vijanden). Omdat die er niet zijn is hun enige vijand het gebrek aan voedsel en de daarmee samenhangende hongerdood.

Transcriptie

1 tekst: Rijk van Vulpen foto s: Mark Hobbelink en Rijk van Vulpen De laatste jaren is dierenwelzijn (terecht) een hotitem. Veehouders en particulieren met dieren hebben hiermee te maken. Vanuit de politiek wordt er steeds kritischer naar de agrarische sector gekeken. Aan het woud van wetten en regels worden herhaaldelijk nieuwe items, dan wel aanscherpingen toegevoegd. Toch is de politiek in de praktijk zeer selectief waar het op dierenwelzijn aan komt. Deze regels blijken niet of nauwelijks van toepassing op dieren die in de natuur leven, of wat daar voor door moet gaan. De Oostvaardersplassen, wildernis of wildernix? Dit najaar verscheen in de Nederlandse bioscopen de inmiddels door meer dan mensen bezochte film De nieuwe Wildernis. Prachtige beelden vertellen het verhaal van de in de Oostvaardersplassen levende dieren. Er is echter een andere, minder rooskleurige, kant aan dit verhaal. Dit wordt verteld in de Youtube internet documentaire De nieuwe Wildernix van Sjoerd Schaper. Nederland heeft zelfs een Partij voor de Dieren. Bij ieder vermeend ongemak bij gehouden dieren, vooral bij veehouders, worden Kamervragen gesteld en burgers gemobiliseerd om hun bezwaren kracht bij te zetten. Wie verwachtte dat zij ook voorvechters zouden worden om de in bepaalde gebieden erbarmelijke omstandigheden van wilde dieren te verbeteren, kwam en komt van een koude kermis thuis. Als tragisch dieptepunt m.b.t. dierenwelzijn bij in het wild levende dieren, hebben we dicht bij huis de Oostvaardersplassen. Wat zich daar afspeelde in de voor het publiek gesloten gebieden bleef verborgen, tot zo n vier jaar geleden, toen Eén Vandaag het verboden terrein betrad en daar een reportage van maakte en uitzond. Te zien was hoe honderden dieren crepeerden van honger en hoe het terrein bezaaid lag met kadavers. Een storm van reacties maakte dit los wat resulteerde in Kamervragen, maar inmiddels vier jaar verder, is er voor de dieren helaas nog niet heel veel veranderd. De Oostvaardersplassen worden ook wel betiteld als nieuwe oernatuur. Een niet vreselijk slimme benaming, omdat nieuw op recent duidt en oer op een historie van duizenden jaren Met natuur heeft het dan ook weinig te maken, omdat het betreffende gebied door de mens bedacht en ontwikkeld is en we derhalve over cultuur moeten spreken en dus niet over natuur. Maar ook in een door de mens gecreëerd gebied zouden planten en dieren kunnen floreren onder een dan ook door mensen gecontroleerd regime. Alleen dat laatste gebeurd niet, met als resultaat de uitwassen ten nadele van de grote grazers die in het gebied zijn uitgezet. Dat minder vitale dieren in een tijd van voedselschaarste verzwakken is op zich geen probleem. Het probleem is wel dat er in dit gesloten, met hekwerken omheinde, gebied geen natuurlijke vijanden leven. Zouden die er wel leven, dan zouden minder vitale dieren, lang voordat er sprake is van lijden, ten prooi vallen aan deze predatoren (natuurlijke inmiddels vier jaar verder, is er voor de dieren nog niet heel veel veranderd... vijanden). Omdat die er niet zijn is hun enige vijand het gebrek aan voedsel en de daarmee samenhangende hongerdood. Om dit te voorkomen zijn enkele eenvoudige oplossingen denkbaar. De populatie terugbrengen tot een niveau dat s winters ook kan overleven of s winters bijvoeren en de dieren niet laten verhongeren. Daar is dan wel (eindelijk) een duidelijk politiek besluit voor nodig en daar ontbreekt het tot heden aan. Vroeg-reactief beheer Over de gang van zaken in de OVP boog zich een internationaal samengestelde