Draagvlak voor natuur: van verdelen naar verbinden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Draagvlak voor natuur: van verdelen naar verbinden"

Transcriptie

1 Draagvlak voor natuur: van verdelen naar verbinden CSA (Kris) van Koppen, Universitair hoofddocent Milieubeleid, Wageningen Universiteit 1.Karakterisering 2.Diagnose 3.Hoe verder

2 Karakterisering: trends Nog steeds brede sympathie voor natuurbescherming en natuureducatie, maar minder politieke prioriteit. Mensen zijn over het algemeen tevreden over natuur in Nederland, zij het iets minder in grote steden Natuurbezoek is al tientallen jaren ruwweg constant. Contact van kinderen met natuur in de woonomgeving is echter verminderd (door diverse oorzaken) Totaal lidmaatschap schommelt al meer dan tien jaar rond de 4 miljoen. Er zijn wel verschuivingen zichtbaar: van nationaal naar lokaal en internationaal, en van natuur- en landschapsbescherming naar dierenwelzijn.

3 Karakterisering: aandacht voor draagvlak Verzet tegen natuurplannen Natuur-tekort bij kinderen Daling ledenaantal Natuurmonumenten Koerswijziging natuurbeleid: overheid niet langer de vanzelfsprekende bondgenoot van natuurbescherming

4 Diagnose: obstakels voor mobilisering Eén van de obstakels bij het effectief mobiliseren van burgers voor natuur ligt in de technocratisering van het beleid. Kenmerkend voor deze technocratisering zijn uitspraken als: De EHS wordt beschermd vanwege haar intrinsieke / ecologische waarden Biodiversiteit beschermen we vanwege internationale verplichtingen

5 Diagnose: ecosystem services volgens de Millennium Ecosystem Assessment ( ) "Cultural services" staan centraal bij de bescherming van natuur en landschap in Nederland. Dat geldt zowel voor het bredere publiek als voor beheerders en beschermers zelf.

6 Diagnose: cultural services = sociaal-culturele waarden = natuurbeleving in brede zin esthetische beleving, van natuur als decor tot verheven schoonheid; emotionele beleving van planten en dieren en van natuur als een plaats van ontspanning en rust; recreatieve beleving van natuur als een plek die uitnodigt tot beweging, bezinning, ontspanning of ontmoeting met anderen; natuur als intrigerend verschijnsel en onderwerp van natuurstudie en educatie; cultuurhistorische aspecten van natuur; artistieke inspiratie door natuur; spirituele of religieuze betekenis van natuur; morele waarden van natuur (dierenwelzijn, intrinsieke waarde van soorten).

7 Voorbeeld: dag- en nachtvlinders

8 Diagnose: natuurbeleving is geld waard Welzijn en gezondheid: The Lancet, 2008: "blootstelling aan groene ruimte" vermindert aantoonbaar de sterfte door hart en vaatziekten Beleving Natuur is vervult een belangrijke culturele en spirituele rol (en de gezondheids- en economische functies zijn vooral gebaseerd op deze socio-culturele waarden)

9 Diagnose: de verdeelde boodschap De technocratisering van het natuurbeleid heeft geleid tot een dubbelzinnige boodschap aan burgers: biodiversiteit en intrinsieke waarden richting beleid, natuur en beleving richting publiek Deze verdeelde boodschap mist wetenschappelijke grond en is uiteindelijk ook niet overtuigend naar burgers

10 Diagnose: het één-dimensionale beeld van natuurbescherming mensenwensen intrinsieke waarden recreatiegroen arcadische natuur biodiversiteit economisch socio-cultureel ecologisch boodschap naar publiek boodschap naar beleid? functionele natuur--- beleefbare natuur----vitale natuur?

11 Hoe verder? Verbinden in de boodschap Biodiversiteit is overal, intrinsieke waarde is overal, beleving is overal; wat verschilt is het beheer We beschermen natuur in Nederland omdat die mooi en fascinerend is; plezier, rust, inspiratie en troost biedt; hoort bij onze cultuurhistorie; en soms uniek is in de wereld Aansprekende soorten (dieren!) zijn een belangrijk onderdeel van natuur

12 Hoe verder? Verbinden in de praktijk Go local (National Trust, UK): werk samen met locale actoren en sluit aan bij hun beleving (Maar ook: Go global. bij sommige doelgroepen jongeren - is er grote betrokkenheid bij natuur elders op de wereld) Verbindingszones en groen in de stad verbinden niet alleen natuurgebieden maar ook mensen en natuur: kansen voor natuur zijn overal Educatie en communicatie dienen ook beleidsmatig serieus genomen te worden; dat begint bij educatie van kinderen

13 Karakterisering: clusters (2006) 1. Actieven (18%): actief als vrijwilliger, natuurrecreatie, betrokken bij hun omgeving en als consument maar niet in politiek. 2. Betrokkenen (19%): betrokken bij natuurbeleid, lid van natuurorganisaties, bereid om bij te dragen met hun portemonnee, als consument en als belastigbetaler 3. Gemiddelden (37%): recreëren in natuur maar onderscheiden zich niet als consument of in betrokkenheid bij beleid 4. Passieven (26%): komen wel eens in natuur, maar verder weinig betrokken en niet bereid tot betalen. En al deze categorieën hebben kinderen die al dan niet in dezelfde sporen treden.

