Annex II van de Europese Richtlijn Storten

Transcriptie

1 Informatieblad Annex II van de Europese Richtlijn Storten nummer 5 Dit is een digitaal informatieblad met daarin de stand van zaken van de implementatie van de Annex II (Beschikking 2003/33/EG) van de Europese Richtlijn Storten (1999/31/EG). Het is bedoeld om u op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen rond de implementatie van deze Annex II. Dit informatieblad zal niet op een vast tijdstip verschijnen, maar op momenten dat het zinvol lijkt meer informatie te verstrekken. Mocht u dit informatieblad ook voor andere personen of instanties van belang achten, stuur hem dan vooral door! Wilt u zich laten toevoegen aan of verwijderen van de mailinglist, heeft u suggesties, opmerkingen of wilt u een bijdrage leveren aan een volgend informatieblad, dan kunt u een sturen naar: Jeanine.dHooghe@minvrom.nl. In dit zesde digitale informatieblad: Implementatie van de Annex II; gevolgen voor de stortplaatsbeheerder 1. Inleiding 2. Welke regelgeving verandert er? 3. Wanneer moet een afvalstof worden getest op uitloging? 4. Wat mag waar worden gestort? 5. Regelmatige en niet-regelmatige afvalstoffen? 6. Verschillende fasen van het acceptatieproces 6.1. Fase 1: Gegevens verzamelen over de afvalstof 6.2. Fase 2: Controle van de afvalstof 7. Bemonsteren en analyseren van de afvalstof 8. Planning

2 Pagina 2 van 7 1. Inleiding In dit informatieblad wordt uitleg gegeven over de komende veranderingen in de acceptatie van afvalstoffen op stortplaatsen. Vanaf 16 juli 2009 treden nieuwe regels in werking waarmee de Beschikking 2003/33/EG (hierna: Annex II,of de Beschikking) in Nederlandse regelgeving is omgezet. Grootste verandering is dat van bepaalde afvalstoffen gegevens over uitloging bekend moeten zijn. Dit betekent zowel voor de ontdoener als voor de stortplaatsbeheerder dat de afvalstof bemonsterd en geanalyseerd moet worden. In dit informatieblad wordt aangegeven welke acties van u, anders dan u gewend bent, worden verwacht. 2. Welke regelgeving verandert er? Met de omzetting van de Annex II worden wijzigingen in de Nederlandse regelgeving doorgevoerd. Dit gebeurt door middel van een wijzigingsbesluit en een wijzigingsregeling. Het wijzigingsbesluit regelt wijzigingen in 4 AMvB s, te weten het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen (hierna: Bssa), het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen (hierna Besluit melden), het Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer en het Stortbesluit bodembescherming. Naast het wijzigingsbesluit worden in de wijzigingsregeling twee ministeriële regelingen gewijzigd: de Regel acceptatie geconditioneerde gevaarlijke afvalstoffen op stortplaatsen en de Regeling melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen (hierna: Regeling melden). De regeling acceptatie geconditioneerde gevaarlijke afvalstoffen krijgt hierdoor zelfs een andere naam en zal Regeling acceptatie afvalstoffen op stortplaatsen (hierna Regeling acceptatie) gaan heten. De belangrijkste wijzigingen voor stortplaatsbeheerders zijn opgenomen in het Bssa en de Regeling acceptatie. Grootste verandering is dat in bepaalde gevallen (in dit informatieblad is beschreven welke gevallen dit zijn) van de afvalstof aanvullende gegevens moeten worden bijgevoegd. Het gaat dan met name over analyseresultaten van uitloging. Voor het verkrijgen van deze gegevens is in eerste instantie de ontdoener verantwoordelijk. Deze moet (minstens) vijf keer analyseresultaten overleggen. Pas in een later stadium is de stortplaatsbeheerder verantwoordelijk voor het verkrijgen van deze gegevens. Wanneer dit het geval is en hoe dit moet worden ingevuld, zal in dit informatieblad worden beschreven. 3. Wanneer moet een afvalstof worden getest op uitloging? Na inwerkingtreding van de Europese Richtlijn storten zijn de stortplaatsen in Nederland te onderscheiden in stortplaatsen voor niet-gevaarlijk afval en stortplaatsen voor gevaarlijk afval. De hoofdregel is dat alleen korrelvormige afvalstoffen getest moeten worden. Monolithische afvalstoffen vallen buiten de reikwijdte van de implementatie van de Beschikking. Niet alle korrelvormige afvalstoffen hoeven getest te worden. In onderstaand schema is weergegeven wanneer wel en niet moet worden getest en welke bijlage van het Bssa geldt.