commissie onder de naam International Commission on Management of the Oostvaardersplassen. Deze bracht een rapport uit over de welzijnsaspecten en in 2010 volgde een vervolgrapportage (ICMO2). Deze beoordeelde de uitvoering van de eerste rapportage en stelde aanvullende maatregelen voor. Op pagina 9 van het 92 pagina s tellende rapport valt het volgende te lezen onder punt drie: 3. Dierenwelzijnsvraagstukken bij het huidige beheer. Kunnen de dieren hun natuurlijk gedrag vertonen? Hoe is het dierenwelzijnsniveau van de grote grazers in verhouding tot dat in vergelijkbare ecosystemen? Hoe succesvol is het huidige beheer van grote grazers in het minimaliseren van onnodig lijden? Zouden de afschotcriteria kunnen worden aangescherpt met het oog op het verbeteren van welzijn? ICMO2 heeft het mogelijke morele dilemma beoordeeld tussen de waarde van het bestaan van een natuurlijk gebied en de waarde van dierenwelzijn. ICMO2 beschouwt de status van grote grazers in de OVP als zich bevindend tussen volledig wild en gedomesticeerd/beheerd. Dat betekent dat zowel diergeoriënteerde zorg als omgevingsgeoriënteerde zorg aan de orde zijn. De grazers zijn in staat vrijwel al hun natuurlijke en sociale gedrag te vertonen en ICMO2 beschouwt hun welzijn als ruwweg vergelijkbaar met dat van populaties grazers in andere vergelijkbare ecosystemen. ICMO2 accepteert dat natuurlijke processen inhouden dat er perioden met negatieve welzijnsomstandigheden zullen zijn die worden beïnvloed door seizoenscycli in lichaamsconditie. Beheerders hebben echter een morele verplichting om alle noodzakelijke maatregelen te nemen die de omvang van onnodig lijden minimaliseren. Aangezien reactief beheer in de late winter nog steeds een compromis is tussen een beleid van het niet-ingrijpen en de 17

2 noodzaak om lijden te minimaliseren, beveelt ICMO2 aan een nieuwe strategie door te voeren van vroegreactief beheer, waarbij ook de omgevingsomstandigheden in aanmerking worden genomen. Hieruit blijkt dus dat de commissie de dieren niet als volledig wild erkent en tevens dat er vroeg reactief beheer zou moeten plaatsvinden. Dus afschot in een vroeg stadium en niet net voordat een lijdend dier de laatste adem uit dreigt te blazen zoals nu veelal nog het geval is. Visie SBB Staatsbosbeheer dient zorg te dragen voor het welzijn van de dieren die in de Oostvaardersplassen leven. De invulling hiervan is een andere dan veel dierenliefhebbers voor ogen hebben al vindt SBB zelf hier naar eer en geweten invulling aan te geven. Uiteraard is SBB naar hun visie gevraagd met betrekking tot het dierenwelzijn in de OVP. Tevens zijn diverse politieke partijen gevraagd naar hun mening (waarop tot midden november alleen door de fractie van de Christen Unie gereageerd is) en ook is Yvonne Bierman, voorzitter van de Stichting Welzijn Grote Grazers (SWGG), naar de visie van haar stichting gevraagd. Allereerst komt Joke Bijl aan het woord namens SBB en reageert op een aantal vragen die we haar voorlegden. Op basis van de monitoring van de afgelopen winters worden er verdere aanscherpingen doorgevoerd in het beheer.... Zijn er de komende winter wijzigingen te verwachten m.b.t. het beleid rondom de grote grazers in de OVP? Er is nu het zogenaamde vroeg reactief beheer van kracht. Dat is van kracht sinds de winter van 2010/2011. Het betekent dat de natuur selecteert en de mens daar naar handelt. Als duidelijk wordt dat dieren de winter niet zullen overleven, worden ze door boswachters geschoten. Dat gaat volgens een strikt protocol, waarbij het individuele dierenwelzijn uitgangspunt is. Op basis van de monitoring van de afgelopen winters worden er verdere aanscherpingen