HANDLEIDING DE REIS, DE ROOS, DE SCHRIJVER EN HET VERHAAL.

Transcriptie

1 HANDLEIDING DE REIS, DE ROOS, DE SCHRIJVER EN HET VERHAAL.

2 Dertig dagen onderweg. Voor even was ik de beroemdste literaire rozenman. Te land, ter zee en in de lucht. Van Elmina tot Antwerpen, van Jeruzalem tot Amsterdam. Een witte roos leggend op de graven van honderd schrijvers. Als ode aan de honderd schrijvers van Het Pantheon, schrijvers die onze literatuur hebben gemaakt tot wat zij nu is. Een mooie reis met onvergetelijke ontmoetingen. Vol van verhalen. Aad Meinderts, directeur 2 Handleiding Handleiding 3

3 Van Jan Wolkers en Anne Frank, tot Louis Couperus, P.C. Hooft en Anna Bijns. U kent ze waarschijnlijk allemaal, maar uw leerlingen misschien niet. Mede daarom heeft het Letterkundig Museum het project Een literaire roadtrip opgezet. Met dit project wil het museum de herinnering aan de honderd belangrijkste Nederlandse en Vlaamse schrijvers levend houden. Deze honderd auteurs staan ook centraal in Het Pantheon, een vaste tentoonstelling van het Letterkundig Museum in Den Haag. Samen met u wil het museum zijn passie voor literatuur overbrengen op uw leerlingen. Daarbij wil het jongeren stimuleren hun eigen creatieve talenten te gebruiken. Door de laagdrempeligheid en de toepassing van moderne digitale leermiddelen is dit project bij uitstek geschikt om scholieren kennis te laten maken met de wereld van het literaire erfgoed. Ook sluit het project aan bij een aantal van de door het Ministerie van OCW opgestelde kerndoelen: 01. Spreken en schrijven 02. Correct taalgebruik 04. Lezen en luisteren 05. Omgaan met informatiebronnen 07. Presenteren 4 Handleiding Handleiding 5

4 OPDRA CHT S TA R T Vanuit een passie voor literatuur reisde de directeur van het Letterkundig Museum, Aad Meinderts, de wereld over om een witte roos te leggen op de graven van de honderd belangrijkste Nederlandse en Vlaamse op lmpjes die te bekijken zijn VERDIEP ING U kunt extra verdieping geven aan het project door een bezoek te brengen aan het Letterkundig Museum. Het museum heeft een speciale rondleiding ontwikkeld in het kader van dit project. A A N D E S L A G Elke leerling downloadt zijn eigen werkboek. U bepaalt zelf of u de opdrachten in kleine groepjes of individueel laat uitvoeren. De leerlingen wordt gevraagd zich te verdiepen in deze honderd schrijvers en vervolgens een shortlist te maken. Hoe de leerlingen tot hun selectie komen, is aan u. Om u op weg te helpen, hebben wij verderop in deze handleiding al een aantal manieren op een rijtje gezet. Vervolgens selecteert iedere leerling vanuit de shortlist één schrijver die hem of haar het meest aanspreekt. Over deze persoon verzamelen ze informatie, die ze verwerken in een verslag en een eindpresentatie. een beeldhouwwerk, een rap of een andere creatieve uiting. Het is aan u om leerlingen te stimuleren een persoonlijke invalshoek voor de opdracht te kiezen. Een duidelijk stappenplan en concrete opdrachten ondersteunen de leerlingen bij het bereiken van een goed eindresultaat. Geadviseerd wordt minimaal twee lessen aan dit project te besteden. 6 Handleiding Handleiding 7