3 Pagina 3 van 7 Niet-gevaarlijke afvalstoffen Gevaarlijke afvalstoffen Stortplaats voor niet-gevaarlijk afval Stortplaats voor gevaarlijk afval Cel voor gipsafval Cel voor asbesthouden d afval Cel voor stabiel, nietreactief GA 1. Wel testen voor DOC en TOC; 2. Niet testen; 3. Niet testen; 4. Wel testen; 5. Wel testen voor DOC; 6. Wel testen; 7. Wel testen; 8. Wel testen. Welke parameters getest moeten worden en wat de grenswaarden zijn, is opgenomen in de bijlagen van het Bssa. Een andere uitzondering op het testen van de afvalstoffen is wanneer de afvalstoffen voorkomen op de lijst van afvalstoffen die niet getest hoeven te worden (gepubliceerd in de bijlage bij de regeling melden). Op deze lijst is aangegeven welke afvalstoffen zijn vrijgesteld van het testen. De vrijstelling kan verschillende oorzaken hebben, namelijk dat de afvalstof al voldoende gegevens bekend zijn, testen van de afvalstof technisch niet mogelijk is of de afvalstof een korrelgrootte heeft waarvan meer dan 80 procent groter is dan 40 mm. Of een afvalstof gevaarlijk is of niet, wordt bepaald door de Eural (Europese afvalstoffenlijst). 4. Wat mag waar worden gestort? Het spreekt voor zich dan op een stortplaats geen andere afvalstoffen gestort mogen worden dan de afvalstoffen die zijn vergund. Volgens het Bssa mogen op een stortplaats voor niet-gevaarlijk afval afvalstoffen worden gestort die een Euralcode voor niet-gevaarlijk afval hebben. Ook afvalstoffen met een Euralcode voor gevaarlijk afval mogen op een stortplaats voor niet-gevaarlijk afval worden gestort, mits deze stabiel, niet-reactief zijn. Deze afvalstoffen moeten in een aparte cel worden gestort. Zie ook bovenstaand schema. In de Nota van Toelichting bij het wijzigingsbesluit staat beschreven wat precies onder een cel wordt verstaan en wat de randvoorwaarden zijn.

4 Pagina 4 van 7 5. Regelmatige en niet-regelmatige afvalstoffen? Wanneer uit het bovenstaande blijkt dat een afvalstof moet worden getest, is het belangrijk om te weten of de afvalstof een eenmalige partij is of een partij die vrijkomt bij een continu proces en met een zekere regelmaat wordt aangeboden. Als het laatste van toepassing is, is nodig om iets te kunnen zeggen over de variabiliteit van de samenstelling en het uitlooggedrag van deze afvalstroom. Wanneer een ontdoener een regelmatige afvalstof heeft en volgens het besluit extra gegevens moet overleggen, hoeft na verloop van tijd de afvalstof niet elke keer vergezeld te gaan met analyseresultaten. Dit is het geval als de stortplaatsbeheerder voldoende gegevens heeft van de afvalstof, bijvoorbeeld wanneer een ontdoener al vijf keer analyseresultaten heeft overlegd aan de stortplaatsbeheerder. De afvalstof valt dan onder het zogenaamd controleregime. In het controleregime hoeft niet bij elke partij analyseresultaten te worden overlegd. Het controleregime valt onder de verantwoordelijkheid van de stortplaatsbeheerder (maar de ontdoener blijft uiteraard verantwoordelijk voor het aanleveren van de juiste afvalstof. De afvalstof moet overeenkomen met de afvalstof zoals deze in een eerder stadium is aangeleverd!) Oftewel: De ontdoener hoeft dus alleen in eerste instantie (minimum is de eerste vijf keer) te zorgen voor de analyseresultaten. Bij deze eerste vijf keer dat de afvalstof wordt aangeleverd, is de ontdoener verantwoordelijk voor het leveren van de gegevens met een maximale partijgrootte van 4000 ton. De ontdoener mag zelf de partijgrootte kiezen Voor niet-regelmatige afvalstoffen geldt niet dat de stortplaatsbeheerder na 5 partijen de afvalstof gaat bemonsteren en laat analyseren. Hier is de samenstelling en/of het uitlooggedrag te variabel, waardoor van iedere partij gegevens moeten worden meegeleverd. Een partij heeft ook hier een maximum grootte van 4000 ton. 6. Verschillende fasen van het acceptatieproces bij regelmatige afvalstoffen De