BOE! SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS

Transcriptie

1 beter BOE! SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS THEMA: BVD Welzijn en het menselijke aspect

2 Column: Jeroen Jacobi Jeroen Jacobi Field Technical Service Manager Even voorstellen Graag wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om mezelf voor te stellen. Ik ben Jeroen Jacobi, geboren midden in het groene hart, in het pittoreske plaatsje Bodegraven. Al vroeg in mijn jeugd kwam ik terecht bij een klein melkveebedrijf waar ik op 12 jarige leeftijd koeien molk met de ketel. De ketels kon ik wel onderhangen, het afhalen was echter te zwaar! De intentie veehouder te worden was er, maar toen de lokale dierenarts een bezoek bracht aan het bedrijf was ik om. Jeroen wilde dierenarts worden. In mijn studententijd heb ik meegelopen in verschillende praktijken in Nederland en een verscheidenheid aan koeien en mensen mogen ontmoeten. Na mijn studie, met als afstudeerrichting Landbouwhuisdieren, ben ik in de Krimpenerwaard gaan werken. Een waterrijk gebied in Zuid-Hollland, waar melkveehouders voornamelijk op gras boeren. Na een aantal jaren in de praktijk werkzaam te zijn geweest, versterk ik sinds 1 augustus 2017 het Animal Health team van Boehringer Ingelheim als Field Technical Service Manager. De tijd dat koeien gemolken worden met de ketel is voorbij. Als er nu veel koeien in de ketel worden gemolken is dat geen goed teken De ontwikkelingen in de (melk)veehouderij gaan hard, ook op het gebied van medicijnen en vaccins. In mijn functie bij Boehringer Ingelheim ga ik veehouders en dierenartsen ondersteunen op het gebied van diergezondheid en diergeneesmiddelen, om het maximale rendement uit hun onderneming te halen. Een vertaling van de wetenschap naar de praktijk, met de preventieve aanpak van diergezondheid als speerpunt. VERDER AANDACHT VOOR: 3 Welzijn bij landbouwhuisdieren en het menselijke aspect 4 Uit de praktijk van Roland van Riel: Aankoop BVD-drager heeft grote gevolgen 6 Behandelt u milde mastitis al met een eerste keus middel? 7 Column Erwin Hoogland, voorzitter GGL 4 Dit is een uitgave van Boehringer Ingelheim b.v. CONTACT: telefoon vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com REDACTIE: Pieter Wiedijk, Monique Driesse. COÖRDINATIE: Mylène Handgraaf. EINDREDACTIE EN PRODUCTIE: TextArt, Heerhugowaard. VORMGEVING: Studio Martin Rasch, Opmeer. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. September beterboe!

3 Welzijn bij landbouwhuisdieren en het menselijke aspect De komende 10 jaar moeten ontwikkelingen in wetenschap en techniek samen leiden tot een verdere verbetering van het welzijn van melkvee en andere productiedieren. Dit werd besproken tijdens het 10e Boehringer Ingelheim expert forum over welzijn bij landbouwhuisdieren. Dierenartsen, onderzoekers en vertegenwoordigers uit alle delen van de voedsel - keten, van veehouders tot detailhandelaren, waren aanwezig. Deze multidisciplinaire benadering biedt mogelijk - heden om dierenwelzijn op een nieuwe manier te analyseren en te begrijpen en het leven van productiedieren verder te verbeteren. Verschillende sprekers gaven hun visie, blikten terug op de afgelopen 10 jaar en keken vooruit naar het komende decennium. Jon Huxley, professor aan de universiteit van Nottingham (VK), was van mening dat de rundveehouderij zich wereldwijd in de goede richting ontwikkelt. Wij houden melkkoeien voor hun melk en daarom is het onze plicht te zorgen voor hun welzijn. Werk samen met de hele keten om verandering teweeg te brengen en het gebruik van pijnstilling (waar nodig) te be vorderen. Neem welzijn op in het opleidingsprogramma voor dierenartsen, adviseerde