5 BEATRIJS Dit gedicht is overgeleverd in een rijkversierd handschrift. De naam van de tot inzicht gekomen zondige non heeft van 1939 tot 1967 het Katholieke week blad voor de vrouw gesierd. WILLEM, DIE MADOC MAAKTE (ca. 1230?) Willem die Madocke maecte schrijft een hoogtepunt uit de Middelnederlandse literatuur: Van den Vos Reynaerde, inspiratiebron voor Shakespeares Romeo and Juliet. ANNA BIJNS ( ) Een van de grootste rederijkers, ook al kon ze als vrouw geen lid zijn van zo n herenkamer. Nu wordt de Anna Bijns-Prijs elke twee jaar uitgereikt aan de beste vrouwelijke auteur. P.C. HOOFT ( ) Hooft stamt uit een Amsterdams koopmansgeslacht. Vanaf 1609 tot zijn dood is hij Drost van Muiden en Baljuw van Gooiland. In religieuze en politieke twisten weigert hij partij te kiezen. KAREL ENDE ELEGAST Dit anoniem overgeleverde Middelnederlandse epos is wijdverspreid over Europa. Al vroeg zijn er Franse, Noorse, Deense en Middelduitse vertalingen. JACOB VAN MAERLANT (ca ca. 1291) Van Maerlant schrijft als eerste beroepsauteur niet in het Latijn, maar in de volkstaal. Daarom wordt hij ook wel als de vader van alle Nederlandse dichters gezien. DIRCK VOLCKERTS- ZOON COORNHERT ( ) Auteur van de eerste ethica in een moderne Europese taal, Zedekunst dat is Wellevenskunste uit Hij schrijft ook een tiental komedies. ANNA ROEMERSDR. VISSCHER ( ) Visscher heeft een sleutelrol in de Amsterdamse literaire wereld. Naast haar poëzie oogst ook haar glasgraveerkunst veel lof. Ghenoegh is meer is haar levensmotto. MARIKEN JAN VAN RUUSBROEC JAN VAN DER NOOT HUGO DE GROOT De eerste druk van dit mirakelspel (toneelstuk) verschijnt in Antwerpen. Drie jaar later komt er een Engelse bewerking en rond 1800 is het verhaal zelfs in Oost-Turkije verspreid. ( ) De Wonderbare wordt deze mysticus genoemd. Hij brengt veertig jaar biddend, filosoferend en schrijvend door in een bos. In 1901 is hij zalig verklaard. (ca ) Met zijn rijk uitgevoerde bundel Het bosken intro duceert Van der Noot in 1568 het sonnet in de Lage Landen. Al jong is hij bestuurder in Antwerpen, later vervalt hij tot grote armoede. ( ) Zijn listige ontsnapping in een boekenkist uit Slot Loeve stein is een van de bekendste verhalen uit de Nederlandse geschiedenis. Maar liefst drie Nederlandse musea claimen de originele kist te bezitten. HENRIC VAN VELDEKE (ca ca. 1200) Van Veldeke is de eerste Nederlandse schrijver van wie we de naam kennen. Maar is hij wel zo Nederlands, is vaak de vraag. Zijn Eneide (Aeneis) is alleen in Duitse versies overgeleverd. THOMAS A KEMPIS (ca ) Hij brengt minstens zeventig jaar van zijn leven door in het klooster. Zijn beroemdste werk De Imitatione Christi (De navolging van Christus), is in veel talen verschenen. MARNIX VAN SINT ALDEGONDE ( ) Zijn naam is verbonden aan het Wilhelmus, al staat niet vast of hij dit echt geschreven heeft. Als katholiek geboren, wordt hij later fanatiek calvinist. G.A. BREDERO ( ) t Kan verkeren is het motto van Gerbrand Adriaensz Bredero, dichter en toneelschrijver. Hoewel van eenvoudige komaf heeft hij voorname vrienden als P.C. Hooft en Hugo de Groot. HADEWIJCH (13e eeuw) Door de eeuwen heen leest iedereen wat hij in de gedichten van deze religieuze wil lezen: christelijke spiritualiteit, dwarsheid tegen de kerk of feminisme avant la lettre. ERASMUS (ca ) Erasmus schrijft in één week zijn Lof der Zotheid. Arnon Grunberg put er inspiratie uit en schrijft in 2007 De mensheid zij geprezen, een verdedigingsrede voor de mensheid. JACOB CATS ( ) Al in de 18e eeuw krijgt hij de bijnaam Vader Cats, vanwege zijn vele, goedbedoelde vermaningen. Hij overlijdt in wat nu de ambtswoning van de minister-president is. JOOST VAN DEN VONDEL ( ) Prins der Poëten genoemd, al verdient hij de kost als kousenhandelaar. Na zijn overstap van de doopsgezinde gemeente naar de katholieke kerk wordt hij onterfd. 10 Handleiding Handleiding 11

