Ruig land. De Oostvaardersplassen: lekker wild maar vlak bij de stad
|
|
- Ivo Oscar van der Linden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ruig land De Oostvaardersplassen: lekker wild maar vlak bij de stad Ingeklemd tussen Lelystad en Almere ligt een ruig, ongerept gebied waar de natuur volledig de baas is. In de Oostvaardersplassen leven kuddes runderen, paarden, herten en vossen in het wild alsof het een Afrikaanse savanne is. Dit stukje gecreëerde wildernis laat zien hoe ons land er duizenden jaren geleden uit moet hebben gezien. 110 _ Naar buiten-boek _ 111
2 Hier heb je een spannend oergevoel dat je nergens anders in Nederland vindt Eind vorig jaar stond er in het tijdschrift The New Yorker een heel mooi artikel over onze eigen Oost vaardersplassen. Toch leuk en bijzonder dat ze aandacht hebben voor een stuk Flevopolder in een land waar ze verwend zijn met de Everglades, Yellowstone National Park, de Grand Canyon en de Niagara Falls, om maar wat te noemen. En het was niet het eerste verhaal over dit unieke natuurgebied in de internationale pers. Wat wereldwijd vooral verbazing en bewondering wekt, is dat zulke pure wildernis kan bestaan in een dichtbevolkt land als Nederland. En vooral ook dat het wildernis is die minder dan vijftig jaar geleden door inpoldering is ontstaan, in een nieuw kleimoeras. Boswachter Jan Griekspoor is blij met alle positieve aandacht voor zijn geliefde Oostvaardersplassen. Voor veel mensen is het gebied nog onbekend terrein, al komt daar in september waar schijnlijk verandering in als de spectaculaire natuurfilm De nieuwe wildernis in de bioscoop komt. Hiervoor werden de Oostvaarders plassen een jaar lang gefilmd. Maar voor nu neemt Jan Griekspoor ons graag mee op safari. Want zo voelt het echt als je hier met een jeep door het uitgestrekte gebied van zo n vijf bij twaalf kilometer rijdt. De grote vijf Als je de big five van de Oostvaardersplassen zou moeten noemen de beesten die je gezien wilt hebben dan zijn dat Heckrunderen, de konikpaarden, de edelherten, de zeearend en de visarend. Hoewel fervente dierenspotters juist ook jagen op kleinere soorten. De zeearend is natuurlijk heel indrukwekkend met zijn spanwijdte van bijna drie meter, vertelt Griekspoor, terwijl er net een havik, een buizerd én een kiekendief opvliegen voor de jeep. Hé, dat is ook bijzonder, om die alle drie in één keer te zien! reageert de boswachter. Maar wat ik wilde zeggen: de blauwborst is bijvoorbeeld een mooi vogeltje om af te vinken op je lijstje, net als de roerdomp en het baard mannetje. Die laatste vogel maakt een heel leuk geluid, alsof je 'De paarden leven hier volgens hun natuurlijke cyclus. We voeren niet bij. Als paarden een extreme winter niet doorkomen: het zij zo' met een lepeltje tegen een glaasje tikt. Wil je de arenden zien, dan moet je geduld en geluk hebben, maar naar de runderen, paarden en herten hoef je hier niet bepaald te zoeken. Wat de Oostvaardersplassen zo adembenemend maakt, is dat er juist zo 112 _ Naar buiten-boek _ 113
3 enorm veel van deze beesten zijn. Honderden, zelfs duizenden. En omdat het hier open gebied is met alleen wat bosschages en riet, zie je goed hoe de Heckrunderen, konikpaarden en edelherten in enorme kuddes over de vlakte zwerven, terwijl de roofvogels erboven cirkelen, grote kolonies grauwe ganzen voorbij vliegen en soms een stralend witte zilverreiger of een koppel zwanen het luchtruim doorkruist. De vergelijking met de Afrikaanse savanne waar grote hordes gnoes, zebra s en gazelles grazen, dringt zich al snel op als je hier bent. De Serengeti in de polder werd het hier zelfs al genoemd. Dat geeft echt een spannend oergevoel dat je nergens anders in Nederland vindt. Jan: Grote grazers en bijzondere vogeltjes, roofdieren en prooidieren, leven en dood: het is hier allemaal aanwezig. Alleen al de omvang van het gebied is ongekend voor ons land. Zesduizend hectare pure, ongerepte natuur en verder niets. Kijk! Daar sluipt een vos bij de waterrand. Hij aast zeker op die eenden. Het kasteel van de arend Even later doemt een groep van bijna honderd