Huxley. Welzijn van de veehouder Millman van de Iowa State University (VS) riep op om ook vanuit het perspectief van het dier te kijken. Neem bij de beoordeling van pijn en welzijn, ook de kwaliteit van leven van dieren in beschouwing, zei zij. Katrine Lecornu, melkveehoudster in Frankrijk en verbonden aan de European Dairy Farmers (EDF), gaf haar visie op het onderwerp veehouders en welzijn. Zij gaf aan dat ook het welzijn van de veehouder belangrijk is. Het welzijn en welbevinden van de veehouder beïnvloedt zijn gedrag, hij moet geloven in wat hij doet en zich comfortabel voelen, dit beïnvloedt dierenwelzijn. Veehouders moeten open staan voor advies over dierenwelzijn van hun dierenarts, omdat die over de kennis en vaardigheden beschikt. Dierenartsen moeten op hun beurt de veehouder vragen wat zij willen en nodig hebben, aldus Lecornu. Mens maakt het verschil Ook David Fraser benadrukte het menselijke aspect van dierenwelzijn. Hij doelde op zaken als kennis en toewijding en een positieve houding ten aanzien van dieren. In de EU lag eind 20e eeuw de focus vooral op de omgeving van het dier. Wetgeving op het gebied van huisvesting van landbouwhuisdieren stelde bijvoorbeeld minimale eisen aan de oppervlakte per dier van slachtkuikens. Dit verbeterde de parameters als sterfte en kreupelheid echter niet. Er zijn grote verschillen per bedrijf, ook als de omstandigheden gelijk zijn. De mens maakt dus het verschil. Technologie en communicatie Met nieuwe technologie wordt het mogelijk dieren op afstand te controleren en informatie over het dierenwelzijn te verzamelen. Mike Siemens van Arrowsight Global Agribusiness besprak enkele voorbeelden, waaronder het gebruik van videocamera s in slachthuizen. Hij heeft zelf verbeteringen gezien na implementatie van video s in slachthuizen. Alison Bard van de universiteit van Bristol (VK) sloot het forum af met een workshop, waarin ze stelde dat goede communicatie welzijn kan verbeteren. Er is al veel kennis om het welzijn van productiedieren te verbeteren. Het is van belang dat deze informatie wordt doorgegeven aan dierenartsen, veehouders en stakeholders die in de landbouwhuisdierensector werkzaam zijn. Meer informatie op beterboe! 3

4 AANKOOP BVD-DRAGER HEEFT GROTE GEVOLGEN THEMA: BVD Dat de aankoop van een koe, die later een BVD-drager blijkt, grote gevolgen kan hebben, komt naar voren in het verhaal van dierenarts Roland van Riel. Het beschrijft de gebeurtenissen op een melkveebedrijf in zijn praktijk. Het begon met de aankoop van een bijna driejarige koe in augustus De koe (nr. 3667) komt terecht op een melkveebedrijf waar in totaal 320 runderen aanwezig zijn, waarvan 180 melkgevend. De koeien hebben een melkproductie van gemiddeld 25 liter per dag met een vet- en eiwitgehalte van respectievelijk 4,51 en 3,55%. Het bedrijf is niet officieel IBR of BVD vrij. Tot de aankoop van de koe is het bedrijf altijd gesloten geweest. Vanwege luchtwegproblemen is er in juli 2014 bij 5 dieren tussen de 8 en 12 maanden bloed onderzocht op BVD-afweerstoffen. Al deze monsters zijn negatief bevonden. De aangekochte koe is op 25 december 2012 op een leeftijd van ruim een maand onderzocht op BVD-virus. Hierbij is geen virus aangetoond, en het dier is geclassificeerd als niet BVD-drager. Gezondheidsproblemen Ongeveer een maand na de aankoop van koe 3667 belt de veehouder met de dierenarts. Volgens de boer is de weerstand van zijn veestapel ernstig verzwakt. Dit uit zich in meer mastitis (+30%), meer kreupelheden en een groot aantal witvuilers. Ook bij de kalveren zijn er problemen door diarree en een verminderde groei. In de maanden september en oktober 2015 loopt de kalversterfte op naar 50%. Na