6 CONSTANTIJN HUYGENS ( ) Diplomaat, secretaris van drie stadhouders, dichter, musicus en architect. Vader van de beroemde wetenschapper Christiaan Huygens. Gezien als ontdekker van Rembrandt. BETJE WOLFF EN AAGJE DEKEN ( ) / ( ) Dit onafscheidelijke duo schrijft in 1782 Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart, ook gezien als de eerste moderne Nederlandse roman. Deken overlijdt negen dagen na Wolff. JACOB VAN LENNEP ( ) Schrijver van historische romans, politicus en rokkenjager. Multatuli ruziet met hem over de rechten en opbrengsten van Max Havelaar. Het tijdschrift Braga beschuldigt hem van plagiaat. NICOLAAS BEETS ( ) Zijn Camera obscura verschijnt in Frederik van Eeden drijft de spot met hem: O Beets, wat zijt gij groot! / Als God het niet verbood, / Dan zou ik u aanbidden.../ Nu laat ik dat in t midden. SPINOZA BELLE VAN ZUYLEN DE SCHOOLMEESTER MULTATULI ( ) Deze grote denker verdient de kost met het slijpen van lenzen. In de televisiebewerking van Leon de Winters Hoffman s honger speelt Huub Stapel de rol van Spinoza. ( ) Pseudoniem van jonkvrouwe Isabelle Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken, geboren op Slot Zuylen bij Utrecht. Op haar 21ste publiceert ze Le Noble, een satire over de adel. ( ) Door een affaire met een getrouwde vrouw, een onwettig kind en opdringerige schuldeisers kan Gerrit van de Linde Jz. geen predikant worden. Hij wordt kostschoolhouder in Londen. ( ) Pseudoniem van Eduard Douwes Dekker en Latijn voor ik heb veel (leed) gedragen. Vond de boodschap van zijn werk het aan de kaak stellen van misstanden belangrijker dan zijn schrijfstijl. WILLEM GODSCHALCK VAN FOCQUENBROCH ( ) Studeert eerst theologie, maar promoveert als medicus op geslachtsziekten. Heeft in Amsterdam een weinig bloeiende artsenpraktijk. Een onvermoeibaar levensgenieter. RHIJNVIS FEITH ( ) Als burgemeester van Zwolle en later als belastingontvanger heeft Rhijnvis Feith de middelen en tijd om zich op zijn buitengoed Boschwijk aan de letteren te wijden. E.J. POTGIETER ( ) Everhardus Johannes Potgieter verdient de kost als handelaar, maar leeft voor de literatuur. Aanvankelijk publiceert hij anoniem, omdat hij in de eerste plaats zakenman wil zijn. CONRAD BUSKEN HUET ( ) Redacteur en een van de scherpste, geestigste en meest gehate critici van De Gids: De Haarlemsche beul. Lidewyde veroorzaakt een schandaal door de erotische passages. JUSTUS VAN EFFEN ( ) Als zijn vader in 1706 overlijdt, moet Van Effen zijn studie afbreken. In 1722 promoveert hij alsnog tot meester in de rechten. In de tussentijd verdient hij de kost als huisleraar en vertaler. WILLEM BILDERDIJK ( ) Nu is Bilderdijk een lijk, aldus zijn eigen graf dicht. Hij is privaatdocent vaderlandse geschiedenins en geeft Nederlandse les aan Lodewijk Napoleon de Franse koning. A.L.G. BOSBOOM- TOUSSAINT ( ) Schrijven is opium voor mij, zegt de als onderwijzeres geschoolde Anna Louisa Geertruida Bosboom- Toussaint. Met Busken Huet discussieert ze fel over godsdienst. J.J. CREMER ( ) Jacobus Jan Cremer, opgeleid als kunstschilder, is een van de eerste Nederlandse beroepsauteurs die volledig van zijn werk kan leven. Hij trekt volle zalen met zijn voordrachten. H.K. POOT ( ) Hubert Korneliszoon Poot staat bekend als de dichtende boer. Het boerenleven geeft hij op voor het schrijven. Hij sterft berooid en anoniem. Zijn grafschrift: Hier ligt Poot/ Hij is dood. HENDRIK TOLLENS CZ. ( ) Vergood, verguisd, vergeten, zo is Tollens carrière ooit getypeerd. In zijn tijd is deze verffabrikant de bekendste Nederlandse volksdichter; na zijn dood herinneren weinigen hem. HENDRIK CONSCIENCE ( ) De verfilming van zijn De leeuw van Vlaanderen is geregisseerd door Hugo Claus. In Antwerpen worden Consciencefeesten gevierd die in het teken staan van het Vlaamse erfgoed. P.A. DE GENESTET ( ) Petrus Augustus de Genestet verliest al jong zijn ouders aan tbc, waaraan hij zelf later ook overlijdt. Als middelbare scholier debuteert hij met gedichten in de Nederlandsche Muzen-Almanak. 12 Handleiding Handleiding 13