Alle natuur is beleefbare natuur. Forum. Naar een beter natuurbeschermingsverhaal. Draagvlak voor natuur

Alle natuur is beleefbare natuur. Forum. Naar een beter natuurbeschermingsverhaal. Draagvlak voor natuur Alle natuur is beleefbare natuur Forum Naar een beter natuurbeschermingsverhaal Het regeringsbeleid van de afgelopen twee jaar heeft een schok teweeggebracht binnen de Nederlandse natuurbescherming. Na

Nadere informatie

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering

Nadere informatie

Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water. Petra van Egmond 21 maart 2014

Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water. Petra van Egmond 21 maart 2014 Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water Petra van Egmond 21 maart 2014 Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het

Nadere informatie

Draagvlak en betrokkenheid van burgers bij natuur en natuurbeleid

Draagvlak en betrokkenheid van burgers bij natuur en natuurbeleid Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu Tineke de Boer, Arianne de Blaeij, Birgit Elands, Erik de Bakker, Kris van Koppen en Arjen Buijs Wageningen UR WOt Paper 35 December 2014 Draagvlak en betrokkenheid

Nadere informatie

Missie en visie Landschap Overijssel

Missie en visie Landschap Overijssel Missie en visie Landschap Overijssel Inhoudsopgave 1. Welkom 2. Onze missie 3. Onze visie 4. Onze kernwaarden, waardevol landschap 5. Onze kerncompetenties 6. Onze kerntaken 7. Onze afweging 8. Onze rollen

Nadere informatie

Merkkompas Natuurmonumenten

Merkkompas Natuurmonumenten Merkkompas Natuurmonumenten Inleiding Om relevant en aansprekend te blijven, zoeken we voort - durend naar nieuwe manieren, passend bij deze tijd, om mensen aan ons te verbinden. We zien dat bijvoorbeeld

Nadere informatie

Natuurbeelden: Publieke visies op natuur en de consequenties voor het natuurbeheer

Natuurbeelden: Publieke visies op natuur en de consequenties voor het natuurbeheer Natuurbeelden: Publieke visies op natuur en de consequenties voor het natuurbeheer Arjen Buijs, Bos en Natuurbeleid, Wageningen Universiteit & Alterra Symposium Nauurpunt Communicatie in natuurbeheer 12-4-2012

Nadere informatie

bijeenkomst alumni WUR, Leeuwarden

bijeenkomst alumni WUR, Leeuwarden Culture & Capital bijeenkomst alumni WUR, Leeuwarden 31-10-2017 CSA (Kris) van Koppen Universitair hoofddocent Milieubeleid, Wageningen Universiteit kris.vankoppen@wur.nl Persoonlijke achtergrond Wagenings

Nadere informatie

Draagvlak voor natuur(beleid)

Draagvlak voor natuur(beleid) Draagvlak voor natuur(beleid) Kennisdag nieuw natuurbeleid Raad voor de Leefomgeving 23-1-2012 Arjen Buijs & Birgit Elands Wageningen Universiteit & Alterra Draagvlak als concept Draagvlak voor natuur

Nadere informatie

De positieve aanpak. Ruud Hanou - MHHNH Vereniging tot Behoud van het OpenLandschap van Kaag en Braassem e.o 5 maart 2015

De positieve aanpak. Ruud Hanou - MHHNH Vereniging tot Behoud van het OpenLandschap van Kaag en Braassem e.o 5 maart 2015 De positieve aanpak Ruud Hanou - MHHNH Vereniging tot Behoud van het OpenLandschap van Kaag en Braassem e.o 5 maart 2015 It starts with a Why : het juiste beheer van milieu, natuur en het openlandschap

Nadere informatie

Dieren doden; dode dieren: Emoties rondom dieren.

Dieren doden; dode dieren: Emoties rondom dieren. Dieren doden; dode dieren: Emoties rondom dieren. Lezing verenigingsraad Natuurmonumenten, 11-02-2012 Arjen Buijs Wageningen Universiteit / Alterra Drie peilers van natuurbeheer ETHIEK EMOTIES/ BELEVING

Nadere informatie

Meerjarenvisie De Koppel

Meerjarenvisie De Koppel Meerjarenvisie De Koppel 2017-2022 Vastgesteld 5 december 2017 Missie NAC De Koppel is voor de gemeente Hardenberg de spin in het web voor behoud van biodiversiteit. Zij biedt in samenwerking met vele

Nadere informatie

Studiedag Duurzame Ontwikkeling

Studiedag Duurzame Ontwikkeling Studiedag Duurzame Ontwikkeling Wanneer je een schip wilt bouwen, breng dan geen mensen bij elkaar om hout aan te slepen, werktekeningen te maken, taken te verdelen en werk te plannen, maar leer de mensen

Nadere informatie

Trends in dagbesteding. Charlotte Hanzon, 9 maart 2017

Trends in dagbesteding. Charlotte Hanzon, 9 maart 2017 Trends in dagbesteding Charlotte Hanzon, 9 maart 2017 Trends in dagbesteding Voorbeeldtekst Voorbeeldtekst Wat is dagbesteding? Definitie dagbesteding wordt breder: Dagbestedingsvormen die door de overheid

Nadere informatie

Het Brabantse natuurbeleid onder de loep Bijstelling noodzakelijk?

