Utrecht Pasen Opstaan in vrijheid Exodusverhaal; Johannes 20: Zusters en broeders,

Transcriptie

1 Utrecht Pasen Opstaan in vrijheid Exodusverhaal; Johannes 20: 1-18 Zusters en broeders, Het is de laatste weken in deze kerk als met een soap of een spannende serie. Niet dat we hier nu allerlei intriges hebben en relaties die opbloeien en weer verbroken worden. Ik doel op de doorgaande lezing uit het boek Exodus. Net als met een serie is het zo dat er mensen zijn die vanaf het begin alle afleveringen hebben gezien, anderen zijn later ingestapt of hebben een paar afleveringen gemist, die ze hebben terug gekeken via Uitzending-Gemist, in ons geval Kerkomroep-punt- NL. Hoe spannender de serie wordt, hoe meer kijkers er zijn. Vandaag is het dan ook extra vol. Zoals bij een soapserie altijd meerdere verhaallijnen door elkaar lopen, zo hebben wij dat ook. We hebben het verhaal van de Uittocht en het verhaal van Jezus. Deze verhalen hangen nauw met elkaar samen. 1

2 Het verhaal van de Uittocht uit Egypte is de basis van het joodse Paasfeest, Pesach. Dit feest vierde Jezus met zijn leerlingen kort voor zijn dood. Pesach is een feest van bevrijding: uit slavernij, onrecht en ellende. Zo geeft het een opening naar een nieuwe toekomst van gerechtigheid en vrede. Het begon met Mozes. Hij is de door God geroepen bevrijder van de Israëlieten, die slaven waren in Egypte. Slaaf zijn, dat is geen leven. Je bent geen mens, maar een machine, een robot, die doet wat hem wordt opgedragen, willoos, levenloos. De viering van het Pesachfeest begint met een vraag van de jongste aan tafel: Waarom is deze avond zo heel anders dan alle andere avonden? Vader antwoordt: Omdat wij slaven waren in Egypte en nu zijn wij vrije mensen. Wij waren slaven, en wij zijn nu vrije mensen. Deze gedachte nodigt uit om ons te bezinnen. Waar en waarvan waren wij slaven? En zijn wij nu vrije mensen? Of zijn wij eigenlijk ook nu nog ergens slaaf van? 2

3 Er zijn nog steeds slaven in de wereld, letterlijk. Werkers op cacaoplantages, nanny s en huishoudsters in steenrijke gezinnen. Naaisters in kledingateliers in Azië zijn eigenlijk ook niet meer dan slaven. Slachtoffers van mensenhandel, in de rosse buurt, in de huishouding. Ook in ons land. Welke invloed heeft ons handelen op het slavenleven van deze mensen? Slaaf kun je zijn van tabak, alcohol of drugs, van games of gokken. Slaaf van het streven naar bezit, macht, status. Meestal gebruiken we niet het woord slaaf of verslaafd in deze context. Maar wat hebben mensen wij? er niet voor over om nog meer likes te krijgen op Instagram of Facebook? Voor die auto die groter is dan die van de buren? Een jurk die sjieker is dan die van je schoonzus? Voor een toppositie met dito salaris? In de jacht op geluk? Wie slaaf is, verslaafd is, wordt geleefd. Je gaat niet meer je eigen weg, al denk je vaak van wel. Je wil is aangetast door krachten en stemmen van buiten. Die je vertellen hoe je zou moeten zijn, wat je zou 3

4 moeten doen. Alsof jouw leven niet meer jouw eigen leven is. Wat zijn de stemmen die in ons hoofd fluisteren? Wat zijn de vaste patronen en gedachten die ons belemmeren vrij te leven? De Israëlieten zijn slaaf van een hogere macht, Farao. Zij lijden onder een onderdrukkend regime. Zij leven in een maatschappij waar onrecht heerst, ongelijkheid, onderdrukking. Er is geen vrijheid, geen vrede. Zij leven niet zelf, maar worden geleefd. Een godenstrijd breekt uit. De God van gerechtigheid tegen de Farao, de macht van het eigenbelang. Het is een moeizame strijd. Loskomen uit slavernij is een worsteling. Een heen-en-weer van ja we gaan, naar nee ik laat je niet gaan. Tien slagen zijn dan ook nodig om het volk los te trekken uit de macht van Farao. Maar zelfs op hun uittocht zijn ze nog steeds binnen het bereik van Farao. Het is alsof hij hun als een donkere schaduw achtervolgt en probeert te grijpen. Maar het licht van God schijnt voor hun uit als een 4

