvloed door de wil. Dit ervaren is het proces van directe gedachten en gevoelens die ontstaan bij handelen. Dit bepaald wat men uit het leven haalt en is belangrijk in hoe men kwaliteit van leven ervaart. Interpreteren betreft het belang dat we hechten aan wat we gedaan hebben. Samengevat geeft het component wil weer hoe mensen het leven ervaren en hoe ze tegen zichzelf en de wereld aankijken (Kielhofner, 2008, p ). Gewenning Gewenning is de geïnternaliseerde structuur waardoor een persoon consequente gedragspatronen laat zien. Deze gedragspatronen worden gestuurd door gewoonten en geïnternaliseerde rollen die passen binnen de tijdsindeling en de fysieke en sociale kenmerken van de omgeving (Kielhofner, 2008, p. 52). Gewoonten is het op een consistente manier uitvoeren van automatische reacties en handelingen in bekende omgevingen en situaties. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de routine in het aankleden. Gewoonten worden bepaald door eerder aangeleerde handelingen in een bepaalde omgeving of situatie die zich over de jaren continu herhalen. Wanneer gewoonten gedeeld worden in een groep krijgen deze een sociale relevantie. Gewoonten hebben invloed op de manier, de tijdsindeling en de stijl van uitvoeren. Terugkerende patronen zorgen voor een bepaalde mate van structuur en voorspelbaarheid in het leven, hierdoor ontstaan routines. Een vermenging van een door de omgeving en/of de persoon zelf bepaalde sociale status en de daarmee in verband staande gedragingen en handelingen wordt geïnternaliseerde rollen genoemd. Iedereen handelt vanuit bepaalde rollen en internaliseert deze door er een identiteit en uiterlijk aan te geven en door handelingen uit te voeren die passen bij die rol. Wanneer iemand handelt volgens een bepaalde rol, zal hij of zij proberen gedrag te vertonen dat past bij wat anderen verwachten bij die rol. Mensen hebben meerdere rollen die elkaar afwisselen, ons handelen wordt hier mede door bepaald. Zich identificeren met een rol betekent het zich eigen maken van zowel de kenmerken die de maatschappij aanwijst voor die rol als de eigen interpretatie hiervan. Uitvoeringsvermogen Het uitvoeringsvermogen is de mogelijkheid om dingen te doen gegeven de onderliggende, objectieve concepten en de subjectieve beleving hiervan. De objectieve concepten zijn fysieke en mentaal van aard, zoals het bewegingsapparaat, het zenuwstelsel, het hart- longstelsel, het geheugen, de waarneming en de cognitie. Deze worden gebruikt als men handelt. De subjectieve beleving is de ervaring of beleving van deze objectieve concepten. De ervaring over hoe men in de wereld staat met zijn eigen lichaam wordt lived body genoemd. Dit heeft betrekking op het beleven van je lichaam in het algemeen en de unieke beleving die samenhangt met beperkingen. Lived body onderschrijft twee fundamentele ideeën, namelijk de eenheid van lichaam en geest en de subjectieve ervaring van de uitvoering. Men ervaart bijvoorbeeld geen losse samentrekking van spieren, maar één beweging. Bij het uitvoeren van handelingen moeten we leren hoe dat voelt door ervaring van het lichaam (Kielhofner, 2008, p. 73). Omgeving Het handelen krijgt betekenis en wordt altijd beïnvloed door de fysieke en sociaal-culturele context waarin het plaatsvindt. Dit wordt de omgeving genoemd. De omgeving heeft invloed op de motivatie, organisatie en uitvoering van het handelen. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 9

