Mensenmakendestad. thema: De Multichannel stad. retailvisiemagazine.nl Losse nummers 12,95

Transcriptie

1 Mensenmakendestad thema: De Multichannel stad #6 Winter 2014 retailvisiemagazine.nl Losse nummers 12,95

2 Is uw interesse gewekt? Neem dan contact met ons op. Tel: +31 (0) Vastned is het enige Europese beursgenoteerde winkelvastgoedfonds met focus op venues for premium shopping. Het beste winkelvastgoed in de populairste winkelstraten in de grotere steden. BIJ GIJS BESSEM THUIS MAG HET W-WOORD NIET GEZEGD WORDEN Dit is de familie van Gijs Bessem. Gijs is de B en partner van HB Kroese Paternotte. Een vrolijk, vredelievend gezin, maar onderhuids broeit t. Er is groeiende irritatie over een bepaald woord. Het woord, ja, wij durven het hier ook al bijna niet meer te zeggen, winkel. Hoe genoeglijk het ontbijt ook is, op enig moment wordt het altijd weer verstoord door Gijs enthousiasme over z n eigen professie. Nee pap, niet weer. Oh, daar heb je hem weer. En nog grover: Kom op man, kappen nou. Het was ach en W bij de familie. Gijs, niet voor een gat te vangen, probeerde het vervolgens met het woord store. Dat werd algauw door de vrouw des huizes belachelijk gemaakt met Nou, ik ga even naar de groentestore hoor. Maar winkels zijn nu eenmaal Gijs z n lust en z n leven. Hij weet alles van stadsharten, winkelcentra, fl agstores. Van aankoop, verhuur, van merken. Zelfs voor een 2theloo of een topsandwichshop op een A1-locatie draait-ie z n hand niet om. En recent heeft-ie daar ook mee gedreigd: Dan ga ik voortaan wel ontbijten in die topsandwichshop die ik laatst heb gerealiseerd. Want dat is een ander sterk punt van Gijs. Onderhandelen. En meestal wint-ie. Waar een wil is, komt een W. hbkp.nl BEZETEN VAN WINKELS

3 4 redactioneel 5 Het Nieuwe Winkelen is niet zaligmakend Door Rupert Parker Brady Hoofdredacteur Retail Visie E: rupert@retaildenkers.nl De grootste binnenstedelijke winkelgebieden van Nederland blijven mensen verleiden vanwege hun eigenheid, gevarieerde aanbod, woonaantrekkelijkheid, groeipotentie en vernieuwingskracht. Maar wat zijn de overlevingskansen voor de kleinere centra die vechten tegen het spook van de leegstand, de dominantie van de Bol dotcoms van deze wereld, minder bezoekers en dalende bestedingen? Het panacee lijkt Het Nieuwe Winkelen te zijn. Maar is dit wel het meest probate middel om aantrekkelijk te blijven voor een verwend publiek? De laatste jaren raken steeds meer steden enthousiast over het integreren van een cocktail van technologie en internet in hun centra. Het Nieuwe Winkelen wordt door experts omineus bestempeld als het laatste redmiddel voor fysieke winkels om de snelle veranderingen in het koop- en winkelgedrag van consumenten het hoofd te bieden. Er is een gevoel van urgentie gecreëerd. Zo zetten steden als Veenendaal, Deventer, Veldhoven, Leeuwarden, Enschede, Alkmaar en Goes de tering naar de nering om hun centra makkelijker en plezieriger te maken met onder andere gratis wifi, mobiele applicaties en Facebook pagina s van winkelstraten. Ook Arnhem lanceert een nieuwe site voor de binnenstad met het aanbod van 1100 middenstanders. Het is nog te vroeg om vast te stellen of het creëren van een unieke winkelbeleving voor de consument ook op de lange termijn leidt tot meer passanten en herhalingsbezoek. Het korte termijneffect is in elk geval dat een collectief online aanbod is gecreëerd dat de perceptie van een binnenstad of winkelcentrum in positieve zin kan veranderen. Bewoners zijn zich meer bewust van het aanbod in hun directe omgeving, maar dat wil niet zeggen dat hun bestedingsgedrag verandert en de omzetten van ondernemers stijgen. De binnenstad van de toekomst Een nieuw initiatief dat inspeelt op de megatrends sociaal, lokaal en mobiel is de binnenstad van de toekomst. Het brein achter deze ambitie is retailtovenaar Cor Molenaar, die nu met zijn nieuwste boek Actie! Noodplan voor de retail volle zalen trekt. Hij maakt terecht het punt dat aanzienlijk minder ruimte nodig is om een nieuwe winkel te openen dan vroeger. Ook moet er veel minder in voorraad worden geïnvesteerd omdat het aanbod van producten met een lage omloopsnelheid online ter beschikking kan worden gesteld door middel van schermen in winkels. De behoefte aan winkelmeters zal met 30 procent dalen, voorspelt de professor ecommerce. Dat creëert ruimte voor vernieuwing: goede ambachtslieden of mensen met een sterk concept zullen zich sneller kunnen vestigen tegen lagere kosten, wat ook goed zal zijn voor de klanten. Tegelijkertijd moet er nagedacht worden over schaarste. Proeftuin voor de binnenstad van de toekomst is het centrum van Veghel. Ondanks de nabijheid van Den Bosch en Eindhoven kent de gemeente met ruim inwoners een zeer ruim detailhandelsaanbod, ver boven het landelijke gemiddelde. De bindingsfactor voor niet-dagelijkse boodschappen is laag (35%), waardoor er veel koopkracht wegvloeit naar vooral Uden en internet. Daarnaast is het centrum onaantrekkelijk. Cor Molenaar is uitgedaagd om samen met Philips de inwoners van Veghel aan te moedigen om naar het centrum te komen, maar tegelijkertijd te waken voor kopieergedrag. Niet zaligmakend Veghel Bruist heet de multichannel belofte waarmee een kopgroep van ondernemers samen met het gemeentebestuur en centrummanagement een kwalitatieve impuls wil geven aan de economisch kwakkelende binnenstad. Een snelle bezorgservice, digitale stadsmuren, tablets waarop mensen visualisaties van veghel door Philips in samenwerking met MoodWorks Architecture hun weg naar winkels kunnen vinden, per winkel aangepaste muziek, een online platform en eenvoudige mobiele betalingsmethoden. Philips staat garant voor een geïntegreerde toepassing van gevelverlichting, gerichte dynamische verlichting bij winkels en geluid. Het gemeentebestuur leent zich graag voor een high profile experiment in het kader van het Masterplan Veghel-centrum Er wordt zelfs gedacht aan het plaatsen van zogenoemde internet ramen, waar van een winkel slechts de etalage over blijft met artikelen die met een smartphone gescand, betaald en thuis bezorgd kunnen worden. De dagelijkse boodschappen zijn de trekkers om vanuit dat aanbod het publiek te letterlijk te verleiden met licht, geluid, groen, internet en bijzondere activiteiten. Een neveneffect van dit live experiment is dat Veghel plat zal worden gelopen door vastgoedpartijen en stadsbestuurders die zelf nadenken over een vernieuwingsagenda. Een kritische noot bij zoveel politieke daadkracht is dat de innovaties grotendeels cosmetisch van aard en trendgevoelig zijn. Wat er wordt ontwikkeld, veroudert snel en biedt geen garanties voor de toekomst. Gemeentebesturen zullen zich dus niet blind moeten staren op een trukendoos als zaligmakend. Als het profiel van een centrum niet voldoende onderscheidend is, is het dweilen met de kraan open. Het is belangrijk dat overheden, ondernemers, vastgoedeigenaren en andere stakeholders beseffen dat de vitaliteit en aantrekkelijkheid van een binnenstad door veel meer factoren en partijen wordt bepaald dan slechts het winkelbestand en de winkeliers. Bovenal klopt het hart van binnensteden alleen als mensen er zich thuis (blijven) voelen. Uitgever en redactie wensen u prettige feestdagen en voorspoedig 2014 Retail Visie Editie 6 december 2013 beeld Mireille Schaap

4 INHOUD 44 Vernieuwing Trinity Leeds is een belevenis Een futuristisch winkelcentrum in een historische binnenstad. Dat klinkt als een onmogelijke opgave, maar het kan wel. Trinity Leeds is een voorbeeld voor Nederlandse binnensteden als Utrecht. 72 Visie Taco de Groot, CEO Vastned Mensenmakendestad Retail Visie Editie 6 december Herontwikkeling Een heel bijzonder winkelcentrum New Babylon is de moeite van een bezoek waard. 28 Ondernemer Menno van Meurs van Tenue de Nîmes 12 Inleiding thema De multichannel stad Een rondgang langs experts, een wethouder en twee praktijkvoorbeelden in Veghel en Schiedam. 20 De winkelmeetlat Victoria Koblenko 23 Column René Maat 24 Vernieuwing De hybride mengelmoes van Hutspot Amsterdam 32 De ontmoeting Hema en Redevco spreken elkaars taal 36 Visie John van Haaren, CEO Unibail Rodamco 40 Ondernemer Taco Carlier van Vanmoof 43 Column Sonja van der Kamp 48 City Masterclass Groningen maakt zich klaar voor Visie Jaco Meuwissen, CEO 3W New Development 55 Boeken 56 Centrummanagement Utrecht moet belofte waarmaken In de Domstad is er altijd wat te doen. Jeroen Roose-Van Leijden, centrummanager van de Stichting Centrum Management Utrecht, kan erover meepraten. 59 Nieuwsanalyse Beste Binnenstad Den Haag en Venlo mogen zich tot 2017 Beste Binnenstad van Nederland noemen 60 Nieuwsanalyse Consumentenmonitor Hoe kijkt de consument anno 2013 naar (het aanbod in) onze winkelgebieden? De belangrijkste conclusies van het onderzoek Look, Listen, Learn dat in opdracht van SSM Retail Platform voor de derde keer in tien jaar hebben uitgevoerd. 62 Interview Ik doe straks zelf het licht uit Françoise Dechesne, CEO MAB Development 76 Expertise Kijk als consument naar je centrum Stable Retail Centre Management gebruikt haar expertise met outletcenters om winkelcentra in o.a. Utrecht en Leeuwarden te herpositioneren. 80 Beleving Favourite hangout Corio gaat met Hoog Catharijne vol voor kunst, cultuur en eigenzinnigheid. 84 Analyse Gezondheidsverklaring voor winkelpanden De Retail Risk Index van Locatus belooft uitkomst. 88 Interview Gastvrijheid zit na aan het hart gebakken Algemeen directeur Kees van Wijk van VVV Nederland is trots op de resultaten. 92 City Visie Kandidaat Beste Binnenstad 2015 Zwolle is een nuchtere, bourgondische stad. Eigenlijk kan die combinatie niet, maar hier wel. Dat komt voort uit onze Hanzementaliteit. 96 City Visie Waanders in de broeren Het is geen boekhandel, maar een cultuurhuis van formaat. De grootste publiekstrekker van Zwolle.