een bedrijfsbezoek besluit dierenarts Van Riel een BVD Quickscan uit te voeren. De scan toont BVD-virus én BVD-afweerstoffen in de tankmelk aan. Bloedonderzoek bij 5 kalveren geeft 2 positieve dieren en 3 negatieve uit - slagen op BVD-afweerstoffen. Op basis van deze uitslag en de klinische symptomen besluiten melkveehouder en dierenarts de koppel te vaccineren. Ze hopen daarmee de virusverspreiding en klinische symptomen te verminderen en het ontstaan van dragerkalveren te stoppen. Dierenarts Van Riel vaccineert alle dieren vanaf 6 maanden leeftijd met een levend BVD-vaccin. Met dit vaccin bereik je al na drie weken bescherming, aldus Van Riel. Enkele weken na de vaccinatie meldt de veehouder dat zijn dieren beter functioneren en dat de weerstand sterk verbetert. De melkproductie gaat in de volgende melkcontrole met ongeveer 0.9 liter per koe omhoog. Ook zijn er minder gevallen van mastitis. BVD-virus in tankmelk Een maand na de vaccinatie wordt een tankmelkonderzoek op BVD uitgevoerd. De uitslag van dit monster is op 13 november 2015 bekend: BVD-virus aangetoond. Dat is een tegenvaller. Op basis van deze uitslag besluiten dierenarts en melkveehouder bij alle dieren vanaf een maand leeftijd bloed te tappen en te onderzoeken op BVD-virus. Acht volwassen dieren blijven buiten het onderzoek, aangezien deze in het verleden al negatief zijn bevonden op BVD-virus. Het onderzoek toont geen BVD-virus aan bij de 304 onderzochte dieren. Om te controleren of de tankmelk nog steeds positief is op BVD-virus (PCR) volgt op 13 januari 2016 wederom een tankmelkonderzoek. Hierbij werd het virus weer aangetoond. Dit wekte nogal verbazing, omdat alle dieren op het bedrijf BVD-virus negatief waren bevonden bij het eerder uitgevoerde koppelonderzoek. 4 beterboe!

5 Daarom is besloten individuele melkmonsters te nemen tijdens het melken en deze samen te voegen tot een pool van 25 dieren. Bij het onderzoek van 8 pools werd 1 pool positief bevonden op BVD-virus. Vervolgens is van deze 25 dieren individueel bloed afgenomen en onderzocht op BVD-virus. Het is inmiddels begin april. Hierbij wordt alleen bij nr. 3667, de eerder aangekochte koe, virus aangetoond. Op 10 mei 2016 is bij deze koe weer BVDvirus aangetoond en daarmee is ze definitief geïdentificeerd als virusdrager. De melkveehouder voert de koe af op 12 mei. Tot op heden is het niet duidelijk hoe koe 3667 in het verleden BVD-virus negatief kan zijn bevonden terwijl zij achteraf een BVDdrager bleek te zijn schade De veehouder die het dier aankocht, raamt zijn schade op ongeveer Dit bedrag komt voort uit de productiedaling van het melkvee, de vele mastitisgevallen, witvuilers en de verminderde vruchtbaarheid. Bij de kalveren werd de schade veroorzaakt door de vaak voorkomende diarree en kalversterfte tijdens de uitbraak. Ook de extra onder - zoekskosten, zoals het bloedtappen van de gehele koppel, en de vervolgschade door de afvoer van de gevonden dragerkalveren zijn hierbij meegenomen. Deze casus laat zien dat de aanvoer van een BVD-drager op een bedrijf met een onbekende BVD-status verregaande gevolgen kan hebben. Dierenarts van Riel stelt vast dat de gevolgen nog veel groter hadden kunnen zijn als het BVD-probleem later was onderkend. We hebben snel en adequaat gehandeld. Als we niet direct in de richting van BVD waren gaan zoeken, zou de schade op financieel en dierwelzijnsgebied nog veel groter zijn geweest. DRAGERS SCHEIDEN VOORTDUREND VIRUS UIT BVD veroorzaakt bedrijfseconomische schade door weerstands - vermindering wat leidt tot een verminderde melkproductie, slechte vruchtbaarheid en een verhoging van dierziekten, zoals mastitis. Het BVD-virus kan runderen van alle leeftijden