Het Brabantse natuurbeleid onder de loep Bijstelling noodzakelijk? Het Brabantse natuurbeleid onder de loep Bijstelling noodzakelijk? Conclusie Er zijn veel ontwikkelingen in het natuurbeleid sinds 2010 Er zijn aanpassingen doorgevoerd of noodzakelijk Natuurbeleid in

Nadere informatie

Beleidsplan IVN West-Friesland Natuurbeleving in een duurzame wereld Inhoud

Beleidsplan IVN West-Friesland Natuurbeleving in een duurzame wereld Inhoud Beleidsplan IVN West-Friesland 2017 2020 Natuurbeleving in een duurzame wereld Inhoud 1. Inleiding IVN West-Friesland is een financieel gezonde vereniging met bijna 300 leden gericht op Natuureducatie

Nadere informatie

Rol van intermediairs bij zelforganisatie

Rol van intermediairs bij zelforganisatie Rol van intermediairs bij zelforganisatie Mentoren als begeleiders van werkdagen in het groen Studiedag Zelforganisatie is beter voor de natuur, Wageningen 21 maart 2013 Maurice Kruk, Landschapsbeheer

Nadere informatie

Vogels en Vleermuizen

Vogels en Vleermuizen Vogels en Vleermuizen bij windenergieprojecten Informatiebijeenkomst Nijverdal 24 mei 2016 Niels Jeurink Onderwerpen Natuurbescherming in Nederland in een notendop Windmolens en natuurbescherming Het bepalen

Nadere informatie

Landwerk 3 (juni 2008): Betrokkenheid bij landschap inspireert tot diversiteit aan bijdragen

Landwerk 3 (juni 2008): Betrokkenheid bij landschap inspireert tot diversiteit aan bijdragen Landwerk 3 (juni 2008): 16-21 Betrokkenheid bij inspireert tot diversiteit aan bijdragen Greet Overbeek Landschap krijgt steeds meer belangstelling in het beleid. Het LEI onderzocht in opdracht van Landschapsmanifest

Nadere informatie

APPÈL VAN MAASTRICHT

APPÈL VAN MAASTRICHT APPÈL VAN MAASTRICHT SAMEN WERKEN AAN EEN MOOIER LIMBURG De groene ruimte in Limburg is van betekenis voor álle Limburgers. De afgelopen decennia is er door diverse overheden, maatschappelijke organisaties

Nadere informatie

VNG. 9 maart 2017 T.E.P.A. Lam

VNG. 9 maart 2017 T.E.P.A. Lam VNG 9 maart 2017 T.E.P.A. Lam Kerntaken provincies Duurzame ruimtelijke ontwikkeling (o.a. waterbeheer) Milieu, energie en klimaat Vitaal platteland, natuurbeheer en ontwikkeling natuurgebieden Regionale

Nadere informatie

Natuurbescherming in Nederland

Natuurbescherming in Nederland Natuurbescherming in Nederland Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Natura 2000 4 2. Ecologische Hoofdstructuur 6 3. Nationale Parken 8 4. Nationale Landschappen 10 5. Soortenbescherming 12 6. Natuurwetgeving

Nadere informatie

Welke waarden liggen ten grondslag aan opvattingen over natuur?

Welke waarden liggen ten grondslag aan opvattingen over natuur? Waardenkaart Natuur Welke waarden liggen ten grondslag aan opvattingen over natuur? Wat is de Waardenkaart Natuur? Wat zijn de zes morele fundamenten? Hoe kun je de Waardenkaart Natuur gebruiken? in opdracht

Nadere informatie

2 Beleidsconformiteit en draagvlak voor de natuurbrug in Zanderij Crailo

2 Beleidsconformiteit en draagvlak voor de natuurbrug in Zanderij Crailo 2 Beleidsconformiteit en draagvlak voor de natuurbrug in Zanderij Crailo J.C.A.M Bervaes & B.J.H. Koolstra 2.1 Inleiding Om het project Natuurbrug Zanderij Crailo te kunnen realiseren is draagvlak en medewerking

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 33 576 Natuurbeleid Nr. 165 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen Het nationale podium voor kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen

stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen Het nationale podium voor kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen Het nationale podium voor kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen www.skbl.nl Nederland is ongekend mooi. Overal zijn plekken waar je onder de

Nadere informatie

Het Park van de Toekomst

Het Park van de Toekomst Mireille de Heer Petra van Egmond Irma Jorritsma Het Park van de Toekomst Groen in en om de stad heeft toekomst. Groen draagt bij aan een fijne leefomgeving, biedt recreatiemogelijkheden en is goed voor

Nadere informatie

Panda-educatie als opstapje voor het betrekken jeugd bij behoud van biodiversiteit

Panda-educatie als opstapje voor het betrekken jeugd bij behoud van biodiversiteit Panda-educatie als opstapje voor het betrekken jeugd bij behoud van biodiversiteit NVD-Symposium 30 Mei, 2018 Arjen Wals, Wageningen UR Inhoud NME-LvDO Pedagogische en didactische uitgangspunten Doelstellingen

