Profielwerkstuk Scheikunde Kauwgom

Transcriptie

1 Profielwerkstuk Scheikunde Kauwgom Profielwerkstuk door een scholier 5089 woorden 27 april ,2 191 keer beoordeeld Vak Scheikunde De ingrediënten van kauwgom. 1. Maltitolstroop. (molecuulformule C12H22O11 + H2O) Structuurformule: Functie en Toepassing: Maltitolstroop is een suikervervanger en werkt ook als kristallisatieremmer ter voorkoming van uitdroging van producten. Maltitol wordt slechts voor een klein deel uit het maagdarmkanaal geabsorbeerd. Het is geschikt voor het gebruik door diabetici. Maltitol werkt laxerend vanaf een dosis van gram per dag. De energetische waarde ligt tussen de 2 en 3 kcal/g. De zoetkracht is vergelijkbaar met die van sacharose. Herkomst: Maltitolstroop wordt bereid uit hydrogenering van maltose (zetmeel) (Hydrogenering is een additie van water aan een eenbinding. Een eenbinding is een c-c binding die vrij om zijn as kan draaien. Additie is een reactie waarbij de atomen van het ene molecuul zich hechten aan de atomen van het andere molecuul) De zoetkracht is iets lager dan die van gewone suiker. Bij de hydrolyse van zetmeel wordt de keten van glucose-eenheden gesplitst onder opname van water. (Hydrolyse is een chemische reactie waarbij een chemische verbinding reageert met een water molecule en daarbij in tweeën gesplitst wordt.) Als de splitsing niet volledig is, beval de resulterende glucosestroop ook maltose, een dissacharide bestaande uit twee glucosemoleculen. Bij hydrogenering van de glucosestroop wordt de aanwezige glucose gedeeltelijk omgezet in sorbitol en de maltose gedeeltelijk in maltitol. De resulterende stroop wordt maltitolstroop genoemd. 2. Was Functie en Toepassing: Bijenwas is een mineraal product bestaande uit esters van carbonzuren en alcoholen.(ester is een verzamelnaam voor het molecuul COOR) In kauwgom wordt het gebruikt als natuurlijk glansmiddel. Herkomst: Bijenwas is een afscheidingsproduct van de wasklieren van een werkbij. Van deze was worden cellen gebouwd. (de raten), waarin honing ligt opgeslagen. Wanneer de honing uit de raten wordt Pagina 1 van 19

2 gehaald blijft de was over. 3. Aroma Mentholkristallen (molecuulformule C10H20O) Structuurformule: Functie en Toepassing: de functie van menthol is een verfrissende smaak geven aan de kauwgom. Herkomst: De menthol wordt gehaald uit de pepermuntplant, de Latijnse naam hiervoor is Mentha Piperita. 4. Dextrose oftewel glucose of druivensuiker (C6H1206) Structuurformule: Functie en Toepassing: dextrose is een koolhydraat en zij geeft energie aan het lichaam. Dextrose en glucose hebben een korte keten (enkelvoudig suiker), waardoor ze snel opgenomen worden door het lichaam en verbrand. Daardoor wordt er zeer snel energie geleverd aan het lichaam. Dextrose wordt ook wel een vlamsuiker genoemd omdat ze direct in energie kan worden omgezet in de eerste reactie. Dit zogenaamde vlammoment is een korte contractie van de spier waarbij géén zuurstof wordt gebruikt. De anaërobe oxidatie. Meervoudige suikers gebruiken voor de verbranding wél zuurstof. Dextrose is een wit kristallijn poeder met een zoete smaak zonder echte geur. De calorische waarde van dextrose is 3,7 kcal/g Herkomst: Dextrose is gekristalliseerde glucose met als gunstige eigenschappen dat het zeer geconcentreerd, zuiver en snel opneembaar is. 5. Rubber (C5H8) Structuurformule Functie en Toepassing: zorgen dat de gum goed rekbaar en dus goed te kauwen is. Herkomst: Natuurlijk rubber wordt gewonnen uit planten en bomen.het komt voor 33% voor als in emulsie uit het sap (latex) van rubberplanten. Een veel gebruikte bron hier voor is de rubberboom: Hevea Brasiliensis. 6. Krijt (CaCO3) Structuurformule: Functie en Toepassing: CaCO3 is een wit kleurstof dat gebruikt wordt als antiklontermiddel en als verdikkingsmiddel. Pagina 2 van 19