acceptatie van regelmatige afvalstoffen kan grofweg worden verdeeld in twee fasen. De eerste fase is de fase waarin analysegegevens moeten worden verzameld om meer te weten te komen over de afvalstof. In de tweede fase is bekend wat de eigenschappen van de afvalstof zijn en kan worden volstaan met een beperktere controle van de afvalstof waarbij alleen de zogenaamde kritische parameters worden onderzocht. Deze fase is dus alleen van toepassing als de afvalstoffen regelmatig zijn. Het geldt dus niet voor afvalstoffen die eenmalig worden aangeboden of afvalstoffen die wel regelmatig worden aangeboden, maar erg wisselend in samenstelling zijn. Tijdens de eerste fase draagt de aanbieder van de afvalstof de verantwoordelijkheid van het verzamelen van de gegevens, in de tweede fase is dit de stortplaatsbeheerder Fase 1: Gegevens verzamelen over de afvalstof Wanneer een ontdoener een afvalstof wil storten, moet hij een omschrijving aanleveren. Dat is nu ook al zo. Deze verplichtingen zijn vastgelegd in het Besluit melden van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen en de Regeling melden van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen. Dit is, voor sommige korrelvormige afvalstoffen, dus uitgebreid met het leveren van gegevens over uitloging en samenstelling. Of analyseresultaten over de samenstelling en het uitlooggedrag van afvalstoffen onderdeel uit moeten maken van de aan te leveren gegevens, is opgenomen in het Besluit melden van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen in artikel 10a tweede lid. Daar staat dat deze verplichting niet geldt voor:

5 Pagina 5 van 7 a. afvalstoffen die voldoen aan de beschrijving die is opgenomen in tabel 1.1 van het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen; b. gevaarlijke afvalstoffen die hechtgebonden asbest of door een bindmiddel gebonden asbest of in kunststof verpakte asbestvezels bevatten, en die geen andere gevaarlijke stoffen dan asbest bevatten; c. niet-gevaarlijke afvalstoffen die worden aangeboden op een stortplaats voor nietgevaarlijke afvalstoffen en niet in eenzelfde cel worden gestort als stabiele, niet-reactieve gevaarlijke afvalstoffen of gipsafval; d. afvalstoffen die uitsluitend bestaan uit deeltjes met een korrelgrootte van meer dan 40 millimeter; e. afvalstoffen waarvan de uitloogbaarheid en samenstelling bekend zijn; f. afvalstoffen ten aanzien waarvan het technisch niet mogelijk deze te testen of te onderwerpen aan passende testmethoden; g. afvalstoffen, behorende tot een categorie die krachtens het vijfde lid, onder b, is aangewezen. Als blijkt dat voor de te storten afvalstof deze extra gegevens moeten worden aangeleverd, moet de door de ontdoener aangewezen partij worden bemonsterd. Voor het bemonsteren moet een onafhankelijke en gekwalificeerde monsternemer worden ingeschakeld. Deze bemonstert de afvalstof volgens het VKB-protocol 1004 behorend bij BRL 1000 waarna het monster wordt overgedragen aan een AP04-geaccrediteerde laboratorium die het vervolgens gaat behandelen en analyseren. Wanneer de analyseresultaten bekend zijn, draagt de ontdoener deze met de overige benodigde gegevens over aan de stortplaats. Deze controleert de gegevens op volledigheid en stelt vast of de afvalstof voldoet aan de acceptatiecriteria. Onderdeel van deze acceptatiecriteria is een tabel met grenswaarden van de verschillende parameters. Overschrijding van de grenswaarden betekent dat de afvalstof niet geaccepteerd mag worden op de stort. Van een afvalstof die regelmatig wordt aangeboden, hoeft na verloop van tijd niet meer te worden bemonsterd en geanalyseerd zoals hierboven beschreven. Er wordt na (minstens) vijf keer verondersteld dat van de afvalstof de uitloogbaarheid en samenstelling bekend zijn (zie voorwaarde e van uitzonderingen op de verplichting). De stortplaatsbeheerder gaat met de vergaarde gegevens aan