STUDIE (F) CDC-742

Transcriptie

1 NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat Brussel Tel.: 2/ Fax: 2/ COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS STUDIE (F) 8117-CDC-742 over de Belpex Day Ahead Market en het gebruik van de capaciteit op de interconnecties met Frankrijk en Nederland in 27 gemaakt met toepassing van artikel 23, 2, tweede lid, 2 van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt. 17 januari 28

2 SAMENVATTING Marktkoppeling: de Belpex Day Ahead Market (hierna "Belpex DAM") heeft tijdens minder dan 2% van de tijd een andere prijs dan APX en Powernext. Frankrijk en België hebben gedurende meer dan 88% van de tijd dezelfde prijs. Prijzen: de gemiddelde maandprijzen waren relatief laag tijdens de eerste negen maanden (tussen 26 en 41 /MWh). De laatste drie maanden van 27 zijn de prijzen sterk gestegen (tot 87 /MWh in november). Opmerkelijk is dat tijdens deze laatste drie maanden de gemiddelde maandprijzen op APX voor het eerst in 27 lager liggen dan op Belpex en Powernext. Volumes: Het totaal verhandelde volume op de Belpex DAM tijdens 27 is 7,6 TWh, wat overeenkomt met ongeveer 8,5 % van het Belgische elektriciteitsverbruik. Het op Belpex totaal aangekochte volume tijdens 27 bedraagt 6,8 TWh, het verkochte volume bedraagt 4,9 TWh. De marktkoppeling is cruciaal voor de Belpex DAM. Op Belpex DAM waren er eind spelers actief. Marktaandelen Belpex DAM: zonder rekening te houden met de marktaandelen op APX en Powernext is de BUY-markt van de Belpex DAM matig tot sterk geconcentreerd. De SELL-markt is matig tot niet geconcentreerd. Interconnecties: op de Franse grens in de richting naar België is de concentratie in de markt voor jaar- en maandcapaciteit laag; in deze richting geldt een beperking van maximaal 325 MW per marktspeler per veiling. Op de Nederlandse grens in de richting van Nederland is de kostprijs voor maandcapaciteit in december spectaculair gestegen. De eerste acht à negen maanden werden de energiestromen genomineerd op de gebruikerlijke richtingen van zuid naar noord (richting Frankrijk naar België en België naar Nederland). De laatse drie maanden is deze richting omgekeerd. De nominaties op dagbasis, die voortvloeien uit het algoritme van de trilaterale marktkoppeling, reageren veel flexibeler op de veranderende marktomstandigheden dan de nominaties op jaar- en maandbasis. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 2/24

3 Congestion rents: uit de vergelijking van de congestion rents met de kostprijs voor maandcapaciteit blijkt dat de markt de marktomstandigheden slecht kan voorspellen. De veranderde marktomstandigheden in de laatste drie maanden resulturen ook in congestion rents op andere interconnecties. De hoeveelheid jaar- en maandcapaciteit die via de secundaire markt verkocht wordt aan de dagcapaciteit (resale) is significant. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 3/24

4 I. MARKTKOPPELING Figuur 1 1 bevat twee grafieken. De bovenste grafiek van Figuur 1 geeft de evolutie van de marktkoppeling van België (Belpex) met Nederland (APX) en Frankrijk (Powernext) voor alle uren ("all hours"). Twee markten hebben dezelfde prijs als de interconnectie tussen de markten niet verzadigd is. Er kunnen zich vier situaties voordoen (zie ook Figuur 1): a. Be (cyaan): de twee interconnecties zijn verzadigd => op de drie markten drie verschillende prijzen b. Be NL (rood): de interconnectie met Frankrijk is verzadigd => België en Nederland zelfde prijs, Frankrijk verschillende prijs c. Fr Be (blauw) :de interconnectie met Nederland is verzadigd => België en Frankrijk zelfde prijs, Nederland verschillende prijs d. Fr Be NL (geel): de interconnecties zijn niet verzadigd (geen congestie) => op de drie markten dezelfde prijs Uit de figuur blijkt dat de twee interconnecties slechts zelden op hetzelfde moment verzadigd zijn. Het profiel van de marktkoppeling verandert over het algemeen weinig als enkel piekuren 2 beschouwd worden, zoals blijkt uit de onderste grafiek van Figuur 1. Uit de figuur blijkt het volgende: - de interconnectie met Frankrijk is minstens voor bijna 8% niet verzadigd - uitgezonderd van de maand juni is de interconnectie met Nederland voor minstens 55% niet verzadigd - Uitgezonderd van de maand april zijn de twee interconnecties voor maximum 3% op hetzelfde moment verzadigd - : door technische problemen was er geen marktkoppeling gedurende 48 uur (6,6% van de tijd voor die maand) 1 Alle figuren zijn opgemaakt op basis van door de CREG verwerkte gegevens 2 Piekperiode gedefinieerd als de periode van 8u tot 2u gedurende een weekdag. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 4/24