3 Herkomst: Krijt is het zout van calcium. Het komt in de natuur voor als kalksteen en in marmer. Als kalksteen in een zwak of sterk zuur wordt gebracht zoals azijn dat ontleedt het snel onder ontwikkeling van koolzuurgas. 7. Talk (Mg6(OH)4Si8O20) Functie en Toepassing: talk is een wit, zeer kristallijn poeder dat onoplosbaar is in water en vetachtig aanvoelt. Het wordt gebruikt als antikleefmiddel, filtreermiddel en antiklontermiddel Herkomst: Komt in de natuur voor als een zeegroen, schubvormig,vettig aanvoelend aggregaat. (klonten) Het mineraal wordt steatiet genoemd. 8. Lactitol (C12H22O11) Structuurformule: Functie en Toepassing: Lactitol wordt in kauwgom onder andere gebruikt als zoetmiddel. Lactitol behoort onder andere tot de osmotisch werkende laxeermiddelen. Dat zijn stoffen die water aantrekken. Het houdt in de darmen water vast waardoor de darminhoud zachter en groter wordt. Ook wordt de peristaltische beweging van de darmen gestimuleerd. (lactitol verklaart dus o.a. waarom het nuttigen van teveel kauwgom een laxerend effect heeft) Herkomst: Lactitol is een natuurlijke zoetstof uit melk.(lactose) 9. Sorbitol (C6H1206) Structuurformule: Functie en Toepassing: Sorbitol is een complexvormer (complex is een proces waarbij meerdere, mogelijk geladen, moleculen samen een nieuwe grotere verbinding vormen), een stabilisator en een zoetstof. Het houdt zoete producten zacht en voorkomt dat suiker uitkristalliseert. Herkomst: Sorbitol komt van nature veel voor in lijsterbessen en andere bessen en fruit. Synthetisch wordt het gemaakt uit glucose door hogedruk hydrogenatie. 10. Hars Functie en Toepassing: Hars in kauwgom zorgt ervoor dat de kauwgom niet te zacht wordt. Herkomst: Hars is een taal, kleverig, smaakloos product dat wordt gewonnen uit planten, voornamelijk naaldbomen. Pagina 3 van 19

4 11. Gombasis Functie en toepassing: Het belangrijkste bestanddeel van kauwgom. Zij zorgt ervoor dat de kauwgom goed te kauwen is. Herkomst: Gom verkrijg je door een snee in een boombast te maken en het sap op te vangen in een emmer. Tegenwoordig wordt gom ook synthetisch gemaakt door middel van bewerkte aardolie. 12. Xylitol (C5H12O5) Structuurformule: Functie en toepassing: Xylitol is een kristallijnpoeder met een gelijke zoetkracht als die van sacharose. Het is een zoetmiddel met sterk koelend effect. De werking van gist wordt door deze stof geremd en het remt het ontstaan van gaatjes af en helpt ook beginnende gaatjes te stoppen. Herkomst: Xylitol wordt gewonnen uit berkenhout. 13. Glucosestroop (C6H12O6) Structuurformule: Functie en toepassing: Glucose zorgt ervoor dat kauwgom in de mond snel zacht wordt en aangenaam is om te kauwen. Herkomst: Planten maken koolhydraten (o.a. suikers) voor hun eigen energievoorziening. Met zonneenergie zet de plant water uit de bodem en koolzuurgas uit de lucht om in glucose (en fructose.) Veel wortelen bevatten van nature ook glucose. Het wordt gewonnen uit suikerbieten en suikerrieten. 14. Suiker (C12H22O11) Structuurformule: Functie en toepassing: De functie van suiker in kauwgom is om de kauwgom een zoete smaak te geven. Herkomst: Suiker wordt gewonnen uit suikerbieten en suikerrieten. De planten maken koolhydraten (o.a. suikers) voor hun eigen energievoorziening. Met zonne-energie zet de plant water uit de bodem en koolzuurgas uit de lucht om in glucose en fructose. Deze vormen samen sacharose, oftewel suiker. Veel wortelen bevatten van nature ook suiker. De suiker die in de biet is opgeslagen wordt door het oplossen in water gescheiden van de vezels. Zo ontstaat de bekende kristalsuiker en de andere suikervarianten. Suikerriet en Suikerbiet Pagina 4 van 19

5 Met deze ingrediënten werd een maple leaf kauwgompje gemaakt. Gebruikte bronnen: Site van oud-kauwgomfabriek Maple leaf Scheikundewoordenboek: Kauwgomkoffer: Suiker: Informatie over was: Informatie over menthol: Informatie over calciumcarbonaat: Informatie over krijt: Informatie over lactitol: Informatie over Xylitol: Informatie over het winnen van gom: Informatie over bijenwas: Informatie over rubber: Pagina 5 van 19