de slag en berekent de frequentie waarmee hij in de volgende fase, de controlefase, de afvalstof moet bemonsteren en, wanneer het monster geanalyseerd moet worden, welke parameters moeten worden geanalyseerd Fase 2: Controle 1 van de afvalstof Een afvalstof waarvan voldoende gegevens bekend zijn, komt in het controleregime terecht. Dit betekent dat de taak van de ontdoener voor het aanleveren van de analyseresultaten er op zit. De stortplaatsbeheerder berekent met de vijf laatste resultaten het gemiddelde per geanalyseerde parameter. Het gemiddelde wordt vergeleken met de grenswaarden zoals die zijn opgenomen in de bijlage van het Bssa. Welk onderdeel van de bijlage moet worden geraadpleegd, is afhankelijk van het type stortplaats. Als geen van de geanalyseerde parameters de grenswaarde overschrijdt, mag de afvalstof geaccepteerd blijven worden. De afvalstof wordt als bekend beschouwd. De stortplaatsbeheerder moet vervolgens bepalen welke parameters kritisch zijn. Kritisch wil zeggen, dat parameters een grotere kans hebben om de grenswaarde te overschrijden. Deze kans wordt enerzijds bepaald door de ligging van de gemiddelde waarde ten opzichte van de grenswaarde en anderzijds door de variabiliteit van de parameter in de afvalstof. Dit wordt ge- 1 Bij controle wordt hier gedoeld op het controleregime voor het testen, dus voor de uitloging en samenstelling. Het gaat hier dus niet om de controle zoals deze bij elke vracht die wordt aangeboden moet plaatsvinden, bestaande uit controle van de vereiste documenten en de visuele controle.

6 Pagina 6 van 7 talsmatig uitgedrukt in de k-waarde. Hoe groter de k-waarde, des te kleiner de kans op overschrijding van de grenswaarde. Van de kritische parameters wordt vervolgens bepaald met welke frequentie de afvalstof bemonsterd moet worden. Wanneer meerdere parameters kritisch zijn, wordt van elke parameter afzonderlijk met behulp van de vastgestelde k-waarde de monsternemingsfrequentie bepaald. Een tabel de hoogte correspondeert met de k-waarde de monsternemingsfrequentie is opgenomen in de Regeling acceptatie. De hoogste frequentie is bepalend. Wordt bijvoorbeeld voor een parameter een monsternemingsfrequentie van 1 op de 6 vrachten berekend en voor een andere parameter een frequentie van 1 op de 2 vrachten, dan wordt de afvalstof bemonsterd met een gemiddelde frequentie van 1 op de 2 vrachten. Wanneer de kritische parameters en de monsternemingsfrequentie bekend zijn, mag de stortplaatsbeheerder de afvalstof accepteren (tenzij de andere controles, bijvoorbeeld de visuele, uitwijzen dat er iets niet in orde is). De stortplaatsbeheerder bemonstert de afvalstof door vijf grepen te nemen volgens VKB-protocol en bewaart de monsters totdat het verzamelmonster wordt aangeboden aan het laboratorium. Een verzamelmonster bestaat uit vijftig grepen, die afkomstig zijn van tien vrachten. Per afvalstof moet ten minste één keer per jaar een analyse worden uitgevoerd. Het kan dus zijn dat een verzamelmonster uit minder dan tien bemonsterde vrachten bestaat wanneer een jaar verstreken is. Ook kan een verzamelmonster eerder worden aangeboden aan het laboratorium wanneer het maximum van 4000 ton is overschreden. Hiermee wordt bedoeld dat de totale massa van deze afvalstof waarvoor het verzamelmonster representatief is, de 4000 ton niet mag overschrijden. Wanneer dit wel het geval is, moet het verzamelmonster ook eerder naar het laboratorium. Zodra de nieuwe analyseresultaten van het laatste verzamelmonster binnen zijn, wordt opnieuw over de laatste vijf resultaten het gemiddelde berekend. Het oudste resultaat wordt uitgesloten en het nieuwste toegevoegd. Verschil met de eerste keer dat het gemiddelde is berekend, is dat nu slechts het gemiddelde wordt bepaald van de parameters die geanalyseerd zijn, de kritische parameters. Als alle kritische parameters onder de grenswaarden