5 1% Coupling Evolution 27 - All hours 8% 6% 4% 2% % Fr-Be-NL Fr-Be- -Be-NL -Be- 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Coupling Evolution 27 - Peak Hours Fr-Be-NL Fr-Be- -Be-NL -Be- Figuur 1: marktkoppeling van België (Belpex), Nederland (APX) en Frankrijk (Powernext). NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 5/24

6 II. PRIJZEN Door de lage graad van verzadiging van de interconnecties liggen de prijzen vrij dicht bij elkaar. Dat is ook te zien op Figuur 2. Deze figuur geeft de gemiddelde prijzen (vette lijn) en de gewogen gemiddelde piekuurprijzen (dunne lijn + zwarte marker). Algemeen valt op dat de gemiddelde prijzen relatief laag liggen; op jaarbasis is de gemiddelde prijs op Belpex 41,8 /MWh. De gemiddelde maandprijs ligt de eerste negen maanden tussen 26 en 41 /MWh; de laatste drie maanden van 27 zijn de prijzen sterk gestegen (tot 87 /MWh in november). Ook de gewogen gemiddelde piekuurprijzen zijn relatief laag, namelijk voor Belpex tussen 36 en 52 /MWh, met uitzondering van de maand mei waar deze maandprijs piekte tot 92 /MWh en de laatste drie maanden (met piekprijzen tot 132 /MWh in november). Opmerkelijk is dat tijdens de laatste drie maanden van 27 de gemiddelde maandprijzen op APX voor het eerst in 27 lager liggen dan op Belpex en Powernext. Ook de gewogen gemiddele piekprijs ligt op APX tijdens deze maanden lager dan op Belpex en Powernext. /MWh Average price (peak + off-peak) & Weighted average peak price 27 Belpex APX PowerN BelpexPeak APX_Peak PowernextPeak Figuur 2: gemiddelde prijzen en gewogen gemiddelde piekuurprijzen op de drie beurzen. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 6/24

7 III. VOLUMES Uit Figuur 3 blijkt dat op Powernext gemiddeld ongeveer 6 keer zo veel wordt verhandeld als op Belpex. Op APX is dat gemiddeld ongeveer 3 keer zoveel als op Belpex. De verschillen tussen de verhandelde volumes voor alle uren in vergelijking met piekuren is klein. Dit verschil vergroot echter wel gedurende de laatste maanden van 27. De relatieve volatiliteit 3 van de verhandelde volumes, berekend als de standaardeviatie gedeeld door het gemiddelde, is het grootst op Belpex. De absolute volatiliteit is het grootst op Powernext. Het totaal verhandelde volume op de Belpex DAM van 1 januari 27 tot 31 december 27 is 7,6 TWh. In die periode was het Belgische elektriciteitsverbruik 88,8 TWh 4. Het verhandelde volume van Belpex vertegenwoordigt zodus ongeveer 8,5 % van de Belgische markt. Tot MWh/tot hrs 6 Average Traded Volume per hour Belpex Base APX Bas e Powernext Base Belpex Peak APX Peak Powernext Peak Figuur 3: gemiddelde verhandelde volumes per uur voor de drie markten, zowel voor alle uren als voor de piekuren 3 ook wel "coëfficiënt van variatie" genoemd 4 berekend aan de hand van de verbruikscijfers van Elia NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 7/24