16 Model Of Human Occupation De omgeving bestaat uit de ruimtes waarin mensen handelen, de objecten die zij gebruiken, de mensen waarmee ze contact hebben, sociale groepen, en dat wat mensen doen en hoe ze dat doen, de handelingsvormen en taken. Daarbij wordt het handelen indirect maar sterk beïnvloed door culturele aspecten en de politieke- en economische omstandigheden. De omgeving biedt enerzijds mogelijkheden en middelen en legt anderzijds eisen en beperkingen op. Hoe de interactie is tussen de kenmerken van de omgeving en iemands waarden, interesses, rollen, gewoonten en uitvoering, bepaalt wat de invloed van de omgeving op die persoon is. Deze invloed op een specifiek individu wordt de omgevingsinvloed (environmental impact) genoemd en kan iemand stimuleren of juist remmen in het handelen (Kielhofner, 2008, p ). 1.3 Participatie, uitvoering en vaardigheid Binnen het handelen onderscheidt het MOHO drie niveaus: participatie, uitvoering en vaardigheid. Participatie is handelen in de breedste zin van het woord. Het verwijst naar handelen op het niveau van werk, spel en activiteiten van het dagelijkse leven. Samen vormen deze het leven van een persoon. De participatie wordt beïnvloed door wil, gewenning, uitvoeringsvermogen en omgeving. Uitvoering verwijst naar het uitvoeren van een handelingsvorm. Omdat uitvoering vooral voorkomt in de dagelijkse routine, heeft de gewenning hier grote invloed op. Tevens wordt de uitvoering sterk beïnvloed door de omgeving. Vaardigheid is het meest gedetailleerde niveau. Dit wordt gedefinieerd als observeerbare en doelgerichte acties die een persoon gebruikt tijdens de uitvoering van een handeling. Er worden drie type vaardigheden onderscheiden. Dit zijn de motorische vaardigheden (motor skills) waaronder zowel de bewegingen van de persoon als het bewegen van objecten wordt verstaan. De procesvaardigheden (proces skills) bestaan uit het logisch plannen van acties, het selecteren en gebruiken van de juiste middelen en materialen en het vermogen de uitvoering aan te passen. Tenslotte refereren de communicatie- en interactievaardigheden (communication and interaction skills) aan het vermogen om intenties en behoeftes over te brengen en het vermogen om sociaal gerichte acties zo te coördineren dat men samen met anderen kan handelen (Kielhofner, 2008, p. 101). 1.4 Handelingsidentiteit, -competentie en -situaties Het leven van de meeste mensen bevat verschillende soorten van participatie. Gedurende een periode resulteert deze participatie in handelingsidentiteit, - competentie en situaties. Handelingsidentiteit wordt gedefinieerd als een samengesteld beeld van wie iemand is en wie men wil worden als (handelend) mens. Dit wordt gebaseerd op het eigen verleden ten aanzien van participatie. Iemands motivatie, rollen en gewoonten en subjectieve ervaringen zijn een deel van de identiteit. Het ontwikkelen van een handelingsidentiteit begint met kennis over onze capaciteiten door opgedane ervaring en loopt door tot het vormen van een visie over de toekomst die we verlangen. De mate waarin iemand zijn handelingspatroon kan onderhouden, zodat het een goede weergave is van de handelingsidentiteit, wordt de Handelingscompetentie genoemd. Deze handelingscompetenties zijn daadwerkelijke acties, terwijl de handelingsidentiteit te maken heeft met de betekenis die iemand aan zijn leven geeft. De handelingscompetentie begint bij het op een bepaalde manier inrichten van het dagelijkse leven zodat er tegemoet gekomen wordt aan verantwoordelijkheden. Dit breidt zich uit tot het voldoen aan verplichtingen ten aanzien van rollen en eindigt uiteindelijk bij het bereiken van een bevredigend en interessant leven. Handelingssituaties wordt gedefinieerd als het in de loop van de tijd vormen van een positieve handelingsidentiteit en het bereiken van het juiste niveau van handelingscompetentie, in de specifieke context van iemands omgeving (Kielhofner, 2008, p. 106). Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 10

17 Model Of Human Occupation 2 Uitgangspunten van MOHO Dit hoofdstuk bevat de uitgangspunten van MOHO en brengt deze in relatie met de OPHI-II NL. In de eerste alinea van ieder kopje wordt een eigenschap van MOHO beschreven. In de tweede alinea van ieder kopje wordt de eigenschap in relatie gebracht met de. 2.1 Multinationaal en multicultureel Ergotherapeuten over de hele wereld leveren een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van MOHO. Het toepassen en onderzoeken van het model in verschillende culturen heeft waardevolle feedback opgeleverd voor de ontwikkeling van MOHO. Hierdoor worden steeds meer perspectieven weerspiegeld in de theorie en toepassing van MOHO (Kielhofner, 2008, p. 1). De concepten van MOHO omvatten cultuur in bijvoorbeeld wil en sociale omgeving. Daarnaast geven veel instrumenten zicht op het unieke culturele perspectief van een cliënt. Een aantal instrumenten is valide gebleken wat betreft culturele invloeden (Kielhofner, 2008, p.165). De meeste MOHO instrumenten zijn ontwikkeld in samenwerking met mensen met verschillende culturele achtergronden en zijn verkrijgbaar in meer dan twintig talen. De OPHI-II is beschikbaar in tien talen. De OPHI-II is ontwikkeld om toepasbaar te zijn bij cliënten met een grote variatie aan culturele achtergronden (Kielhofner et al, 2001). 2.2 Georiënteerd op de praktijk Bij het ontwikkelen van MOHO heeft de praktijk centraal gestaan als fundament voor de theorie. Ergotherapeuten die gebruik maken van de concepten van MOHO verbinden deze aan specifieke cliënten of cliëntgroepen. Ergotherapeuten en cliënten zijn betrokken bij onderzoek en ontwikkeling van MOHO, zodat de theorie gebaseerd is op de dagelijkse praktijk en relevant is voor cliënten. Ook in de staat de praktijk centraal. Onderzoek van op MOHO gebaseerde evaluatie instrumenten is doorlopend en constant in ontwikkeling. Deze instrumenten zijn ontwikkeld over lange tijdsperioden om te verzekeren dat deze de hoogste psychometrische standaarden behalen en goed werken in de praktijk. 2.3 Focus op het handelen MOHO is een conceptueel model dat ontwikkeld is om richting te geven aan de focus op het handelen in de praktijk. Onder dit handelen wordt volgens MOHO verstaan: The doing of work, play, or activities of daily living within a temporal, physical, and sociocultural context that characterizes much of human life. (Kielhofner, 2008, p. 5). MOHO houdt zich bezig met drie praktische vraagstukken: - Hoe is handelen gemotiveerd, georganiseerd in het dagelijkse leven en uitgevoerd in de omgeving? - Hoe ontstaan problemen in het dagelijks handelen wanneer je kijkt naar beperkingen, ziekten en andere factoren? - Hoe kan ergotherapie de betrokkenheid van cliënten in betekenisvol handelen ondersteunen zodat dit bijdraagt aan het fysieke en emotionele welbevinden? De is gefocust op het handelen gedurende het verleden en heden van de cliënt binnen het gebied van vijf thema s en het scoren van hoe de identiteit, competentie en situaties van de cliënt hierdoor gevormd zijn. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 11