5 8 colofon ADVERTEERDERSINDEX THUIS IN RETAIL Redactieadres Public Space Media BV Pieter Straatlaan GW Den Helder Uitgever Erwin Asselman Hoofdredacteur Rupert Parker Brady Basis vormgeving Naim Niebuur Vastned 2 HB Kroese Paternotte 3 Zondag Ontwikkeling 9 Redevco 10 Delta Lloyd 11 ULC Groep 19 TMI 22 Schiphol Real Estate 30 Rechtstaete 31 ACTM 35 3W New Development 42 VVV Nederland 49 Provada 54 Syntrus Achmea Real Estate & Finance 58 Wecycle 71 MAB Development 91 Corio 99 Kroonenberg Groep 100 Vormgeving Durk.com Redactieteam Bas Hakker, Cees de Geus, Hugo de Haas Mensenmakendestad van Dorsser, Connie Lohuis, Mariëtta Nollen, GerdJan Rapati Fotografie Peter van Aalst, Paul Bakker, Buro Binnen, Martin Dijkstra, Marcel Krijger thema: De Multichannel stad TE KOOP GEVRAAGD A-1 EXPLOITATIEOBJECTEN Illustraties: Mireille Schaap Medewerkers PUBLICSPACE MEDIA BOUWRIJPE GRONDPOSITIES VANAF 20 WONINGEN (REGIO MIDDEN-NEDERLAND, NOORD-BRABANT EN ZUID-HOLLAND) Gijs Bessem, Sonja van der Kamp, Markus Konings, René Maat, Jeroen Roose, Jamy Vogelzang #6 Winter 2014 retailvisiemagazine.nl Losse nummers 12,95 Alle rechten voorbehouden. VG Visie is een uitgave van Public Space Media BV. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd WIJ FINANCIEREN 100% UIT EIGEN VERMOGEN Eindredactie Hans Smit Foto PAUL BAKKER@UNIT. NL Styling APRILJUMELET.COM door middel van boekwerk, foto-offset, fotokopie, microfilm, of welke andere vorm dan ook zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever. Druk Print Consult Model ANNE@FRESHMM Make up DENNIS MICHAEL FO ELLIS FAAS@ ANGELIQUE HOORN MANGEMENT Public Space Media BV is niet verantwoordelijk voor handelingen van derden welke mogelijkerwijs voortkomen uit het lezen van deze editie. Retail Visie Editie 6 december 2013 STATIONSSTRAAT CD TIEL CONTACTPERSOON: DE HEER S.G. ZONDAG [T]

6 Retail Real estate investment management Anne weet alles van bloemen. Wij van een bloeiende retail. een HaRt voor Retail Redevco streeft ernaar om de nummer 1 vastgoedpartner voor retailers te zijn. Wij begrijpen dat fysieke winkels toegevoegde waarde moeten leveren in uw multi-channel merk strategie. met onze focus op toplocaties in de meest aansprekende winkelgebieden in europa s aantrekkelijkste retail markten, doen wij juist dat. Haarlem, anegang Consumenten kopen anders. Meer gericht. Dat vraagt om een andere benadering. Als belegger, actief in diverse winkelcentra, speelt Delta Lloyd daar op in. De winkels van vandaag future proof maken én houden. Dat vraagt om een stabiele partner met een kritische blik. Delta Lloyd is die partner. Als eigenaar zijn we betrouwbaar in onze aanpak en vernieuwend in onze activiteiten. We investeren in vastgoed van hoge kwaliteit. Gelegen op locaties met toekomst. Kritisch meedenkend over kansen en bedreigingen, gebruikmakend van onze eigen kennis en die van andere specialisten. Zodat er ook op lange termijn leven is in de winkelstraat. En beleving in de winkels. Kijk ook op Onze portefeuille omvat meer dan 500 panden verspreid over de sterkste retailmarkten in engeland, Frankrijk, België, nederland, Duitsland, spanje, Portugal, Zwitserland en Oostenrijk. momenteel bieden wij vastgoedoplossingen aan meer dan retailers. Kijk voor meer informatie over Redevco op onze website. BUsiness in BalanCe Redevco B.v. t info@redevco.com

7 12 thema 13 De multichannel stad Ontdekken, voelen, ruiken, proeven en passen Iedereen weet dat het winkel- en koopgedrag dankzij de mobiel en internet drastisch is veranderd. Door nieuwe technologie te koppelen aan alle zintuigelijke ervaringen die een binnenstad biedt ontstaan er nieuwe kansen voor steden, ondernemers, merken en consumenten. M ultichannel, ook wel bekend als cross channel, is in marketing en retail een gevleugeld begrip geworden. Stakeholders van steden zijn zich steeds meer bewust van de toegevoegde waarde van het optimaal en als het even kan, geïntegreerd inzetten van alle beschikbare communicatie- en verkoopkanalen. Een multichannel aanpak zorgt voor de broodnodige economische dynamiek waar steden en ondernemers naar snakken. Dat gaat veel verder dan het gratis aanbieden van publiek wifi, waar veel steden in het kader van Het Nieuwe Winkelen mee pronken, of gemeente-applicaties voor mobiele besturingssystemen met informatieve en toeristische functies. Ook mobiele informatiepunten met QR-codes en pop-up stores zijn onderdeel van het multichannel beleid, zoals in Heerlen, dat landelijk in de top 10 staat van steden met de meeste leegstand. Het wist zich in oktober op positieve wijze te onderscheiden met de Drie Digitale Dagen met workshops en rondleidingen over nieuwe technologie binnen alle economische speerpunten van de Limburgse stad: medische technologie en zorg, zakelijke dienstverlening, nieuwe energie, ICT, detailhandel en de creatieve industrie. Heerlen zoekt creatieve ondernemers die de leegstand aanpakken met onder meer hiphop, 3D-printing, vegetarisch eten, huiswerkbegeleiding en massage. De inbreng van grote retailers en merken blijft broodnodig om de verblijfsduur en bestedingen te verhogen. De retailpraktijk Grote retailmerken denken niet langer in verkoopkanalen maar in touchpoints met klanten en customer journeys. Hierbij is het doel maximaal aansluiting te vinden bij de klantverwachting en je aanbod daarop afstemmen. Op elk moment, op elke plek en overal. Ook zelfstandige detaillisten en horecaondernemers werken samen om met on- en offline methodes de beleving in winkelstraten en centra voor passanten, toeristen en bewoners te optimaliseren. Beleggers van winkelpanden en winkelcentra investeren op hun beurt steeds meer in een digitale strategie en een actieve marketingaanpak om hun fysieke locaties op de kaart te krijgen. Een multichannel aanpak behelst echter meer dan alleen de inzet van internet, interactieve reclamezuilen met app s of vouchers, social media en mobiel. Het gaat om de synergie van online, offline en real life. Ook festivals, proeverijen, lokale evenementen en pop-up acties (die op hun beurt multimediaal worden gecommuniceerd) leiden tot meer dynamiek en beleving. Een multichannel strategie, waarbij technologie en beleving optimaal worden gecombineerd, verbetert niet alleen het bereik, de toeloop en de conversie. Ook het bonbedrag en de consumententrouw aan een winkelgebied of (binnen)stad wordt positief beïnvloed. Oud-retailer André Wierper adviseert vanuit Friends of Retail retailers: Multichannel heeft een enorme vlucht genomen door de sterke groei van mobiel internet via smartphones en tablets. De consument heeft verschillende devices binnen handbereik en kiest de makkelijkste weg om te communiceren met mensen en merken. Thuis, maar ook op weg naar het werk of tijdens een bezoek aan de binnenstad. De consument verwacht van commerciële partijen dat zij 24/7 beschikbaar zijn, via alle denkbare kanalen, om te kijken of te kopen. Het gaat daarbij allang niet meer alleen om jongeren. De meest recente cijfers van GfK in het kader van het Shopping 2020 onderzoek geven aan dat 55-plussers bijvoorbeeld net zoveel shoppen als jongeren. Bijna een kwart (23%) van de onlineverkoop wordt op dit moment via mobiel gerealiseerd. Naar verwachting stijgt dat percentage naar 40 procent. Interactie zorgt voor vernieuwing Zelfstandig retailvastgoedadviseur Marc Majolée adviseert onder meer brancheorganisatie Inretail over de uitdagingen waar zelfstandige ondernemers voor staan. Het vernieuwende aan de multichannel benadering zit volgens hem vooral in de interactie: Meer mensen kunnen tegelijkertijd ergens iets van vinden. Denk aan de ontwik- een multichannel aanpak voegt echt waarde toe aan de beleving voor de consument Beschouwing Gijs Bessem is partner HB Kroese Paternotte Er is een overkill aan de hoeveelheid informatie die je naar je hoofd geslingerd krijgt. Dat zie ik als goed geïnformeerde consument. Ik loop elke dag over winkelstraten en doe steden aan. Als je kijkt naar het winkelend publiek valt het mij op dat ie helemaal niet bezig is om met zijn mobieltje of ipad op zoek te gaan naar nieuwe winkels. Hij is aan het kijken, ruiken en voelen. De vraag is hoe hij op een bepaalde plek bij een specifieke winkel of koffiezaak terecht is gekomen? Dat kan wel degelijk zijn gestuurd door sociale media. Maar dat is gewoon de overdracht van informatie. Wat mij overigens opvalt is dat nieuwe formules vaak een oase van rust zijn terwijl je denkt dat winkels die succesvol zijn voluit bezig met digitale media op de winkelvloer. Niets van dat alles. Zo is Hutspot Amsterdam op de Van Woustraat en Rozengracht heel erg traditioneel, vintage qua uitstraling. Er is niets moderns aan. Ze brengen juist rust en houden je langer in de winkel met een koffiebar, een barbier en veel ruimte om te snuffelen of te werken. Het is ook lekker rustig in de Negen Straatjes in de hoofdstad, Wolfstraat in Maastricht en Meent in Rotterdam. De nieuwe formule & Other stories, het luxe, hippe zusje van H&M, is ook helemaal back to basics. Dat klinkt eigenlijk tegenstrijdig, maar dat is het niet. Je bepaalt als consument zelf wel wat je koopt. De consument wil gewoon lekker winkelen en met rust gelaten worden. Dat roept de vraag op hoe fijn het is dat je als klant overal via digitale media wordt gevolgd? We krijgen wat dat betreft vast nog wel een discussie over het digitale consumentendossier. Laatst presenteerde bij ons een bedrijf een fantastisch softwareprogramma waarmee sensoren in de winkel opgehangen werden. Als ondernemer kon je via Bluetooth zien hoe de loop was van de consument in de winkels. De aanwezige retailers vonden het maar niks. Ze zeiden: Ik wil geen routingsoftware. Jij harkt die informatie bij elkaar en dan moet ik die informatie doorgronden, er een mening over hebben en er vervolgens wat mee doen. Daar heb ik helemaal geen tijd voor. Ik moet zorgen dat ik goede handel heb waar de consument behoefte aan heeft. Daar zijn alle retailers, de supermarkten, modezaken en de nagelstudio s, elke dag mee bezig. Retail Visie Editie 6 december 2013 Tekst Hugo de Haas van Dorsser en Gerdjan Rapati