8 Het op Belpex totaal aangekochte volume tijdens 27 bedraagt 6,8 TWh, het op Belpex verkochte volume bedraagt 4,9 TWh. Deze volumes verschillen van elkaar en van het totaal verhandelde volume juist door de marktkoppeling, namelijk door de in- en uitvoer met Frankrijk en Nederland. Om dit inzichtelijk te maken, het volgende voorbeeld: stel dat op Belpex tijdens één uur 1. MWh aangekocht wordt en 9 MWh verkocht wordt (er wordt dus 1 MWh ingevoerd) en voor een ander uur 8 MWh aangekocht wordt en 1. MWh verkocht wordt (uitvoer is dus 2 MWh). Het gemiddelde verhandelde volume tijdens de twee uren op Belpex is dan 1. MWh, het gemiddelde verkochte volume is 95 MWh en het gemiddelde aangekochte volume bedraagt 9 MWh. Figuur 4 geeft het verloop van de maandelijks verhandelde, aangekochte en verkochte volumes op de Belpex DAM tijdens 27. Uit de figuur blijkt dat tijdens de laatste maanden van 27 de op Belpex verkochte volumes de stijgende trend van de op Belpex aangekochte volumes niet volgen en dat dus de invoer via Belpex stijgt. De figuur geeft ook een beeld van het belang van de marktkoppeling voor de Belpex DAM en de Belgische markt in zijn geheel (zie hiervoor ook Figuur 1). MWh 9. Volumes on Belpex DAM Traded volume Bought volume Sold volume Figuur 4: verhandelde, aangekochte en verkochte volumes op Belpex DAM NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 8/24

9 IV. MARKTAANDELEN Figuur 5 geeft een beeld van de marktaandelen van de spelers op de Belpex DAM aan de hand van de gemiddelde maandelijkse concentratie-index HHI, zowel voor de BUY als voor de SELLmarkt. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de marktaandelen op APX en Powernext 5. Op de figuur is te zien dat de HHI van de BUY-markt de eerste maanden onder de 2 blijft; de laatste acht maanden echter schommelt deze index tussen de 2.5 en de 4.. De paarse curve betreft de SELL-volumes. De concentratie is in de SELL-markt over het algemeen kleiner dan in de BUY-markt. De HHI van de SELL-markt duikt voor december zelfs onder de 1.. Algemeen kan men stellen dat de BUY-markt van de Belpex DAM matig tot sterk geconcentreerd is. De SELL-markt daarentegen is matig tot niet geconcentreerd. Het is belangrijk op te merken dat de berekende HHI enkel een beeld geeft van de marktaandelen van de spelers die actief zijn op de Belpex DAM en geen correct beeld geeft van de marktconcentratie. Als we een correct beeld zouden willen hebben van de marktconcentratie, dan moeten ook de marktaandelen op Powernext en APX in rekening gebracht worden. Wegens een gebrek aan die gegevens kon de CREG de marktconcentratie niet berekenen HHI 27 without TLC Buy Sell Figuur 5: HHI op Belpex DAM voor zowel BUY als SELL, zonder rekening te houden met de marktaandelen op APX en Powernext. 5 HHI zonder marktkoppeling (zonder TLC): het marktaandeel van een marktspeler op de Belpex DAM in de BUY-markt wordt berekend door het aangekochte volume van de marktspeler te delen door het totaal aangekochte volume op Belpex. Het totaal aangekochte volume op Belpex is kleiner of gelijk aan het totaal verhandelde volume op Belpex. Voor de SELL-markt geldt een analoge redenering. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 9/24