doorgevoerd in het beheer. Dit zijn geen fundamentele wijzigingen in het beleid en protocol. Natuurmonumenten hield hierover onlangs een enquête onder haar leden. Zijn uitkomsten daarvan van invloed op het beleid? We zien dat er in de Nederlandse maatschappij draagvlak is voor deze vorm van beheer. We zijn heel benieuwd naar de uitkomsten van de enquete. Er heerst veel onbegrip omtrent het niet bijvoeren van grote grazers en de daarmee samenhangende hongerdood van honderden dieren die in een omheind gebied leven en dus niet naar elders kunnen trekken. Had SBB dit al dan niet voorzien? Ik maak bezwaar tegen het woord hongerdood. We snappen heel goed dat mensen het moeilijk vinden om het natuurlijk selectieproces zo goed, en bij grote dieren te zien. Dat begrijpen we echt. Maar het hoort wel bij de natuur. De wetten van de natuur gelden voor kleine dieren en grote dieren, in alle natuurgebieden, waar dan ook. We zien dat mensen steeds verder van de natuur af staan, dus we zullen goed moeten vertellen hoe het gaat in de natuur. En dat het erbij hoort dat dieren gewicht verliezen in de winter en niet allemaal Het vroeg reactief beheer zorgt dat 85% van de dieren wordt geschoten ruim voordat er sprake is van mogelijk lijden. overleven. Het is een natuurlijke selectie, het hoort er bij. De afgelopen winters ging de discussie amper over bijvoeren omdat alle deskundigen (vanuit de internationale commissie) het er over eens zijn dat bijvoeren de dieren niet helpt. Het vroeg reactief beheer zorgt dat 85% van de dieren wordt geschoten ruim voordat er sprake is van mogelijk lijden. Dat zwakkere dieren de winter niet doorkomen is inderdaad een natuurlijk proces, maar in de OVP hebben ook gezonde dieren met een niet natuurlijke beperking te maken: het hekwerk. Nodig om de dieren binnen het beoogde gebied te houden, maar ook beperkend voor gezonde dieren om te kunnen fourageren op momenten van schaarste. Zou het daarom niet beter zijn om de bezetting op voorhand lager te houden, naar een niveau waarvoor in de wintermaanden voldoende voedsel voorhanden is? Elk gebied heeft een grens. Soms is dat een hek, soms een weg, een onneembare rivier of dergelijke. De grootte van het gebied bepaalt hoeveel dieren er kunnen leven. Bij proactief beheer bepaalt de mens dat en zullen populaties In de zomermaanden is er volop voedsel voor de Konikspaarden én wilde ganzen... altijd blijven groeien, waardoor menselijk ingrijpen steeds nodig blijft. Binnen het gebied is trouwens verschillend terreingebruik gedurende de seizoenen. Dieren niet vergelijken Kunt u uitleggen hoe het kan dat bij een veehouder waar dieren verhongeren, na enkele waarschuwingen zijn vergunning (terecht) wordt ingetrokken om dieren te mogen houden en dat aan de andere kant van een hekwerk andere regels gelden? Dit is een suggestieve vraag. Je kunt de landbouw niet vergelijken met natuur. Dieren hebben een andere functie, een andere rol en een andere status. Ik kan u wel zeggen dat wij ons verantwoordelijk voelen voor de dieren in de OVP of juist door hun wettelijke positie. U geeft zelf aan dat landbouwdieren en dieren binnen een natuurgebied een andere rol, functie en status hebben. Nog buiten het dierenwelzijn om, is in de omgeving een punt van zorg dat verzwakte, zieke en/of dode dieren een besmettingsbron kunnen zijn voor gezonde dieren op nabij gelegen bedrijven. Natuurlijke vijanden die verzwakkende dieren vroegtijdig tot prooidier maken en aaseters die kadavers in korte tijd wegwerken ontbreken. Wordt er iets gedaan om die risico s te beperken? Wat ik bedoelde met suggestief is dat er twee totaal verschillende situaties met elkaar worden vergeleken en het daarbij