8 14 thema 15 keling van de Oostwand in Groningen met het Groninger Forum, dat nu verrijst als Huis van Informatie en Cultuur op de Grote Markt (zie pag. 48). Via internetpanels worden bewoners, ondernemers, toeristen en deskundigen in staat gesteld hun mening te geven. Daarnaast worden woord, beeld en getallen gecombineerd. Het is een integrale aanpak. Tegelijkertijd maakt deze veelzijdige benadering noodzakelijk dat er een duidelijke regie of agenda is van de partij die de informatie voor derden ontsluit via de media. Marketing en sec geld verdienen mogen niet belangrijker worden dan het daadwerkelijk betrekken of verleiden van de consument bij ontwikkelingen en evenementen. In een middelgrote stad als Haarlem hebben ze dat goed begrepen met app s voor de binnenstad. De grote vraag is tegelijkertijd of er op een bepaald moment ook niet een zekere informatie-moeheid ontstaat bij de consument. Hoeveel kanalen kunnen we met z n allen tegelijkertijd aan?, vraagt Majolée zich af. Multichannel stelt de gemiddelde retailer en eigenaar van winkelcentra voor een forse uitdaging, stelt André Wierper: De push-benadering uit het verleden moet plaats maken voor een pull benadering waarbij het veel meer gaat om klanttevredenheid en klantbehoud dan sec de transactie. Het belang van beleving Door naar de praktijk. Sterke concepten leiden tot synergie. Waarbij het profiel van Eindhoven ook nog eens prachtig wordt versterkt, stelt wethouder voor Economie, Werk en Beroepsonderwijs Monique List. Multichanneling is wat mij betreft het tegelijkertijd inzetten van verschillende kanalen. Neem ontwerper Piet Hein Eek. Die heeft bij ons in de stad op Strijp R een prachtige combinatie van ontwerpstudio, werkplaats, winkel, restaurant en webwinkel. En dat als onderdeel van het Industrieel Erfgoed Eindhoven. Hij begrijpt hoe belangrijk beleving is via allerlei kanalen. Je ziet hem tekenen, ontwerpen, werken, timmeren en vervolgens kun je zijn prachtige meubels ook nog kopen. Je ziet ze, je ruikt ze je voelt ze en je koopt ze. Uiteraard is de wethouder van de Beste Binnenstad van trots op haar belangrijkste evenement, de Dutch Design Week. Tijdens de DDW in oktober zie je dat de binnenstad zich ieder jaar steeds nadrukkelijker als een podium neerzet, één grote etalage. Van modeshows tot fooddesign en van designers die etalages inrichten tot etalageroutes die op hun beurt worden gecommuniceerd en worden aangevuld met acties via het volledige spectrum aan social media. Rolverandering Cindy van Cauter van Quotus Research ziet nog andere mogelijkheden voor steden om bezoekers en bewoners te verrassen met op maat gesneden diensten: In Londen krijg je tijdens je rit naar het winkelcentrum via een app een vrije parkeerplaats toegewezen. Gemak en winkelplezier gaan bij deze toepassing hand in hand. Een mooi en vooral praktisch voorbeeld waarbij slim wordt ingespeeld op een heel concrete behoefte van de consument. Daarmee legt de onderzoeker van shopping- en consumentengedrag gelijk de vinger op de gevoelige in Londen krijg je tijdens je rit naar het winkelcentrum via een app een vrije parkeerplaats toegewezen. plek. Uiteindelijk gaat het er natuurlijk wel om dat een multichannel aanpak echt waarde toevoegt aan de winkelbeleving voor de consument. Met de juiste informatie op het juiste moment. Van openingstijden en koopzondagen via evenementen en speciale acties tot complete loyaliteitsprogramma s. André Wierper van Friends of Retail is het daarmee eens. De klant denkt helemaal niet in kanalen, die denkt in oplossingen voor bijvoorbeeld het ruilen van een online artikel in een fysieke winkel omdat hij het artikel direct nodig heeft. Lang niet elke retailer is hier goed op ingericht. De consument heeft niets te maken met de scheiding tussen online en offline en ziet alleen het merk of de retailer. De scheidslijn tussen on- en offline winkelen zal steeds verder vervagen. Retail zal steeds meer hybride worden. Niet de techniek of de communicatiekanalen maar de klant staat werkelijk centraal. En dat komt steden ten goede. Klantenbinding op zijn Veghels Slechts 35 procent van de koopkracht van de Veghelnaren wordt in het eigen centrum besteed. Wethouder Jan van Burgsteden van Economische Zaken en Stedelijke Vernieuwing en centrummanager Jan-Hein Opheij schakelden retailprofessor Cor Molenaar in om dit percentage naar minstens 45 te krijgen, wat het centrum een economische impuls van 8 miljoen euro moet geven. Sinds 18 oktober is de eerste fase gerealiseerd. Wethouder Jan van Burgsteden: Het masterplan dat de gemeente in 2010 aannam, ging er nog vanuit dat de oplossing gezocht moest worden in het upgraden van de openbare ruimte. Het internet en de smartphone zijn onlosmakelijk deel gaan uitmaken van het winkelen. Je zult dus ook technologisch slagen moeten maken. Centrummanager Jan-Hein Opheij is het roerend met hem eens. We zitten met het probleem dat de ondernemers doen wat ze twintig jaar geleden al deden. We kijken naar in- en outstore oplossingen, naar vierkante meters, naar wifi en naar nieuwe betaalmogelijkheden. Dat kun je alleen maar aanpakken als er een totaalplan achter zit. En als alle partijen dat plan omarmen. Van Burgsteden: We hebben een centrum met relatief weinig ketens, en veel plaatselijke ondernemers, local heroes dus. Daaromheen ligt een schil met onder andere grote supermarkten en goede parkeervoorzieningen, waar veel Veghelnaren gebruik van maken voor hun dagelijkse boodschappen. Het wordt de kunst om mensen vanuit die buitenschil met goede impulsen naar het centrum te krijgen. Digitale muren Cor Molenaar, buitengewoon hoogleraar e-marketing aan de Erasmus Universiteit, herkent de problemen van Veghel. Oude steden werden omgeven door vestingmuren. Daarbinnen gebeurde het. Dat was spannend. Veghel heeft een vrij compact centrum. Daar zou je ook zoiets kunnen doen. Niet met echte muren, maar met digitale muren. Zodat je voelt: ik kom nu in een andere wereld. Van Burgsteden: We hebben Philips uitgenodigd om met ons mee te denken hoe je die digitale muren kunt vormgeven. Zij hebben uitgebreide studies gedaan naar wat licht en geluid met mensen kunnen doen. Ledverlichting is energievriendelijk en zo makkelijk schakelbaar dat je er interactiviteit kunt inbouwen. Je kunt spelen met licht, geluid en kleur en zo heel aparte sfeergebieden maken. Dat hebben we nu als eerste gedaan in Het Steegje. En we gaan dat concept verder in het centrum uitrollen. Op die manier maak je het verblijf in het centrum aantrekkelijk. En als je mensen kunt verleiden om langer te blijven, verleid je ze ook om meer te kopen. Hybride winkelen Opheij: Ik zie het centrum van Veghel als één groot warenhuis. We hebben dan ook een winkelplatform gelanceerd. Daar kunnen onze ondernemers zich gezamen- Retail Visie Editie 6 december 2013