herten op, sommige liggen, andere staan. De mannetjes dragen imposante geweien op hun hoofd. Eerst kijken ze je met z n allen aan, om zich dan opeens allemaal tegelijk om te draaien en weg te sprinten. Wow, dat is sensationeel, om in zo veel hertenogen te staren en dan die hele kudde plots in beweging te zien komen. De kracht die zo n groep grote beesten uitstraalt, is bijna voelbaar. Elk jaar werpen de mannetjes hun gewei af en groeit er een nieuw. Wist je dat dit on geveer net zo veel energie kost als een hinde nodig heeft om een kalf op de wereld te zetten? Wat dat betreft is het in de hertenwereld eerlijker verdeeld dan bij de mens Nog zo n bijzondere ervaring is het zien van duizenden grauwe ganzen die op het ene moment nog rustig met hun snavel in het gras zitten en het volgende moment massaal opvliegen en de hemel grijs kleuren. De reigers zeilen over blinkende meren, de roerdompen staan bij een donkere plas; en in de uiterwaarden galopperen de paarden met golvende staarten over golvend gras Uit Landschap van Hendrik Marsman 114 _ Naar buiten-boek _ 115
4 Tijdens het filmen van De Nieuwe Wildernis, een productie van EMS FILMS. Uitkijktips van de boswachter Buiten excursies zijn de Oostvaardersplassen nagenoeg ontoegankelijk. Maar je kunt er wel degelijk van genieten, namelijk aan de randen, bijvoorbeeld op de vogelboulevards, dat is absoluut de moeite waard. Er zijn twintig uitkijkposten, binnen en buiten. Hier een paar favoriete plekken van Jan Griekspoor: Jan van de Boschbult: geregeld mooi uitzicht over de herten, paarden en grauwe ganzen Praambult: vaak een goed zicht op de kuddes Knardijk: mooie vogelboulevard, met een prachtig pad naar vogelkijkhut De Grauwe Gans, waar je kans hebt het baardmannetje en de roerdomp te zien De Driehoek en observatiepost Zeearend, achter Buitencentrum Oostvaardersplassen: hier kun je wat verder het gebied in lopen en de konik paarden tegen het lijf lopen De fietsronde: je kunt om het hele gebied heen fietsen over de vogelboulevards en de dijk langs het Markermeer, een spectaculaire tocht van 32 kilometer Bij Natuurbelevingscentrum de Oostvaarders kun je koffie drinken en iets eten en er staan verrekijkers Deoostvaarders.nl De boswachter pakt snel zijn kijker: Misschien dat een zeearend ze heeft opgeschrikt. Sinds enkele jaren hebben we een broedend paar, dat hier uit zichzelf is neer gestreken. Sinds de Middeleeuwen is dat niet meer gebeurd in ons land, echt een ontzettend mooie verrassing dus. Er komen hier in het najaar ook wel visarenden, maar tot nu zijn ze jammer genoeg niet gebleven om te broeden. De zeearenden komen deze dag niet in beeld, maar wel het kasteel van een nest dat ze maakten in een dode boom achter een rietkraag; de twee roofvogels zijn in alles het koningskoppel van deze plassen. Dat is het oude nest van het paar. We hadden net vlak bij een observatiehut gebouwd voor de filmploeg, toen ze besloten om ergens anders in het gebied aan een nieuw nest te beginnen. De filmmakers hebben heel wat geduld moeten opbrengen hier, maar het resultaat heeft zelfs mij verrast. De film laat je echt meekijken met de dieren, dat geeft een heel ander perspectief op de natuur. Prachtig! Paarden zonder naam Een paar jaar geleden hebben ook bevers de Oostvaardersplassen ontdekt. Er leven er nu een stuk of dertig. Het is het zoveelste bewijs dat het beheer van de plassen een geslaagd experiment is. Want een experiment was het in het begin beslist, om de natuur hier helemaal vrij spel te geven. Dat heeft in het ver leden ook heftige kritiek opgeleverd. Bijvoorbeeld omdat de runderen en paarden niet worden bijgevoerd in de winter. Het is heel makkelijk om een foto van een konikpaard dat aan het eind van de winter vermagerd is te presenteren als een geval van dierenleed, vertelt Griekspoor. Dat is pure onwetendheid. De paarden leven hier volgens hun natuurlijke cyclus. In de herfst en de zomer eten ze zo veel ze kunnen om een vetreserve op te bouwen, dan zijn ze zo dik dat sommige mensen denken dat ze drachtig zijn. In de winter, als voedsel schaars is, bewegen de dieren zich traag en sloom om energie te besparen en gebruiken ze hun Alleen al de omvang van het gebied is ongekend voor ons land hectare pure, ongerepte natuur 116 _ Naar buiten-boek _ 117
