Inhoud. 2 Vormen van agressie en geweld Agressie door beperkingen Territorium Beroepshouding... 32

Transcriptie

1 V 1 Verpleegkundig handelen bij agressie Veiligheidsgevoel Beroepshouding Aantasting Competentie, grondhouding, verantwoordelijkheid Beroepshouding Een kwestie van houding Geweldloosheid als beroepshouding? Vechten Vluchten Geweldloosheid Wees niet uit op winnen, maar op goed spel Het gaat om behandelvisie en niet om behandeltechniek Beroepshouding Weerloos of (geweldloos) weerbaar zijn? Geweldloze weerbaarheid als moreel judo Beroepshouding Situatieschetsen Beroepshouding Verpleegkundige normen Juridische aspecten rond verplichte opname Opname onder dwang in Nederland Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst Opname onder dwang in België Wet op de bescherming van de persoon van de geesteszieke Winnen-winnen als grondhouding Beroepshouding Contact verpleegkundige-cliënt Beroepshouding Verwerkingsprocessen en agressie Beroepshouding Protocollen en veiligheidsbeleid Het waarom van protocollen Veiligheidsbeleid Protocollen en agressie Vormen van agressie en geweld Agressie door beperkingen Territorium Beroepshouding

2 VI 2.3 Agressie: positief of negatief? Agressie is levensenergie Wat aan agressie voorafgaat Beroepshouding Geweld Geweld is negatieve agressie Situatieschetsen Direct of persoonlijk geweld Indirect of structureel geweld Beroepshouding Specifieke vormen van geweld Mobbing en discriminatie Beroepshouding Seksuele intimidatie Waar ligt de grens? De omschrijving Man- en vrouwbeelden Intimidatie door een collega Indirecte intimidatie Beroepshouding Belaging (stalking) Beroepshouding Manipuleren, provoceren en bedreigen Mishandeling Beroepshouding Begripsbepaling: agressie, geweld en agressief-gewelddadige uitingen Beroepshouding Provocaties, manipulaties en bedreigingen als levensstijl Manipuleren, provoceren en bedreigen Provocaties en structuur: een bron van spanning Provocerende levensstijl als overlevingsstrategie Levensgeschiedenis en de ontwikkeling van empathisch vermogen Bedreigingen en burn-out Beroepshouding Dreigen met automutilatie Claimend gedrag Essentieel in de gespreksvoering Beroepshouding Persoonlijkheidsstoornissen Borderlinepersoonlijkheidsstoornis ofwel emotieregulatiestoornis Beroepshouding Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APS) en psychopathisch gedrag Oorzaak psychopathisch gedrag

3 VII Beroepshouding Wat te doen met opdringerige (ex-)cliënten? Innerlijke processen: het eigen structurerend systeem als zekerheid Het eigen structurerend systeem Waarneming, fysiologische processen en indrukvorming Beroepshouding Herinneringen en opgedane ervaringen Soorten geheugen Cognitieve (her)programmering van het structurerend systeem Beroepshouding Het corrigerend systeem Beroepshouding Gedrag en handelen Beroepshouding (Nieuwe) leerervaringen in de interactie Beroepshouding De agressief-gewelddadige interactie en de beroepshouding daarin Beroepshouding Falend corrigerend systeem Beroepshouding Agressie en de stoffen in het lichaam Als een meningsverschil escaleert Agressie en communicatie Communicatie als wezenskenmerk van geweldloos verweer Metacommunicatie Onenigheid Wie heeft er gelijk? (verliesaspect) Ik heb er recht op! (ontberingsaspect) Daar heb je niets mee te maken! (aantastingsaspect) Ik weet je te vinden! (bedreigingsaspect) Machtsstrijd Escalatie Beroepshouding Volgen en leiden Omgaan met cultuurverschillen Communicatie en cultuurverschillen Beroepshouding Aandachtspunten in gespreksvoering bij dreigende conflicten en klachten Situatieschetsen Beroepshouding Worstelen met wraakgevoelens Reageren op belediging, krenking en dergelijke uitingen