18 Model Of Human Occupation 2.4 Cliëntgericht werken MOHO bevat concepten die de ergotherapeut in staat stelt zich meer bewust te zijn van het perspectief en de situatie van de cliënt. MOHO is om twee redenen cliëntgericht: - MOHO beschouwt iedere cliënt als een uniek individu. De karakteristieken van de cliënt bepalen de aard van de therapiedoelen en strategieën. - MOHO beschouwt wat de cliënt doet, denkt en voelt (occupational engagement) als het centrale mechanisme voor verandering (Kielhofner, 2008, p. 3). Ergotherapeutisch redeneren vanuit MOHO richt zich op het begrijpen van de cliënt in termen van zijn waarden, interesses, capaciteiten en effectiviteit, rollen, gewoonten en ervaringen met het uitvoeren van activiteiten in een voor de cliënt betekenisvolle omgeving. Gewenste veranderingen komen vanuit de behoefte van de cliënt of worden geïndiceerd vanuit de situatie van de cliënt. MOHO stelt dat occupational engagement (Kielhofner, 2008, p ) hierin centraal staat. De is een krachtig instrument om te verzekeren dat de therapie cliëntgericht is. De informatie die verzameld is met dit instrument biedt een raamwerk voor het bepalen van de focus van de therapie. Daarnaast kan de betekenis hiervan besproken worden met de cliënt. Doordat de cliënt eigen ervaringen deelt kan de ergotherapeut met hem/haar zoeken naar doelen en interventies die goed aansluiten bij het levensverhaal en de persoonlijkheid van de cliënt. 2.5 Holistische visie Om de unieke situatie van een persoon te kunnen begrijpen biedt MOHO een breed en geïntegreerd beeld van het menselijk handelen. De concepten verdelen de mens niet in een lichaam en een geest, maar ziet deze als geïntegreerde aspecten van de complete mens. Een van de principes van MOHO is dat alle componenten gelijk invloed hebben. Er is nooit één oorzakelijke factor in de verandering van iemands gedachten, gevoelens of gedrag. Alle aspecten van een persoon en zijn omgeving hebben invloed, beperkend of bevorderend. Voor verandering in het handelen zijn er dus meerdere strategieën of oplossingen, waarbij de cliënt bepaalt wat prioriteit heeft. De ergotherapeut scoort met de alle aspecten van een persoon als handelend wezen en zijn omgeving. 2.6 Evidence-based Evidence-based practice houdt in: Conscientious, explicit, and systematic use of available evidence in deciding the kinds of services that will be provided to individuals (Kielhofner, 2008, p. 444). Sinds de eerste uitgave van MOHO wordt evidence-based practice ondersteund en is er veel onderzoek gedaan. Meer dan 100 onderzoeken over MOHO zijn gepubliceerd in het Engels. Onderzoek is gedaan naar: - De validiteit van de concepten van MOHO. - De betrouwbaarheid en validiteit van de MOHO instrumenten. - Het behandelproces en de resultaten van interventies gebaseerd op MOHO. De huidige OPHI-II (versie 2.1) is het resultaat van een grote hoeveelheid studies, te vinden in Bijlage 2 (p. 51). Ook het boek A Model of Human Occupation: Theory and Application, fourth edition bevat een lijst met studies en de resultaten daarvan (Kielhofner, 2008, p ). Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 12