5 TEKST CHRIS MUYRES BEELD Ruben Smit en ems films vet om van te leven. Natuurlijk zijn er paarden die te weinig reserves hebben om een extreme winter door te komen. Het zij zo. We laten ze ook echt niet onnodig lijden als we zien dat ze het niet gaan redden. Maar de rest van de paarden die in de ogen van buitenstaanders mager het voorjaar in gaan, zijn feitelijk kerngezond. In onze kudde van 1100 paarden loopt geen enkel ziek dier! Terwijl we ze niet ontwormen en verder ook geen enkele medicatie geven. Nooit. We geven de paarden trouwens niet eens namen. Manegehouders en paardenfokkers die hier komen kijken, geloven vaak niet dat het op deze manier kan en zijn totaal verbaasd als ze de prachtige kudde zien. De beesten hebben een fantastisch leven in alle vrijheid. Kijk, de zwakke dieren worden niet oud en planten zich dus ook niet voort. Maar dat is zoals het hoort. Daardoor is de kudde in de loop van de jaren alleen maar sterker geworden. Dromen van wolven Wat hoopt de boswachter dat de toekomst gaat brengen? Het zou mooi zijn als de verbinding met de Veluwe, die op het laatste moment niet is doorgegaan, er alsnog komt. Dan kunnen dieren van het ene naar het andere natuurgebied oversteken en hebben ze een veel groter leefdomein. Misschien komen er dan ook wel wilde zwijnen hiernaartoe. Verder hoop ik dat visarenden komen broeden en wat ik ook prachtig zou vinden, is als de wolf en de lynx op deze plek in Nederland zouden kunnen terugkeren. Zoals de Oostvaardersplassen nu zijn, zag heel ons land er duizenden jaren geleden uit en die dieren horen daar ook bij. Ongelooflijk toch, dat je hier zo ver terugkijkt in de tijd, op land dat vijftig jaar geleden nog niet eens bestond. De Franse filosoof Voltaire schreef in de achttiende eeuw al: God schiep de wereld, behalve Nederland. Dat liet hij over aan de Nederlanders zelf. Nu zijn we erin geslaagd zelfs nieuwe wildernis te vormen uit klei. Wat zou Voltaire hebben gezegd als hij dat had gezien? Waar een crisis goed voor is Zonder de oliecrisis van de jaren zeventig waren de Oostvaardersplassen er waarschijnlijk niet geweest. Op deze plek in de Flevopolder was namelijk een industrie gebied gepland. De crisis vertraagde de zaak en het moerasgebied verwilderde letterlijk, doordat allerlei bijzondere vogels en andere dieren zich er verrassend goed thuis voelden. Natuurbeschermers gingen zich ervoor inzetten en de rest is geschiedenis. Bezoekersadres: Buitencentrum Oostvaardersplassen Kitsweg 1, Lelystad Websites: Staatsbosbeheer.nl/natuurgebieden/ oostvaardersplassen.aspx Oostvaardersplassen.wordpress.com Denieuwewildernis.nl 118 _ Naar buiten-boek _ 119
doorbijten WERKBLAD 1. DIEETWENSEN 2. VETMESTEN EN AFVALLEN
WERKLD 1 doorbijten Naam: Groep: 1. DIEETWENSEN ekijk de clip Een ander dieet ja of nee? In het clipje zie je twee vogels, het baardmannetje en de ijsvogel. Vul de tabel in. Vogel Eet in de zomer Eet in
Nadere informatieOp de afgesproken plek langs de Knardijk te Lelystad ontmoette ik Jacobien en Annelies omstreeks uur.
Avondexcursie Oostvaardersplassen, 23 mei 2017 Gids: Pim Op de afgesproken plek langs de Knardijk te Lelystad ontmoette ik Jacobien en Annelies omstreeks 18.00 uur. We maakten eerst een wandeling naar
Nadere informatieDatum: Zaterdag 6 januari Gebied: Oostvaardersplassen Flevoland. Deelnemers: Cees, Raymon, Isabel & Michiel. Gids: Pim
Datum: Zaterdag 6 januari 2018 Gebied: Oostvaardersplassen Flevoland. Deelnemers: Cees, Raymon, Isabel & Michiel. Gids: Pim Om 9.00 gingen we van start met de ochtendexcursie in de Oostvaardersplassen.
Nadere informatieStruinen door De Stille Kern
58 Horsterwold Struinen door De Stille Kern Een 900 hectare groot natuurgebied waar natuurlijke processen volop de ruimte krijgen. Het gebied wordt begraasd door een kudde konikpaarden, die zorgen voor
Nadere informatieZondag 6 november 2016: Middagexcursie in de Oostvaardersplassen.