7 GUIDO GEZELLE ( ) Met een vader als hovenier krijgt Gezelle de liefde voor de natuur met de paplepel ingegoten. Als priester raakt hij verstrikt in politieke intriges, waardoor de bisschop hem aan de kant schuift. WILLEM KLOOS ( ) Hij piekt vroeg met zijn lyrische gedichten, maar vervalt later in alcoholisme. Wanneer hij de drank overwint, is zijn dichterschap al vervaagd. LODEWIJK VAN DEYSSEL ( ) Pseudoniem van Karel J.L. Alberdingk Thijm. Debuteert als hij 17 is. Voor hem staat vast dat de literaire prestaties van zijn generatie eeuwigheidswaarde bezitten. JOHAN HUIZINGA ( ) In de jaren dertig is Huizinga een serieuze kandidaat voor de Nobelprijs voor de literatuur. De auteur van Homo Ludens is een in zichzelf gekeerd man, maar onder vrienden hartelijk en gevat. PIET PAALTJENS ( ) François HaverSchmidt bedenkt het alter ego Piet Paaltjens, waar hij zelf in gaat geloven. Pleegt zelfmoord met het gordijnkoord van zijn bedstee. JACQUES PERK ( ) Na Perks vroege dood krijgt goede vriend Willem Kloos het beheer over zijn literaire nalatenschap. De postuum gepubliceerde bundel Gedichten wordt binnen 20 jaar vier keer herdrukt. HERMAN GORTER ( ) Gorter vertaalt in 1904 het Manifest der Kommunistischen Partei van Marx en Engels. Tot ergernis van zijn proletarische partijgenoten is hij dol op elitaire sporten als zeilen, voetbal, tennis en cricket. ARTHUR VAN SCHENDEL ( ) Van Schendel schrijft niet alleen over zwervers: zelf zwerft hij ook de wereld rond. Hij bewaart de potloodstompjes die hij voor het schrijven van een boek gebruikt. VIRGINIE LOVELING ( ) Loveling schrijft aanvankelijk met haar zus Rosalie. Ze bewondert het schrijftalent van Émile Zola, maar verafschuwt zijn onderwerpkeuze. Is begraven naast haar neef Cyriel Buysse. CYRIEL BUYSSE ( ) Buysse is een echte autofan en een van de eerste autobezitters. In veel van zijn werken spelen auto s een rol. Kort voor zijn dood wordt hij tot baron verheven. HERMAN HEIJERMANS ( ) Voordat hij zich geheel aan het schrijven wijdt, is hij o.a. bankmedewerker en handelaar in lompen en oude metalen. Zijn toneelstuk Op hoop van zegen is direct een succes. KAREL VAN DE WOESTIJNE ( ) Met zijn debuut Eerste verzen zijnde: Het vader-huis is hij op zijn 18e direct de belangrijkste dichter van zijn tijd. Correspondent voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant. MARCELLUS EMANTS ( ) Door een grote erfenis kan Emants stoppen met zijn rechtenstudie en wijdt hij de rest van zijn leven aan literatuur en reizen. Trouwt drie keer en schrijft treurig stemmende romans. FREDERIK VAN EEDEN ( ) De waterlelie geldt als persoonlijk beeldmerk van Van Eeden: het siert verschillende van zijn boeken. Van de koele meren des doods is in 1982 verfilmd met Renée Soutendijk in de hoofdrol. J.H. LEOPOLD ( ) Jan Hendrik Leopold is docent klassieke talen en leidt een zeer teruggetrokken bestaan. Hij dicht: Ik wil gaan schuilen in mijn eigen woorden, onzichtbaar zijn in mijn verliefd gedicht. THEO THIJSSEN ( ) Dankzij de kweekschool ontsnapt hij aan armoede; ontwikkelt zich tot vrijdenker, pedagoog, vakbondsman en Kamerlid. Naamgever van de Nederlandse prijs voor jeugdliteratuur. VINCENT VAN GOGH ( ) Van Gogh schrijft zo n 650 brieven aan zijn broer Theo. Waarschijnlijk is hij zich meestal niet bewust geweest dat hij bij tijd en wijle prachtig schreef, aldus