19 Model Of Human Occupation 2.7 Aanvullen van andere modellen en theorieën MOHO is ontwikkeld om naast andere (multidisciplinaire) modellen en theorieën gebruikt te worden. Voorbeelden hiervan zijn de biomechanica en sensorische integratie. Deze richten zich voornamelijk op onderdelen van het uitvoeringscomponent, waar MOHO zich juist niet op focust (Kielhofner, 2008, p. 4). MOHO is ontstaan in een periode dat de meeste ergotherapie modellen gefocust waren op de beperkingen van een cliënt. MOHO benadrukt daarom het handelen en onderstreept het belang van de motivatie, levenswijze en omgeving van een cliënt. De ergotherapeut kan met de in het multidisciplinaire team communiceren over de unieke focus van de ergotherapie en het beeld van de cliënt aanvullen. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 13

20 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 14

21 Model Of Human Occupation 3 Geschiedenis van de OPHI In dit hoofdstuk wordt de herkomst van de OPHI en de studies die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling ervan beschreven. 3.1 Herkomst en Ontwikkeling van de OPHI In 1985 hebben de American Occupational Therapy Association (AOTA) en de American Occupational Therapy Foundation (AOTF) samen onderzoek gefinancierd voor het ontwikkelen van de OPHI. Kielhofner en Henry, hebben toen een algemeen historisch interview ontwikkeld voor de ergotherapie, dat geschikt was voor verschillende leeftijden en diagnosegroepen. Zo ontwikkelde zij de eerste versie van de OPHI om zowel kwantitatieve als kwalitatieve informatie over cliënten te verzamelen. De oorspronkelijke versie van de OPHI leidde tot twee gescheiden series gegevens: één voor het verleden en één voor het heden. Om dit onderscheid te kunnen maken moest een demarcatiepunt bepaald worden. Dit bleek echter problemen op te leveren, zowel met betrekking tot de praktische uitvoering als met betrekking tot de (inter-beoordelaars) betrouwbaarheid. In de jaren die volgden hebben een aantal studies een bijdrage geleverd aan het ontwikkelen en valideren van de OPHI. In Bijlage 2 (p. 51) is een lijst te vinden met gepubliceerde studies over de OPHI. Daarnaast kan een samenvatting van de OPHI ontwikkelingen gevonden worden in A Model of Human Occupation: Theory and Application (Kielhofner, 2008). Zie voor de meest recente informatie met betrekking tot op OPHI gebaseerd onderzoek de MOHO Clearinghouse website ( onder evidence-based practise. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 15

22 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 16

23 Model Of Human Occupation DEEL 2 Handleiding Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 17

24 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 18

25 Model Of Human Occupation 4 Kort overzicht Instrument Vorm/type Doelen Doelgroep Tijdsduur Situatie Occupational Performance History Interview-II, Nederlandse versie. Een ergotherapeutisch evaluatie instrument om zowel kwantitatieve als kwalitatieve informatie over het handelen van cliënten te verzamelen. Het in kaart brengen en vastleggen van het handelen en de levensomstandigheden van de cliënt. Leeftijd: cliënten vanaf 12 jaar oud, verbaal vaardig (in staat om vragen te beantwoorden en te vertellen over eigen leven). Emotioneel/psychologisch: niet emotioneel of psychisch overbelast. Cliënt contact: alleen bij cliënten bij wie langdurig behandelcontact wordt verwacht. Het afnemen van het interview: ± 60 minuten. Het scoren van de verzamelde gegevens: ± 20 minuten. Het schrijven van het verhaal over de levensgeschiedenis: ± 30 minuten. De wordt in een rustige ruimte afgenomen (bijvoorbeeld een behandelruimte of in de thuissituatie van de cliënt) aan het begin van de behandelfase of als de therapie stagneert. Formulieren De bevat verschillende formulieren: Formulier A Interview lijst Formulier B Uitgebreide interview lijst Formulier C Interview stroomschema s Formulier D Interview sleutelwoorden stroomschema s Formulier E Interview aanvullend notitie blad Formulier F Scoreschalen Formulier G Key Forms Formulier H Scoreschalen aanvullend notitie blad Formulier I klinische samenvatting rapportage formulier Formulier J Verhaal over de levensgeschiedenis Werkwijze Het interview wordt in één of meerdere sessies afgenomen (Formulier B, C of D) en het verhaal van de cliënt wordt in steekwoorden genoteerd (Formulier E). Vervolgens maakt de ergotherapeut een keuze over de volgorde waarin de volgende onderdelen doorlopen worden: Het scoren aan de hand van de drie scoreschalen (Formulier F) en scores invullen (Formulier I) voor een overzicht van sterke en zwakke kanten van de cliënt. Het schrijven van het verhaal over de levensgeschiedenis, het tekenen van de levenslijn met steekwoorden op pieken en dalen van de lijn (Formulier J) en het bespreken hiervan met de cliënt. Bron Kielhofner, G., Mallinson, T., Crawford, C., Nowak, M., Rigby, M., Henry, A., Walens, D. (2004). A User s Manual for The Occupational Performance History Interview (version 2.0) OPHI-II version 2.1. MOHO Clearinghouse. moho@uic.edu Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 19