Zondag 6 november 2016: Middagexcursie in de Oostvaardersplassen. Gids: Pim Julsing In de ochtend viel de regen nog met bakken uit de lucht, maar toen ik om 11.45 uur Celine en haar vader ontmoette klaarde
Nadere informatieDatum: 13 april Excursie: Ochtendexcursie Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: 13 april 2019 Excursie: Ochtendexcursie Oostvaardersplassen Gids: Pim Om 8.00 uur ontmoette ik de deelnemers aan de ochtendexcursie in de Oostvaardersplassen, oude bekenden uit Bennekom die eerder
Nadere informatieDatum: Zondag 30 juni Excursie: Oostvaardersplassen ochtendexcursie. Gids: Pim
Datum: Zondag 30 juni 2019 Excursie: Oostvaardersplassen ochtendexcursie Gids: Pim Gids Pim was vanmorgen in de gelukkige omstandigheid om op pad te gaan met vijf vrouwen uit Amersfoort. We wandelden eerst
Nadere informatieDagtocht Oostvaardersplassen
Dagtocht Oostvaardersplassen 19 juni 2016 Biodiversiteit Op 19 juni vertrokken we met zijn dertienen om 07:45 uur richting Oostvaardersplassen. Het is een kleine twee uur rijden en kwamen dus op tijd aan
Nadere informatieOp pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe.
Op pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe. 1 Hallo jongens en meisjes, Het kan zomaar gebeuren dat je bij een wandeling door de bossen van Het Nationale Park
Nadere informatieDe grote grazers van de Oostvaardersplassen
Nuances in discussie vol emotie Boven: luchtopname van een kudde koniks Rechts: edelherten in de sneeuw De grote grazers van de Oostvaardersplassen Een internationale adviescommissie onderzocht hoe het
Nadere informatieNew Land: uit de zee herrezen provincie
FEATURE: NEW-LAND Pagina 2 van 5 PRESS FEATURE New Land: uit de zee herrezen provincie Unieke natuur, architectuur en geschiedenis in de grootste polder ter wereld. Het verhaal van Nederlands nieuwe land
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieHet bos, of wat daar van over was, was rijk aan vele vogelsoorten, maar de winterkoning en de gekraagde roodstaart spanden wel de kroon.
Ochtendexcursie Oostvaardersplassen: 26 mei 2017 Gids: Pim Julsing Om 8.00 uur ontmoette ik langs de Knardijk een, zo zou later blijken, vriendelijk stel uit Amsterdam. We besloten eerst de route te lopen
Nadere informatieVervolgens reden we via de Torenvalkweg naar de Oostvaardersplassen. We besloten van start te gaan met een wandeling over het Oostvaardersveld.
Avondexcursie Oostvaardersplassen Datum: 19 mei 2018 Gids: Pim Rond half zes haalde ik Hans en drie, naar later bleek, enthousiaste dames op van het station van Lelystad. Ik kon het niet laten even een
Nadere informatiePlotseling was er grote paniek onder de aanwezige vogels, een fraaie Slechtvalk gaf act de presence.
Datum: Donderdag 27 september 2018 Excursie: Oostvaardersplassen middag Gids: Pim Om 13.00 uur ontmoette ik Jennie en Margreet langs de Knardijk ter hoogte van het bezoekerscentrum van de Oostvaardersplassen.
Nadere informatieDatum: Vrijdag 14 juni Excursie: Middagexcursie Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: Vrijdag 14 juni 2019 Excursie: Middagexcursie Oostvaardersplassen Gids: Pim De regen trok rond het middaguur weg en het klaarde niet alleen op, het leek opeens een zomerse middag. Gids Pim mocht
Nadere informatieDatum: Vrijdag 5 april Excursie: Oostvaardersplassen ochtendexcursie. Gidsen: Taco & Pim
Datum: Vrijdag 5 april 2019 Excursie: Oostvaardersplassen ochtendexcursie Gidsen: Taco & Pim Op deze fraaie vrijdagochtend waren de gidsen Taco & Pim in de gelukkige omstandigheid om een groep uit Ede
Nadere informatieDatum: Woensdag 26 juni Excursie: Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: Woensdag 26 juni 2019 Excursie: Oostvaardersplassen Gids: Pim Rond de klok van 9.00 uur ontmoette ik de deelnemers aan een excursie in de Oostvaardersplassen langs de Knardijk te Lelystad. Het was
Nadere informatieDonderdag 19 mei 2016: Avondexcursie Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Donderdag 19 mei 2016: Avondexcursie Oostvaardersplassen. Gids: Pim Om 18.15 uur trof ik mijn enthousiaste excursiedeelnemers uit het Nood Hollandse Uitgeest. We reden allereerst naar de Grote praambult
Nadere informatieBUURTVERENIGING "NIEUWE MEER" 20 JAAR!
BUURTVERENIGING "NIEUWE MEER" 20 JAAR! Redactie: Arien van Steenderen Anneke Eikelenboom Anouchka Bonnema Jan Snoep Eindredactie: Koos Bonnema Tekstverwerking: Sylvia Frenks-Fritscheck Omslag: Arien van
Nadere informatieOchtendexcursie Oostvaardersplassen. Datum: 15 juni Gids: Pim
Ochtendexcursie Oostvaardersplassen Datum: 15 juni 2018 Gids: Pim Rond de klok van 9.00 uur ontmoette ik Annelies en Aline langs de Knardijk, ter hoogte van het bezoekerscentrum van de Oostvaardersplassen,
Nadere informatiekuddedieren WERKBLAD 1. EEN GROTE FAMILIE VADER JEROEN KIND 1 ROBIN KIND 2 REBECCA KONIJN: PHOXY MOEDER ILSE
WERKLD 1 kuddedieren Naam: Groep: 1. EEN GROTE FMILIE ekijk de clip Koniks in een familiegroep. Koniks leven in grote kuddes, met verschillende paardenfamilies. Er zijn twee leiders in een familiegroep.