besmetten. Wanneer een koe drachtig is tijdens de besmetting kan dit ernstige gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid zoals ver werpen, misvormde kalveren en zwak geboren kalveren. Vruchten die in de eerste 4 maanden van de dracht besmet raken, blijven chronisch besmet. Veelal worden deze vruchten niet verworpen en als normaal kalf geboren, nog steeds vol met BVD-virus: de zogenaamde dragerkalveren. Een drager beschouwt het virus als lichaamseigen en het virus wordt niet uitgeschakeld door het afweersysteem. Het kalf is levenslang besmet en scheidt grote hoeveelheden virus uit. Hierdoor besmetten ze voortdurend nieuwe dieren. Dragers zien er vaak gezond uit, totdat ze zelf plotseling ziek worden en/of sterven. De belangrijkste verspreiders van het BVD-virus zijn de dragers. Dragers scheiden voortdurend virus uit. Alle dieren die contact hebben met een drager maken een BVD-infectie door. Het BVD-virus kan op een boerderij terechtkomen door: n aankoop of contact met virusdragers; n contact met acuut geïnfecteerde dieren; n vee in aangrenzende weilanden, gemeenschappelijke weidegronden; n tentoonstellingen, markten en veilingen; n overbrenging door herkauwers anders dan runderen; n een geïnfecteerde stier; n materialen en werktuigen n bezoekers (dierenarts, inseminator, veehandelaar) met smetstof op kleding of mestdeeltjes aan de schoenen. Na kosten-, baten- en risicoanalyse hebben deze veehouder en zijn dierenarts besloten te vaccineren tegen BVD. Overleg samen met uw dierenarts of BVD-vaccinatie onderdeel kan zijn van de aanpak van BVD op uw bedrijf, naast het opsporen van dragers en andere maatregelen om BVD buiten de deur te houden. beterboe! 5

6 Behandelt u milde mastitis al met een eerste keus middel? Alle melkveehouders hebben een bedrijfsbehandelplan (BBP). In principe mogen er alleen eerste keus antibiotica op het BBP staan. Voor mastitis mogen er nog steeds tweede keus injectoren op staan. Veehouders mogen voor 15% van de voor mastitis vatbare dieren tweede keus injectoren op voorraad hebben. Dit geldt ook voor de eerste keus middelen. Op het bedrijfsbehandelplan staan over het algemeen drie gradaties van mastitis, van mild tot ernstig. Steeds vaker zullen bij de mildere vormen van mastitis eerste keus middelen voor in de uier en/of in de nek op het bedrijfsbehandelplan staan. Er zijn nu namelijk ook eerste keus mastitis injectoren op de Nederlandse markt en er komt in september nog een nieuwe bij. Melkmonsters onderzoeken Mastitis wordt in 50 tot 80% van de gevallen veroorzaakt door een gram positieve kiem, zoals streptococcen en stafylo kokken, waartegen eerste keus middelen werkzaam zijn. Bij ernstige mastitis wordt vooralsnog aangeraden breedspectrum tweede keus middelen te gebruiken, als de verwekker niet bekend is. Regelmatig melkmonsters laten onderzoeken is het advies; weten welke kiem de veroorzaker is en voor welke antibiotica de kiem gevoelig is. Met de uitkomsten van melk - monsteronderzoek, kan gericht behandeld worden en kunnen managementaanpassingen gemaakt worden. Behandel volgens het bedrijfsbehandelplan, of vraag uw dierenarts. Voor meer informatie zie: MASTITIS SYMPTOMEN, GRAAD MOGELIJKE KIEM MIDDEL VOOR IN UIER EN/OF NEK? 1) Vlokken in de melk Gram positieve kiemen: streptococcen en stafylokokken Eerste keus uier en/of nek 2) Vlokken en zwelling van de uier 3) Vlokken, zwelling van de uier en koorts/zieke koe Gram positieve kiemen: streptococcen en stafylokokken Gram positieve kiemen: streptococcen en stafylokokken Gram negatieve kiemen zoals: E. coli en Klebsiella Eerste keus uier en/of nek Eerste keus uier en nek Tweede keus uier en TMPS nek (als kiem onbekend) 6 beterboe!