4 VIII Zwijgend aankijken en dan weggaan of overgaan op een ander onderwerp Compliment geven voor arrogant gedrag Beroepshouding Zelfcontrole: hanteren van agressie in de interactie Zelfcontrole De slachtofferpositie en de slachtofferrollen Beroepshouding Oplossingen van de tweede orde Eersteordeoplossingen Tweedeordeoplossingen Verbale en non-verbale verweervormen Herinterpretatie Verbijstering Praten, praten en nog eens praten Schreeuwen, gillen, roepen, hard zingen als verweer, niet uit onmacht Vermijding van persoonlijke inzet Voorschrijven van gedrag Vertrouwen Symbolische uitingen en verbijstering Aanpassen, doen-alsof-techniek Bereidheid tot lijden of je volgend opstellen Naam noemen en zelfpresentatie Vragen stellen Herkaderen Humor en lachen Aandacht richten Wedstrijdelement als katalysator Afwikkeling na het incident Aanvullende handelingsalternatieven en houdingsaspecten (1) Zelfbescherming: fysieke verweervormen in de communicatie Zelfbescherming Psychische kracht of fysieke kracht Beschikbare mogelijkheden voor jezelf Verzet met eigen lichaam Omarmen Sollen Ruzie tussen cliënten met fysiek geweld Separeer gevormd door vrouwen Pacing (Engels: op en neer stappen) Enkele handelingen om los te komen Aanvullende handelingsalternatieven en houdingsaspecten (2) Leiden - volgen

5 IX Buikademhaling Lichaamshouding Geaard staan (psychische kracht) Gedachten sturen Stoom afblazen Levensbedreigende agressiebeteugeling Uitdaging en motivatie De uitdaging Uitdaging en vermijdingsgedrag Verpleegkundigen en vernedering De emotie: angst Kierkegaard Angst en macht Pathologische angst en reële bestaansangst Angst in een interactie Angst onder controle houden Beroepshouding Spanningen Beroepshouding Extreme spanning bij de cliënt thuis Spanningsbehoeftepatroon Stresspreventiebeleid Negatieve stress Positieve stress (Naasten)liefde en satyagraha als motiverende kracht Sociale steun, collegialiteit en veiligheidsgevoel Sociale steun Burn-out Vermedicalisering Macroniveau Mesoniveau Microniveau Futurologische probleemoplossing als hulpmiddel Positieve reacties Coaching E ffecten van geweld Getraumatiseerde teams en collegialiteit Wat kan de verwerking bevorderen? Beroepshouding Herstel van het contact met de cliënt Cliënten met HBV- of hiv-besmetting of aids Veiligheidsgevoel en veiligheidsbeleid

6 X Veiligheidsgevoel Veiligheidsbeleid Leren hanteren van agressie Handleiding bij het analyseren van casuïstiek Agressie Programma Aspecten Methode Agressie Programma Aspecten Methode De zes gebieden Gebied 1: uitleven, afreageren, stoom afblazen Gebied 2: aanleidingen en oorzaken verminderen Gebied 3: agressieve uitingen herwaarderen Gebied 4: wegnemen van blokkades om agressie (emoties) te uiten Gebied 5: andere omgangsvormen leren Sociaal-communicatief netwerk (SCN) Voorbeelden Agressie en werkplek Inleiding Agressie en psychogeriatrie Agressie bij cliënten met de ziekte van Alzheimer Beroepshouding Samengevat Agressie in het algemeen ziekenhuis Beroepshouding Bij een agressieve cliënt thuis Beroepshouding Agressie bij schizofrenie en psychotische toestand Beroepshouding Agressie en drugsverslaving Beroepshouding Agressie en verstandelijke beperking Agressie van een cliënt met autistisch gedrag en een verstandelijke beperking Beroepshouding Bijten Beroepshouding Automutilatie (ook: zelfdestructie, zelfverwonding, zelfbeschadigend gedrag of zelfverminking) Wat is waar en wat is juist? Beroepshouding Welbevinden en effectief functioneren op de werkplek

7 XI Stoom afblazen, afreageren en uitleven Frustraties verminderen Flexibel zijn in het formele en informele samenwerken (relativeren en herwaarderen) Psychische ontlading en spanningsbehoefte Sociaal verkeer Sociaal-communicatief netwerk Over de auteur Literatuur Register