W.F. Hermans. LOUIS COUPERUS ( ) Door zijn literaire werken, maar ook door zijn verschijning geniet hij grote bekendheid. Mede-dandy Oscar Wilde is lovend over Footsteps of Fate, de Engelse vertaling van Noodlot. STIJN STREUVELS ( ) Pseudoniem van bakker en bibliothecaris Frank Lateur. Zijn werk speelt zich af in de streek tussen de Leie en de Schelde, waar hij ook zijn huis Het Lijsternest laat bouwen. CARRY VAN BRUGGEN ( ) De Nederlandse Virginia Woolf. Na haar scheiding leeft zij, als alleenstaande vrouw met twee kinderen, van de pen. Overlijdt na ernstige depressies, waarschijnlijk aan een overdosis slaapmiddelen. 14 Handleiding Handleiding 15

8 JACOB ISRAËL DE HAAN ( ) In 1904 verschijnt zijn homoerotische roman Pijpelijntjes. Het Amsterdamse homomonument draagt een dichtregel van hem. Hij is vermoord in Jeruzalem. A. ROLAND HOLST ( ) Adriaan Roland Holst, de troubadour van het verlangen, is bekend om zijn vriendschappen met andere literatoren en zijn liefde voor vrouwelijk schoon. Verknocht aan zijn woonplaats Bergen. J. SLAUERHOFF ( ) Alleen in mijn gedichten kan ik wonen, / Nooit vond ik ergens anders onderdak, schrijft deze scheepsarts. Tijdens zijn laatste dagen in een verpleeghuis wijkt A. Roland Holst niet van zijn zijde. MENNO TER BRAAK ( ) Het oeuvre van deze leraar, criticus en essayist is doordrenkt met het ontmaskeren van schijnwaarden. De Nederlandse capitulatie op 15 mei 1940 is voor hem aanleiding zelfmoord te plegen. WILLEM ELSSCHOT MARIA DERMOÛT S. VESTDIJK COLA DEBROT ( ) Pseudoniem van Alfons De Ridder. De zoon van een Antwerpse bakker wordt zaken man in Parijs, Rotterdam, Brussel en Antwerpen. De reclamewereld geeft hem inspiratie. ( ) Ze debuteert als ze 62 is. Drie jaar later, in 1955, wordt De tienduizend dingen een internationale bestseller. ( ) Arts Simon Vestdijk schrijft 52 romans, gedichten, 1 toneelstuk en circa 35 essaybundels en studies. Is in 1957 voorgedragen voor de Nobelprijs. ( ) Schrijver van proza, poëzie, toneel, essays, dagboeken en balletrecensies. Is van beroep arts, maar wordt politicus en de eerste lokale gouverneur van de Nederlandse Antillen. NESCIO MARTINUS NIJHOFF H. MARSMAN BELCAMPO ( ) Pseudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh en Latijn voor ik weet (het) niet. Hij was directeur van de exportfirma Holland Bombay Trading. ( ) Pom voor intimi. Bezingt in het sonnet De moeder de vrouw de oude Waalbrug bij Zaltbommel. De Martinus Nijhoff-prijs wordt jaarlijks toegekend voor vertalingen in en uit het Nederlands. ( ) Hendrik Marsman vindt Nederland bekrompen, reist veel en woont zijn laatste jaren in Zuid-Frankrijk. Zijn Herinnering aan Holland is in 1999 verkozen tot Gedicht des Vaderlands. ( ) Pseudoniem van H.P. Schönfeld Wichers. Tijdens zijn wandeltochten door Europa krijgt hij eten en onderdak in ruil voor het voorlezen van verhalen. F. BORDEWIJK PAUL VAN OSTAIJEN E. DU PERRON ALBERT HELMAN ( ) Jurist Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emil Bordewijk laat zijn zes voornamen terugbrengen tot één: Ferdinand. Karakter uit 1938 is verfilmd en wint in 1998 een Oscar. ( ) Op zijn vijftiende wordt hij van school gestuurd. Hij ontwikkelt zich razendsnel van tamelijk traditioneel tot modernistisch dichter. Hij overlijdt, net 32 jaar oud, aan tbc. ( ) Charles Edgar (Eddy) du Perron richt in 1932 samen met vriend en geestverwant Menno ter Braak het gevreesde tijdschrift Forum op. Overlijdt na de capitulatie aan een hartaanval. ( ) Pseudoniem van Lou Lichtveld. Vocht in de Spaanse Burgeroorlog mee met de republikeinen. Verzetsman in