9 16 Xxxxxxxx 17 lijk presenteren, en de bezoeker kan meteen doorlinken naar hun webwinkels. We hebben nu twintig ondernemers die actief met ons meedoen. We helpen ze met cursussen klantvriendelijkheid, stagiairs van het ROC helpen ze met een marketing- en communicatieplan en ook om de digitale mogelijkheden van internet, webwinkel en social media goed te gebruiken. Jongeren zijn daar nu eenmaal een stuk handiger in, en bovendien zijn zij de huurders van de toekomst. Ze kunnen hier alvast anticiperen op hun eigen toekomst. Molenaar: In veel gemeenten zie je dat de lokale politiek juist het struikelblok is, maar hier is met grote voortvarendheid met de plannen ingestemd. Dat maakte het mogelijk om in een recordtempo de eerste fase te lanceren. Die moest per se vóór het najaar operationeel zijn, want dat is het belangrijkste retailseizoen. Dat dat gelukt is, verdient een groot compliment. Niet voor niets voer ik in mijn nieuwe boek ACTIE! Noodplan voor de retail Veghel op als een van de lichtende voorbeelden van hoe het zou kunnen. Van Burgsteden: Het is alles bij elkaar een forse investering: we steken als gemeente flink onze nek uit. Het gaat ons erom dat onze kern leefbaar en interessant blijft. Ik geloof dat de toekomst ligt in het hybride winkelen: de combinatie tussen fysiek en online moet helemaal kloppen. Gelukkig zijn veel van onze ondernemers dat met ons eens en ze zijn blij dat wij als gemeente deze investering voor hen willen doen. De initiële investering doen wij, voor de doorontwikkeling en het onderhoud van het platform is het centrummanagement aan zet. Onze klanten Opheij: De wens om samen te werken is bij de ondernemers de afgelopen jaren sterk gegroeid. Het is niet mijn klant, maar het zijn onze klanten. Vanuit die mentaliteit kun je veel bereiken. Met bezoekersonderzoeken gaan we kijken wat mensen in ons centrum nog missen, of de branchering klopt. Hoe lang blijven mensen in ons centrum, kopen ze ook iets? We onderzoeken ook wat het effect is voor de ondernemers die nu al wel meedoen, zodat de retailer een beter beeld krijgt van het winkelend publiek. Zo willen we ook de ondernemers die nu nog weifelen over de streep trekken. De onderbuik is geen maatstaf. Feiten, cijfers en analyses wel. We willen toe naar een rol als vertrouwensman voor de ondernemers. Die ook snappen dat ze andere problemen hebben, zoals bedrijfsoverdracht, of hoe de waarde van hun onderneming voor hun pensioen te bestemmen. Dan schakelen we met andere experts, of we halen de bank erbij. Dat werpt zijn vruchten af. Van Burgsteden: Is dit nu de oplossing? Ondernemers vroegen me ook wanneer ik het geslaagd vind. Dat bepaal ik niet, heb ik ze toen voorgehouden. Ik kan het allemaal prachtig vinden, maar als de ondernemer zegt dat het niks oplevert, dan is-ie weg. We doen het voor u, heb ik gezegd. Wij stretchen ons om het te faciliteren, maar uiteindelijk moet hun enthousiasme de doorslag geven en ervoor zorgen dat alle partijen, ook de politiek, dit momentum vasthouden. Met bezoekersonderzoeken gaan we kijken wat mensen in ons centrum nog missen, of de branchering klopt. Schiedam: parel in opkomst Schiedam is zijn binnenstad met kracht aan het aanpakken. Wethouder Economische Zaken en Binnenstad Peter Groeneweg en centrummanager Phons Ockerse willen Schiedam, dat kampt met hoge leegstandspercentages, een aantrekkelijk en bruisend centrum teruggeven. Met volop kansen voor hoogwaardige en karakteristieke retail. Wethouder Peter Groeneweg: Alle geleerden zijn het erover eens dat de toekomst van het winkelen ligt in oude historische binnensteden met kleine winkeltjes waar wat te ontdekken valt. Wij hebben zo n historische binnenstad, maar er is jarenlang niets aan gedaan. Veel historische panden waren door jarenlange leegstand verkrot. Daar ligt ons eerste aandachtspunt. In 2008 startten we ons programma Werk aan de Winkel, waarmee we eigenaren die hun panden wilden opknappen met een bescheiden subsidie tegemoetkomen. Dat loopt tot eind Wij hebben tot op heden zo n twee miljoen euro subsidie verstrekt, maar er is voor meer dan elf miljoen euro geïnvesteerd. De bovenverdiepingen van de winkelpanden worden geschikt gemaakt voor bewoning, door ze achterom of naast de winkel een aparte opgang te geven. Dat gaat niet alleen het verval van de panden tegen, het bevordert ook de levendigheid en de veiligheid op straat. En veel mensen willen maar al te graag wonen in een karakteristiek pand op een mooie locatie. Centrummanager Phons Ockerse: De winkelpuien worden teruggebracht in de oorspronkelijke staat, maar we geven op de benedenverdieping wél de mogelijkheid twee panden door te breken zodat er een aantrekkelijkere winkelruimte ontstaat. Ons beleid is erop gericht dat het geen kermis wordt met schreeuwerige plakkaten, maar dat begrijpen de ondernemers waar we mee samenwerken heel goed. Local heroes Groeneweg: Er worden nu zoveel panden opgeknapt, dat andere eigenaren uit eigen beweging ook beginnen te renoveren. Van de bijna tweehonderd panden in slechte staat zijn er nu al ruim honderd opgeknapt. Je ziet het straatbeeld met sprongen vooruit gaan. Ockerse: Er is nu nog wel leegstand, maar ik heb goede hoop dat we dat gevuld gaan krijgen. Het liefst met local heroes. We hebben nu onder andere een goede bloemenzaak, een traiteur, een klassieke juwelier, een slijter en modieuze boetiekjes. De kookwinkel Habitas is hier begonnen met een klein pandje en een webwinkel. Dat liep zo goed dat ze in de kortste keren naar een ruimer pand zijn verhuisd. Vastgoedeigenaren weten nu ook dat, als een pand langer dan een half jaar leegstaat, ze gedwongen zijn mee te werken aan een oplossing. Daarvoor werken we ook samen met De Winkelmeiden, die pop-up concepten ontwikkelen met een hoogwaardig aanbod. Retail Visie Editie 6 december 2013

10 18 thema Veel eigenaren zien pop-up shops als een goede tijdelijke oplossing tegen leegstand. In de meeste gevallen wordt een leeg pand gevuld met spullen en prullen. Samen werken aan een duurzaam resultaat Groeneweg: We weten dat voor hoogwaardige retail ook een koopkrachtig publiek nodig is. Dat woont in Schiedam vooral in Noord. Die mensen willen we weer aan onze stad binden. We zorgen ook voor hoogwaardige woningbouw vlak bij het historisch centrum. Nu gaan veel Schiedammers nog winkelen in Rotterdam. Het omgekeerde is ook waar: vanuit Rotterdam ben je ook in een kwartiertje in een centrum met een historische sfeer, waar je prettig winkelt, maar waar je ook nog even een museum kunt binnenlopen. En dat alles binnen een paar honderd meter. Dat is het mooie aan Schiedam! Retail Visie Editie 6 december 2013 Goede pop-up shops De formule voor een goede binnenstad is simpel, meent Janet van Huisstede van De Winkelmeiden. Ik werk altijd met de vier C s: Commercie, Culinair, Cultureel en Creativiteit. Cultuur hebben we in de Hoogstraat met het Stedelijk Museum Schiedam. Ook aan horecafaciliteiten is geen gebrek. De commercie is achtergebleven, en die willen we nu terugbrengen, samen met de creativiteit. Veel vastgoedeigenaren zien pop-up shops als een goede tijdelijke oplossing tegen leegstand. Maar in de meeste gevallen wordt een leeg pand gevuld met spullen en prullen en een schreeuwerig bord met alles moet weg. Een doorn in het oog van de meeste retailers, want het trekt het verkeerde koperspubliek. Pop-up winkels moeten wél passen in een hoogwaardige retailomgeving. Dat kunnen bij voorbeeld try-out shops van een goed merk zijn of conceptstores rond een thema. We werken met huurperioden van vier, acht of twaalf weken. Dat is voor de eigenaar van het vastgoed nog te overzien. In die vier tot twaalf weken moet het dus gebeuren. Dan heb je niets aan gelukszoekers. Wel aan creatieve ondernemers die een concept hebben en actief aan marketing doen. Ondernemers die multichannel zijn of daarin mee kunnen denken. Van Huisstede schat dat ze vijf tot tien van dit soort pop-up shops in de Hoogstraat kan ontwikkelen. Met thema s als fair trade, kinderen, culinair, of een bepaald land. Als je verschillende ondernemers die elkaar rond een thema versterken bij elkaar brengt, mag je ook verwachten dat ze elkaar later blijven ondersteunen. Het mooist is het als ondernemers ontdekken dat het hebben van een blijvende winkel op een paar pandjes verderop goed voor ze is. Als de vastgoedeigenaar ze dan een faire kans geeft door een lage instaphuur die omzetgerelateerd kan groeien, werk je niet alleen aan een tijdelijke oplossing van de leegstand, maar zelfs aan een structurele. Van kantoor naar studentenhuisvesting. Van verpleeghuis naar museum. Vanaf de eerste planvorming kan ULC bijdragen aan een duurzame herontwikkeling van uw gebouw. ULC ontwerpt, realiseert en onderhoudt duurzame gebouwinstallaties voor renovatie- en nieuwbouwprojecten. Labradordreef 18 Postbus GK Utrecht T F E info@ulcgroep.nl I Hermitage EYE Filminstituut The Student Hotel