zijn gebleven, mag de afvalstof nog steeds worden geaccepteerd en wordt vervolgens weer de kritische parameter en de monsternemingsfrequentie berekend. Een parameter hoeft niet meer getest te worden als deze na vijf keer testen niet meer kritisch blijkt te zijn. Om ervoor te zorgen dat geen of te weinig zicht is op eventuele veranderingen van de afvalstof, wordt het tiende verzamelmonster weer volledig geanalyseerd op alle parameters. Zo kan het zijn dat er bij de elfde keer laten analyseren van het verzamelmonster meer parameters moeten worden geanalyseerd dan bij bijvoorbeeld de negende. Naast deze methodiek is er in de ministeriële regeling ook een mogelijkheid opgenomen om vergelijkbare afvalstoffen gezamenlijk te testen. Hiervoor moet van elke afvalstof afzonderlijk eerst de kritische parameters en de monsternemingsfrequentie 3 worden bepaald. Als deze voor de verschillende afvalstoffen overeen komen, dan mogen ze gezamenlijk worden beoordeeld. Dit betekent voor de eerste beoordeling dat de k-waarde wordt berekend, uitgaande van meer dan vijf analyseresultaten (bijvoorbeeld 10 bij 2 afvalstoffen, 15 bij 3 afvalstoffen, etc.). Ook hiervoor is een tabel opgenomen in de Regeling acceptatie. 2 3 Wanneer een te bemonsteren vracht te grofkorrelig is (meer dan tachtig procent (m/m) van de deeltjes is groter dan 40 mm), wordt deze vracht niet bemonsterd en wordt de eerstvolgende vracht bemonsterd. of met één categorie hogere of lagere frequentie.

7 Pagina 7 van 7 7. Bemonsteren en analyseren van de afvalstof Het monster dat aan het laboratorium wordt overgedragen, moet zijn samengesteld door een monsternemer volgens VBK-protocol De monsters van de ontdoener moeten door een erkende, onafhankelijke monsternemer zijn uitgevoerd en mag dus niet door de ontdoener zelf worden uitgevoerd. In het Bm is hiervoor een paragraaf gewijd aan de erkenning voor monsterneming. De monsterneming bij de stortplaats dient te worden uitgevoerd volgens BRL 1000 en het speciaal voor afvalstoffen opgestelde VKB-protocol Voor het uitvoeren van de proeven voor onder andere de uitloging en de analyse van het eluaat, mogen alleen laboratoria worden ingeschakeld die geaccrediteerd zijn volgens AP Planning Het ontwerpbesluit is momenteel in een inspraakronde. Na deze inspraakronde wordt het besluit waar nodig aangepast en vervolgens voor advies worden toegezonden aan de Raad van State. Begin november is het ontwerpbesluit voor notificatie naar de Europese Commissie gezonden. Ook de ministeriële regeling moet genotificeerd worden. Naar verwachting zal een en ander dan in april 2008 in werking treden. Het overgangsrecht loopt echter tot 16 juli Vanaf die datum zullen alle betrokken partijen aan de nieuwe regels moeten voldoen. Wie is betrokken bij de implementatie van de Annex? De implementatie van de Annex II valt onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van VROM. Binnen het ministerie is de afdeling Afvalstoffenbeleid (AAB) van de directie duurzaam Produceren (DP) de trekker. Om de implementatie zo goed mogelijk te laten verlopen, is er een begeleidingscommissie in het leven geroepen. Deze begeleidingscommissie brengt advies uit aan het Ministerie van VROM, fungeert als klankbord, begeleidt de onderzoeken van externe bureaus en speelt relevante informatie en ontwikkelingen door aan hun achterban. Leden van de begeleidingscommissie zijn: Vereniging Afvalbedrijven: mevr. J. Kok stortplaatsbeheerders: dhr. W. Aarnink (A&G), dhr. O. Feenstra (Afvalzorg), mevr. J. Witbreuk (Twence), dhr. A. Smits (Essent), mevr. K. Aspeslagh (Delta), dhr. H. Arends (ARN) ontdoeners: dhr. J. Schets (SITA), dhr. C. Duivesteijn (Exxon) provinciale overheid: dhr. R. Heijsman (DCMR), dhr. E. Foppen (provincie Zuid- Holland), dhr. J. Ditters (provincie Noord-Brabant) Ministerie van VROM: dhr. R. Eikelboom, mevr. M. Achterberg, mevr. J. van Beeck