6 -Het scheikunde woordenboek uit het kabinet. -De moeder van Maaike voor het ophalen van de koffer. -Mevrouw Crielaard, Mevrouw van Boven en Meneer Pelgrum. -Dhr Meijer voor het lenen van de koffer. We maakten veel gebruik van de zoekmachines Google en altavista om de structuurformules / molecuulformules en beschrijvingen van de ingrediënten te geven. Alle sites die we hebben gebruikt hebben we echter niet opgeschreven, omdat dat er nog veel meer zijn! Voorwoord & Inleiding Begin september kregen we te horen dat we een profielwerkstuk moesten maken voor één van onze profielvakken. We waren er nog niet meteen uit voor welk vak we het zouden doen, maar al gauw hadden we besloten het met het vak scheikunde te doen, omdat wij het onderwerp kauwgom al een keer voorbij hadden zien komen, en ons dat erg leuk en origineel leek. Een hoofdvraag vonden we erg moeilijk om te bedenken. Eigenlijk was ons eerste punt wat we wilden onderzoeken: Hoe wordt kauwgom gemaakt?, daarbij ook meteen de vraag Hoe kunnen we zelf kauwgom maken? We hadden ons er heel erg op verheugd en gehoopt om uiteindelijk zelf kauwgom te kunnen maken. Helaas bleek, na een aantal keer verschillende instanties te hebben gebeld en of g d, dat het niet mogelijk was om een bezoek te kunnen brengen aan een kauwgomfabriek. Daarbij was het ook een tegenvaller dat het kauwgomrecept geheim was en wij dus niet konden doen wat we hadden gewild: kauwgom maken! We gaven niet op en bedachten wat we nog meer met kauwgom konden doen. Ten eerste heeft kauwgom een voorgeschiedenis dus daar viel heel wat over te vertellen. Ook de ingrediënten konden we beschrijven. Aangezien wij het profielwerkstuk voor het vak scheikunde deden was het ook leuk een aantal proefjes te doen en die te verwerken in het verslag. Zo bedachten we dat we konden testen of het wel waar was wat de kauwgomreclames van de bekende merken zeggen. Kauwgom is goed voor je tanden. Zie hier wat Xylifresh beweerd over zijn eigen kauwgom: Xylifresh 100 Naast de meest frisse ook de meest gebitsverzorgende kauwgom. Bewezen effectief tegen gaatjes. Tandartsen en het Ivoren Kruis onderschrijven de gebitsverzorgende werking van XyliFresh 100. Regelmatig gebruik van XyliFresh 100 vormt een goede aanvulling op de dagelijkse gebitsverzorging, met name op de momenten dat een tandenborstel niet voorhanden is. Niet poetsen? XyliFresh 100 kauwen! De hoofdvraag van ons profielwerkstuk luidt: Is kauwgom goed voor je tanden?. We keken naar het carbonaatgehalte in de kauwgom (de reden leest u bij de resultaten van de test) en onderzochten de brandbaarheid van kauwgom. Hoe kunnen we kauwgom het best verwijderen? was hierbij de vraag die we stelden. Misschien wel door het te verbranden?. De gumbusters hadden echter een andere oplossing. Alle resultaten/conclusies van de proeven en het verhaal van de gumbusters leest verder in dit verslag. Pagina 6 van 19

7 Wij hebben er erg veel plezier aan beleefd en hopen dat u het ook prettig vind om te lezen. Kiki, Dianne en Maaike De productie van kauwgom 1 Basis verwarmingskast. 2 Kneedmachine 3 Koeling van de kauwgom 4 Extruder In de extruder worden de ingrediënten gemengd en verhit 5 Afpoeder installatie 6 Metaaldetector 7 Poeder afzuiginstallatie 8 Electronische besturing 9 Poeder transport 10 Retourband voor afsnijrand kauwgom 11 Afname unit 12 Dragee tablet opslag 13 Drageertrommel 14 Opslag gedrageerd product 15 Verpakkingsmachine Voordat kauwgom in verpakking en al klaar ligt in de vakken van de winkel, gaat er eerst nog een heel proces aan vooraf. Het proces gaat als volgt: De smeltafdeling. De smeltafdeling weegt de juiste hoeveelheden af van de hoofd ingrediënten die samen de gombasis vormen. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van rubber, hars, was. De rubber is een sap die uit de sapodillaboom wordt gewonnen. Deze bomen moeten minstens 20 jaar oud zijn en kunnen eens in de vier jaar afgetapt worden. Iedere smaak kauwgom bestaat uit deze zelfde gombasis. In afgemeten hoeveelheden komen de verschillende ingrediënten in grote smeltmachines. De massa wordt verhit tot een temperatuur tussen de 80 en 130 graden Celsius. De smeltmachine. De hete gesmolten kauwgombasis ziet eruit als een dikke siroop. Na afkoeling ervan ontstaat een vaste basis. De kneedafdeling. Op de kneedafdeling wordt de gom-massa samen gekneed met de ingrediënten. Hier wordt er echte kauwgom van gemaakt. Voor de suikerhoudende kauwgom gaan er kilo s suiker en vele liters stroop in het deeg. Pagina 7 van 19