de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1949 actief in de Surinaamse politiek. J.C. BLOEM GERARD WALSCHAP MAURICE GILLIAMS ANNA BLAMAN ( ) Burgemeesterszoon Jakobus Cornelis Bloem leeft met gepaste tegenzin. Zijn ideaal is een makke lijk baantje dat genoeg oplevert voor de enige passie die hij schijnt te hebben: boeken. ( ) Walschap wil missionaris worden, maar hij keert nog tijdens zijn studie de kerk de rug toe en wijdt zich aan de literatuur. In 1976 krijgt hij de titel van baron. ( ) In het gasthuis waar hij voor een depressie verblijft, ontmoet hij in 1939 zijn grote liefde: Maria de Raeymaekers. Ze trouwen pas in 1976, nadat zijn kortstondige huwelijk uit 1935 is ontbonden. ( ) Pseudoniem van Johanna Petronella Vrugt. Schrijft ook cabaretteksten voor Wim Sonneveld. Slachtoffer van het Boekentribunaal, een schijnproces tegen Eenzaam avontuur. 16 Handleiding Handleiding 17

9 IDA GERHARDT MARTEN TOONDER W.F. HERMANS HUGO CLAUS ( ) Krijgt les van de dichter en haar grote voorbeeld, J.H. Leopold, die haar de liefde voor de klassieke talen bijbrengt. Ze leert Hebreeuws om psalmen te vertalen. ( ) Toonder leert de basis voor het maken van strips en tekenfilms uit een schriftelijke cursus. Hij verrijkt het Nederlands met woorden en uitdrukkingen als minkukel en verzin een list. ( ) Willem Frederik Hermans vormt met Gerard Reve en Harry Mulisch De Grote Drie. De verwoede verzamelaar van typemachines is ook lector in de fysische geografie. ( ) Claus verzet zich tegen elke poging om hem vast te leggen op één kunstvorm. Hij publiceert meer dan 150 titels en heeft relaties met de actrices Elly Overzier, Kitty Courbois en Sylvia Kristel. GERRIT ACHTERBERG GODFRIED BOMANS F.B. HOTZ ANNE FRANK ( ) Tijdens zijn lange verblijf in psychiatrische inrichtingen (tbs, omdat hij zijn hospita doodschoot) produceert hij veel werk. Sluit zijn brieven vaak af met: Wat niet goed is, is niet geschreven. ( ) Als student wordt Bomans in 1941 in één klap beroemd met Erik of het klein insectenboek. Zijn imago, met pijp, is dat van een wat onhandige filosoof. Op televisie komt hij heel naturel over. ( ) Frits Bernard Hotz lijkt voor de jazz te leven, als recensent en trombonist. Debuteert op 53-jarige leeftijd met De tramrace. Hij schuwt de publiciteit en neemt de P.C. Hooft-prijs thuis in ontvangst. ( ) Wanneer ze in 1944 op Radio Oranje hoort van het plan om na de bevrijding dagboeken en brieven uit de oorlogstijd in te zamelen, herschrijft ze haar dagboek. De titel weet ze al: Het achterhuis. THEUN DE VRIES S. CARMIGGELT GERARD REVE RENATE RUBINSTEIN ( ) Spreekt als kleuter uitsluitend Fries. Hij is overtuigd marxist en jarenlang bestuurslid van de CPN. Hij debuteert als dichter, maar is bekender door zijn (historische) romans. ( ) Simon Carmiggelt schrijft voor Het Parool meer dan Kronkels. Krijgt in 1974 de P.C. Hooft-prijs, wat sommige critici te veel eer vinden. ( ) Gerard (van het) Reve is getrouwd met dichteres Hanny Michaelis. Schreef veel over mannelijke liefdespartners, al dan niet onder koosnaam. ( ) De eerste columniste van Nederland. Is beboet wegens betrokkenheid bij het plakken van leuzen tegen het huwelijk van Beatrix en Claus. Postuum onthult ze haar verhouding met Carmiggelt. M. VASALIS BERT SCHIERBEEK LUCEBERT HANS FAVEREY ( ) Pseudoniem van Margaretha Droogleever Fortuyn- Leenmans; het is haar gelatiniseerde meisjesnaam. De kinderpsychiater geeft in haar leven slechts één interview. ( ) In boeken, beelden en op het toneel werkt Schierbeek samen met beeldend kunstenaars als Appel en Corneille. Mengt poëtische proza met verhalende poëzie tot wat hij