behorende waardeoordeel. Er wordt jaarlijks een aantal dieren voor onderzoek aangeboden. Ziek zijn de dieren niet, en de paarden en runderen worden zo veel mogelijk afgevoerd, ook al is er geen aantoonbare zorg voor de volksgezondheid. Kan SBB het onbegrip over de situatie van de wilde dieren plaatsen? Jazeker. Wij realiseren ons dat stervende en dode dieren emoties oproepen. Het is menselijk om iets te willen doen. Wij willen hierover zo open mogelijk communiceren en willen met een ieder hierover in gesprek. Niet om hen te overtuigen, maar wel om onze visie op dit beheer en de vrijheden die de dieren hebben onder de aandacht te brengen. Omdat dieren in een omheind terrein gehouden worden, heeft SBB toch ook een wettelijke zorgplicht? Zoals eerder gezegd, voelen wij ons verantwoordelijk voor het welzijn van de dieren die in de OVP leven. Het zijn wilde dieren, maar we zorgen wel voor ze. Bij een veel lagere dierbezetting per hectare zou er ook veel meer ruimte komen voor een gevarieerdere vegetatie 18 19

3 en daarmee samenhangend een veel grotere diversiteit aan andere diersoorten. Waarom wordt de dierbezetting daarom sowieso, dus nog buiten de hongerperikelen om, niet naar een veel lager niveau gebracht? Hongerperikelen? Het actief terugbrengen van de populatie brengt een aantal nadelen met zich mee. ICMO2 heeft hierover uitvoerig gerapporteerd. Zo zullen er blijvend relatief veel meer jonge dieren komen en zal er nog steeds sprake zijn van sterfte in de winter. Afgelopen twee jaar zien wij met het van de reproductie van met name de hindes. Er wordt door sommige groeperingen aangedrongen dat er een doorsteek zou moeten komen naar de Veluwe, zodat de dieren daarheen kunnen trekken om te fourageren, maar binnen het gebied van de OVP zijn niet alle terreinen toegankelijk voor de dieren. Waarom worden deze dan niet eerst opengesteld voor hen? Er zijn verschillende bosgebieden toegevoegd aan het OVP gebied. Deze worden in de periode 1 april tot en met half april opengesteld voor de dieren. Is een doorsteek naar de Veluwe sowieso niet discutabel vanwege het feit dat landbouwgrond al steeds schaarser wordt en een significant deel van de wereldbevolking niet te eten heeft? In deze vraag ligt uw antwoord reeds besloten. Laat ik zeggen dat het oplossen van honger in de wereld een complexe opgave is die meer vraagt dan het wel of niet onttrekken van 800 hectare landbouwgrond in Flevoland. Dit is niet daar gaan wij niet over. Het ministerie van EZ gaat over natuurbeleid in Nederland. De verdeling landbouw-natuur is bovendien erg scheef, dat wil zeggen het percentage natuur is vele malen lager dat het percentage landbouw. Maar nogmaals, ik vind dit een polariserende vraag. Natuur is van belang, voor zuurstof, voor veiligheid (ruimte voor de rivier bijvoorbeeld), voor het welzijn van mensen, voor hun gezondheid enzovoort. Dus dit is een rijkstaak, en de vraag hoort daar thuis. Hoe ziet voor SBB de ideale oplossing er uit? Doorgaan op de ingezette lijn met blijvende aandacht voor dierenwelzijn, permanent in gesprek met de samenleving, nog meer betrokkenheid van regionale en lokale overheden en meer keuzemogelijkheden in habits voor de dieren door het betrekken van (nog) meer bosgebieden. Bij voedselschaarste worden de bomen waar de grote grazers bij kunnen komen reactief beheer een forse daling van het aantal dieren in de OVP en een afname Het actief terugbrengen van de populatie brengt een aantal nadelen met zich mee.... Zo zullen er blijvend relatief veel meer jonge dieren komen en zal er nog steeds sprake zijn van sterfte in de winter. Een geschilde boom sterft. de juiste discussie en schetst een tegenstelling tussen natuur