26 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 20

27 Model Of Human Occupation 5 De De is gefocust op het functioneren van de cliënt in het verleden en heden. Hieronder worden de onderdelen van het instrument kort benoemd, het doel en de doelgroep beschreven en de situaties toegelicht waarin de toegepast kan worden. De bestaat uit drie onderdelen, namelijk: Een semi-gestructureerd interview om het handelingsverleden van de cliënt te achterhalen, gericht op kwalitatieve gegevens over vijf thema s: o Rollen (Occupational Roles) o Dagelijkse Routine (Daily Routine) o Handelingssituaties [omgeving] (Occupational Settings [Environment]) o Activiteit/Handelingskeuzes (Activity/Occupational Choices) o Beslissende Levensgebeurtenissen (Critical Life Events) Drie scoreschalen waarin de informatie uit het interview wordt omgezet in scoren en kwantitatieve gegevens oplevert: o Handelingsidentiteit schaal (Occupational Identity Scale) o Handelingscompetentie schaal (Occupational Competence Scale) o Handelingssituaties [omgeving] schaal (Occupational Settings [Environment] Scale) Een verhaal over de levensgeschiedenis, waarin de (kwalitatieve) gegevens uit het interview schriftelijk en grafisch worden weergegeven. Er is geen vaste volgorde voor het uitvoeren van het scoren en het schrijven van het verhaal over de levensgeschiedenis. Dit is afhankelijk van de argumentatie van de ergotherapeut. Het verhaal over de levensgeschiedenis zal over het algemeen alle gebieden van het interview weerspiegelen, al zullen de meest relevante gegevens uit de volgende onderdelen naar voren komen: Rollen, Activiteit/Handelingskeuzes en Beslissende Levensgebeurtenissen. Figuur 2 toont deze relatie aan: Activiteit/Handelingskeuzes Beslissende Levensgebeurtenissen Dagelijkse Routine Rollen Handelingsidentiteit schaal Handelingscompetentie schaal Verhaal over de levensgeschiedenis Handelingssituaties [omgeving] Handelingssituaties [omgeving] Figuur 2. Relatie tussen de drie onderdelen van de. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 21

28 Model Of Human Occupation 5.1 Doel van de Het in kaart brengen en vastleggen van kwalitatieve en kwantitatieve gegevens over het handelen en de levensomstandigheden van de cliënt. Het omzetten van de verkregen informatie in drie metingen (handelingsidentiteit, handelingscompetentie, handelingssituaties). Het komen tot een overzicht van sterke en zwakke kanten van de cliënt. Het komen tot een verhaal over de levensgeschiedenis van de cliënt die ook grafisch wordt weergegeven. Het gebruiken van de verzamelde informatie om tot behandeldoelen en interventies te komen die aansluiten bij de cliënt. 5.2 Doelgroep en situaties voor de De is ontwikkeld om te gebruiken met cliënten die psychische en/of fysieke beperkingen hebben en interview vragen kunnen beantwoorden over hun levensverhaal. Om te bepalen of de geschikt is voor de cliënt moeten een aantal factoren in acht genomen worden: Leeftijd: Over het algemeen is de geschikt voor mensen vanaf 12 jaar. De ergotherapeut moet zelf bepalen of de cliënt over voldoende zelfkennis beschikt om antwoord te geven op de interview vragen. Emotionele/Psychologische staat: De vraagt de cliënt om veel te vertellen over zijn leven. Het is een persoonlijk interview dat emotioneel geladen is, waardoor het emotionele reacties kan opwekken. Als ergotherapeut moet je rekening houden met de emotionele belastbaarheid van de cliënt. Over het algemeen moet de emotionele potentie van het interview geen reden zijn om deze niet af te nemen bij een cliënt. Wanneer een ergotherapeut onzeker is over de emotionele draagbaarheid van de cliënt voor het interview, kan het handig zijn om het interview in delen af te nemen (verdeeld over korte sessies). Als de ergotherapeut zich realiseert dat de cliënt emotioneel niet in staat is om verder te gaan met het interview, is een professioneel oordeel nodig om te bepalen wanneer het interview beëindigd moet worden en of het opnieuw uitgevoerd kan worden. Culturele overwegingen: Wanneer het interview afgenomen wordt bij een cliënt met een andere culturele achtergrond moet de ergotherapeut alert zijn op mogelijke verschillen in perspectief en mening. Deze sociaal-culturele verschillen maken een groot deel uit van de communicatie, hoe groter de verschillen hoe groter de kans op misverstanden. Het wordt de ergotherapeut aangeraden om meer te leren over een cultuur waar hij/zij vaak mee in aanraking komt. Het leren waarderen, respecteren en rekening houden met een andere cultuur houdt in dat de eigen vooroordelen weggelaten worden en dat men kan reflecteren op hoe culturele verschillen het interview kunnen beïnvloeden. Het meest geschikte moment voor het toepassen van de is in de beginfase van de behandeling of wanneer de behandeling stagneert. De is alleen geschikt voor cliënten bij wie langdurig behandelcontact wordt verwacht. Het vraagt een relatief grote tijdsinvestering van zowel de ergotherapeut als de cliënt. Dit zorgt ervoor dat zij er gedurende een langere periode baat bij kunnen hebben. De ergotherapeut wordt aangeraden om zich van tevoren te verdiepen in de informatie die al beschikbaar is over de cliënt, om beter op hem/haar aan te sluiten tijdens het interview. Zorg dat de afgenomen wordt in een rustige ruimte, waar de cliënt zich op zijn gemak voelt (behandelruimte of thuissituatie) en vermijd zoveel mogelijk afleidende factoren. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 22