5 brandende fakkel. Zo wijst hij hun de weg naar bevrijding. Dan komt het volk bij de Rietzee. Zee, een grote massa water, woest en donker. Je kunt ten onder gaan in de golven en je weet niet welke gevaarlijke krachten er onder de oppervlakte huizen. In de bijbel staat de zee symbool voor chaos, de macht die het leven tegenhoudt. Daar staan de Israëlieten dan. Voor hen de dreigende zee, achter hen de oprukkende Egyptenaren. Ze kunnen geen kant op. Wanhoop en twijfel maken zich van hen meester. Waren ze maar in Egypte gebleven! Liever slaaf in Egypte, dan dood in de woestijn! Soms kun je het gevoel hebben dat je klem zit. Je verliest alle hoop, er is geen uitweg meer. Hoe kom je daaruit? Mozes strekt zijn staf boven de zee. Gods Geesteswind begint te waaien. De woeste wateren wijken uiteen. Zo begrenst God de dodelijke kracht van het water ter wille van het leven. Daar waar geen uitweg leek te zijn, toont zich een weg. Over het droge pad trekt Israël door de zee een nieuw leven tegemoet. Hun oude leven als slaaf blijft 5

6 achter. Zij worden nieuwe mensen die mogen leven in vrijheid. De Egyptische soldaten volgen Israël over dit pad. Maar hun intentie is heel anders, een verschil van dood en leven! Wanneer het leger midden in de zee is, wordt de begrenzing van het water opgeheven en krijgt de zee weer zijn dodelijke werking. Egypte, maatschappij van onrecht en onderdrukking, gaat ten onder. Dan breekt de nieuwe morgen aan en wordt zichtbaar dat in deze nacht zich een wonder heeft voltrokken dat ieders verstand te boven gaat. God heeft zijn volk door de dood in het leven getrokken. Zijn scheppende macht is sterker dan de dood. Zijn liefde sterker dan haat. Zijn licht sterker dan de duisternis. Ditzelfde verhaal maken wij vandaag mee. Op Pasen vieren wij de doortocht door de dood naar het leven. Het hele leven van Jezus is als het ware een nieuwe Exodus. In woord en daad laat hij zien hoe je de weg 6

7 kunt gaan uit de oude onrechtvaardige wereld naar de nieuwe wereld van Gods gerechtigheid. Hij roept ons op om ons oude leven af te leggen en als nieuwe mens te leven in Gods nieuwe wereld. Bevrijd van slavernij en verslaving; van de afgoden van eigenbelang, van macht, bezit en status. Bevrijd van ingesleten patronen, normen en waarden van buiten opgelegd. Christus roept ons op hem te volgen op zijn weg, zoals eens de Israëlieten Mozes volgden. Maar ook deze weg gaat door de dood heen. Machthebbers, zowel Romeinen als religieuze leiders, zien hun positie bedreigd door de boodschap van Jezus. Daarom bedreigen zij Jezus met de dood. Nu voelt ook hij zich klem zitten. Wat moet hij doen? Vluchten? Terugslaan met geweld? Jezus kiest ervoor om door te gaan op zijn weg, Gods weg. Ook al voert deze de dood in. Voor de Israëlieten was het de zee, voor hem de dood aan het kruis. Toch is het geen weg de dood in, maar de dood door. Vroeg op de ochtend van de eerste dag van de week staat Maria Magdalena op. Het is nog donker, het 7

8 licht is haar nog niet opgegaan. Zij zoekt in het donkere graf de dode Jezus. Maar de steen is weggerold en zijn lichaam blijkt er niet meer te zijn. Ze waarschuwt Petrus en de andere leerling, die meteen komen. Een voor een buigen ze zich in het graf, kijken. De doeken liggen daar nog, de doek die over Jezus gezicht lag netjes opgerold. Dat is opvallend. Een grafrover zou niet de moeite genomen hebben om eerst de lijkwade af te nemen en de gezichtsdoek zo netjes neer te leggen. Het is eerder alsof iemand is opgestaan, de lakens heeft afgelegd, de handdoek heeft opgevouwen. Ze beginnen te geloven, maar begrijpen doen ze nog niet. Ze gaan terug met een gevoel dat er iets moet zijn gebeurd, iets van Gods hand. Maria blijft en zet haar zoektocht voort. Iets is haar niet genoeg. Huilend staat ze bij het graf. Twee engelen in wit, gestalten van licht, spreken haar aan. Waarom huil je? Ze vertelt. Ze keert om. Ze kijkt, het is Jezus, maar ze ziet het niet. Ze ziet een tuinman. Weer die vraag: Waarom huil je, wie zoek je? 8