8 Het smeurlaboratorium. De smaakmakers komen van het zogenaamde smeurlaboratorium. Hier worden smaak oliën voor de kauwgom gemaakt, die elke kauwgom zijn karakteristieke smaak geeft. Zo wordt er voor mintsmaak bijvoorbeeld gebruik gemaakt van pepermuntolie. Kersen van een kersensmaakstof. De snijafdeling. De kauwgom wordt nu eerst tot een soort broodjes gevormd die dan nog moeten afkoelen. Als de broodjes afgekoeld zijn worden ze onder een soort strijkijzer platgewalst. De dunne plak die overblijft gaat door de snijmachine die er kleine kauwgompjes van vormt. De zitten dan nog wel aan elkaar vast. De drageerafdeling. De kauwgom wordt nu in kleine stukjes gebroken en voorzien van een knapperig laagje. Dit wordt gedaan in grote draaiende pannen waar een hoog geconcentreerde suikeroplossing op het kauwgompje wordt gespoten. Hierna wordt met warme droge lucht dit laagje gedroogd. Dit proces wordt een keer of 20 a 30 herhaald. De kauwgompjes glanzen dan nog niet. Daar zijn speciale glanspannen voor. In deze drageerpannen wordt het bovenste laagje glimmend gemaakt door middel van glansstoffen, zodat de kauwgom er mooi uitziet. De inpakafdeling. De kauwgom is nu klaar en kan worden ingepakt. Dit wordt gedaan op de inpakafdeling. De kauwgompjes komen eerst in een sorteermachine terecht. Deze machine verpakt de kauwgompjes in de doordrukstrip en voorzien deze van een sleeve. Daarna kunnen de pakjes in dozen worden verpakt De geschiedenis van de kauwgom. Kauwgom bestaat al duizenden jaren. Een paar jaar geleden werd er in Zweden een stukje kauwgom opgegraven van minstens 9000 jaar oud, met een gebitsafdruk van een jongen uit de steentijd. In de steentijd zorgden de mensen ieder voor hun eigen kauwgom. De mensen haalden gom uit een boom. Meestal een spar, mastiek- of een sapodillaboom. Daar kauwden ze op, ondanks dat er eigenlijk geen smaak aan zat. 140 jaar geleden veranderde dit. In Amerika kwam een kauwgomfabriek waarbij de gom voor de kauwgom uit de sparrenboom werd gehaald. In de fabriek maakten ze er blokjes van en soms deden ze er suiker doorheen. Toch zat er nog geen smaak aan de kauwgom, dat lukte namelijk niet met gom van de spar. Daarom gebruikten ze voortaan chicle, dat is de gom van de sapodillaboom. Vanaf toen kwamen er in Amerika meerdere kauwgomfabrieken waaronder Wrigley. Wrigley maakte reclame voor zijn kauwgom en daardoor leerde ons land ook kauwgom kennen. Dat gebeurde 80 jaar geleden en de Wrigley-fabriek bestaat nog steeds. Pagina 8 van 19

9 In Nederland kwam de kauwgom met een smaakje pas na de Tweede Wereldoorlog. Veel Amerikaanse soldaten gaven het aan Nederlandse meisjes die ze wilde versieren, daardoor was kauwgom in de ogen van de Nederlander stoer en mannelijk. Maar in de jaren na de oorlog was er nog maar weinig kauwgom te koop en werd lang (soms dagen) op het zelfde stukje gekauwd. Vaak werd samen gedaan met een stukje kauwgom en geliefden lieten aan elkaar zien dat ze van elkaar hielden door telkens om de beurt op een stukje te kauwen. In 1948 werd de eerste kauwgomfabriek in Nederland gebouwd namelijk LEAF en dat is nog steeds de enige. In 1888 verschenen de eerste kauwgom(ballen)-automaten in de Verenigde Staten. Deze stonden gemonteerd op de treinperrons in de stad van New York. Nu kon men onder de lange treinritten ontspannen door op kauwgom te kauwen. Treinen reden in die tijd niet zo hard, dus je moest wat in je mond hebben om de lange tijd uit te kunnen zitten. Het merk Adams chewing gum met de naam Tutti- Frutti was de eerste kauwgom die op deze manier verkocht werd. Dit waren stukjes kauwgom die een kussentjes vorm (rechthoekig) hadden. De ronde gekleurde kauwgomballen werden verkocht in de automaten (vendingmachines) vanaf Nu nog steeds kom je deze kauwgomballen-automaten tegen, gevuld met kauwgomballen of hiernaast zelfs met andere kleine hebbedingetjes. ph-onderzoek Neutraliseert een kauwgompje het zuur in je mond? Benodigdheden: - ph-test(met papieren stripjes) - Maatbekers - Verschillende soorten kauwgom - Coca Cola - Coca Cola Light - Water - Azijn - Bekertjes om uit te drinken - Schaar - Pen en papier om resultaten op bij te houden Doel: De invloed van kauwgom meten op de ph-waarde in de mond en de invloed van de onderlinge proefpersonen hierbij. De proef: Stap 1: We drinken een paar slokken water(waarvan de ph-waarde 7 is) en direct daarna meten we door middel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Stap2: Nadat we test 1 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, Pagina 9 van 19