10 V. INTERCONNECTIES 1. Resultaten van de jaar- en maandveilingen 1.1. Franse grens Figuur 6 bestaat uit twee grafieken en geeft de resultaten van de veilingen van de interconnectiecapaciteit op de Franse grens in beide richtingen. De schalen van de linkse verticale as zijn niet gelijk voor beide grafieken. De balkjes geven de hoeveelheid capaciteit die verkocht werd, opgedeeld in jaar- en maandcapaciteit (linkse as). De hoeveelheid jaarcapaciteit kan maandelijks variëren door het principe van de herverkoop (resale) van jaarcapaciteit aan de maand. De gele en groene lijn geven de kostprijs weer van deze jaar- en maandcapaciteit (rechtse as), zoals tijdens de expliciete veilingen vastgesteld. De kostprijs van de jaarcapaciteit blijft uiteraard constant; de kostprijs van maandcapaciteit varieert sterk, vooral voor capaciteit in de richting van Frankrijk naar België. De rode lijn geeft, aan de hand van de HHI, de concentratie weer op markt van de verworven interconnectiecapaciteit (rechtse as: HHI/1). In de richting van Frankrijk naar België is deze concentratie-index nooit hoger dan 2.; op deze richting geldt een beperking van maximaal 325 MW per marktspeler per veiling. In de andere richting is de concentratie veel hoger (HHI schommelt meestal rond 5.), maar dat kan verklaard worden door een gebrek aan interesse, gezien de lage kostprijs. MW 18 Auction Results Fr->Be (South Import) - 27 /MWh HHI/ Y cap M cap Y cap price M cap price HHI Y+M / 1 NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 1/24

11 MW 9 Auction Results Be->Fr (South Export) - 27 /MWh HHI/ Y cap M cap Y cap price M cap price HHI Y+M / 1 Figuur 6: veilingresultaten van jaar- en maandcapaciteit op de Franse grens 1.2. Nederlandse grens Figuur 7 bestaat uit twee grafieken en geeft de resultaten van de veilingen van de interconnectiecapaciteit op de Nederlandse grens in beide richtingen. Dezelfde legende is van toepassing als voor de Franse grens. In de richting van België naar Nederland kent de kostprijs voor interconnectiecapaciteit een hoge volatiliteit, hoewel de aangeboden hoeveelheid constant blijft. In de andere richting, van Nederland naar België, is de markt sterk geconcentreerd. Dat kan ook hier verklaard worden door een gebrek aan interesse, behalve dan voor de maand, waar de prijs spectaculair stijgt ten opzichte van alle vorige maanden van 27 (in juni was de prijs zelfs ). De HHI van de maand december blijft echter relatief hoog. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 11/24

12 MW 9 Auction Results NL->Be (North Import) /MWh HHI/ Y cap M cap Y cap price M cap price HHI Y+M / 1 MW Auction Results Be->NL (North Export) : 1,51 /MWh /MWh HHI/ Y cap M cap Y cap price M cap price HHI Y+M / 1 Figuur 7: veilingresultaten van jaar- en maandcapaciteit op de Nederlandse grens NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 12/24

13 2. Nominaties op de interconnecties Figuur 8 en Figuur 9 bevatten elk twee grafieken en geven het gebruik weer van de interconnectiecapaciteit op de noord- en de zuidgrens in beide richtingen. De legende bij de grafieken is de volgende: - "nom Day", "nom Month" en "nom Year" geven voor elke maand de gemiddelde nominaties voor respectievelijk dag-, maand- en jaarcapaciteit; - "mean Total" en "mean Day" geven respectievelijk de gemiddelde beschikbare totale capaciteit en dagcapaciteit; - "min Total" en "min Day" geven voor elke maand respectievelijk de minimale beschikbare totale capaciteit en dagcapaciteit. Al deze waarden zijn op uurbasis berekend. Belpex krijgt een bepaalde hoeveelheid dagcapaciteit tot zijn beschikking voor de marktkoppeling. Deze "Belpex-capaciteit" wordt verhoogd met de capaciteit op maandof jaarbasis die niet genomineerd wordt. Wanneer er gedurende een hele maand niets op maand- of jaarbasis wordt genomineerd, dan is tijdens die maand de gemiddelde totale capaciteit gelijk aan de gemiddelde dagcapaciteit en is de minimale totale capaciteit gelijk aan de minimale dagcapaciteit. Dit is te zien voor de richting Be=>Fr tijdens de maanden mei tot en met september en voor de richting NL=>BE tijdens de maanden mei tot en met augustus. Uit de grafieken blijkt dat vooral de interconnectie-capaciteit van Frankrijk naar België (South Import) en van België naar Nederland (North Export) wordt gebruikt. In de maand september en vooral in de laatste drie maanden van 27 vermindert het gebruik van de gebruikelijke richtingen (FR=>BE en BE=NL) ten voordele van de omgekeerde richtingen (NL=>BE en BE=>FR). In deze maanden heeft de Nederlandse markt energie uitgevoerd naar de Franse en vooral naar de Belgische markt. Uit deze grafieken blijkt ook dat de nominaties op dagbasis (gele gedeelte van de kolommen), die voortvloeien uit het algoritme van de trilaterale marktkoppeling, veel flexibeler reageren op veranderende marktomstandigheden (waarvan de prijzen van figuur 2 een gevolg zijn) dan de nominaties op jaar- en maandbasis. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 13/24