29 Model Of Human Occupation Hier volgen voorbeelden van situaties waarin de een goede keuze zou zijn: 1. Een rugletsel revalidatie programma. 2. Een woonprogramma waar ouderen verblijven die van een zelfstandige naar een begeleide woonvorm gaan. 3. Een revalidatie programma voor cliënten met een C.V.A. 4. Dagbehandeling binnen een ziekenhuis dat gestructureerde activiteiten aanbiedt voor ouderen met dementie die acuut zijn opgenomen. 5. Bij geriatrische cliënten met niet-ernstige cognitieve stoornissen aan het begin van de behandelfase of als de therapie stagneert. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 23

30 Model Of Human Occupation Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 24

31 Model Of Human Occupation 6 Het interview Het afnemen van het interview is de eerste stap in het gebruik van de. In dit hoofdstuk wordt de waarde, opmaak, benaderingswijze en werkwijze van het interview beschreven. 6.1 Waarde van het interview Als zijnde een semi-gestructureerd interview biedt het een raamwerk en aanbevolen vragen om informatie te verzamelen over het handelen en de levensomstandigheden van de cliënt. Hierdoor is het van belang dat de ergotherapeut kan improviseren om de vragen beter te laten aansluiten bij de cliënt. De ergotherapeut kan hiermee essentiële gegevens verzamelen over het handelingsverleden van de cliënt en inzicht krijgen in hoe het handelen van de cliënt zich gevormd heeft. De cliënt krijgt de kans om over zijn/haar levensverhaal te vertellen. Het interview draagt bij aan het opbouwen van een vertrouwensband tussen de ergotherapeut en de cliënt. Hierdoor kan de ergotherapeut meer inzicht krijgen in zijn/haar leven en kunnen de doelen en interventies van de behandeling hier beter op aansluiten. Door middel van het vertellen van zijn/haar levensverhaal wordt de cliënt bewust van zijn/haar eigen capaciteiten en hoe gemaakte keuzes het leven beïnvloed hebben. Daarnaast kan de cliënt wensen aangeven voor het leven in de toekomst. 6.2 Opbouw van het interview Het is belangrijk dat de ergotherapeut informatie verzamelt over de vijf thema s van het interview. Binnen ieder thema is een mogelijke reeks interview vragen (en alternatieve vragen) te vinden. De vijf thema s zijn: Rollen Dagelijkse Routine Handelingssituaties [omgeving] Activiteit/Handelingskeuzes Beslissende Levensgebeurtenissen Met het interview worden twee typen informatie verzameld: Informatie die gebonden is aan omstandigheden bevat een reeks van levensgebeurtenissen, hoe de cliënt in het verleden leefde, hoe hij/zij gewoonlijk tijd doorbracht, enz. Deze gegevens zijn altijd subjectief en gebaseerd op de waarneming van de cliënt en het voor de geest halen van gebeurtenissen. Niet alle omstandigheden van het leven van de cliënt zullen relevant zijn voor dit interview. De therapeut moet ervoor zorgen dat de cliënt gefocust is op het handelingsaspect van zijn/haar leven. Verhalende gegevens vlechten de omstandigheden uit het leven van de cliënt tot een verhaal en vertelt hiermee de moraal of betekenis. Verhalende gegevens bieden inzicht in hoe de cliënt zijn/haar leven ziet en wat voor leven hij/zij zou willen leiden. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 25