Nadere informatieDe Kraanvogel. Kansen voor kraanvogels in Limburg en Brabant
De Kraanvogel Kansen voor kraanvogels in Limburg en Brabant De kraanvogel komt er aan! Binnen een paar jaar zouden ze zo maar in Brabant en Limburg kunnen broeden. Stel je voor, staand aan de rand van
Nadere informatieZomeravondexcursie Oostvaardersplassen: 21 juni Gids: Pim
Zomeravondexcursie Oostvaardersplassen: 21 juni 2017 Gids: Pim Er was geen beter moment denkbaar voor deze avondexcursie: de dag van de zonnewende of de langste dag van het jaar. De temperatuur deed eerder
Nadere informatieLesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN?
Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Excursie safaripark Beekse Bergen Docent: Klas: Naam (of naam groep) 2 Welkom in safaripark Beekse
Nadere informatieWeidevogels en watervogels
Dia 1 Zorg dat het geluid aan staat! en watervogels Deze powerpoint begint met het lied van Syb van de Ploeg over onze nationale vogel: de grutto. Gewoon afspelen en dan vragen wat de kinderen gezien en
Nadere informatieWOLF. Huilend roofdier
WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Nadere informatiemoerasbos nat grasland en poelen Droog grasland en bosschages
moerasbos De hoogst gelegen delen in de plassen hebben een natuurlijk wilgenbos als begroeiing. Gekiemd in 1968-1 970 zijn deze wilgen nu op de top wat omvang betreft. Een deel is al afgestorven door het
Nadere informatieDatum: Zondag 11 november Gebied: Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: Zondag 11 november 2018 Gebied: Oostvaardersplassen Gids: Pim In de auto onderweg naar de Knardijk te Lelystad viel de regen nog met bakken naar beneden. Echter Buienradar liet duidelijk zien dat
Nadere informatieHier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.
Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. De Specht Er zijn verschillende soorten spechten: de groene, de zwarte en
Nadere informatieDatum: Zondag 12 augustus Excursie: Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: Zondag 12 augustus 2018 Excursie: Oostvaardersplassen Gids: Pim Rond de klok van 8.30 haalde ik Raymond & Fransisco op bij hun hotel te Almere. We namen de snelweg richting Lelystad om de ooievaars
Nadere informatieOpa Vogel in de Kalahari
Opa Vogel in de Kalahari Opa Vogel, wat hebben jullie in de Kalahari gedaan? We hebben weer lekker gekampeerd in ons tentje, soms gingen we in een tent-huisje, en we hebben een nieuwe auto, de Terios.
Nadere informatiePlanten en dieren in de duinen. Interactief verhaal
Interactief verhaal Doel: Leerlingen kennen na de les een aantal belangrijke eigenschappen van planten en dieren. Konijnen leven, hazen niet. Konijnen zijn sprinters, hazen zijn lange afstand renners.
Nadere informatieWaarom zijn er ongelukkige mensen?
Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere
Nadere informatieWIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN?
Lesboek VMBO 3/4 & HAVO 3 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Excursie safaripark Beekse Bergen Docent: Klas: Naam (of naam groep) 2 Welkom in safaripark Beekse Bergen
Nadere informatieWerkblad Vogels in de Gement
Werkblad Vogels in de Gement Rinze de Wereldreiziger Rinze de Werelreiziger weet onwaarschijnlijk veel van vogels. Rinze is ook dol op de Gement, want daar zijn veel bijzondere vogelsoorten te zien. Bij
Nadere informatieRomantiek. in een sprookjeslandschap. Op een boogscheut van het. drukke Gent treffen we het. Park van Beervelde aan. Wanneer we het domein
Romantiek in een sprookjeslandschap Tekst: Fanny Storms Fotografie: Park van Beervelde Op een boogscheut van het drukke Gent treffen we het Park van Beervelde aan. Wanneer we het domein betreden worden
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatieinhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen
Dieren op reis inhoud 1. Dieren op reis 3. Waarom dieren reizen 4 3. Op zoek naar eten 5 4. Op zoek naar een broedplek 9 5. Weg uit de kou 13 6. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieWIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN?