11 20 De winkelmeetlat 21 Geen merk kan op tegen een custom-made stuk Op locatie: SPRMRKT is een concept store in Amsterdam waar ik regelmatig kom voor inspiratie Multitalent Victoria Koblenko is niet alleen bekend van haar rollen in GTST en Feuten. Ze is ook op intellectueel gebied en maatschappelijk vlak actief. Zo is het talenwonder winnaar van de Van Dale Gouden Talenknobbel 2013 en ondersteunt ze een nieuw duurzaam crowdfunding initiatief, genaamd Lease A Fleece van Mud Jeans. Daarnaast is ze de eerste New Babylon ambassador. Bij de opening van het Haagse winkelcentrum maakte ze van de gelegenheid gebruik te pleiten voor een Fair Trade fashion store of een winkel voor jong Nederlands modetalent. De 33-jarige BN er is van alle markten thuis. Op verzoek vertelt ze over wat ze heeft met mode, winkelen en merken. V ictoria Koblenko: Stijl is zonder woorden communiceren wie je bent en hoe je je voelt. Het is niet chic om het over jezelf te hebben als een IT-girl of een stijlicoon. Dat zijn labels die je door anderen worden toegedicht. Ik heb een missie om jonge Nederlandse designers een platform te geven. Dat is geen strategie, dat is zo gegroeid. Ik bezoek veel afstudeershows van modeacademies. Dan zie je sommige mensen in een paar jaar uitgroeien tot een groots modetalent. Zoals Iris van Herpen. Als je dan front row bij een show in Parijs zit, dan voel je je echt bevoorrecht dat je haar ontwerpen hebt mogen dragen. Lopend museum Ik word geregeld uitgemaakt voor een lopend museum. Zowel Iris van Herpen als het jonge talent Winde Rienstra hingen in het Groninger Museum en het Centraal Museum in Utrecht met hun collectie die ik ervoor heb mogen dragen. Dat heeft denk ik weinig te maken met het feit dat ik een vooruitziend oog heb op het gebied van mode, maar meer met dat ik een grote passie heb voor het ambacht. Ik zoek altijd naar innovatie in vorm, structuur, patronen en materiaalgebruik. Ik probeer sommige ontwerpers niet alleen maar te dragen, maar ze ook wegwijs te maken in het ondernemen. Dat rode lopers niet het eindstation zijn van hun collectie, maar dat ze uiteindelijk hun niche in de markt moeten vinden. Duurzaamheid kan daar een oplossing in bieden. Ik zoek al lang naar een manier om duurzaamheid en fashion te combineren. Op dit moment is er of duurzame casual kleding of high fashion. Ik denk dat het samen kan gaan. Zelfs H&M maakt een rode loper-collectie die duurzaam is. Om de consument op te voeden hoef je als merk niet in z n geheel duurzaam te zijn. Je kunt ook met een capsule -collectie laten zien dat je het belangrijk vindt, maar dat het aan de consument is om te bepalen of hij of zij bereid is meer te betalen voor een stuk dat fatsoenlijk is geproduceerd. Uniek en uitzonderlijk Ik heb een zwak voor het ambachtelijk talent. Zoals 3D-geprinte sieraden bij museumshops. Unieke en uitzonderlijke stukken zijn m n lust en mijn leven. Ik reis de wereld af en soms kom ik stukken tegen die in mijn garderobe horen. Soms weet ik nog niet in welke vorm, maar instinctief voel ik aan dat het bij mij hoort. Zo liep ik in Praag laatst langs een atelier waar een vrouw figuren laserde van fineerhout voor in de kerstboom. Ik maak daar grote oorbellen en halssieraden van. Uit Oezbekistan neem ik lokaal geweven stoffen mee voor sjaals enzovoorts. Ik mijd altijd de high streets en ga zelfs bij grote ketens zoals H&M altijd op zoek naar capsule -collecties. De couturecollectie, conscious-collectie of de samenwerkingen met designers die in alleen in een H&M-store in NL te koop zijn. Ik winkel heel bewust. Met als uitgangspunt designs waar ik jaren mee kan doen. Geen throw away basics voor mij. Soms zoek ik jaren naar het juiste paar schoenen. Ik kan bijvoorbeeld al drie jaar een stel witte droompumps niet vinden. Daarom wordt er nu een paar speciaal gemaakt in een fabriek in Florence waar ook Jimmy Choo s gemaakt worden. Ik kom een aantal keer per jaar in Parijs en London dan ga ik altijd langs de concept-stores. Maar alles wat ik koop laat ik altijd custom-made maken bij mijn Turkse kleermaker. Overal een holle rug in laten zetten. Zelfs in lamsleren handschoenen die ik al jaren in een winkeltje in Florence koop, snijd ik een handdecolleté uit. Er kan geen merk op tegen een custom-made stuk. Sowieso vind ik high brow-merken niet chic. Als je zichtbaar een merk ziet vind ik dat vaak gekochte stijl. En stijl is juist iets wat je zelf moet creëren. Tekst Victoria Koblenko beeld Marcel Krijger

12 column 23 Trots op onze resultaten Ons Taxatie Management Instituut (TMI) bestaat alweer twee jaar. Twee jaar van hard werken aan de verbetering van onze branche. We zijn trots op wat we in die tijd hebben bereikt. Wapenfeiten die we graag delen. Er zijn 380 professionele taxateurs aangesloten bij TMI. Sinds de start van TMI zijn er al ruim 5500 uniforme vastgoedtaxaties uitgevoerd in ons Taxatie Management Systeem (TMS), zowel in de mkb markt als in de corporate markt. Het vier ogenprincipe, dat met onze online tool TMS mogelijk wordt gemaakt, werkt uitstekend, zowel voor de taxateur als voor de klant. Niet alleen de AFM en De Nederlandsche Bank, maar ook de eerste grootbanken omarmen TMS. Aan nog meer trots wordt gewerkt, we komen er graag op terug. Meer weten? Kijk op Enkele fiscale aandachtspunten voor 2014 René Maat is belastingadviseur en partner RechtStaete Vastgoedadvocaten & Belastingadviseurs De tijd gaat hard. Het einde van het jaar nadert. Een goed moment om even na te gaan of er dit jaar nog iets gedaan of nagelaten moet worden om het jaar in ieder geval fiscaal zo optimaal mogelijk te eindigen. Een aantal belangrijke actiepunten vloeit voort uit de op Prinsjesdag gepresenteerde plannen en de bijstellingen daarvan uit het herfstakkoord. Ik ben zelf vrij verheugd met de geplande - tijdelijke - verlaging (alleen voor 2014) van de heffing in box 2 van 25% naar 22%. Het lijkt in ieder geval verstandig om een eventuele dividenduitkering vanuit de eigen B.V. nog even uit te stellen tot volgend jaar. De regering verwacht dat veel B.V.-bezitters deze tijdelijke verlaging zullen aangrijpen om extra dividend uit te keren. Er is voor deze maatregel maar liefst 1 miljard aan extra belastingopbrengsten ingeboekt. Op Prinsjesdag is er meer zoet voorgesteld: De afschaffing van de zogenaamde integratieheffing per 1 januari 2014 geeft belangrijke jaareinde planningsmogelijkheden. Het gaat dan met name om het eventueel uitstellen van een eerste ingebruikname en/ of het aankopen van ondergrond zonder de wettelijke btw-status van bouwterrein voor de ontwikkeling van gebouwen die (deels) bedoeld zijn voor bijvoorbeeld verhuur als woning. Ik verwijs u graag naar mijn meest recente column in het tijdschrift VG Visie voor nadere informatie op dit punt; De verruiming van de vrijstelling schenkbelasting. De eenmalige, verhoogde vrijstelling van schenkbelasting in verband met een eigen woning voor kinderen tussen 18 en 40 jaar wordt tijdelijk verhoogd van Met name in situaties waarbij het box 3 vermogen relevant is voor eigen bijdragen kan het interessant zijn om schenkingen nog voor 1 januari a.s. te effectueren naar De vrijstelling is vanaf 1 oktober 2013 tot 1 januari 2015 niet alleen van toepassing bij een schenking van een ouder aan een kind, maar ook bij schenking aan een derde. Ook is de leeftijd tijdelijk niet van belang. De schenking moet verband houden met de eigen woning. Denk hierbij aan de aankoop of verbouwing van de eigen woning, of de afkoop van rechten van erfpacht, de aflossing van een eigen woningschuld (vanaf 1 oktober 2013 valt aflossing van restschulden daar tevens onder). Met name in situaties waarbij het box 3 vermogen relevant is voor eigen bijdragen e.d. (bijvoorbeeld in de AWBZ) kan het extra interessant zijn om schenkingen nog voor 1 januari a.s. te effectueren. Althans dan behoort het geschonken bedrag niet meer tot het box 3 vermogen van de schenker per 1 januari Naast zoet is er ook zuur: De reparatie van de mogelijkheid om door participaties in een niet-rechtspersoon (bijvoorbeeld een commanditaire vennootschap) het economische eigendom van vastgoed zonder heffing van overdrachtsbelasting te verkrijgen. Die mogelijkheid bestond zolang degene die de participaties in bijvoorbeeld een commanditaire vennootschap verkreeg maar een belang van minder dan 1/3 verkreeg (tezamen met verbonden partijen). Er gaat echter een uitzondering voor beleggingsfondsen ( als bedoeld in artikel 1:1 Wet op het financieel toezicht) gelden. Daarvoor blijft ook na 1 januari 2014 een overdrachtsbelastingvrije overdracht van participaties mogelijk. Het kan verstandig zijn geplande verkrijgingen van participaties nog dit jaar te laten plaatsvinden. Het wordt steeds belangrijker om tijdig, en daar waar mogelijk goed getimed, te verzoeken om voorlopige aanslagen zeker daar waar het de vennootschapsbelasting betreft. Vanaf 18 februari 2014 kunnen er namelijk belastingaanslagen over het jaar 2012 worden opgelegd waarbij met maar liefst 8 procent of meer belastingrente wordt gerekend. Zeker indien u nog een te betalen bedrag over 2012 verwacht, lijkt het verstandig om nu reeds om een (nadere) voorlopige aanslag te verzoeken voor dat jaar. Kortom er staat per 1 januari a.s. een hoop te gebeuren. Zorg dat u tijdig actie onderneemt zodat u optimaal profiteert van het zoet en zo min mogelijk zuur binnen krijgt. Reageren? Mail naar rmaat@rechtstaete.nl