en landbouw. Bij polarisatie is niemand gebaat. Eeuwenlang is natuurgrond omgevormd tot landbouwgrond om het voor de mens tot nut te maken. Natuur heeft ook een plekje in Nederland, we hebben relatief weinig natuur vergeleken met andere Europese landen. De vraag is niet polariserend bedoeld, maar juist bezorgd. Het is wereldwijd inderdaad een gegeven dat natuurgebieden en oerwouden sneuvelen ten behoeve van de menselijke expansiedrift. Dat Nederland relatief weinig natuur heeft vergeleken met andere landen is een feit, maar Nederland heeft ook de grootste bevolkingsdichtheid per vierkante kilometer. Landbouwgrond wordt steeds schaarser o.a. mede door woningbouw, industrie, natuur etc. en de behoefte aan voedsel groeit alleen maar. Is daarom een pas op de plaats m.b.t. uitbreiding van natuurterreinen voor SBB bespreekbaar? Deze vraag hoort bij de rijksoverheid, 20 Yvonne Bierman is voorzitter van de Stichting Welzijn Grote Grazers, die opkomt voor de belangen van de dieren in de OVP Niet beheren Yvonne Bierman bracht in 2009 de situatie van de dieren in de OVP in het nieuws. Sindsdien ijvert haar stichting SWGG voor verbetering van de leefomstandigheden. Haar stichting telt vele sympathisanten, waaronder dierenartsen, biologen en de laatste tijd ook steeds meer ecologen. Waar is het volgens de voorzitter misgegaan? De Oostvaardersplassen (OVP) is een project dat opgezet is door de ecoloog Frans Vera, door zijn drang naar oernatuur. In het gebied zijn een handjevol dieren uitgezet tussen hekken. Konikpaarden, Heckrunderen en later ook Edelherten. Vanaf het begin was de bedoeling om niet te beheren, maar de dieren aan hun lot over te laten, zo blijkt uit een rapport van De Ark, uit Door niet te beheren is deze

4 In 1980 schreef Vera dat 350 Edelherten voldoende waren om het gebied te begrazen. Dit toont aan dat het hele experiment mislukt is, want in de winter van waren er al 4500 grote grazers in het gebied. groep uit gegroeid tot over de 4000 dieren. De OVP is zo n 6000 hectare groot, waarvan 4200 hectare water en riet, wat ontoegankelijk is voor de grote grazers. Deze hebben 1800 hectare ongecultiveerd land ter beschikking, wat een postzegel is voor duizenden dieren, om op te leven en ook hun voedsel te moeten vinden. Vera vergelijkt de OVP met de Serengeti, dit gebied is (!) hectare groot, daar leven (geschat) 1,6 miljoen grote grazers samen met duizenden roofdieren. Dit betekent dat 0,05 dieren leven op één hectare. In de OVP leven op één hectare 1,8 dieren, een bezettingsgraad die dus 36 keer zo groot is! In de OVP kunnen ze niet weg. In de Serengeti kunnen de dieren migreren en honderden kilometers trekken om voedsel te zoeken. Een vreemde hersenkronkel om zo n vergelijk te maken. In 1980 schreef Vera nog in zijn boek, dat 350 Edelherten voldoende waren om het gebied te begrazen. Dit toont aan dat het hele experiment mislukt is, want in de winter van waren er al 4500 grote grazers in het gebied. Met Vera zijn er nog meer ecologen die dezelfde gedachten hebben over oernatuur in een dicht bevolkt landje. Maar het kamp van Vera is tanende en de kritiek groeit. Dit was o.a. ook te lezen in Trouw geschreven door de hoofdredactie op 27 oktober. Wat is het meest schrijnend binnen de OVP? Door de jarenlange begrazing met zoveel dieren is de OVP verworden tot een kaalgevreten vlakte, waar haast geen (levende) boom meer staat. Waar de dieren geen beschutting hebben, met in de strenge winters soms graden vorst en ijzige oostenwinden, maar ook niet in extreem hete zomers. Vanaf het jaar 2000 heeft deze misdaad tegen de dierlijkheid (door de overheid getolereerd) zeker aan dieren het leven gekost, als het er al niet