14 De gegevens betreffende de invoer (de bovenste grafiek van Figuur 9) worden berekend door de som te maken van de nominaties in de richting van de Belgische regelzone. Voor de uitvoer geldt net het omgekeerde; uitvoer wordt op de grafiek negatief voorgesteld. De gegevens betreffende de transit (de onderste grafiek van Figuur 9) van Frankrijk naar Nederland worden op de grafiek positief voorgesteld en worden berekend door het minimum te nemen van de capaciteit (of de nominatie) in de richting van FR=>BE en BE=>NL. De transit van Nederland naar Frankrijk wordt analoog berekend en wordt negatief voorgesteld op de grafiek. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 14/24

15 MW 4 3 South Border Belgium - 27 FR => BE BE => FR nom. Day FB nom. Month FB nom. Year FB nom Day BF nom Month BF nom Year BF mean Tot FB min. Tot FB mean Day FB min Day FB mean Tot BF min. Tot BF mean Day BF min. Day BF netto FB MW 2 15 North Border Belgium - 27 NL => BE BE => NL nom. Day NB nom. Month NB nom. Year NB nom Day BN nom Month BN nom Year BN mean Tot NB min. Tot NB mean Day NB min Day NB mean Tot BN min. Tot BN mean Day BN min Day BN netto NB Figuur 8: gebruik van interconnectiecapaciteit op de Franse en Nederlandse grens, telkens in beide richtingen (Let wel: verschillende schaal voor FR=>BE) NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 15/24

16 MW 5 4 Import + Export Belgium - 27 IMPORT EXPORT nom. Day IN nom. Month IN nom. Year IN nom. Day EX nom. Month EX nom. Year EX mean Total IN min. Total IN mean Day IN min Day IN mean Total EX min. Total EX mean Day EX min Day EX netto nom. IN MW 2 15 Transit through Belgium - 27 FR => NL NL => FR nom. Day FN nom. Month FN nom. Year FN nom. Day NF nom. Month NF nom. Year NF mean Tot FN min. Tot FN mean Day FN min Day FN mean Tot NF min. Tot NF mean Day NF min Day NF netto nom. FN Figuur 9: gebruik van interconnectiecapaciteit voor import/export en transit NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 16/24