Nadere informatie

Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen

Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen Luk Bral en Guy Pauwels Studiedag 20 jaar peilen in Vlaanderen Leuven, 31 januari 2017 Inhoud Context Opzet Evolutie informele contacten, lidmaatschap

Nadere informatie

De Nederlander en de natuur. Rapportage

De Nederlander en de natuur. Rapportage De Nederlander en de natuur Rapportage Index 1. Samenvatting 3 2. Het belang van de Nederlandse natuur 6 3. De kijk op het Nederlandse natuurbeleid 8 4. Het groene netwerk 13 5. Onderzoeksverantwoording

Nadere informatie

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid Duurzaamheid in : kansen en inspiratie Het s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid Leefomgeving Dit project draagt bij aan een gezond woon- en werkklimaat

Nadere informatie

Resultaten perceptie-onderzoek: Natuurbeleving & Gezondheid

Resultaten perceptie-onderzoek: Natuurbeleving & Gezondheid Resultaten perceptie-onderzoek: Natuurbeleving & Gezondheid Ilse Simoens, Caroline Geeraerts, Hans Keune, Roy Remmen Instituut voor Natuur en Bosonderzoek en de leerstoel Zorg en Natuurlijke Leefomgeving

Nadere informatie

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen Aanleiding Inhoud presentatie Betekenis van bos in de Lage Landen Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Uitdagingen voor het bosbeheer Uitdagingen

Nadere informatie

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN Onderzoek naar cultuurhistorische structuren, landschappen en panden Aansluitend op Belvedere- (Behoud door ontwikkeling) en het MoMo-beleid (Modernisering

Nadere informatie

Decentralisatie natuurbeleid en de Wet natuurbescherming. Mark Hoevenaars en Doorle Offerhaus

Decentralisatie natuurbeleid en de Wet natuurbescherming. Mark Hoevenaars en Doorle Offerhaus Decentralisatie natuurbeleid en de Wet natuurbescherming Mark Hoevenaars en Doorle Offerhaus Agenda Natuurbeleid in Nederland Casus: rol van de overheid Decentralisatie van het beleid Wet Natuurbescherming

Nadere informatie

Uitkomsten ledenenquête toekomst Fryske Gea

Uitkomsten ledenenquête toekomst Fryske Gea Leeftijd respondenten Uitkomsten ledenenquête toekomst Fryske Gea Ter gelegenheid van haar 85 jarige jubileum vroeg It Fryske Gea haar leden naar hun mening over diverse actuele onderwerpen. In een enquête

Nadere informatie

Natuurbeleid in Zuid-Holland

Natuurbeleid in Zuid-Holland Natuurbeleid in Zuid-Holland Wat staat de natuur de komende jaren te wachten? Achterbanbijeenkomst Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland 13 december 2011 20.00 Opening en welkom voorzitter Susanne Kuijpers

Nadere informatie

Bewonersvereniging Noordwest

Bewonersvereniging Noordwest Bewonersvereniging Noordwest Centrum Publieksparticipatie Natura 2000 T.a.v. 65 Postbus 30316 2500 GH Den Haag Betreft: Zienswijze van de Bewonersvereniging Noordwest (Wageningen) op aanwijzing van Het

Nadere informatie

Leerdoelen en kerndoelen

Leerdoelen en kerndoelen Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de

Nadere informatie

gebruikswaarde belevingswaarde toekomstwaarde eigenheid: EHS als een kans juist voor de toekomst uitbreiding park naar natuurwaarde

gebruikswaarde belevingswaarde toekomstwaarde eigenheid: EHS als een kans juist voor de toekomst uitbreiding park naar natuurwaarde Werkgroep Sportvelden en IJsbaanterrein Economisch profiel gebruikswaarde belevingswaarde toekomstwaarde Versterken groen Score belangrijkheid (oranje ronde stickers): 1 Score kwetsbaarheid (groene ronde

Nadere informatie

Harderbos en Harderbroek verbonden

Harderbos en Harderbroek verbonden Harderbos en Harderbroek verbonden De Ganzenweg is een verbinding voor mensen, maar een barrière voor dieren. Er ligt al een faunapassage onderdoor. De route daar naar toe is voor dieren nog niet ideaal.

Nadere informatie

Maatschappelijke betrokkenheid bij natuur

Maatschappelijke betrokkenheid bij natuur Maatschappelijke betrokkenheid bij natuur Burgers en bezoek Diemen 2 maart 2018, Martin Goossen Overzicht Inleiding Nationale enquête onder burgers Vormen van betrokkenheid Bezoek aan natuur en motieven

Nadere informatie

Een duurzame ontwikkeling sluit aan op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties in gevaar te brengen 1.