32 Model Of Human Occupation De kan gezien worden als één interview of als twee interviews één met focus op de cliënt en één met focus op de omgeving van de cliënt. Zodoende heeft de ergotherapeut drie keuzen voor het toepassen van de : 1. Een losstaand interview kan uitgevoerd worden door alle vijf thema s te doorlopen, inclusief de drie scoreschalen en het verhaal over de levensgeschiedenis. 2. Twee wat kortere interviews die op verschillende momenten uitgevoerd kunnen worden om een veelomvattend begrip van de cliënt en zijn/haar omgeving te krijgen. 3. Twee interviews waarvan er één uitgevoerd kan worden: - een interview met focus op de cliënt (handelingsidentiteit en competentie), - een interview met focus op de omgeving (handelingssituaties). De derde optie kan gebruikt worden wanneer de ergotherapeut al beschikt over goede informatie met betrekking tot de cliënt of de omgeving van de cliënt, en alleen complementaire informatie nodig heeft die te achterhalen is door één van de onderdelen van het interview af te nemen. Deze optie kan ook gebruikt worden wanneer de ergotherapeut een specifieke taak moet uitvoeren, zoals het identificeren van aanpassingen die gemaakt moeten worden binnen een school, programma, werk, enzovoort om het functioneren van de cliënt te verbeteren. 6.3 Benaderingswijze Er zijn aspecten van de ergotherapeut die invloed hebben op wat de cliënt zegt tijdens het interview. Aspecten die niet veranderd kunnen worden zijn bijvoorbeeld: leeftijd, geslacht en afkomst. Iedereen kan bepaalde dingen doen om vooroordelen en onbruikbare informatie te voorkomen en om bruikbare informatie te verzamelen. Deze zijn: Verduidelijk dat de interesse die getoond wordt professioneel is en niet voortkomt uit persoonlijke nieuwsgierigheid. Toon oprechte interesse door middel van het erkennen van de gevoelens van de cliënt en het doorvragen ter verduidelijking. Benadruk dat de gedeelde informatie vertrouwelijk behandeld zal worden en gebruik het op manieren die aantonen dat u het beste met de cliënt voor heeft. Geef aan dat u deze informatie echt nodig heeft en dat dit invloed zal hebben op hoe effectief u de cliënt kan helpen. 6.4 Werkwijze van het interview Informatie verzamelen vóór het interview Vóór het afnemen van het interview kan de ergotherapeut relevante achtergrond informatie verzamelen over de cliënt. Denk hierbij aan een medisch dossier of een ander officieel document. Het doel van het verzamelen van informatie vóór het afnemen van het interview is om het voor de ergotherapeut makkelijker te maken om het interview aan te passen aan de omstandigheden van de cliënt. De ergotherapeut kan andere evaluatie instrumenten toepassen vóór het afnemen van het interview. Een voorbeeld van een geschreven evaluatie instrumenten is de Occupational Self Assessment (Baron, Kielhofner, Iyenger, Goldhammer & Wolenski, 2002). Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 26