10 en direct daarna meten we doormiddel van een papieren ph-stripje op onze tong de ph-waarde. Stap 3: We nemen een slok Coca Cola, houden dat 30 seconden in onze mond en slikken die daarna door. Direct daarna meten we doormiddel van een papieren ph-stripje op onze tong de ph-waarde. Stap 4: Nadat we test 3 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, en direct daarna meten we doormiddel van een papieren ph-stripje op onze tong de ph-waarde. Stap 5: : We nemen een slok Coca Cola Light en houden die 30 seconden in onze mond en slikken die daarna door. Direct daarna meten we doormiddel van een papieren ph-stripje op onze tong de phwaarde Stap 6: Nadat we test 5 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, en direct daarna meten we doormiddel van een papieren ph-stripje op onze tong de ph-waarde. Resultaten: Soort kauwgom: V6 ph-waarde bij Stap 1 ph-waarde bij Stap 2 ph-waarde bij Stap 3 ph-waarde bij Stap 4 ph-waarde bij Stap 5 ph-waarde bij Stap 6 Maaike Kiki Dianne Soort kauwgom: Freedent for Kids Maaike Kiki Dianne Kauwgom: -V6 (speciaal aangeraden door tandartsen) -Freedent for Kids(suiker vrij) Conclusies: -Geen verschil in ph-waardes tussen verschillende personen -Geen verschil in ph-waardes tussen Coca Cola en Coca Cola Light -De twee geteste kauwgoms hebben allebei evenveel invloed op de ph-waarde De proef: Test 1: We drinken een paar slokken water (waarvan de ph-waarde 7 is) en direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Test 2: Nadat we test 1 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, en direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Test 3: We nemen een slok Coca Cola en houden die 30 seconden in onze mond en slikken die daarna door. Direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Test 4: Nadat we test 3 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, en direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Test 5: : We nemen een slok pure azijn en houden die 30 seconden in onze mond en slikken die daarna Pagina 10 van 19

11 door. Direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde Test 6: Nadat we test 5 hebben gedaan kauwen 60 seconden op de kauwgom, daarna spugen we die uit, en direct daarna meten we doormiddel van een papieren stripje op onze tong de ph-waarde. Veranderingen door ervaring: -Er wordt nog maar 1 proefpersoon gebruikt omdat er verschillen zitten in de resultaten tussen de proefpersonen hebben we in de vorige proeven ondervonden. -Er wordt alleen nog maar Coca Cola gebruikt en geen Coca Cola en Coca Cola Light meer omdat er geen verschillen zitten in de resultaten hebben we in de vorige proeven ondervonden. - In plaats van Coca Cola Light maken we nu gebruik van azijn, een zuurdere oplossing. Resultaten Bubloom Strawberry Bigbuib Kaugummi van Hitschler Bazooka Blasts intense bubbelgum fluor Bubbelicious Centre Shock Hidden Apple ph-waarde bij Stap 1 7 6, ph-waarde bij Stap ph-waarde bij Stap ph-waarde bij Stap 4 6,5 6 5,5 6 7 ph-waarde bij Stap ph-waarde bij Stap Conclusies: - Bibuib kaugummi van Hitschler komt bijna overeen met bubloom strawberry, minimaal verschil -Bubbelicious komt bijna overeen met bubloom strawberry en Bigbuib kaugummi, minimaal verschil Verdere conclusies zijn te zien onder het kopje Conclusie Het aantonen van carbonaat Zit er carbonaat in de kauwgom dat zuuraanvallen tegengaat? Benodigdheden: - Bekerglaasje Pagina 11 van 19

12 - Erlenmeyer - Wasbenzine - Verschillende soorten kauwgom - Schaar - Water - Trechter - Roer stokje - Filter papier - Stof die een neerslag vormt met carbonaat, in ons geval Calciumchloride - Zuur, in ons geval zoutzuur Doel: Het aantonen van carbonaat in verschillende soorten kauwgom. De proef: Waarom Carbonaat bepalen? Carbonaat is een base en wanneer die met een zuur reageert neutraliseert de zuurte in de mond. We nemen een bekerglaasje met daarin een fijn geknipte kauwgom opgelost in 30 ml wasbenzine en laten dit een tijdje staan. Aantonen: Calciumcarbonaat (slecht oplosbaar) en/of natriumcarbonaat (goed oplosbaar). Wanneer dit is opgelost voegen we daar nog eens 30 ml water aan toe en ook dit laten we een tijdje staan. Er ontstaan 2 lagen waarvan één wasbenzine laag boven en één waterlaag beneden. Nu gaan we de inhoud van het bekerglaasje filtreren. De in water goed oplosbare stoffen (natriumcarbonaat) zijn opgelost en zullen door het filtraat heen gaan. De slecht in beide oplosmiddelen oplosbare stoffen(calciumcarbonaat) zullen(bijna) niet zijn opgelost en zullen in het filtraat blijven zitten. Nadat we dit hebben gedaan gaan we een oplossing, calciumcloride, bij het filtraat voegen waarmee carbonaat een neerslag vormt waardoor we de carbonaat kunnen aantonen. CO3 + CaCl > CaCO3 Cl Vormt er een neerslag, namelijk calciumcarbonaat dan is er carbonaat aanwezig. Vormt er geen neerslag dan is er geen carbonaat aanwezig. Voor extra zekerheid van aanwezigheid van carbonaat voegen we ook nog eens een zuur toe, namelijk zoutzuur waardoor je de volgende reactie vergelijking krijgt: 2H + CO3 > H2CO3 H2CO3 > H2O + CO2(een gas) Uit deze reactie vergelijking kun je opmaken dat als je zoutzuur toevoegt aan het filtraat en het reageert met calciumcarbonaat er een gas zal ontstaan, wat je kunt zien door belletjes. Ook aan het residu, de calciumcarbonaat, voegen we zoutzuur toe en ook daar kunnen we doormiddel van luchtbelletjes aantonen of er carbonaat aanwezig is. Pagina 12 van 19