Een duurzame ontwikkeling sluit aan op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties in gevaar te brengen 1. Duurzaamheidsbeleid De bijzondere locatie van Buitenkans Kinderopvang bij het stadslandbouwproject biedt een uitstekende basis voor duurzame kinderopvang. Natuur, ons voedselketen en respect voor mens

Nadere informatie

Biodiversiteit in 2010

Biodiversiteit in 2010 Biodiversiteit in 2010 Wim Veraghtert Natuurpunt Educatie Graatakker 11 2300 Turnhout Wat is biodiversiteit? Jeugd, Sport en Brussel 2 Wat is biodiversiteit? Jeugd, Sport en Brussel 3 Genetische variatie

Nadere informatie

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde

Nadere informatie

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:

Nadere informatie

Procedurewijzer. Voor het ontwerpaanwijzigingsbesluit Noordhollands Duinreservaat. #87 Noordhollands Duinreservaat

Procedurewijzer. Voor het ontwerpaanwijzigingsbesluit Noordhollands Duinreservaat. #87 Noordhollands Duinreservaat Procedurewijzer Voor het ontwerpaanwijzigingsbesluit Noordhollands Duinreservaat #87 Noordhollands Duinreservaat Inhoudsopgave Procedurewijzer 2 Wat is Natura 2000? 2 Aanwijzingsbesluit 2 Zienswijze indienen

Nadere informatie

Is bevolkingskrimp een ramp of biedt het ook kansen?! Willy Doorn Burgemeester gemeente Landerd Mei 2010

Is bevolkingskrimp een ramp of biedt het ook kansen?! Willy Doorn Burgemeester gemeente Landerd Mei 2010 Is bevolkingskrimp een ramp of biedt het ook kansen?! Willy Doorn Burgemeester gemeente Landerd Mei 2010 Opbouw verhaal Wie ben ik Aanleiding onderzoek Pilotgemeente vergrijzing- en ontgroeningscan PON

Nadere informatie

Agrarisch en ruraal erfgoed, of het DNA van boer en plattelander

Agrarisch en ruraal erfgoed, of het DNA van boer en plattelander Agrarisch en ruraal erfgoed, of het DNA van boer en plattelander Yves Segers Centrum Agrarische Geschiedenis vzw Interfacultair Centrum Agrarische Geschiedenis, K.U.Leuven Inleiding Enkele aandachtspunten

Nadere informatie

Juridische reis door de Nederlandse natuurbescherming

Juridische reis door de Nederlandse natuurbescherming tekst anita nijboer beeld piet struijk Juridische reis door de Nederlandse natuurbescherming De natuurbeschermingswetgeving heeft in de loop der tijd nogal wat veranderingen doorgemaakt. De eerste wet

Nadere informatie

Omslag natuurbeleid. Nieuwe kennis voor een nieuw natuurbeleid?

Omslag natuurbeleid. Nieuwe kennis voor een nieuw natuurbeleid? Nieuwe kennis voor een nieuw natuurbeleid Forum Het Nederlandse natuurbeleid ondergaat ingrijpende veranderingen. Het maatschappelijk draagvlak voor natuurbescherming is in beweging en nieuwe visies op

Nadere informatie

Draagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017

Draagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017 Indicator 20 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Bijna alle Nederlanders vinden

Nadere informatie

Springen Lekker vies worden Scheppen

Springen Lekker vies worden Scheppen Voetballen Klauteren Verstoppert je Springen Lekker vies worden Scheppen Rennen En nog Naar buiten! Ontdek en beleef de natuur! Buiten spelen is van groot belang voor de ontwikkeling van een kind. Bewegen

Nadere informatie

Voorstel uitbreiding bij Dijkmagazijn

Voorstel uitbreiding bij Dijkmagazijn Voorstel uitbreiding bij Dijkmagazijn Doelen Stichting Lingewaard Natuurlijk. Wij hebben een drieledig doel: Fraaier landschap Meer natuurbeleving voor jong en oud Bescherming van bedreigde soorten. Onder

Nadere informatie

Albert Vliegenthart De Vlinderstichting

Albert Vliegenthart De Vlinderstichting Vlinders van A naar beter Albert Vliegenthart De Vlinderstichting Wet- en regelgeving Natuurwet wel of geen problemen? Omgevingswet komt er aan Gedragscodes - Rijksverantwoordelijkheid Handhaving - flexibiliteit

Nadere informatie

Landschap opnieuw uitvinden

Landschap opnieuw uitvinden Landschap opnieuw uitvinden Samenwerking tussen natuur en lokale gemeenschap stimuleren Prof. Paul Opdam Wageningen University & Research (Alterra) Landschap: resultaat van samenwerking tussen natuur en

Nadere informatie

Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten

Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten Gerbrand van t Klooster LTO Nederland Coördinator ruimtelijke ordening Waarden van het landschap, RLG (1996): ruimte en

Nadere informatie

SAMEN SCHOLEN in Ter Aar

SAMEN SCHOLEN in Ter Aar SAMEN SCHOLEN in Ter Aar op weg naar het Integraal Kind Centrum - KOERSNOTITIE Versie 20 juni 2017 Invoegen en verbinden De drie basisscholen in Ter Aar zijn sinds schooljaar 2015/2016 op zoek gegaan naar

Nadere informatie

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Waddenzee. #1 Waddenzee

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Waddenzee. #1 Waddenzee Procedurewijzer Voor het wijzigingsbesluit Waddenzee #1 Waddenzee Inhoudsopgave Procedurewijzer - 2 Wat is Natura 2000? - 2 Wijzigingsbesluit - 2 In beroep gaan (wijzigingsbesluit Waddenzee) - 3 Inzien