Lesboek dierverzorging WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Werkbladen dierverzorging E xscaufarrsipiaerk Beekse Bergen Docent: Klas: ep) Naam (of naam gro 2 Welkom
Nadere informatieDe pinguïn. De geschiedenis van de pinguïn. Kenmerken van de pinguïn
De pinguïn Iedereen weet wel wat een pinguïn is, maar bijna niemand weet dat er in totaal zeventien verschillende soorten zijn! Ook weet iedereen dat pinguïns in koude gebieden leven, maar niet iedereen
Nadere informatieSpreekbeurt de grote Toppereend
Ra,ra wie ben ik. Spreekbeurt de grote Toppereend Inleiding Ik doe mijn spreekbeurt over de grote toppereend. Omdat ik dit een hele mooie vogel vind. En omdat jullie misschien veel te weinig weten over
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Eend Inleiding Ik hou mijn werkstuk over eenden omdat ik het leuke dieren vind en ik wil er wat over leren. Dit wil ik er over weten: Wat doen eenden de hele dag? Wat eten eenden? Wat voor soorten eenden
Nadere informatie1. Nest. Opdracht. Hallo allemaal,
0 Hallo allemaal, Wat leuk dat jullie vandaag met mijn koffer op pad gaan! Mijn naam is Berend Buizerd. Ik woon in Weerribben-Wieden. Ik voel me hier heel goed thuis. Mijn belevenissen heb ik in dit boekje
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LACHDUIF VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LACHDUIF VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE LACHDUIF BIJ ELKAAR
Nadere informatieHet is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok
Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok 1 Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok Samenvatting Jan en Katrijn gaan naar het bos om spullen te zoeken voor de herfsttafel. Als Jan in
Nadere informatieNieuwsbrief Roofvogelwerkgroep Fruitstreek. Februari 2014
Nieuwsbrief Roofvogelwerkgroep Fruitstreek Februari 2014 Het is begonnen. Misschien iets vroeger dan anders, maar de laatste zonnige dagen levert al baltsgedrag op van buizerds. Het is dan ook deze soort
Nadere informatieNieuwsbrief 14, september 2010
Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een
Nadere informatieJohanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen
1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden
Nadere informatieinhoud 1. Vogels op reis 3 2. Vogeltrek 4 3. Zomervogels 4. Wintergasten 5. Standvogels 6. Deeltrekkers 7. Op reis
Vogels op reis inhoud 1. Vogels op reis 3 2. Vogeltrek 4 3. Zomervogels 5 4. Wintergasten 6 5. Standvogels 7 6. Deeltrekkers 8 7. Op reis 9 8. Het ontstaan van de trek 12 9. De goede richting 13 10. Een
Nadere informatieDatum: Zondag 16 juni Excursie: Oostvaardersplassen middagexcursie. Gids: Pim
Datum: Zondag 16 juni 2019 Excursie: Oostvaardersplassen middagexcursie Gids: Pim Om 13.00 uur ontmoette ik Conchita, haar zus, twee dochters en nicht langs de Knardijk te Lelystad. Mijn vrouw had geadviseerd
Nadere informatieExcursie: De Brabantse Biesbosch Vanaf Werkendam ( )
Excursie: De Brabantse Biesbosch Vanaf Werkendam (9.30-14.00) Gids: Pim Voor de tweede keer mocht ik als gids met Karlijn op stap. Ditmaal had ze deze excursie cadeau gedaan aan haar vader. Rond 9.30 uur
Nadere informatieTijger. Een machtige streepjeskat
Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste
Nadere informatieTONEELSTUK Hoe Zebra aan zijn strepen komt. Een Afrikaanse fabel over een onverstoorbare grazende zebra.
TONEELSTUK Hoe Zebra aan zijn strepen komt. Een Afrikaanse fabel over een onverstoorbare grazende zebra. AKTE I Scène 1 Op een open grasvlakte in Afrika zijn dieren aan het grazen. Een zebra, twee antilopen,
Nadere informatieLesboek onderbouw klas 1 & 2
Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Werkbladen bovenbouw havo/vwo Werkbladen onderbouw klas 1 & 2 Welkom in safaripark Beekse Bergen Om ervoor te zorgen dat jullie een leuke
Nadere informatieVerspreiding en foerageergedrag van grote grazers (Konikpaard en Gallowayrund) in de Millingerwaard
Verspreiding en foerageergedrag van grote grazers (Konikpaard en Gallowayrund) in de Millingerwaard Auteurs: Bart Beekers (ARK Natuurontwikkeling, Coördinator Zoogdierenstudiegroep Floraen Faunawerkgroep
Nadere informatiebeeldverslag excursie Zuidlaardermeergebied VWG-Eelde-Paterswolde
beeldverslag excursie Zuidlaardermeergebied VWG-Eelde-Paterswolde 25 februari 2017 samenstelling: Sieds Rienks Waarnemingen: GEBIED: Onner- en Oostpolder, Hunzedal Organisatie/leiding/verslag: Sieds Rienks
Nadere informatiewat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen
Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatieNatuur en Cultuur. Dag 1 Maun
BOTSWANA SELF DRIVES Natuur en Cultuur Dag 1 Maun U haalt de 4x4 op bij het vliegveld en krijgt een uitgebreide 1-2 uur durende overdracht van de auto, de uitrusting en de route. Er is volop gelegenheid
Nadere informatieBrandganzen in de Workumerwaard
Brandganzen in de Workumerwaard foto Sieds Waarnemingen: GEBIED: Zuidwest Friesland DATUM: 22-11-2014 TIJD: WEER: hele dag Eerst bewolkt met wat regen, later lichter met zon; eerst vrij strakke ZO-wind,
Nadere informatieNME-leerroute Vogels in het Wandelbos
NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen Rinze de Wereldreiziger Rinze weet onwaarschijnlijk veel over vogels. Rinze is ook dol op het Wandelbos
Nadere informatieAchtergrond. Oergevoel in de Flevopolder. De nieuwe wildernis
Oergevoel in de Flevopolder De nieuwe wildernis 62 Even waan ik me in het prehistorische Nederland. Omringd door een enorme kudde paarden die rustig grazen tussen de dode boomtakken. Een vosje dartelt
Nadere informatieMaak je schoolplein vogelvriendelijk
Maak je schoolplein vogelvriendelijk Leerlijn: kinderen leren vanuit het perspectief van vogels nadenken over hun omgeving. Wat hebben vogels nodig om te overleven? Schuilmogelijkheden, nestmogelijkheid,
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-12-2-b Lepelaars - informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 38 tot en
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van lente 2014 Hoi! Spreeuwen zijn druktemakers. Ze kwetteren, fluiten en piepen. Ze kletsen samen heel wat af. En ze apen de gekste geluiden na. Denk je dat je een kikker
Nadere informatieinhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten
Roofdieren inhoud blz. 1. Roofdieren 3 2. De leeuw 4 3. De tijger 6 4. De luipaard 8 5. De wolf 10 6. De ijsbeer 12 7. De bruine beer 14 8. Filmpjes 16 Pluskaarten 18 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieVoorbereiding post 3. Vogels op reis Groep 1-3
Voorbereiding post 3 Vogels op reis Groep 1-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Vogels op reis voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel Opruimen
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieToen we over het open veld wandelden zagen we een havik overvliegen en iets later vloog zelfs een tweede exemplaar over.
Dagexcursie Naardermeer & Oostvaardersplassen Gids: Pim Julsing Weer: Tropisch rond de 30 graden! Langs de Verlengde Fortlaan te Naarden ontmoette ik klokslag 8.00 uur Karlijn. Ze had deze dagexcursie
Nadere informatieVerslag grondploeg 2014
Verslag grondploeg 2014 Op 3 en 4 november 2014 vond de jaarlijkse najaarstelling van de grote grazers in de Oostvaardersplassen plaats. Hiervoor gebruikte SBB wederom een helikopter, zoals bepaald in
Nadere informatieRaar, maar waar! deel 1. groep 3 en 4
Raar, maar waar! deel 1 Natuur groep 3 en 4 Inhoud 1 Raar, maar waar! 3 2 Een vreemd ei 4 3 Spring er maar uit 5 4 Verstopt 6 5 Slim 7 6 Vlieg er niet in 8 7 Een kever met een luchtje 9 8 Een zware hap
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier
Nadere informatieMeer over de steenuilen. Even voorstellen. Hier wonen ze
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieSaleghemse krekengebied Overview langs kreek met zijn prachtige rietkragen, weilanden en graanakkers langsheen oude dijken.
Saleghemse krekengebied Overview langs kreek met zijn prachtige rietkragen, weilanden en graanakkers langsheen oude dijken. Hier zijn nog ontzettend mooie plekken die een sterke aantrekkingskracht hebben
Nadere informatieGELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN
WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Honden Als je aan mensen vraagt wat hun lievelingsdier is, noemen veel mensen de hond. Honden zijn namelijk niet alleen lieve en mooie beesten, maar ook erg geschikt als huisdier. Er zijn erg veel verschillende
Nadere informatie1 In het begin. In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde.
1 In het begin GENESIS 1:1-25 In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde. De aarde is nat en donker. God wil van de aarde iets heel moois maken.
Nadere informatieOutback Australië. Je kunt een auto huren of kopen. Dat kan op veel plaatsen.
Outback Australië Voor mij is Australië een heel bijzondere plek. Waarom? Dat zal ik uitleggen. Het begon al toen ik voor het eerst in Australië kwam. Ik stapte uit het vliegtuig. Meteen merkte ik dat
Nadere informatieNiet in slaap vallen hoor!
Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:
Nadere informatieDe schaapskudde Een educatief programma voor groep 5 en 6 Handleiding Deel 3 Locatie Hoog-Buurlo
De schaapskudde Een educatief programma voor groep 5 en 6 Handleiding Deel 3 Locatie Hoog-Buurlo Inhoudsopgave Deel 3: De schaapskudde van Hoog-Buurlo 1. Aanmeldgegevens 2. Achtergrondinformatie Hoog-Buurlo
Nadere informatieEquus ferus. Wilde Paarden
Equus ferus Wilde Paarden De Oerpaarden z Wilde paarden liepen al vanaf het Pleistoceen 3 milj-12 duizend jaar geleden op de aarde rond. Er zijn twee officieel erkende ondersoorten van het wilde paard:
Nadere informatieMamma vliegt steeds hoger.
MEEUWTJE Meeuwtje is het verhaal van een jonge meeuw die zijn leefwereld verkent. Zijn moeder helpt hem daarbij, vooral door aan het eind van de dag nog eens na te gaan wat er allemaal voor dieren, kleuren
Nadere informatieSpoorzoekers. Herfst Kerst 2012 Jaargang 1, nummer 1. Basisschool de Windroos. Sporen in de natuur. Tip : Organiseer een leuke buitenles.
Sporen in de natuur Tip : Organiseer een leuke buitenles. Spoorzoeken tijdens het wandelen Voor veel wandelaars is het per ongeluk tegenkomen van (groot) wild tijdens een wandeltocht een toetje dat de
Nadere informatieGenieten van het echte leven
Genesis 3: 19 Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. 1 De Hamvraag Mag ik genieten en wat is dan eigenlijk genieten? Het leven is toch vooral lol maken! X Het moet
Nadere informatieOp stap met B&B Lovenem. Safari op de Veluwe. en ontdek De Grote Vijf
Op stap met B&B Lovenem Safari op de Veluwe en ontdek De Grote Vijf Welkom op de Veluwe Wij ontvangen in onze B&B veel gasten uit het westen van het land. Wanneer ik hen vraag waarom zij voor de Veluwe
Nadere informatieDatum: 5 januari Gebied: Oostvaardersplassen. Gids: Pim
Datum: 5 januari 2019 Gebied: Oostvaardersplassen Gids: Pim De kop is er weer vanaf! Vanmorgen begeleidde ik een excursie met acht deelnemers uit Houten, Utrecht en het Groningse Haren. We waren amper
Nadere informatieDatum: 13 april Excursie: Middagexcursie Brabantse Biesbosch. Gids: Pim
Datum: 13 april 2019 Excursie: Middagexcursie Brabantse Biesbosch Gids: Pim Rond de klok van 13.00 uur ontmoette ik Wil en zes andere deelnemers uit de regio Den Haag. Door omstandigheden zat Wil in een
Nadere informatieMet vogels op trektocht
Met vogels op trektocht Leerdagboek van:... Een (on)bekend geluid Wat voor geluid hoor je? Waar komt het geluid vandaan? Dit wil ik opschrijven over de vogel: Denk aan vragen als: Hoe ziet de vogel eruit?
Nadere informatieAan de kinderen en de ouders van de kinderen van de jeugdnatuurgroep De Biesboschonderzoekers
Nieuws brief Aan de kinderen en de ouders van de kinderen van de De Biesboschonderzoekers De laatste paar maanden hebben we weer interessante activiteiten ondernomen. Hiervan eerst weer wat korte verslagen.
Nadere informatieDit dier lijkt op mij
Dit dier lijkt op mij Ik heb een vos gekozen omdat ik meestal wel slim ben en soms een beetje sluw ben en als ik boos ben ga ik in de aanval. En ik ben erg nieuwsgierig net als een vos. Gemaakt door Rosalie
Nadere informatieHallo Waterkrant lezers, Welkom bij het tweede deel van De Waterkrant!
Hallo Waterkrant lezers, Welkom bij het tweede deel van De Waterkrant! We zijn aangekomen in het jaar 2016 en willen graag terugkijken naar wat de kinderen de afgelopen periode gedaan hebben. Ook deze
Nadere informatieDe Witgesterde blauwborst (Luscinia Svecica Cyanecula)
De Witgesterde blauwborst (Luscinia Svecica Cyanecula) De Witgesterde Blauwborst Beknopte beschrijving De blauwborst is een vogel die voorkomt in Europa, Azië, west-alaska en noord Amerika. De man heeft
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieMeer over de ooievaar. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Hieraan herken je hem
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieOostvaardersplassen: tijd voor een reset van de natuur
Ecologie: natuur heeft op zijn tijd een catastrofe nodig Oostvaardersplassen: tijd voor een reset van de natuur Aalscholverkolonie in natuurgebied de Oostvaardersplassen. Foto Ruben Smit / Hollandse Hoogte
Nadere informatieDE HUMBOLDT PINGUÏN. Een levend kostuum
DE HUMBOLDT PINGUÏN Een levend kostuum Er zijn verschillende soorten pinguïns. Die verschillen maar weinig van elkaar. Ze hebben immers allemaal een donkere rug en een witte buik. Toch zie je, als je goed
Nadere informatie