zelf proëzie noemt. ( ) De dichter, schilder en fotograaf Lubertus Swaanswijk haalt in 1954 als keizer verkleed de Poëzieprijs van Amsterdam op. Schrijft voor de Zangeres zonder Naam De soldatenmoeder. ( ) Deze dichter, geboren in Suriname, komt als kind naar Nederland en werkt als psycholoog (bij de Rijksuniversiteit Leiden). Hij is een groot liefhebber van klassieke muziek en speelt goed piano. LOUIS-PAUL BOON ( ) Communist die zijn geloof in een betere maatschappij verliest. Beschrijft geregeld de zelfkant van het leven. Hij krijgt een heldenbegrafenis met een rouwstoet en fanfare. KAREL VAN HET REVE ( ) Deze Rusland-liefhebber is een van de oprichters van de Alexander Herzenstichting, die dissidenten in staat stelt hun boeken te publiceren. Speelt in 1989 een rechter in de film Loos van Theo van Gogh. JAN WOLKERS ( ) Wolkers voelt zich in de eerste plaats beeldend kunstenaar. Weigert de Constantijn Huygens-prijs (1982) en de P.C. Hooft-prijs (1989). Aanvaardt in 1991 wel de Busken Huet-prijs. FRANS KELLENDONK ( ) Kellendonk geldt als grote belofte voor de Nederlandse literatuur, maar overlijdt jong aan aids. Die ziekte en het katholieke geloof spelen een grote rol in zijn roman Mystiek lichaam. 18 Handleiding Handleiding 19

10 STAP 3 SELECTIE STAP 4 ONDERZOEK Uit de bij stap 2 gemaakte shortlist kiezen de leerlingen nu één schrijver over wie ze een verslag gaan maken. Dit verslag moet een persoonlijk accent krijgen. Het is daarom belangrijk dat ze een schrijver kiezen die hen op enige manier aanspreekt. Naast de filmpjes op kunnen de leerlingen ook op en andere sites relevante informatie over hun schrijvers vinden. De leerlingen verdiepen zich nu in de door hen gekozen schrijver. Vervolgens ordenen ze de gevonden informatie, bijvoorbeeld met behulp van een woordweb en maken ze een schriftelijk verslag. U bepaalt zelf de omvang van dit verslag. VERDIEPING (OPTIONEEL) Bespreek met de leerlingen het belang van bronvermelding en leer hoe ze dit moeten toepassen. Vertel de leerlingen ook het verschil tussen citeren en plagiëren. VERDIEPING (OPTIONEEL) Bespreek in de klas welke schrijvers zijn gekozen en waarom. Wellicht dat u door het vertellen van enkele opmerkelijke feiten uit het leven en/of werk (denk bijvoorbeeld aan moord, gevangenisverblijf, bijzondere beroepen etc.) de op het eerste gezicht minder aansprekende auteurs, aantrekkelijk kunt maken voor uw leerlingen. 20 Handleiding Handleiding 21

11 STAP 1 INTRODUCTIE STAP 2 SHORTLIST Introduceer het project in de klas door het introductiefilmpje op klassikaal te tonen. Het filmpje is een gesprek tussen de directeur van het museum, Aad Meinderts, en zijn zoon. Meinderts vertelt over zijn passie voor literatuur en de motivatie voor zijn literaire roadtrip. Na het filmpje kunt u de leerlingen vragen stellen als: Wat is passie? Wat is jouw passie? Snap je waarom de zoon van Aad Meinderts zijn vader niet begreep? Waarom heeft Meinderts deze tocht langs honderd graven gemaakt? Discussieer met uw leerlingen over de vraag waarom het belangrijk is de herinnering aan de honderd schrijvers levend te houden. Op de pagina s 10 t/m 19 vindt u een overzicht van de honderd belangrijkste Nederlandse en Vlaamse schrijvers. Dit overzicht is ook opgenomen op pagina 8 t/m 17 in het werkboek van uw leerlingen. Het is de bedoeling dat de leerlingen de bijbehorende stukjes tekst lezen en die schrijvers aanvinken die hen aanspreken. Deze opdracht is een algemene kennismaking met alle honderd schrijvers die de leerlingen voorziet van bagage om de volgende opdrachten goed uit te kunnen voeren. Laat de