13 24 Vernieuwing 25 Ongedwongen, chill en constant in beweging. Een mengeling van kunstwerken, kleding, meubels, accessoires en een plek om koffie te drinken, te werken of bij te praten met vrienden. Bij Hutspot Amsterdam is van alles te koop en heeft de klant ruimte voor eigen inbreng. De concept store past in het tijdsbeeld en sluit aan bij wat een nieuwe generatie twintigers en dertigers wil ervaren. Anderhalf jaar na het pop-up experiment opent alweer de tweede vestiging en is er een Hutspot-club waar gelijkgestemden elkaar s avonds kunnen ontmoeten. A ls twintigers Pieter Jongens en Nick van Aalst na hun 300ste winkelbezoek als salesmanagers voor het lifestylemerk Deus Ex Machina gedeprimeerd terugrijden, weten ze één ding zeker: Een winkel kan toch veel leuker. Gedreven door hun enthousiasme en onbevangenheid openen de ondernemers in april 2013 een concept store aan de Utrechtsestraat in Amsterdam. De eigenzinnige combinatie van mode-, interieur-, en lifestyle-producten, de activiteiten die we hebben en de hoge omloopsnelheid vraagt om veel ruimte, legt Pieter Jongens uit. Vooral ook omdat alles te koop is. Van de kunst aan de muur, kleding in de rekken, koffie in de mokken, lampen aan het plafond, sieraden in de vitrines, kleden op de grond tot de banken waar je op zit. Alles, behalve winkelhond Gumbo. Hutspot Amsterdam biedt letterlijk een ratjetoe aan lifestyle producten, diensten en activiteiten. Het nieuwe podium voor jong designtalent, ontwerpers en kunstenaars begint met zes merken en groeit in een paar maanden door naar 35 mode- en meubelmerken, een café, yogalessen, tentoonstellingsruimte en niet te vergeten de vrijdagmiddagborrel gewoon voor de deur op de Utrechtsestraat. De tijdelijke winkel aan de Utrechtsestraat blijkt een daverend succes en smaakt naar meer. De speeltuinperiode is voorbij en Hutspot moet volwassen besluiten nemen. Reinier Bernaert (25) wordt in de overgang naar een vaste locatie toegevoegd aan het team als finance manager. Het eclectische aanbod van de hybride lifestyle formule is het DNA van de eigenaren. Wij willen verschillende dingen tegelijk doen en zijn ook wat onrustig. Dat is ook terug te zien in onze winkel, aldus Jongens. wat overtuigingskracht richting gemeente, namen de jonge ondernemers de gok om de 770 vierkante meter verdeeld over twee verdiepingen te huren voor een periode van vijf jaar. Zonder investeerder en op basis van eigen kracht en vertrouwen, brengt Hutspot sinds 1 december 2012 unieke merken en producten met een eigen verhaal bij elkaar in een industriële, urban-achtige, eclectische setting. Op de benedenverdieping vooral kleding, schoenen, sieraden, tassen en boeken; en niet te vergeten de barbershop. Op de bovenverdieping bevinden zich het Hutspotcafé waar je relaxed kunt werken of bijkletsen, een Hutspotkeuken voor kooksessies en een expositie annex yogaruimte. Hutspot is zeven dagen per week in beweging, mede dankzij we selecteren streng of een product wel of niet bij ons concept past. Of we het zelf mooi vinden, is ook belangrijk een enthousiaste storemanager die na de theaterschool een jaar geleden de kans kreeg om zich te bewijzen. Uniformiteit van het winkelpodium De Hutspot-formule is simpel en helder van opzet. Jonge kunstenaars en ontwerpers leveren hun producten tot aan de voor- De hybride mengelmoes van Hutspot Zorgvuldig en doordacht Jongens: Ik fietste een jaar geleden iedere dag langs een leegstand pand aan de Van Woustraat in Amsterdam. De voormalige beddenspeciaalzaak aan het eind van de Albert Cuypmarkt stond al jaren leeg. Maar het was niet actief te huur of te koop. De grote ramen waren volledig dicht geplakt zodat eigenlijk niemand kon zien welke potentie er in dit pand zat. Na enig speurwerk naar de eigenaar en Retail Visie Editie 6 december 2013 Tekst & beeld Maartje Brand (Brandbeeld)

14 26 Vernieuwing 27 deur; Hutspot zorgt voor de juiste styling en uniformiteit van het winkelpodium. We selecteren streng of een product wel of niet bij ons concept past. Of we het zelf mooi vinden, is ook belangrijk. Het product moet goed verkoopbaar zijn en we moeten fysiek voldoende ruimte hebben. Gelukkig hebben we ruim de keuze in het aanbod want we krijgen wel 10 aanmeldingen per dag! Dat geeft trouwens meteen de enorme vraag naar dit soort retailconcepten aan. Creatieven betalen een service fee per vierkante meter en een commissie over de verkoop. Dat is voor veel starters en kleine bedrijven een mooie deal. Bovendien is de huur over en weer per maand opzegbaar dus hoe flexibel wil je het hebben? Niet voor niets heeft Hutspot Amsterdam in 2013 de Most Innovative Store Award ontvangen. Dat is een prijs voor de jonge retailer die minder dan vijf jaar actief is en uitblinkt in vernieuwing en vindingrijkheid. De jury gaf aan dat Hutspot creatief is en staat voor een vernieuwende manier van werken. Hutspot combineert een shop-in-shopformule met originele evenementen als yogalessen in de winkel of het speeddating evenement When Harry met Sally. Elke twee weken hebben we een nieuw merk of vervangen we een product. Voor een aantal kunstenaars zijn wij een offline testcase. Van andere ontwerpers bieden we bijvoorbeeld alleen hun wintercollectie aan. En met alle meubels, lampen en vloerkleden die te koop zijn, verandert de winkel constant en komen bezoekers dus vaak terug om tussen de nieuwe producten en merken te snuffelen. Ook het modemerk Deus Ex Machina is vertegenwoordigd. En af en toe mogen ook uit commerciële overwegingen gevestigde merken zoals Adidas en Nike een plek bemachtigen. Dat het conceptmatige denken van de eigenaren van Hutspot Amsterdam de gevestigde orde aanspreekt, blijkt wel uit het voorbeeld dat de directie van Multi Vastgoed van de zomer bij de drie oprichters informeerde of zij voor de vastgoedontwikkelaar het kwakkelende concept Stadsfeestzaal op de Meir in Antwerpen onder handen wilden nemen. Daar hebben de ondernemers vervolgens besloten van af te zien. Geen warenhuis Hutspot is geen warenhuis. Het onderscheidt zich met haar lifestyle concept door z n unieke aanbod, de goed doordachte combinaties van producten en de uniforme, streng bewaakte Hutspot - uitstraling. Binnenkort krijgt Hutspot z n eigen (door Nick van Aalst ontworpen) collectie winteraccessoires zoals sjaals, mutsen en tassen. En het succes van Hutspot wordt doorgetrokken in het naastgelegen horecapand, dat voor een habbekrats wordt gehuurd. Daar opent in december 2013 de Hutspotbar; een horecapodium We selecteren streng of een product wel of niet bij ons concept past. Of we het zelf mooi vinden, is ook belangrijk. voor kleine (huis)brouwerijen, limoncello-makers en andere horecaondernemers. Ook hier veel ruimte voor meet & greet-evenementen, workshops en borrels die nu doorlopend in de avond kunnen plaatsvinden. De groeiende vraag van jonge ondernemers en creatieven heeft geleid tot de opening voor het einde van het jaar van een tweede permanente Hutspot vestiging in de voormalige Siroopfabriek aan de Rozengracht, recht tegenover de Vegetarische Slager en de flagshipstore van Fjällräven en schuin tegenover de hippe conceptstore SPRMRKT dat qua visie weer afwijkt van Hutspot. De nadruk ligt op Scandinavische kleding-, interieur- en meubelmerken die al gewend waren op deze plek aan de Rozengracht hun waren te etaleren. Uiteraard aangevuld met artikelen van nieuwe Nederlandse ontwerpers. Qua merkenaanbod zal er geen overlap zijn met de huidige winkel. Voor de tuin aan de Rozengracht is het idee om één keer in de maand een markt te houden en zelfs een heus Hutspot-festival te organiseren. Op de derde etage is het idee dat er fysieke ruimtes komen van de digitale muziekservice Spotify en de streaming videodienst van Netflix. Beide populair bij de doelgroep van Hutspot. In opstand tegen leegstand De enthousiaste manier waarop het nieuws over de tweede vestiging op Facebook is ontvangen, is exemplarisch voor de manier waarmee het team van Hutspot actief met social media omgaat. Hun Facebookberichten zijn altijd persoonlijk, ze vragen nooit om likes of om het delen van berichten. Ze vertrouwen op hun kracht en posten niet vaker dan drie keer per week. Ook de blogsite Tumblr wordt persoonlijk door een van de medewerkers onderhouden. Alleen via Instagram wordt nog wel eens een nieuw product aangeprezen aan de hand van een (zelfgemaakte!) foto. Niet zo n geijkt plaatje maar passend binnen onze lifestyle, aldus Jongens. De website die in september is gelanceerd is bewust old school van opzet. Het is meer een etalage voor het concept en de fysieke vestigingen. Er is geen e-commerce functie. Dat heeft een praktische reden: Hutspot doet zelf niet aan voorraadbeheer. Elke grote stad heeft een creatieve scene die baat heeft bij een dergelijk platform, vindt de ondernemer. De tweede vestiging zien de eigenaren dan ook als een testcase voor de uitrol naar andere steden in Nederland en misschien zelfs naar het buitenland. Waar het volgens Jongens nog wel eens aan schort, is de afwachtende houding van pandeigenaren. Het lijkt er op alsof ze helemaal niet willen dat de leegstand verdwijnt, waardoor een hele winkelstraat niet beter of leuker wordt. Ook bijvoorbeeld een Ondernemersvereniging heeft weinig slagkracht. Te vaak gaat het nog om kleine operationele dingen terwijl je als ondernemers in de stad best eens een vuist zou kunnen maken om de grootstedelijke leegstandsproblematiek aan te pakken. Zo moeilijk is het toch allemaal niet? Het is gewoon een kwestie van een goed idee en vertrouwen in je eigen verhaal. En met Hutspot Amsterdam is dat bewijs wel geleverd! Retail Visie Editie 6 december 2013