9 Pas als hij haar bij de naam noemt, gaan haar ogen open en ziet ze. Ze wil hem vasthouden, in het hier en nu, maar zo zal het niet zijn. Zijn weg is nog niet voltooid, hij is nog onderweg naar zijn Vader die ook onze Vader is, naar zijn God die ook onze God is. Deze Opgestane is niet teruggekeerd uit de dood, hij is geen wandelende dode. Hij is dóór de dood heengetrokken, zoals eens de Israëlieten door de dood heen trokken, naar het land van de levende God. Op die eerste dag van de week gaat het licht van een nieuwe morgen schijnen. Voor Maria Magdalena en voor heel de wereld. In de afgelopen nacht heeft zich een wonder voltrokken dat ieders verstand te boven gaat. God heeft Christus door de dood in het leven getrokken. Zijn scheppende macht is sterker dan de dood. Zijn liefde sterker dan haat. Zijn licht sterker dan de duisternis. Vandaag is het Pasen. Vandaag roept Christus ons op om hem te volgen. Leg je oude leven af en ga mee 9

10 naar Gods nieuwe wereld. Daar wacht ons nieuw leven, nieuwe toekomst. Laten wij samen die weg van bevrijding gaan. In vertrouwen op de Eeuwige die ons dwars door de dood zal dragen. Hoopvol, omdat hij ons liefheeft. Amen 10

11 Zondag 21 april 2019 Pasen Voorgangers: ds. Carolien Cornelissen en ds. Anneke van der Zijpp Organist: dhr. Wim Brunsveld Dienstdoende koster: zr. Nienke Schonenberg-Prangsma Vanaf 9.45 uur is er gelegenheid tot stilte en inkeer ter voorbereiding op de dienst. Hoopvol zijn wij, sinds Hij ons liefhad (Desmond Tutu) Opstaan in vrijheid Orgelspel gevolgd door een moment van stilte SAMENROEPEN Het koor zingt: lied 616a Christus is opgestanden Christus is opgestanden, halleluja! 11

12 Welkom Aansteken van de kaarsen Zingen koor en gemeente: O vlam van Pasen, steek ons aan (staande) Lied 637; tekst: André Troost; melodie: Henri Abraham César Malan Bemoediging Het koor zingt couplet 1, allen zingen 2 en 3 Zingen allen: O vlam van Pasen, steek ons aan we gaan zitten Stilte en gebed Zingen: Hoop is sterker dan twijfel HOREN Het verhaal van de Uittocht verteld en verbeeld Zingen koor en gemeente: Go down, Moses Lied 168; Negro Spiritual Het koor zingt couplet 1 met refrein. Vanaf couplet 2 zingt de gemeente steeds Let my people go in de coupletten mee. Het refrein wordt door het koor gezongen. Break & Preek Wie toe is aan een break, gaat naar de Grachtkamer en Gemeentezaal. Wie toe is aan een preek, blijft in de Kerkzaal. 12

13 Bijbellezing: Johannes 20: 1-18 Zingen allen: Sta op! Een morgen ongedacht Lied 630; tekst: Ad den Besten; melodie: Melchior Vulpius Overweging Stilte, Muziek DELEN Open ruimte (o.m. reacties op wat u gehoord heeft en gebedsintenties, u mag blijven zitten, een kerkenraadslid komt met de microfoon naar u toe) Zingen allen: Licht, ontloken aan het donker Lied 600; tekst: Sytze de Vries; melodie: Wim Vogel Gebeden, besloten met het Onze Vader (de tekst van het Onze Vader is te vinden voorin het Liedboek) Toelichting op de collecte en eventuele mededelingen De mensen die een break hebben gehouden, komen er weer bij Zingen koor en gemeente: U zij de glorie (staande) Lied 634; tekst: Henk Jongerius; melodie: G.F. Händel Het koor zingt het eerste couplet in het Frans, daarna zingen we allemaal samen de Nederlandse coupletten 13

14 Uitzending en zegenbede Gezongen Amen Mededelingen De eerste collecte is bestemd voor de Stichting Omduw Oecumenisch Diaconaal werk In de stad Utrecht. Deze stichting wil het welzijn van de mensen in de stad Utrecht helpen bevorderen, in het bijzonder van hen die aan de rand van de samenleving zijn terechtgekomen, zoals dak-en thuislozen. OMDUW helpt daklozen en ex-gedetineerden ook met de inrichting van een kamer/ woning. Stimuleert de plaatselijke overheid om goede maatregelen te treffen voor mensen aan de onderkant van de samenleving. De tweede collecte is voor het werk in de Doopsgezinde Gemeente Utrecht Van harte welkom bij thee/koffie en napraten in de Gemeentezaal Volgende dienst: zondag 28 april 2019 voorganger: zr. Rinske Phaff Agenda woensdag 24 april donderdag 25 april donderdag 25 april uur Gesprek & Geloof Tuinkamer uur Ubi Caritas in de Tuinkamer uur Oriëntatiekring bij één van de deelnemers thuis 14