13 Resultaten Gebruikte gewicht(soms geen gehele kauwgoms namelijk) Is er Carbonaat aanwezig in de kauwgom? V6 1,23 gram Ja Freedent for kids 0,85 gram Ja Xylifresh 1,23 gram nee Stimerol ice 1,35 ja bubbelicious 2,03 gram nee Conclusie: Nadat we het calciumcarbonaat hebben aangetoond, kunnen we dit in verband gaan brengen met de proef: ph Onderzoek. De kauwgoms waarin we carbonaat hebben aangetoond zijn V6, Freedent for kids (daar gaan we vanuit, omdat we er eerst aan twijfelde of er carbonaat in voorkwam, maar later toen het een tijdje had gestaan, was er toch el een soort van neerslag ontstaan) en Stimorol Ice. Van Stimorol Ice hebben we geen ph-test gedaan dus daar kunnen we de resultaten van het carbonaat test niet meer vergelijken. Bij de resultaten van de kauwgoms V6 en Freedent for kids van de ph-test kun je zien dat elke keer na het kauwen van de kauwgom de ph-waarde 8 wordt. Als je dit gegeven vergelijkt met alle proeven zie je dat daar bij geen van allen het ook maar een keer voorkomt dat de ph-waarde naar 8 wordt gebracht. En dit zal dan ook het grote verschil zijn. De kauwgoms waar carbonaat in voorkomt brengen na elk zuur in de mond de ph-waarde naar 8, het wordt dus basisch en dit is goed voor de tanden. Waarom de ph in de mond na het eten van deze kauwgom lager wordt kunnen we als volgt verklaren: Suikers en zuren De meeste voedingsmiddelen bevatten suiker. Daardoor wordt elke keer na het eten het natuurlijk evenwicht in de mond verstoord. Dat komt doordat de bacteriën die in de plak tussen de tanden en kiezen zitten deze suikers omzetten in zuren, die schadelijk zijn voor het tandglazuur. Dit wordt een zuuraanval genoemd. Deze begint al binnen enkele minuten nadat je iets met suiker hebt gegeten en het duurt enkele uren voordat het gebit hersteld is van zo'n zuuraanval. Als binnen die tijd weer iets gegeten wordt, krijgt het gebit dus niet de kans om te herstellen en kunnen er gaatjes ontstaan. Daarom is het dus belangrijk het aantal zuuraanvallen op het glazuur zoveel mogelijk te beperken. Er moet zo snel mogelijk weer een natuurlijk evenwicht in de mond zijn. De meest voor de hand liggende manier is, het poetsen van de tanden, maar daar heeft u niet altijd tijd voor. Een gebitsverzorgende kauwgom kan het proces om weer een natuurlijk evenwicht in de mond te krijgen versnellen. Doordat tijdens het kauwen op kauwgom de vorming van speeksel wordt bevorderd, wordt ook de zuuraanval eerder gestopt. Speeksel is namelijk ook in staat schadelijke zuren te neutraliseren. Als je nu de kauwgom bubbelicious, de kauwgom waarin geen carbonaat in voorkomt, vergelijkt met zijn resultaten van de ph-test, zie je dat na elke keer het nemen van de kauwgom de ph-waarde 6 is. Een ph van 6 is zuur en dat tast je tanden aan. Dit zal komen doordat er een groot percentage aan suiker in deze kauwgom voorkomt. Als de ph-waarde in de mond 7 is, zal hij na het eten van de kauwgom dalen naar Pagina 13 van 19