17 VI. NETTO CROSS-BORDER FLOWS VIA BELPEX Figuur 1 bestaat uit drie grafieken. De bovenste grafiek van Figuur 1 geeft de gemiddelde maandelijkse netto cross-border flows per uur voor alle uren ("All hours"). Uit deze grafiek blijkt dat de gemiddelde maandelijkse export van België naar Frankrijk (gele lijn) steeds negatief is, behalve in april en november waar deze nagenoeg nul is. De Belpex DAM importeert dus netto vanuit Frankrijk. De gemiddelde maandelijkse export van België naar Nederland (paarse lijn) is steeds positief, behalve in januari en tijdens de laatste drie maanden van 27. De Belpex DAM exporteert dus meestal netto naar Nederland wanneer men alle uren beschouwt. Het verschil tussen de import vanuit Frankrijk en de export naar Nederland geeft de netto import van België. De gemiddelde maandelijkse netto Belgische export (blauwe lijn) is gedurende vier maanden positief (februari, april, juni en augustus): in die maanden is de Belpex DAM een netto-exporteerder. De andere maanden importeert de Belpex DAM. Vooral de laatste maanden van 27 importeert België veel energie via Belpex. Een groot deel van de Franse geïmporteerde energie wordt getransfereerd naar Nederland (cyaan lijn). De Belpex DAM werkt dus ook als een transit instrument voor energie van Frankrijk naar Nederland, behalve voor de maanden januari, oktober en november, wanneer de transit in omgekeerde richting gebeurt. De middelste grafiek en de onderste grafiek van Figuur 1 geven respectievelijk de gemiddelde maandelijkse netto cross-border flows per uur voor de piekuren ("Peak") en de daluren ("Off-peak"). Hier is een opvallend verschil te merken met de grafiek die alle uren beschouwt. Zo is de invoer door Belpex van energie uit Frankrijk de eerste vijf maanden van 27 groter in piekuren. Die extra geïmporteerde energie gaat voornamelijk naar Nederland. Dit effect is in tijdens maanden september-november net omgekeerd: Nederland voert tijdens deze maanden tijdens de piekuren via Belpex meer energie uit naar België. In NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 17/24

18 krijgen we terug min of meer het verloop van de eerste maanden, zij dat de gemiddelde invoer vanuit Frankrijk tijdens de piekuren oploopt tot 1.3 MW. Uit de middelste grafiek is duidelijk te zien dat België via Belpex zeer veel energie invoert tijdens de piekuren. De laatste vier maanden van 27 bedraagt de invoer via Belpex tijdens de piekuren tussen ongeveer 75 en 1 MW, wat overeenkomt met gemiddeld 62-72% van het verhandelde volume op Belpex tijdens de piekuren. MWh/hours 8 All hours - netto cross-border flows through Belpex B->F B->N F->N export BE -6-8 MWh/hour 8 PEAK - netto cross-border flows through Belpex B->F B->N export BE F->N NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 18/24

19 MWh/hour 8 OFF-PEAK - netto cross-border flows through Belpex B->F B->N -2-4 export BE F->N -6-8 Figuur 1: netto cross-border flows via Belpex: export naar Frankrijk, export naar Nederland, totale import naar België en transit van Frankrijk naar Nederland NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 19/24

20 VII. CONGESTION RENTS OP DAGBASIS Congestion rents worden gegenereerd op een interconnectie wanneer deze interconnectie verzadigd is. Door deze verzadiging is er een prijsverschil tussen de twee elektriciteitsbeurzen. Als we in deze sectie spreken over congestion rents, dan bedoelen we congestion rents op dagbasis die voortkomen uit energie-uitwisselingen op de trilaterale markt en laten we de expliciete veilingen (jaar en maand) buiten beschouwing. Een voorbeeld: stel, de importcapaciteit van Frankrijk naar België is 1 MW en is verzadigd op uur 12 (België importeert dus tijdens dit uur 1 MWh). De prijs in Frankrijk is 3 /MWh, de prijs in België is 4 /MWh. Bijgevolg is de congestion rent gelijk aan (4 /MWh -3 /MWh) * 1 MWh = 1.. Dit bedrag wordt in principe verdeeld over de twee betrokken TNB's. Een marktpartij die jaar- of maandcapaciteit gekocht heeft kan deze capaciteit drie dagen op voorhand terug verkopen, waardoor deze terugvloeit naar de dagcapaciteit. Dit is het principe van de secundary market 6 of resale. Stel bijvoorbeeld dat een marktactor 1 MW via dit principe heeft teruggegeven aan de dagcapaciteit, dan ontvangt deze marktactor de congestion rent voor deze hoeveelheid, zijnde in het bovenstaande voorbeeld: 1 * (4-3) = 1. De TNB's ontvangen dan de rest, zijnde 9. (en Elia dus hiervan de helft). Wanneer de capaciteitshouder zijn capaciteit niet verkocht heeft vóór D-3 én hij nomineert niet op D-1 dan gaat deze capaciteit ook naar de dagcapaciteit en kan Belpex dit gebruiken voor de marktkoppeling. Wanneer er dan congestie is op de interconnectie krijgt de oorspronkelijke capaciteitshouder niets. Dit is het principe Use-It-Or-Lose-It (UIOLI). Figuur 11 geeft de cumulatieve congestion rents per interconnectie per maand. De uitschieter van 9,2 mio tijdens de maand mei op de connectie FR->BE is voor 73 % veroorzaakt door de prijspiek van 22 mei. Op die dag werden prijzen tot 95 /MWh genoteerd op Belpex en APX, terwijl de prijzen op Powernext normaal bleven. Dit prijsverschil heeft gezorgd voor een congestion rent van 6,7 mio op één dag. 6 Jaarcapaciteit kan ook naar maandcapaciteit gaan. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 2/24