15 28 ondernemer 29 Menno van Meurs, medeoprichter/directeur Tenue de Nîmes: Wij zijn curatoren van mooie dingen In 2008 startte Menno van Meurs (32) samen met zijn jeugdvriend René Strolenberg een modewinkel waarin hun passie voor mooie duurzame kleding werd gedeeld met hun klanten. We hadden op 16-jarige leeftijd allebei een bijbaantje in een jeanswinkel. We hadden dezelfde jongensdroom: de wereld veroveren met het verkopen van mooie spijkerbroeken. We verloren elkaar echter een beetje uit het oog. Later ging ik commerciële economie en communicatie studeren en René kwam bij G-Star terecht als salesmanager. Na mijn studie werkte ik eerst op een reclamebureau. Er lag een mooie carrière met leaseauto en grijs pak voor me in het verschiet, maar ik wilde gewoon in een winkel met mooie spullen werken. Ik polste René en we bleken nog steeds dezelfde droom te delen. Ik vind het helpen en blij maken van mensen met een goed product het mooiste wat er is. Crisis of niet; wij gingen ervoor. Wereldwijd legden ze contacten met topmerken in de jeansbranche. Maar ook met merken als Armor Lux bekend van de Franse schipperstruien met net iets te korte mouwen en Converse waarmee een eigen type schoen werd ontworpen die ze in Japan lieten indigo-dyen. De eerste winkel werd ook in 2008 geopend aan de Elandsgracht. Van Meurs: We hebben veel geleerd door goed rond te kijken op A-locaties, waar we veel van hetzelfde zagen. Er vindt in de retail vandaag nog steeds een homogenisering plaats. De jeanswinkels waren te jong geworden. We misten een plek waar dertigers een mooi paar jeans kunnen kopen, zonder kauwgom kauwende verkoopsters en keiharde muziek. Dertigers willen een broek voor hun leven kopen. Eén met vijf zakken en zonder toeters en bellen. Of mooie jeans uit Japan, die er écht oud uit zien. Om ons te onderscheiden, zijn we op zoek gegaan naar andere mode die past bij onze basisidentiteit: kwaliteit, functioneel, mooi en echt. Kleding zoals deze vroeger werd gemaakt. Wij wilden dé winkel neerzetten waar je naartoe gaat om een basic spijkerbroek te kopen. Met kwaliteitsmerken exclusief voor Nederland en Europa. We doen niet aan uitverkoop. Een heldere visie Na drie jaar hard werken kwam in 2011 de erkenning. Tenue de Nîmes is heaven voor jeans believers. Een modewinkel die onthaast en stimuleert in een tijd waarin de haast van alledag in elke winkelstraat de klok slaat. Op basis van een goed doordacht businessplan wordt een heldere visie perfect in de praktijk gebracht. Dit viel te lezen in het juryrapport van de Retail Jaarprijs die de opvallende modezaak onderscheidde als beste innovatie. Dat het concept blijvende waarde heeft, blijkt wel uit de opening een jaar later van een tweede Tenue de Nîmes vestiging in de Amsterdamse Haarlemmerstraat. Na een jaar draait de winkel beter dan verwacht. En dan is er uiteraard de webshop. En of dat niet genoeg is, openden Van Meurs en Strolenberg een monobrand winkel voor het merk Red Wing Shoes in de Reestraat, een van de befaamde Negen Straatjes. Red Wing Shoes zijn ook weer heel bijzonder. Het Amerikaanse merk dateert uit Een paar schoenen gaat een leven lang mee. Van Meurs en Strolenberg, die de inkoop doet, hebben een pittige leerschool gehad als startende ondernemers. Van Meurs: De retail is ziek, maar wij openden midden in de crisis twee winkels. We leven in een tijdperk waarin alles goedkoper, sneller en efficiënter kan. Maar mensen worden niet als robots. We hebben geleerd dat veel consumenten behoefte hebben aan mooie dingen, aan een winkel met de mooiste brands van de wereld, een winkel ook die voelt als een warme deken. Een manier van leven Van Meurs: We zien onszelf als curatoren van de mooie dingen in het leven. We zijn geen spijkerbroekenwinkel, maar een plek waar we met elkaar de passie delen voor mooie, goede en eerlijke spullen. We schenken een goede espresso en later op de dag een mooie wijn. En wat betreft de toekomst: we verwachten dat we onder ons eigen nu nog overkoepelde merk Tenue de Nîmes steeds meer eigen kleding gaan aanbieden en dat doen we natuurlijk in samenwerking met ijzersterke brands. Een voorbeeld: We hebben voor deze winter in samenwerking met Penfield een ultieme winterjas ontworpen die we onder ons eigen merk gaan verkopen. Echt, Tenue de Nîmes is nog meer dan een droom. Het is ons leven! Tekst connie lohuis beeld peter van aalst

16 vastgoed jarenlange ervaring doelgericht WORKING BUSINESS CLASS IS THINKING ECONOMY juridische dienstverlening hoogwaardig ambitie Schiphol is een van de slimste businesslocaties van Nederland. Een internationale, uitstekend een divers en naar keuze in te vullen pakket van flexibele huurvormen en vele faciliteiten. fiscale dienstverlening bereikbare ontmoetingsplaats, die bedrijven Om u letterlijk, figuurlijk en economisch gezien verbindt en in contact brengt. Een plek waar u meer ruimte te kunnen geven. Want u weet ook kunt ontspannen en waar u het werken in kunt richten zoals u wilt. Daarom hebben wij schiphol.nl/workingbusinessclass immers nooit hoe een balletje kan rollen. Als vastgoed niche kantoor beschikken wij over specifieke expertise die noodzakelijk is om onze cliënten helder en oplossingsgericht te adviseren. Wij zijn niet alleen in staat onze cliënten van hoogwaardig juridisch en fiscaal advies te dienen, maar kunnen ook het verschil maken in juridische en fiscale procedures en complexe reorganisaties. Aarzelt u niet contact met ons op te nemen, bij dergelijke trajecten is goede ondersteuning immers onmisbaar! Emmaplein AW Amsterdam Postbus AP Amsterdam T +31 (20) F +31 (20) info@rechtstaete.nl Schiphol. Working Business Class

17 32 de ontmoeting 33 winkels zijn geen doel maar een middel De retail beleeft roerige tijden, maar HEMA zit in de lift. Vooral in het buitenland met name in Frankrijk schieten de vestigingen als paddenstoelen uit de grond. Daar werken ze samen met retailvastgoedbelegger Redevco. Beide Nederlandse ondernemingen weten dat succes een optelsom van kritische factoren is. Ze spreken ieder vanuit de eigen kracht dezelfde taal en gaan voor de verovering van Europa. Retail Visie Editie 6 december 2013 Tekst mariëtta nollen beeld martin dijkstra

18 34 de ontmoeting Zeg meneer, werkt u hier? De vrouw duwt haar rollator in de richting van Emile Ruempol. Ik eet al jaren de erwtensoep van de HEMA, maar de smaak is ineens anders echt snert! Hoe kan dat nou? Emile Ruempol staat de dame vriendelijk te woord, maar moet haar het antwoord schuldig blijven. Hij gaat over het grotere verhaal van HEMA de richting, de locaties, de inrichting Emile Ruempol, HEMA-director en weet niets over erwtensoep. Maar de vraag past bij real estate and contruction business development, wat HEMA voor velen is: herkenbaar en vertrouwd. En dat al sinds 1926, toen de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam, (H.E.M.A.), zijn eerste winkel in de Kalverstraat opende. Het warenhuis voor de gewone man is in wezen nooit veranderd. De eenvoud, kwaliteit en de duidelijke ronde, lage prijzen zijn gebleven. Belangrijke succesfactor is dat alles bij HEMA ook echt HEMA is, laaggeprijsde en unieke want bijzonder vormgegeven producten die voor en door HEMA worden geproduceerd. Ook corporate responsiblity is geen loze belofte. Leveranciers worden gescreend op milieuvriendelijkheid en arbeidsomstandigheden. HEMA heeft lage prijzen, maar niet ten koste van alles, zegt Ruempol. En het geheim van HEMA? Wij zien winkels niet als een doel, maar als een middel. We letten goed op wat de consument wil en zorgen dan voor onze aanwezigheid in dat segment. Ook online zijn we stevig vertegenwoordigd met allerlei consumentendiensten. En en passant lokken we onze klanten daarmee ook naar onze winkels. Goed bezig dus, die HEMA - zelfs al slaat de nieuwe erwtensoepsmaak niet meteen aan. Dat vindt ook Redevco s Joris de van der Schueren. De transitie van dit moment raakt iedereen ook de retailvastgoedmarkt. De ene retailer kiest voor een compacter, de ander juist voor een groter pand voor hun flagship of conceptstore. Maar we zien ook dat sommige retailers niet of te laat begrijpen dat de vanzelfsprekendheid weg is. Succes is een optelsom. De multichannel-aanpak is een vereiste. Je moet online integreren in je business, weten wie je klanten zijn en jezelf kunnen onderscheiden. De prijs-kwaliteitverhouding is ook belangrijk, maar niet alles. Ik zie veel, met name lokale, retailers het gevecht op dit vlak verliezen. De locatie van een winkel speelt uiteraard ook een cruciale rol. Wij investeren vooral in binnenstedelijke en unieke panden en zoeken daar partners bij met een visie. Het is moeilijk om de kwaliteit van een straat te beïnvloeden, maar we hebben wel invloed en zijn kritisch op wie van ons huurt. Een goede retailer begrijpt zijn klanten, is innovatief en flexibel. En HEMA scoort op al die punten uitstekend. Retail Visie Editie 6 december 2013 Joris de van der Schueren, head of International Retail Clients van redevco we hebben niet altijd dezelfde belangen, maar kunnen wel veel van elkaar leren. Ruempol knikt. We zijn voortdurend in beweging en hebben speciaal voor de landen waarin klanten ons nog niet kennen een internationaal concept ontwikkeld. In elk land kijken we wat de specifieke wensen en behoeften zijn. Als een product of lijn in een land niet aanslaat, passen we dat weer aan. In België moesten ze bijvoorbeeld niets hebben van onze worst en taart, dus die verkopen we daar niet meer. In Duitsland lagen de huren weer hoog en was de besteding van de consument laag. Maar Frankrijk ging meteen goed. HEMA is daar compact, wat donkerder qua sfeer en heeft een urban uitstraling. Omdat Frankrijk het land van de mode is, besloten we onze mode daar juist niet te verkopen. We hebben nu 23 winkels daar. Dat aantal hopen we komend jaar te verdubbelen. Het mooie is dat de formule die we in Frankrijk uitrollen, nu ook aanslaat in Duitsland. We rollen dus nog even verder en voegen komend jaar weer een nieuw land toe aan ons portfolio. HEMA en Redevco werken (nog) niet samen in Nederland. Dat komt omdat HEMA, met hun grote dichtheid aan grote, compacte (450m2) en kleinere vestigingen, in eigen land nauwelijks groeit. Redevco, dat zich in 1999 verzelfstandigde vanuit C&A, heeft zijn hoofdkantoor in Nederland, maar 90 procent van hun vastgoed ligt over de grens. Met de Europese expansie van HEMA is Redevco een logische vastgoedpartner. De van der Schueren: HEMA huurt al zo n tien panden van ons en ze zijn met onze Franse country-manager in gesprek over nog eens zeven à acht mogelijke nieuwe locaties. Soms hebben we die panden al in ons bezit, maar het kan ook dat we ze, in samenspraak met HEMA, aanschaffen. Ons vastgoed ligt in goede winkelgebieden, bij voorkeur in een wat grotere stad. Ook HEMA heeft interesse voor deze plekken. Ruempol: Het is fijn dat je letterlijk en figuurlijk elkaars taal spreekt. Omdat wij ieder nieuw land weer als pionier betreden, zoeken we al in de oriëntatiefase contact met vastgoedspelers als Redevco. We hebben niet altijd dezelfde belangen, maar kunnen wel veel van elkaar leren. De van der Schueren beaamt dit: We blijven graag in gesprek met retailers als HEMA, want zij geven ons zicht op de markt. We beleggen in vastgoed voor de lange termijn voor de generaties die komen. HEMA bestaat al heel lang en kijkt naar de toekomst. In de verovering van Europa kunnen we dus nog veel voor elkaar betekenen. CREATING BUSINESS ACTM is een adviesbureau gericht op de commerciële ontwikkeling en optimalisatie van high traffic locaties. Hieronder vallen winkelcentra, ziekenhuizen, stadions, trein- en busstations en vliegvelden. Voor retailers, overheden en projectontwikkelaars realiseren wij winkelgebieden met een optimaal commercieel aanbod van retail, horeca en services. Hiervoor geven wij advies, verzorgen trainingen en begeleiden ontwikkeltrajecten. Met diepgaande kennis en ervaring en klantbehoefte vooropgesteld. Dat maakt ons de specialist op gebied van high Traffic locaties. View our online brochure or visit Empowering your airport