14 een ph van 6. De brandbaarheid van kauwgom Is het misschien een optie om vuur te gebruiken bij het verwijderen van kauwgom van de straat en is het eigenlijk wel brandbaar? Benodigdheden: - Brander - Stopwatch - Tang om de kauwgom mee boven het vuur te houden - Schaaltje om vloeibare kauwgom mee op te vangen - Beschermbril Doel: Het testen of er verschil zit tussen verschillende kauwgoms in brandbaarheid. De proef: We houden een kauwgom vast in een tang. Vanaf het moment dat de brander er bij wordt gehouden word de stopwatch aangezet. Nadat de kauwgom een zachte stof wordt, valt de kauwgom van de tang in het schoteltje. We houden net zo lang de brander bij de zachte stof totdat er alleen nog maar harde zwarte stukjes zijn, en alle vloeistof en gassen die er zijn ontstaan zijn verdwenen. Op dat moment zetten we de stopwatch op stop. Resultaten: Totale tijd in sec. Totale gewicht in gram (sec/gram) Hubba Bubba 128 4,36 47,7 Bubbelgum 169 7,82 31,8 Freedent 60 0, Stimorol Ice 99 1,41 98,6 Stimorol 109 1,21 g 83,0 *tijd/gram: Tijd die nodig is om 1 gram kauwgom te verbranden, uitgerekend door de totale tijd te delen door het totale gewicht. Gumbusters Op vrijdag 22 oktober in de herfstvakantie hadden wij een afspraak gemaakt om negen uur s ochtends op Schiphol Airport met de Gumbusters. Helaas was er iets mis gegaan met de communicatie en waren zij niet komen opdagen! Toen heeft Dianne gebeld en een nieuwe, nog leukere afspraak gemaakt. De Gumbusters op school! Wat zijn Gumbusters? Pagina 14 van 19

15 Gumbusters zijn gespecialiseerd in het verwijderen van kauwgom. Ze verwijderen het door middel van een unieke reinigingstechnologie waar jaren van onderzoek aan vooraf zijn gegaan. Hoe reinigen de Gumbusters en hoe deden wij het? Erg leuk was het toen er een gumbuster op school kwam. Hij liet ons zien hoe zijn apparaten werkten en hoe je de kauwgom moest verwijderen. Dat ging heel makkelijk door het indrukken van een knop. Maar hoe komt het nou dat de gumbusters de tegels schoon krijgen? Door middel van een hogedruk stoomtechniek en een geheim middeltje is het verwijderen van kauwgom een makkelijke klus. We hoefden enkel het apparaat op het kauwgompje te houden en het loste al op. Gumbusters reinigen straattegels, asfalt, beton, natuursteen, maar ook matten en tapijten. De kauwgom wordt eerst verwarmd, daarna wordt door een druk op de knop het middel toegevoegd. Met de borstel kun je de kauwgom er vervolgens heel makkelijk afhalen. Er wordt met niet teveel water gewerkt, zodat er geen wateroverlast is. Ook is het verwijderen van kauwgom door de gumbusters niet hinderlijk voor voorbijgangers. Het allerbelangrijkste is echter dat met de komst van de busters een betaalbaar en effectieve oplossing is gevonden voor het maatschappelijke probleem van kauwgom. Waarom niet met andere middelen? Andere middelen dan hetgeen wat de gumbusters gebruiken voldoen niet aan de eisen van een kauwgomreinigingsproduct om verschillende redenen. Sommige middelen voldoen niet aangezien zij het milieu aantasten. Bij sommige reinigingstechnologien zijn de kosten erg hoog. Andere zorgen bij het verwijderen voor een hoop geluidsoverlast en andere producten beschadigen de te reinigen producten weer. Logboek 14 September 2004: Het definitieve onderwerp en vak werden gekozen. Het werd het onderwerp kauwgom voor het vak scheikunde -Kiki en Dianne praatten met mevrouw Crielaard over de mogelijkheden met het onderwerp. 15 September 2004: -Profielmiddag: We zochten alle drie naar informatie over ons onderwerp op het internet op school. -Dianne vraagt een informatiepakket van Maple Leaf aan via het internet. 19 September 2004: -Kiki zoekt informatie op over de geschiedenis van de kauwgom op internet. -Dianne gaat zich bezig houden met de productie van de kauwgom, wat er allemaal bij komt kijken en zoekt hier informatie over op. Pagina 15 van 19

16 21 September 2004: -Alledrie bespreken we wat we graag willen doen met kauwgom. We willen kauwgom maken! -Maaike neemt de taak van de ingrediënten op zich. 23 September 2004: -Mevrouw Crielaard stuurt een naar Maple Leaf om te vragen of het mogelijk is een rondleiding te krijgen in de fabriek en om een kauwgomrecept. 27 September 2004: -Informatie gezocht over de ingrediënten van de kauwgomkoffer en het plaatje van de inhoud van de koffer uitgeprint. 28 September 2004: -Maaike zoekt wat gegevens op van de ingrediënten. -Kiki heeft de geschiedenis afgemaakt. 30 September 2004: -Maaike zoekt op internet een deel van de structuurformules van de ingrediënten van kauwgom. -Dianne krijgt een interessant informatiepakket toegezonden van Maple Leaf. Helaas worden er geen rondleidingen gegeven. -Kiki zoekt wat leuke plaatjes voor het verslag. 8 Oktober 2004: -Dianne belt Sportlife. Ze zouden zo snel mogelijk terugbellen. -Ook heeft Dianne de productie van kauwgom afgemaakt. -Maaike ontdekt de site van de gumbusters. 10 Oktober 2004: -Dianne en Maaike mailen naar gumbusters om te vragen of het mogelijk zou zijn een dagje mee te kunnen lopen met de gumbusters. -Maaike maakt de ingrediënten af. 11 Oktober 2004: -Dianne heeft POST in haar box van de gumbusters! 12 Oktober 2004: -Dianne, Maaike en Kiki doen onder begeleiding van mevrouw Crielaard een grote proef om te testen of kauwgom het zuur in je mond neutraliseert. 13 Oktober 2004: -Maaike, Kiki en Dianne doen onder begeleiding van Pelgrum een proef naar het carbonaatgehalte in de kauwgom. Pagina 16 van 19