33 Model Of Human Occupation Het afnemen van het interview in delen Het afnemen van het interview houdt in dat de ergotherapeut één of meerdere gesprekken leidt met de cliënt om informatie te verzamelen over zijn/haar levensverhaal en handelingsgeschiedenis. De ergotherapeut kan ervoor kiezen om het in meerdere delen af te nemen, afhankelijk van de omstandigheden van de cliënt. Waar het interview begint is afhankelijk van het oordeel van de ergotherapeut en is gebaseerd op basis informatie over de cliënt en zijn/haar omstandigheden. Het kiezen van een interview formulier De biedt het interview op drie verschillende formulieren aan. Welk formulier de ergotherapeut gebruikt is afhankelijk van zijn/haar stijl, ervaring en persoonlijke voorkeur. Er is geen correcte of incorrecte manier voor het gebruik hiervan; ze moeten gezien worden als geheugensteun voor het type informatie dat achterhaald moet worden. De ergotherapeut zal in het begin de Uitgebreide interview lijst (Formulier B) gebruiken omdat dit formulier meer houvast biedt bij het stellen van vragen. Naar mate de ergotherapeut meer ervaring heeft opgedaan kunnen de stroomschema s Formulier C of D gebruikt worden. Het kan ook dat de ergotherapeut de aanbevolen vragen niet meer nodig heeft. In plaats daarvan zal de ergotherapeut zijn/haar kennis en ervaring gebruiken om de informatie tijdens het interview te verkrijgen. Het kiezen van de interview thema s De vijf thema s van het interview kunnen in willekeurige volgorde afgenomen worden en hoeven niet allemaal aan bod te komen. De ergotherapeut kan het interview uitvoeren door in welke volgorde dan ook de thema s langs te gaan, of door heen en weer te gaan tussen de verschillende thema s. Door middel van het professionele oordeel van de ergotherapeut wordt de keuze en volgorde van de thema s bepaald, afhankelijk van de omstandigheden van de cliënt, wat hij/zij op dat moment aankan en de bijdrage die deze oplevert voor de behandeling. Als de toekomstige woonsituatie van de cliënt onbekend is wordt het onderdeel Handelingssituaties niet afgenomen. Het toepassen van de interview vragen De bedoeling van het interview is dat deze flexibel toegepast kan worden. Het ideale interview verloopt spontaan, natuurlijk en comfortabel. Dit betekent dat de ergotherapeut over zal gaan op het onderwerp wat de cliënt ter sprake brengt, en later zal terugkeren op overgeslagen punten. De ergotherapeut kan de mogelijke en alternatieve vragen aanpassen, bijstellen of schrappen afhankelijk van de omstandigheden en de cliënt. De ergotherapeut hoort zich meer te richten op het achterhalen van de juiste informatie dan het stellen van de juiste vragen. De belangrijkste indicatie van hoe goed het interview is afgenomen, is of er voldoende informatie verzameld is om de scoreschalen in te vullen en het verhaal over de levensgeschiedenis te schrijven. Het is belangrijk om bewust te zijn van hoe aangenaam en natuurlijk het interview is verlopen, aangezien dit de verstandhouding met de cliënt beïnvloed. Daarnaast zal de meest eerlijke en volledige informatie naar voren komen uit een interview wat natuurlijk verloopt. Het type informatie wat met de interview vragen verzameld wordt is essentieel om te begrijpen hoe de cliënt denkt over zijn/haar moeilijkheden met het handelen. Met dit inzicht kan de levensrichting van de cliënt geanticipeerd worden om bruikbare interventies te identificeren voor de behandeling. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 27

34 Model Of Human Occupation Het opnieuw formuleren van vragen en het vragen van aanvullende vragen om informatie te onderzoeken zal altijd noodzakelijk zijn tijdens het afnemen van het interview. Voorbeeld: De cliënt verteld over een nare ervaring, bijvoorbeeld een baas of leraar geeft negatieve feedback op een prestatie, maar verteld hier niet veel over. Als men meer te weten wil komen over de ervaring, kan men de volgende vragen stellen: Waarom denkt u dat uw baas/leraar uw prestatie slecht vindt? Was u het eens met de evaluatie van uw baas/leraar over uw prestatie? Hoe voelde u zich na het ontvangen van feedback? Wat deed de feedback met u? Heeft u ooit een ander soort feedback ontvangen van uw baas/leraar? Verder is het geschikt om te vragen naar uitleg of bevestiging, bijvoorbeeld: Het klinkt alsof u erg overstuur bent na het ontvangen van dat soort feedback; klopt dat? Van wat u zegt, lijkt het erop dat u voelt dat de feedback onterecht was; is dat zo? Vragen die een bepaald antwoord oproepen bij de cliënt moeten vermeden worden, bijvoorbeeld: Daar werd u waarschijnlijk boos van, hé? Denkt u niet dat het oneerlijk was van uw baas/leraar om dat soort feedback te geven? Strategieën voor het verzamelen van informatie Laat de antwoorden van de cliënt het interview leiden, maar verlies als therapeut niet de regie. Dit kan door middel van het onderbreken van de cliënt als het antwoord niet direct gerelateerd is met de vraag en het sturen van de cliënt richting feitelijke antwoorden. Zolang de informatie die de cliënt geeft inzicht biedt in de inhoud van de scoreschalen moet de therapeut de cliënt aanmoedigen om zijn verhaal te vertellen. Vraag de cliënt om zijn/haar antwoorden uit te breiden. Voorbeeld vragen zijn: o Wat gebeurde daarna? o Hoe reageerde u daarop? o Wat heeft hiertoe geleidt? o Dus, wat deed u daarna? Zorg ervoor dat je de cliënt zijn/haar verhaal laat afmaken voordat je verder gaat met het interview. Toon oprechte interesse in hoe de cliënt dingen bekijkt vanuit zijn/haar eigen perspectief. Zorg ervoor dat de cliënt zich veilig voelt en de ruimte krijgt om zijn/haar verhaal te doen; hierdoor zal een cliënt eerder meer vertellen over zijn leven. Hogeschool van Amsterdam, Expertise Centrum Ergotherapie. 28