meer zijn. In 2012 waren het 1500 dieren en in 2013 meer dan 1700 dieren die ellendig verhongerd zijn. De dieren krijgen als ze al terminaal zijn het genadeschot en velen krijgen dit niet eens, omdat SBB ze niet opmerkt. Leg je deze 1700 dieren achter elkaar, dan ontstaat een kadaverlint van vier kilometer, een Nationale Schande! Er is voor de dieren alleen in de zomerweken voedsel. Dan groeit er gras, onder andere het Engelse Raai gras, wat erg voedzaam is. Hierdoor kan er vet opgebouwd worden. Jonge dieren bouwen haast geen vet op en creperen als eerste. Maar dit vet is niet genoeg voor vijf maanden. Want vanaf november tot mei hebben ze niets te eten. Als in april het gras begint te groeien wordt het weggegeten door wel ganzen en dat worden er elk jaar meer. Ook deze ganzen worden niet beheerd en zijn een overlast voor Schiphol, waar ze nu weggevangen worden en vergast Hoe komen de problemen in de OVP het duidelijkst tot uiting? De vrouwelijke grote grazers gaan drachtig de winter in en daardoor neemt het aantal dieren niet af. Wat wel gebeurt is te zien op de website www. stophetleed.nl waar bij de dode moederdieren de veulentjes half uit het lichaam hangen. Dit gebeurt niet bij een paar moederdieren, maar bij tientallen. Ook het filmpje De Nieuwe Wildernix laat de ellende zien met toelichting van een bioloog. Waarom zou SBB iets aan de situatie in de OVP moeten doen? Sluit je dieren op tussen hekken dan gaat de WET DIEREN gelden en is er sprake van ZORGPLICHT, deze plicht is Sluit je dieren op tussen hekken dan gaat de WET DIE- REN gelden en is er sprake van ZORGPLICHT, deze plicht is er voor iedere burger. er voor iedere burger. Als een boer zijn dieren zo zou verwaarlozen als SBB dit al 20 jaar in de OVP doet, dan zouden er flinke boetes op volgen. Het ICMO2 rapport is er duidelijk over dat het geen wilde dieren betreft, al heeft de beheerscommissie hen wel weer als wild aangemerkt De ellende begint voor de dieren al in oktober. Door aanhoudende regenbuien veranderen grote oppervlaktes in zwarte blubberpoelen en is de rest van het gebied een enorme watermassa. Van 15 januari tot 1 april stelt SBB een paar kleine bosjes open. Om in één daarvan, het Okkebos, te komen moeten de dieren door een mod- Niet iedereen is overtuigd dat deze omstandigheden in de categorie natuur vallen 23

5 Deze foto is een kopie van een klein exemplaar, genomen voorjaar Het op het eerste oog vredige plaatje toont 7 of 8 kadavers van Konikspaarden op een stille plek in de Oostvaardersplassen. derpoel en onder een tunnel door Dat werkt dus niet. SBB rijdt de hele dag met de terreinwagens de bermen verder kapot en de grote grazers vertrappen door de nattigheid hun laatste voedsel. In de winter heeft de bezoeker maar toegang tot een klein stukje van het gebied. Zogenaamd om de rust van de dieren niet te verstoren. Maar SBB rijdt af en aan met luidruchtige wagens. Het gaat niet om de rust, de bezoeker mag de uitgemergelde en creperende dieren niet zien. En dan te weten dat SBB voor dit dierenleed miljoenen aan subsidies ontvangt en ook miljoenen vanuit Brussel voor de biodiversiteit, die finaal naar de knoppen is. Door informatie die wij anoniem hebben gekregen vanuit SBB, wordt 80% van dit geld gebruikt voor loonkosten. Het is wel belastinggeld, van u en mij. Met dit geld wordt het dierenleed in stand gehouden met goedkeuring van de politiek. Zelfs de Partij voor de Dieren heeft in de zeven jaar dat ze in de Tweede Kamer aanwezig zijn, nog geen vinger uitgestoken om deze onschuldige dieren te helpen. Dieren hebben geen stem, die zijn aan de mens overgeleverd. Wie is nu aan zet iets te doen ten gunste van de dieren? Welke minister heeft