leerlingen individueel een shortlist samenstellen van ten minste vijf roadtrip-schrijvers die hen aanspreken. Hieronder vindt u enkele manieren waarop dit zou kunnen. JOUW LITERAIRE ROADTRIP De leerlingen maken een eigen literaire roadtrip: ze gaan op bezoek bij enkele mensen uit hun omgeving en interviewen deze persoon over zijn of haar band met één of meerdere van de honderd schrijvers. Zo ontstaat een shortlist. MIJN IDOOL De leerlingen maken een lijst van hun favoriete schrijvers. Vervolgens zoeken ze of deze schrijvers een link hebben met iemand uit de literaire roadtrip. Deze schrijvers plaatsen ze op hun shortlist. DE BOEKENKAST De leerlingen gaan een kijkje nemen in de boekenkast van hun familieleden. Staan er ook boeken van de honderd roadtrip-schrijvers? Wie komen ze tegen? Deze namen worden op de shortlist geplaatst. SCHRIJVERS OP STRAAT De Erasmusbrug, de P.C. Hooft-straat, het Catshuis: alle vernoemd naar een roadtrip-schrijver. Wie zijn er in uw omgeving vereerd met een eigen gebouw, park, beeld, school, straat etc.? 8 Handleiding Handleiding 9

12 Ee presentat atie. Een schild e. Een website. Een r entoonstelling. Een toneel n lied. Een gedicht. Een PowerPoi rap. Een poster. Een kunstwerk. Een ani eelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Ee cht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonst kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een ged strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwer en fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip ilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presenta p. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een w Point-presentatie. Een fototentoon tie. Een schilderij. Een lied. E n website. Een rap. Een. Een toneelstuk dicht. Een nstw f ototentoonstelling. Een toneels uk kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonstelling ge. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een resentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een po animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk mpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een Powe tentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwer k erij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een str n rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Ee lstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een s erpoint-presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een we Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoons je. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. E elling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een p n gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstu kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een Powe icht. Een PowerPoint-presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een oneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie n rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint ntoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Ee erij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een t pje. Een website. Een rap. Een poster. Een kunstwerk. Een animatie. Een schilderij. E atie. Een schilderij. Een lied. Een gedicht. Een PowerPoint-presentatie. Een fo presentatie. Een fototentoonstelling. Een toneelstuk. Een collage. Een e. Een strip. Een filmpje. Een website. Een rap. Een poster. Een ku S TA P 5 P RES ENTAT I E Tot slot bedenken de leerlingen een manier om hun schrijver op een persoonlijke en originele manier aan hun klasgenoten te presenteren en bereiden ze hun presentatie voor. 22 Handleiding