7 Column: Erwin Hoogland Erwin Hoogland Dierenarts en voorzitter Groep Geneeskunde Landbouwhuisdieren Koninklijke Maatschappij voor Diergeneeskunde Gazodoor! Gezonde producten uit gezonde dieren vanuit een gezond productieproces. Dat is en blijft het speerpunt voor de komende jaren voor de melkveehouderij (en overigens alle andere sectoren waar voedsel van dierlijke oorsprong geproduceerd wordt). Gezonde producten en gezonde dieren waren we al wel gewend, maar ook dat gezonde productieproces wordt steeds belangrijker. Uiteraard voor onze export, maar zeker en misschien nog wel meer om onze positie in de maatschappij te blijven rechtvaardigen en om midden in die maatschappij te kunnen blijven staan. Je ziet ook dat die maatschappij, de burger, de consument, steeds vaker en nadrukkelijker vraagt hoe wij dit productieproces invullen en ik vind het eerlijk om te stellen dat dit productieproces onderdeel is van een groter geheel, namelijk duurzaamheid. En als je dan ziet wat we samen op het gebied van duurzaamheid al hebben verbeterd en vernieuwd, dan hebben we denk ik een goed verhaal en mogen we trots zijn op wat we de laatste pakweg 10 jaar met elkaar hebben bereikt. Dan bedoel ik natuurlijk allereerst grofweg de halvering van het antibioticagebruik. Bereikt door met elkaar deze middelen wat slimmer en vooral meer gericht en doelmatig in te zetten én natuurlijk meer preventief te gaan werken. Ik bedoel ook de investeringen die de laatste jaren gedaan zijn om aantoonbaar koe-comfort te verbeteren, waar we met elkaar elke dag weer een hoop plezier van hebben. En ik bedoel ook het nu vrij algemeen gebruik van langdurige pijnstilling bij kalveren na het onthoornen. Een klein dingetje zoals het lijkt, maar een gigantische verbetering van het individuele dierwelzijn als onderdeel van duurzaamheid. Deze ontwikkeling naar meer duurzaamheid gaat natuurlijk gewoon door en wat we vandaag als normaal beschouwen is morgen achterhaald. We moeten blijven tonen wat we doen en gedaan hebben en je kunt altijd worden aangesproken op je verantwoordelijkheid. Ga zo door dus, melkveehouderij van Nederland! Blijf doen wat we de laatste jaren met elkaar hebben gedaan. Blijf nadenken over en blijf zoeken naar verbetering en vernieuwing. Zo maken we met elkaar stap voor stap de sector niet alleen meer duurzaam, maar houden we ons vak ook nog eens extra interessant. Moet je dan eens kijken waar we in 2027 staan! GEFELICITEERD Boehringer Ingelheim feliciteert Nico Bons met zijn 3 titels en het algemeen kampioenschap tijdens de NRM 2017.