21 Tijdens de maand november bedroegen de totale congestion rents op de interconnectie NL->Be in deze richting 1,2 mio. Hiervan namen de dagen 12 november en 15 november respectievelijk 1,9 mio en 3,5 mio voor hun rekening. De interconnectie Be->NL (cyaan lijn) is gelijkmatiger verzadigd, met een piek in april en juni. De interconnectie Be->Fr (paarse lijn) is nagenoeg niet verzadigd.. Wanneer een capaciteitshouder zijn capaciteit niet verkoopt noch nomineert (UIOLI) en er toch congestie is, dan loopt hij deze congestion rents mis. Deze misgelopen rents zijn normaal zeer laag (meestal ver onder de 1. /maand). In de maand augustus waren deze echter 239. op de interconnectie FR->BE. In de maand oktober was dit 43. voor de interconnectie NL->BE, waarvan 321. tijdens één dag (29 oktober). euro Cumulative Congestion Rents Total Fr->Be Total Be->Fr Total NL->Be Total Be->NL Figuur 11: Cumulatieve congestion rents op dagbasis voor de vier interconnecties NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 21/24

22 In de vier grafieken van Figuur 12 staat per interconnectie en per richting het volgende uitgezet: - "cap to 2nd market": de gemiddelde jaar- en/of maandcapaciteit die door de marktspelers terug verkocht (resale) is aan de dagcapaciteit via de secundaire markt (linkse as) - "Y cap price": de kostprijs van de interconnectie-capaciteit per MWh uitgezet, zoals bepaald tijdens de jaarveiling (rechtse as) - "M cap price": de kostprijs van de interconnectie-capaciteit per MWh uitgezet, zoals bepaald op de maandveilingen (rechtse as) - "cong. rent per MWh": de gemiddelde opbrengst per maand per MWh die een marktspeler gekregen heeft door zijn maand- of jaarcapaciteit terug te brengen naar Belpex en de congestion rent op te strijken in geval van congestie (rechtse as) Uit deze grafieken blijkt dat de markt zeer vaak de congestie, en dus de marktomstandigheden, niet kan voorspellen. Tevens blijkt ook dat de herverkoop (resale) significant is. NIET-VERTROUWELIJKE VERSIE 22/24

23 MWh/hour Congestion rents FR -> BE (South Import) - 27 /MW/h MWh/hour Congestion rents BE -> FR (South Export) - 27 /MW/h , , , , , , Months cap to 2nd market Y cap price M cap price cong. Rent per MW/h cap to 2nd market Y cap price M cap price cong. Rent per MW/h Months, MWh/hour Congestion rents NL -> BE (North Import) - 27 /MW/h MWh/hour Congestion rents BE -> NL (North Export) - 27 /MW/h Months cap to 2nd market Y cap price M cap price cong. Rent per MW/h cap to 2nd market Y cap price M cap price cong. Rent per MW/h Months Figuur 12: prijs betaald door marktspelers en congestion rents verkregen door marktspelers voor de interconnectiecapaciteit op de Franse en Nederlandse grens

24