Nadere informatie

Beleidsplan

Beleidsplan Beleidsplan 2014-2024 2 3 foto s: ruud maaskant, pwn, kenneth stamp, mark kras Vooraf Nationaal Park Zuid-Kennemerland behoort met zijn duinen en bossen tot de mooiste en waardevolste natuurgebieden van

Nadere informatie

DEEL 3. Naverwerking. Provincie West-Vlaanderen DE BERGEN 159

DEEL 3. Naverwerking. Provincie West-Vlaanderen DE BERGEN 159 DEEL 3 Naverwerking 159 160 In dit deel worden enkele opdrachten voorgesteld om de waarnemingen uit een excursie in De Bergen te ordenen en samen te voegen tot een overzichtelijk geheel. Op basis daarvan

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel 15/19 Voor elke Brabander een boom. Voorgestelde behandeling Procedurevergadering : 11 februari 2019 PS-vergadering :

Initiatiefvoorstel 15/19 Voor elke Brabander een boom. Voorgestelde behandeling Procedurevergadering : 11 februari 2019 PS-vergadering : Initiatiefvoorstel 15/19 Voor elke Brabander een boom Voorgestelde behandeling Procedurevergadering : 11 februari 2019 PS-vergadering : Onderwerp: Voor elke Brabander een boom Initiatiefvoorstel van Partij

Nadere informatie

Biodiversiteit in veelvoud na Uitdagingen voor Natuurpunt Beheer

Biodiversiteit in veelvoud na Uitdagingen voor Natuurpunt Beheer Biodiversiteit in veelvoud na 2010 Uitdagingen voor Natuurpunt Beheer Proloog Er was eens In heel Vlaanderen neemt de biodiversiteit sterk af In heel Vlaanderen? Nee, er zijn gebieden waar dat niet gebeurt

Nadere informatie

BIOTOOPSTUDIE HET BOS

BIOTOOPSTUDIE HET BOS BIOTOOPSTUDIE HET BOS DOELEN Met dit educatief pakket, ontwikkeld door de natuur- en milieueducatie dienst van de Provincie West-Vlaanderen worden belangrijke doelen en leerplandoelstellingen bereikt in

Nadere informatie

NATUUR EN MENSEN SAMEN VERDER

NATUUR EN MENSEN SAMEN VERDER NATUUR EN MENSEN SAMEN VERDER LANDGRAAF Grenzeloos samenwerken Bosbeheer Landgraaf wil samenwerken en een belangrijke bijdrage leveren aan de samenleving door maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Nadere informatie

PLANOLOGIE VAN STAD & LAND

PLANOLOGIE VAN STAD & LAND PLANOLOGIE VAN STAD & LAND Wat hebben we de vorige keer gedaan? RO is een proces! (vervolg) Groenbeleid in de praktijk Hoe wil je wonen? BNB Huub Hooiveld Eikelhof, 2016 Wat gaan we vandaag doen? Opzet

Nadere informatie

Samen aan de slag met Vluchtelingen. 15 april 2016

Samen aan de slag met Vluchtelingen. 15 april 2016 Samen aan de slag met Vluchtelingen 15 april 2016 Samen aan de slag Vluchtelingenwerk Oost Nederland 2 Taakstelling Landschap Overijssel Landschap Overijssel Activiteiten in het landschap op het gebied

Nadere informatie

het thema kind en natuur waarmee een basis gelegd wordt voor betrokkenheid op latere leeftijd.

het thema kind en natuur waarmee een basis gelegd wordt voor betrokkenheid op latere leeftijd. Plan van Aanpak Vermaatschappelijking van groen, natuur en landschap 2016-2017 23 november 2015 Aanleiding De provincie geeft aan dat draagvlak en betrokkenheid van burgers en maatschappelijke organisaties

Nadere informatie

Procedurewijzer. Voor het ontwerpwijzigingsbesluit Waddenzee. #1 Waddenzee

Procedurewijzer. Voor het ontwerpwijzigingsbesluit Waddenzee. #1 Waddenzee Procedurewijzer Voor het ontwerpwijzigingsbesluit Waddenzee #1 Waddenzee Inhoud Procedurewijzer 2 Wat is Natura 2000? 2 Aanwijzingsbesluit 3 Zienswijze indienen (ontwerpwijzigingsbesluit Waddenzee) 3

Nadere informatie

NatuurWijs De natuur als klaslokaal

NatuurWijs De natuur als klaslokaal NatuurWijs De natuur als klaslokaal Bijeenkomst Leiden Margret Notté 28 juni 2018 Projectleider grote steden/trainer Inhoud presentatie! NatuurWijs! Invoering NatuurWijs in Leiden! Werken als NatuurWijzer

Nadere informatie

Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012

Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012 Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012 prof. mr. Friso de Zeeuw praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling De

Nadere informatie

Tytsjerksteradiel (Hardegarijp) (Bron: stadsregioleeuwarden.nl)

Tytsjerksteradiel (Hardegarijp) (Bron: stadsregioleeuwarden.nl) Tytsjerksteradiel (Hardegarijp) (Bron: stadsregioleeuwarden.nl) Introductie De Friese gemeente Tytsjerksteradiel ligt pal ten oosten van de provinciehoofdstad Leeuwarden. De gemeente bestaat uit 17 kernen;