19 36 37 De ambities van John van Haaren van Unibail-Rodamco Op de bres voor modernisering en aanpassing Met vijf winkelcentra die stuk voor stuk tot de grootste van Nederland behoren, richt Unibail-Rodamco zich volgens topman John van Haaren op een nichemarkt. De landendirecteur heeft de komende jaren vooral ingrijpende plannen met Stadshart Amstelveen en Leidsenhage in Leidschendam-Voorburg. tekst cees de geus beeld martin dijkstra

20 38 visie 39 H et hoofdkantoor van Unibail-Rodamco Nederland is gevestigd in WTC Schiphol, maar op verzoek vindt het gesprek met de Regional Managing Director Benelux plaats in het kantoor van waaruit Stadshart Amstelveen wordt beheerd. John van Haaren werkt sinds augustus 2011 voor het goed presterende vastgoedfonds. De bedrijfskundige en econoom was daarvoor CEO bij Corio Nederland. We hebben in Stadshart Amstelveen met opzet wat extra werkplekken gecreëerd, legt hij uit. Ik kom hier graag. Het is goed om regelmatig een dagje dicht bij het vuur te zitten, om tussen een paar afspraken door even een rondje door het winkelcentrum te lopen. Bovendien is het een winkelcentrum waaraan, het succes ten spijt, nogal wat moet gebeuren. Dat nogal wat zou je zelfs een understatement kunnen noemen. Stadshart Amstelveen trekt met een oppervlakte van ruim vierkante meter bijna tien miljoen bezoekers per jaar, en dat stijgt jaarlijks tegen de landelijke trend in. Het zal volgens de eigenaar zijn aantrekkingskracht op termijn verliezen als niet tijdig wordt geïnvesteerd. Dit geldt ook voor Leidsenhage in Leidschendam-Voorburg dat met ruim m2 aan winkels zelfs moet uitgroeien tot het grootste overdekte winkelcentrum van ons land. Integrale herontwikkeling Van Haaren licht de visie en strategie toe aan de hand van het Amstelveense paradepaardje. Het plan is zeer omvattend. Niet door er een nieuw, moderner deel aan vast te plakken, zoals in het verleden vaak gebeurde, maar door het hele winkelcentrum integraal te herontwikkelen, inclusief hogere winkels, grotere winkeloppervlakten en betere verblijfgebieden. Vanuit behoud huidige functie moet daarom de oppervlakte zo n 30% groter worden. Als je dat niet doet, loop je straks achter de feiten aan. Mede door de bekende wet van de remmende voorsprong, zijn veel winkelcentra in Nederland volgens de topman verouderd en weinig verrassend. In het verlengde daarvan, voorspelt hij, is de toekomst van de retail aan internet, winkelcentra voor de dagelijkse boodschappen (convenience) en binnensteden en grote winkelcentra waar je heen gaat om te funshoppen (shopping experience). Van Haaren: In die laatste categorie, waarbij winkelen deel uit maakt van een half of zelfs een heel dagje uit, zitten wij met onze vijf winkelcentra. Nog geen drie procent van de totale retailvoorraad in Nederland bestaat uit grote winkelcentra. We opereren dus in een relatief kleine nichemarkt, met toonaangevende winkelcentra die niet alleen het grootst maar ook het meest groots zijn. Unibail-Rodamco doet dat met een strategie die rust op drie pijlers: retenanting, redesigning en remarketing. Retenanting betekent dat we in ieder winkelcentrum jaarlijks 10 procent vernieuwing willen, in de vorm van nieuwe retailers of bestaande retailers met een nieuwe formule. Dat is hard werken, mede door de starre Nederlandse huurwetgeving met zijn oneindige huurcontracten, maar het lukt ons wel. Altijd strevend naar een goede mix tussen internationale, nationale en lokale retailers, is die vernieuwing voor ons een absolute voorwaarde om een winkelcentrum verrassend en aantrekkelijk te houden, benadrukt Van Haaren. Remarketing gaat veel verder dan de vier p s: prijs, product, promotie en plaats. Aspecten als personeel, proces en fysieke omgeving wegen ook zwaar mee. Van de binnenkomst in de parkeergarage tot het vertrek zijn er 571 contactmomenten tussen de consument en het winkelcentrum. De beveiliging, de schoonmakers, wifi, de achtergrondmuziek, enzovoort. Elk aspect als je het goed aanpakt biedt internet juist kansen om, als een soort verlengstuk van de winkel meer omzet te genereren moet niet alleen goed voor elkaar zijn maar ook bijdragen aan de huisstijl en het imago van het winkelcentrum. Daarom houden we ook alles in eigen hand. Iconic shopfronts De derde en misschien wel meest ingrijpende pijler van de Unibail-Rodamco-strategie is redesigning. Van Haaren: We investeren voortdurend in het exterieur en het interieur van het winkelcentrum enerzijds en de hoogte en het oppervlak van de winkels anderzijds. In Citymall Almere zijn de nieuwe vestigingen van merken als Hugo Boss, Aveda en Polare bijvoorbeeld voorzien van iconic shopfronts : hoge puien die merken in staat stellen om hun klanten de gewenste unieke shopping experience te bieden én om invulling te geven aan hun identiteit. Alleen op die manier kun je zorgen voor een goede wisselwerking met internet. Uitstraling, imago en merkbeleving, daar gaat het om. Als merk moet je in de hearts en minds van je klanten zien te komen. Uiteindelijk maakt het dan niet uit of ze in de winkel of later thuis, via internet bij je kopen. Als je het goed aanpakt biedt internet juist kansen om, als een soort verlengstuk van de winkel, meer omzet te genereren. Unibail-Rodamco is sinds 2005 eigenaar van Stadshart Amstelveen, dat in 1998 voor de laatste keer werd gemoderniseerd. Herontwikkeling en uitbreiding zijn volgens Van Haaren noodzakelijk. De verblijfsgebieden laten sterk te wensen over en de winkels zijn te laag en te klein. Net als bij winkelcentrum Leidsenhage is er sprake van disbalans: je kunt zien wat de oudere delen zijn en welk deel in 1998 als laatste is toegevoegd. Vooruitlopend op de even complexe als ingrijpende vernieuwing, die in Leidschendam-Voorburg gepaard gaat met de sloop van vierkante meter aan kantoorruimte, zit Unibail-Rodamco overigens niet stil in Amstelveen. Van Haaren: Met een interne verhuizingsoperatie waar veertien huurders bij zijn betrokken, creëren we ruimte voor een aantal iconic shopfronts. Nee, ik noem nog geen namen, maar je ziet dan meteen dat zeer succesvolle nationale en internationale retailers interesse hebben. De herontwikkeling van Stadshart Amstelveen moet ruimte creëren voor een aangenamer en spannender verblijfklimaat, inclusief een bioscoop en hoogwaardiger horeca. Internationaal georiënteerd als de onderneming is, wordt veel inspiratie opgedaan in het buitenland. Van Haaren: In Les Quatre Temps, een bijna vierkante meter groot winkelcentrum bij Parijs, hebben we in oktober de digital dream geïntroduceerd: 250 vierkante meter aan led-schermen die spectaculaire, oog- en oorstrelende presentaties mogelijk maken. Op die manier bied je merken een unieke extra mogelijkheid om bezoekers voor zich te winnen en aan zich te binden. Met de modernisering en uitbreiding van Stadshart Amstelveen en Leidsenhage is in totaal 400 miljoen euro gemoeid. Als lichtend voorbeeld noemt Van Haaren winkelcentrum So Ouest in het oosten van de Franse hoofdstad. Het was totaal verouderd en zag er tot voor kort niet uit. Sinds de modernisering en uitbreiding is het een plaatje, met winkels met een goede maatvoering en iconic shopfronts waarvoor toonaangevende retailers in de rij staan. In Amstelveen en Leidschendam zal dat straks niet anders zijn. Profiel Unibail-Rodamco is in Nederland eigenaar en beheerder van vijf winkelcentra: Stadshart Amstelveen, Citymall Almere, Stadshart Zoetermeer, Leidsenhage en Hoofddorp 4-meren. Met meer dan 80 winkelcentra in bijna twintig landen is de belegger/ontwikkelaar marktleider in Europa. Inclusief kantoren en congrescentra in de regio Parijs, wordt de totale waarde van het onroerend goed van Unibail-Rodamco geschat op 30,5 miljard euro. De pijplijn telt voor in totaal 6,9 miljard euro aan nieuwe projecten. Het Frans-Nederlandse bedrijf heeft in de eerste 9 maanden van 2013 een omzet behaald van 1,28 miljard euro, tegen 1,22 miljard euro in dezelfde periode vorig jaar. De bruto huuropbrengsten namen toe van 1,11 naar 1,15 miljard euro. De winkelcentra brachten 898 miljoen euro in het laatje, 7,5 procent meer dan vorig jaar. Dat was mede te danken aan de oplevering van een paar nieuwe winkelcentra en uitbreiding van een aantal bestaande. In grote winkelcentra, die meer dan 6 miljoen bezoekers per jaar trekken, lag de omzetgroei van huurders in de eerste negen maanden van 2013 met 1,2 procent een stuk hoger dan de behaalde omzetgroei van 0,2 procent in kleinere centra. ING voorspelt dat het vastgoedfonds zich in de vroege fase bevindt van een meerjarige periode met sterke groei en dat de impact op de cijfers van nieuwe openingen van winkelcentra sterk is. De verwachting is dat Unibail- Rodamco het beter doet dan zijn sectorgen Retail Visie Editie 6 december 2013