eindelijk het lef aan deze dierenkwelling een eind te maken en welke rechter heeft de moed om eindelijk de personen die aan deze dierenkwelling meewerken te bestraffen? Er zijn al een paar rechtszaken aangespannen tegen SBB en de Overheid en er is maar één zaak die het tot de rechter heeft gehaald. Maar deze rechter had naar mijn mening niet het lef om voor de dieren te kiezen! ChristenUnie Zoals hiervoor al aangegeven, heeft tot half november alleen de CU gereageerd m.b.t. de perikelen in de OVP. Kamerlid Carla Dik-Faber beantwoorde namens haar fractie enkele vragen die we hen voorlegden. Er heerst veel onbegrip omtrent het niet bijvoeren van grote grazers en/of het niet reguleren van de bezettingsdruk en de daarmee samenhangende hongerdood van honderden dieren die in een omheind gebied leven en dus niet naar elders kunnen trekken. Hoe kijkt uw partij tegen deze situatie aan? De ChristenUnie wil dat dieren wel kunnen worden bijgevoerd. Als honderden dieren dreigen een hongerdood te sterven, vervallen de argumenten om niet bij te voeren. Dieren laten creperen past niet in ons beeld van goed rentmeesterschap! Kunt u uitleggen hoe het kan dat bij De ChristenUnie wil dat dieren wel kunnen worden bijgevoerd. Als honderden dieren dreigen een hongerdood te sterven, vervallen de argumenten om niet bij te voeren. Dieren laten creperen past niet in ons beeld van goed rentmeesterschap! een veehouder waar dieren verhongeren, deze veehouder na enkele waarschuwingen zijn vergunning (terecht) wordt ingetrokken om dieren te mogen houden en dat aan de andere kant van een hekwerk andere regels gelden? Dit valt inderdaad niet goed uit te leggen. Zowel een veehouder als een beheerder van een natuurgebied heeft de plicht goed voor de dieren te zorgen. Al is er natuurlijk wel een verschil tussen gehouden dieren die we gebruiken voor onze voedselproductie en niet-gehouden dieren die in een natuurgebied leven. 24 Omdat dieren in een omheind terrein gehouden worden, heeft SBB toch ook volgens de wet een zorgplicht? Jazeker, ook SBB heeft een zorgplicht, niet alleen een wettelijke verplichting, maar het is ook een kwestie van fatsoen en goed rentmeesterschap. We kunnen We kunnen niet volhouden dat we de natuur haar gang kunnen laten gaan in de Oostvaardersplassen. Er zijn gewoon te veel dieren voor een relatief klein gebied.... niet volhouden dat we de natuur haar gang kunnen laten gaan in de Oostvaardersplassen. Er zijn gewoon te veel dieren voor een relatief klein gebied. Wij kiezen liever voor goed beheer door middel van afschot dan steeds weer bijvoeren. Er wordt door sommige groeperingen aangedrongen dat er een doorsteek zou moeten komen naar de Veluwe, zodat de dieren daarheen kunnen trekken om te fourageren. Is een doorsteek naar de Veluwe sowieso niet discutabel vanwege het feit dat landbouwgrond al steeds schaarser wordt en een significant deel van de wereldbevolking niet te eten heeft? Het hangt ervan af hoe een dergelijke doorsteek gerealiseerd wordt. Dit mag niet leiden tot grote schade voor de landbouw. Het is echter te gemakkelijk om deze doorsteek in verband te brengen met de wereldwijde voedselproblematiek. Hoe ziet voor uw partij de ideale oplossing m.b.t. de Oostvaardersplassen er uit? De vraag is of er een ideale oplossing is. Het experiment waarbij de groei van de natuur vanzelf zou worden beperkt door minder nakomelingen (als er minder voedsel is) lijkt niet te werken. Er moet gekeken worden naar een andere oplossing, waarbij we de natuur minder lang haar gang laten gaan en hongerdood voorkomen. blijft de ontwikkelingen binnen de OVP de komende tijd nauwlettend volgen. In ons maart nummer komen we hier op terug.