Nadere informatie

Plan Tureluur in Servicecentrum Kerkwerve

Plan Tureluur in Servicecentrum Kerkwerve Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde december 2005, nummer 16 Bron: Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde Voor activiteiten overzicht kijk op www.npoosterschelde.nl Oosterscheldekering

Nadere informatie

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Onderdeel van HZ University of Applied

Nadere informatie

Inhoud: Over de Stichting. Activiteiten en projecten. - Uitgangspunt - Doel - Doelgroep - Financiën - Publiciteit

Inhoud: Over de Stichting. Activiteiten en projecten. - Uitgangspunt - Doel - Doelgroep - Financiën - Publiciteit Beleidsplan 2016-2017 Inhoud: Over de Stichting - Uitgangspunt - Doel - Doelgroep - Financiën - Publiciteit Activiteiten en projecten PROJECT 1 PROJECT 2 PROJECT 3 PROJECT 4 Musicals Jongerenkoor Meditatieve

Nadere informatie

Waarden van landbouw en boeren. Hendrik Hoeksema, ZLTO (www.zlto.nl) Ton Duffhues, ZLTO en Atelier Waarden van het Land (www.waardenvanhetland.

Waarden van landbouw en boeren. Hendrik Hoeksema, ZLTO (www.zlto.nl) Ton Duffhues, ZLTO en Atelier Waarden van het Land (www.waardenvanhetland. Waarden van landbouw en boeren Hendrik Hoeksema, ZLTO (www.zlto.nl) Ton Duffhues, ZLTO en Atelier Waarden van het Land (www.waardenvanhetland.nl) Twee perspectieven Wat vinden we van waarde(n)? Boeren

Nadere informatie

Procedurewijzer Voor het ontwerpaanwijzingsbesluit Natura 2000-gebied #120. Zoommeer

Procedurewijzer Voor het ontwerpaanwijzingsbesluit Natura 2000-gebied #120. Zoommeer Procedurewijzer Voor het ontwerpaanwijzingsbesluit Natura 2000-gebied #120 Zoommeer Inhoudsopgave Procedurewijzer 2 Wat is Natura 2000? 2 Aanwijzingsbesluit 2 Zienswijze indienen (ontwerpaanwijzingsbesluit

Nadere informatie

Succes- en faalfactoren van Natuurmonumenten communities

Succes- en faalfactoren van Natuurmonumenten communities Succes- en faalfactoren van Natuurmonumenten communities Burgers, buitenlui en boswachters aan de slag in de natuur Beheerdersdag Derk Jan Stobbelaar, José Meijer Lectoraat Duurzaam Landschapsbeheer Handreiking

Nadere informatie

Leefbaarheid en openbare ruimte

Leefbaarheid en openbare ruimte Leefbaarheid en openbare ruimte Elma Schoenmaker, Marjan Ketner, Williëtte Arendonk Ingrid Meeuwsen Ger Vergeer, Xiaolu Hu Annette van Brenk e.a. Peter Schmitz directeur BELW stedenbouw sen. bouwtechniek

Nadere informatie

'Maak werk van Vrije tijd in Brabant'

'Maak werk van Vrije tijd in Brabant' 'Maak werk van Vrije tijd in Brabant' OPROEP VANUIT DE VRIJETIJDSSECTOR Opgesteld door: Vrijetijdshuis Brabant, TOP Brabant, Erfgoed Brabant, Leisure Boulevard, NHTV, MKB, BKKC, Stichting Samenwerkende

Nadere informatie

Kringloop-wandeling Duurzaamheid in de Natuurexcursie

Kringloop-wandeling Duurzaamheid in de Natuurexcursie Kringloop-wandeling Duurzaamheid in de Natuurexcursie Duurzaamheid in excursies 1. Wat is duurzaam 2. PPP 3. Componenten en dimensies 4. Ecologische voetafdruk 5. Educatie duurzame ontwikkeling 6. Hoofd,

Nadere informatie

Een nieuwe economische basis voor de kudde in het Gulpdal?

Een nieuwe economische basis voor de kudde in het Gulpdal? Een nieuwe economische basis voor de kudde in het Gulpdal? Wetenschapswinkel-rapport 326 26 mei 2016, Raymond Schrijver en Judith Westerink Doel onderzoek Wetenschapswinkel Ontwikkelen van sociaal contract

Nadere informatie

Startnotitie Groenbeleid

Startnotitie Groenbeleid Startnotitie Groenbeleid 2018-2023 11-01-2018 Afdeling Openbare Werken Sectie Werken en projecten Concept Startnotitie Groenbeleid 1. Context Groen heeft een belangrijke functie en raakt diverse beleidsvelden.