17 -Dianne neemt telefonisch contact op met de gumbusters. We maken een afspraak voor vrijdag 22 Oktober om 09:00 op Schiphol Airport. 14 Oktober 2004: -Kiki mailt Maple Leaf over de mogelijkheid van het lenen van de kauwgomkoffer. -Proef gedaan met het verbranden van kauwgom. -Onze resultaten van deze week uitgetypt op de computer. 15 Oktober 2004: -Maaike mailt Maple Leaf nogmaals. 16 Oktober 2004: -Mail terug van Maple Leaf over de koffer. Maaike mailt gegevens van haar door die nodig zijn om de koffer te kunnen lenen. 19 Oktober 2004: -Dianne belt gumbusters en maakt definitieve afspraak voor vrijdag 22 oktober om 09:00 op Schiphol airport. 21 Oktober 2004: -Webmaster Joop Meijer mailt het adres door waar we de koffer kunnen komen ophalen. 22 Oktober 2004: -Vroeg op pad naar de gumbusters. Toen we daar kwamen waren ze er niet tot onze grote spijt! 1 November 2004: -Moeder van Maaike haalt de kauwgomkoffer op in Almere. -Gumbusterbusje met echte gumbuster komt ons schoolplein samen met ons schoonmaken. -Maaike zoekt plaatjes van structuurformules voor de ingrediënten. 2 November 2004: -Kiki en Dianne werken bij Dianne thuis aan de Powerpoint presentatie. -Maaike bekijkt videoband uit de koffer, om te kijken of er nog wat bruikbaars in zit voor de presentatie. 3 November 2004: -Dianne, Kiki en Maaike maken in een hele lange avond de Powerpoint presentatie bijna af. 4 November 2004: -De laatste dingetjes worden nog in Powerpoint gezet. -Teksten bedacht van wat we wilden vertellen en de rest van de dag, tot aan de presentatie, geoefend 7 November 2004: Pagina 17 van 19

18 -De eerste versie van ons werkstuk dat we hadden ingeleverd, hebben we helemaal verbeterd. 11 November 2004: -Dianne en Maaike maken het profielwerkstuk af. 12 November 2004: -12 November hebben we het werkstuk in laten binden en ingeleverd! Dankwoord: Graag willen wij de volgende personen / instanties bedanken voor de goede hulp bij ons profielwerkstuk: -Maple Leaf, in het bijzonder dhr. Joop Meijer, voor het lenen van de koffer, voor alle leuke spulletjes, voor de informatie en de kauwgom. Zonder jullie was onze presentatie niet zo mooi geworden! -Gumbusters voor het uiteindelijk toch komen naar onze school om daar gratis een deel van het plein schoon te maken. Het ziet er weer netjes uit! -De moeder van Maaike voor het ophalen van de kauwgomkoffer in Almere. Onze dank is groot. -Mevrouw Crielaard voor het bekritiseren van onze eerste versie(s) en voor de hulp bij de proeven. -Meneer Pelgrum voor ons te begeleiden op de woensdag dat mevrouw Crielaard vrij was. -Mevrouw van Boven voor alle goed hulp, adviezen en voor het schoonmaken van onze troep! -Iedereen die bij ons profielwerkstuk aanwezig wilde zijn. Nawoord Het was erg leuk om zo n groot opgezet werkstuk te maken. We hebben hier zeker veel van geleerd. De onderzoekjes waren het leukst om te doen, maar we hebben zeker ook niet weinig geleerd van het opzoeken van de informatie over kauwgom op het internet. Wij hopen dat u het met plezier heeft gelezen. Groetjes, Kiki, Dianne en Maaike Inhoudsopgave: 1. Voorkant 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding en voorwoord 4. Geschiedenis van de kauwgom Pagina 18 van 19

19 5. Ingrediënten Productie van kauwgom Proef 1: ph-onderzoek Proef 2: Carbonaatonderzoek Conclusie 19. Proef 3: Brandbaarheid van de kauwgom 20. Gumbusters 21. Logboek Dankwoord / Nawoord. Pagina 19 van 19