Nadere informatie

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit

Nadere informatie

De nieuwe Wet natuurbescherming in de praktijk. Anne Reichgelt en Evelien Verbij

De nieuwe Wet natuurbescherming in de praktijk. Anne Reichgelt en Evelien Verbij De nieuwe Wet natuurbescherming in de praktijk Anne Reichgelt en Evelien Verbij 1. Intro Wet Natuurbescherming Doel: natuurwetgeving vereenvoudigen en nauwer aan laten sluiten bij Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN Beleidsplan 2016-2020 SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV Slikkerveer is een vereniging. En zoals bij iedere

Nadere informatie

Actieve betrokkenheid bij natuurbescherming, 2017

Actieve betrokkenheid bij natuurbescherming, 2017 Indicator 23 april 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2017 ondernam bijna 60% van

Nadere informatie

Toeristische groei en kwetsbare natuur: hoe laten we dat samengaan?

Toeristische groei en kwetsbare natuur: hoe laten we dat samengaan? Toeristische groei en kwetsbare natuur: hoe laten we dat samengaan? VISIE DUURZAAM TOERISME 2 Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een aantrekkelijk en gevarieerd natuurgebied met duinen, bossen en landgoederen,

Nadere informatie

Natuur- en landschapscriteria voor Nationale Parken van Wereldklasse

Natuur- en landschapscriteria voor Nationale Parken van Wereldklasse Natuur- en landschapscriteria voor Nationale Parken van Wereldklasse Naar Nederlandse natuur van internationale allure Joost Tersteeg www.wing.nl Inhoud van deze presentatie Aanleiding en aanpak van deze

Nadere informatie

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Solleveld & Kapittelduinen. #99 Solleveld & Kapittelduinen

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Solleveld & Kapittelduinen. #99 Solleveld & Kapittelduinen Procedurewijzer Voor het wijzigingsbesluit Solleveld & Kapittelduinen #99 Solleveld & Kapittelduinen Inhoudsopgave Procedurewijzer - 2 Wat is Natura 2000? - 2 Wijzigingsbesluit - 2 In beroep gaan (wijzigingsbesluit

Nadere informatie

STAD & LAND in de ruimtelijke ordening

STAD & LAND in de ruimtelijke ordening STAD & LAND in de ruimtelijke ordening BNB voltijd Huub Hooiveld Eikelhof, 2016 Wat hebben we de vorige keer gedaan? Wat gebeurt er in het landelijk gebied? Ontwikkeling van de landbouw: Extensivering

Nadere informatie

Wet natuurbescherming

Wet natuurbescherming Wet natuurbescherming Aanleiding Evaluatie natuurwetgeving 2006-2008: vereenvoudiging wenselijk Kabinet Rutte I: Europese verplichtingen uitgangspunt Kabinet Rutte II: bijdrage aan biodiversiteit, geharmoniseerde

Nadere informatie

Groene verbindingen tussen stad en land. Maurice Kruk. Presentatie symposium Meer natuur in de Stad. 24 november 2016

Groene verbindingen tussen stad en land. Maurice Kruk. Presentatie symposium Meer natuur in de Stad. 24 november 2016 Groene verbindingen tussen stad en land Maurice Kruk Presentatie symposium Meer natuur in de Stad 24 november 2016 Even voorstellen Bioloog Gewerkt voor (o.a.) Landschapsbeheer Zuid-Holland (groenparticipatie)

Nadere informatie

Ruimtelijke ordening. Ruimtelijke Ordening

Ruimtelijke ordening. Ruimtelijke Ordening Ruimtelijke ordening Ruimtelijke Ordening Ruimtelijke ordening (RO) in Nederland Vanuit de geschiedenis is RO al belangrijk in Nederland, denk bijvoorbeeld aan landinrichting en optimaliseren van de waterhuishouding.

Nadere informatie

Bescherm de kust! Duinbehoud voor mens en natuur. Missie en visie

Bescherm de kust! Duinbehoud voor mens en natuur. Missie en visie Bescherm de kust! Duinbehoud voor mens en natuur Missie en visie 1 DUINBEHOUD ZET ZICH ALS ONAFHANKELIJKE LANDELIJKE ORGANISATIE IN VOOR BESCHERMING EN HERSTEL VAN DE NATUUR IN DE DUINEN. ZIJ KOMT OP VOOR

Nadere informatie

Onderzoek-natuur. natuurdoeltypen

Onderzoek-natuur. natuurdoeltypen Onderzoek-natuur natuurdoeltypen Inhoud Algemeen Opbouw handboek Opdracht SynBioSys Wat handige links Een natuurdoeltype is een in het natuurbeleid nagestreefd type ecosysteem dat een bepaalde biodiversiteit

Nadere informatie

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Veluwerandmeren. #76 Veluwerandmeren

Procedurewijzer. Voor het wijzigingsbesluit Veluwerandmeren. #76 Veluwerandmeren Procedurewijzer Voor het wijzigingsbesluit Veluwerandmeren #76 Veluwerandmeren Inhoudsopgave Procedurewijzer 2 Wat is Natura 2000? 2 Wijzigingsbesluit 2 In beroep gaan (wijzigingsbesluit Veluwerandmeren)

Nadere informatie

Betrekken jonge en nieuwe Nederlanders vergt mentaliteitsverandering

Betrekken jonge en nieuwe Nederlanders vergt mentaliteitsverandering 32 Betrekken jonge en nieuwe Nederlanders vergt mentaliteitsverandering De terugkeer van het landschap Van ecologennatuur naar het midden van de samenleving. Zo omschrijft Hans Renes de koers die Natuurmonumenten

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie