CVDR. Nr. CVDR273090_1. Vergoeding van schade bij waterberging. Inleiding

Transcriptie

1 CVDR Officiële uitgave van Waterschap De Dommel. Nr. CVDR273090_1 20 maart 2018 Vergoeding van schade bij waterberging Inleiding Hoofdstuk Aanleiding In 2007 hebben de Brabantse waterschappen gezamenlijk het Juridische instrumentarium waterberging opgesteld. Bij de totstandkoming daarvan heeft toen afstemming plaatsgevonden met de ZLTO en de terreinbeheerders. De bedoeling van dit instrumentarium was vooral om de verwachte meest voorkomende schade door inundatie, gewassenschade op agrarische percelen, op een duidelijke en vlotte wijze te kunnen afhandelen. Dit instrumentarium bestond naast beleid voor schadevergoeding waterberging, waarvan de Vergoedingsnormen voor inundatieschade deel uitmaken, uit een Keur waterberging en een Verordening nadeelcompensatie waterberging. In december 2009 is de Waterwet in werking getreden. Hiermee zijn de Keur waterberging en de Verordening nadeelcompensatie waterberging vervallen. Daarnaast is de relatie met planschade op grond van de Wet ruimtelijke verordening veranderd. Een en ander betekent dat van het oorspronkelijke juridische instrumentarium alleen nog het beleid overeind is gebleven, maar toe is aan herziening. Nu vormt de Waterwet de basis voor het vaststellen van plannen voor waterberging, voor het dulden van waterberging en voor het vergoeden van schade als gevolg van waterberging. In het beleid voor schadevergoeding ligt de nadruk vooral bij de agrarische sector. Dat heeft twee redenen. Ten eerste komen in de praktijk veelal extensief gebruikte agrarische percelen in aanmerking voor waterberging op gronden van derden. De tweede reden is dat bij bepaalde vormen van agrarisch gebruik de inundatieschade zich relatief eenvoudig laat berekenen en zich daarom leent voor een regeling voor schadevergoeding. Dit in tegenstelling tot meer specialistische teelten en andere gebruiksvormen zoals natuurbeheer. Daar zal taxatie eerder in de rede liggen. Met het vaststellen van deze uitvoeringsregeling Vergoeding van schade bij waterberging wordt vooral de landbouw duidelijkheid gegeven hoe inundatieschade, die ontstaat door het gebruik van percelen voor waterberging, wordt afgehandeld. 1.2 Verschillende soorten van schade Als gevolg van de aanwijzing, inrichting en in gebruik neming van een waterbergingsgebied kunnen zich verschillende soorten van schade voordoen. Plan-, aanwijsschade Het vastleggen van een bergingsgebied in het bestemmingsplan of op de legger van het waterschap kan tot schade leiden. De gronden kunnen in waarde dalen, omdat de grondeigenaar de tijdelijke berging van water zal moeten dulden (artikel 5.26 Waterwet) of omdat hij de grond minder efficiënt kan benutten. Hierbij kan worden gedacht aan beperkte uitbreidingsmogelijkheden van het bedrijf ten behoeve van een doelmatige inzet van het bergingsgebied. Omdat een samenloop met planschadeartikel 6.1 Wet ruimtelijke ordening kan ontstaan, bevat art Waterwet een voorrangsbepaling; artikel 6.1 Wro blijft buiten toepassing als een belanghebbende een beroep op artikel 7.14, lid 1 Waterwet kan doen Dit betekent dat het waterschap ook beoordeelt of er daadwerkelijk sprake is van waardedaling van de onroerende zaak. Hierbij wordt ook de mogelijkheid tot het verkrijgen van schadevergoeding na inundatie meegewogen. De Verordening schadevergoeding van het waterschap bepaalt op welke wijze dergelijke schadeverzoeken worden behandeld. (zie voor nadere informatie bijlage III) Inrichtingsschade De inrichting van een bergingsgebied, zoals het aanbrengen van in- en uitlaatwerken of de aanleg van een kade, kan schade veroorzaken. De werkzaamheden vinden plaats in overleg met de grondeigenaar. De volledige vergoeding van deze schade vindt plaats bij het afsluiten van de benodigde overeenkomsten, of het vestigen van zakelijke rechten. Ook als het waterschap een gedoogplicht oplegt voor te realiseren werken, wordt de schade volledig vergoed. Overigens is het niet zo dat er altijd inrichtingsmaatregelen op landbouwkundige gronden moeten worden uitgevoerd. Inundatieschade Op het moment dat het bergingsgebied onder water loopt, wordt inundatieschade als gevolg van een project aanleg/verbetering/optimalisatie waterberging vergoed. De gronden komen tijdelijk onder water te staan, waardoor de grondeigenaar en/of grondgebruiker schade kan en/of kunnen lijden. Voor sommige gewassen is die schade op voorhand goed te bepalen. In deze regeling wordt voor enkele vaak voorkomende gewassen waarbij dit het geval is, uitgewerkt hoe de schade berekend wordt. Uitkering vindt vervolgens plaats op basis van die berekeningen. Voor andere teelten geldt dat de schade getaxeerd wordt. 1

2 Deze regeling heeft uitsluitend betrekking op de afhandeling van inundatieschade die voortvloeit uit het in gebruik nemen van een ingericht waterbergingsgebied, zoals nader beschreven in Hoofdstuk 2 van deze regeling. Toepassingsbereik regeling Hoofdstuk 2 Het waterschap dient voor de aanleg en inrichting van een waterbergingsgebied een projectplan vast te stellen (art. 5.4 Waterwet). In de periode voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Waterwet stelde de waterschappen inrichtingsplannen voor waterberging 1 vast op grond van de Waterschapswet. Deze regeling is uitsluitend van toepassing op een ingericht waterbergingsgebied dat op de legger van het waterschap, als bedoeld in artikel 5.1 Waterwet en in een bestemmingsplan krachtens de Wro is vastgelegd. 2 Vergoedingssystematiek inundatieschade Hoofdstuk Melden van inundatieschade (landbouw) melding Om inundatieschade als gevolg van waterberging vergoed te krijgen kan worden volstaan met een melding door het indienen van een door het waterschap beschikbaar gesteld schadevergoedingsformulier. Dit formulier kan op verzoek worden toegezonden of worden gedownload van de website van het waterschap. vergoedingsnormen Ten behoeve van een efficiënte schadeafwikkeling voor de landbouw heeft het waterschap Vergoedingsnormen voor inundatieschade vastgesteld (bijlage I en II) voor de meest voorkomende gewassen. Inundatieschade kan op deze wijze vlot worden afgehandeld. procedure De procedure ziet er als volgt uit. Na inundatie ontvangt de grondeigenaar, -gebruiker van het waterschap de volgende informatie: Schadevergoedingsformulier voor gewasschade en kleinere overige schades; Kaart van eigendommen met geïnundeerde gebied, oppervlakten en periodeo Als de grondeigenaar niet ook gebruiker is, wordt de grondeigenaar verzocht dit formulier z.s.m. door te sturen aan de grondgebruiker. Op dit formulier wordt onder meer het volgende aangegeven: Soort gewas Wel / niet geoogst Aantal gebruikspercelen Urenbesteding opruimen drijfvuil Eventuele overige schades Enz. De grondeigenaar, -gebruiker retourneert binnen 14 dagen het schadevergoedingsformulier, zodat het waterschap de mogelijkheid heeft deze gegevens te verifiëren. Het waterschap stelt de schade vast bij beschikking (art. 4:86 Awb) en keert deze uit binnen een periode van 3 maanden na indiening van het schadeformulier. Indien de grondeigenaar,-gebruiker het niet eens is met de hoogte van dit bedrag, kan hij hiertegen gemotiveerd bezwaar maken bij het dagelijks bestuur en zo nodig beroep en hoger beroep indienen bij de rechtbank respectievelijk de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Op grond van de verordening behandeling bezwaren wordt het bezwaar voorgelegd aan de bezwarencommissie van het waterschap. Deze commissie adviseert het dagelijks bestuur over de te nemen beslissing op bezwaar. Deze commissie zal in ieder geval onderzoeken of de procedure zorgvuldig is doorlopen en de Vergoedingsnormen juist zijn toegepast. Voor schade die zich wellicht in een later stadium manifesteert, kan ook na verloop van tijd een aanvullend verzoek om schadevergoeding worden ingediend op grond van art e.v. Waterwet zoals vermeld in bijlage III. 1) [Toelichting: Plannen voor aanleg/verbetering waterstaatswerk ] 2) [Toelichting: Voor deze gebieden geldt de duldplicht voor wateroverlast en overstromingen ten gevolge van de afvoer of tijdelijke berging van oppervlaktewater (art.5.24 Waterwet)] 2

3 Het is ook mogelijk om de beschreven procedure van melden en uitkeren, indien gewenst, vooraf vast te leggen in een overeenkomst met het waterschap. Als een geschil ontstaat over de naleving van deze overeenkomst wordt dit geschil voorgelegd aan de adviescommissie als bedoeld in artikel 4 van de Verordening schadevergoeding van het waterschap. Deze commissie treedt op dat moment op als geschillencommissie. Het oordeel van deze commissie is bindend voor betrokken partijen. 3.2 Melden van inundatieschade (natuur) Onder natuur wordt in deze regeling het volgende verstaan: ongebouwde onroerende zaken waarvan de inrichting en het beheer geheel of nagenoeg geheel en duurzaam zijn afgestemd op het behoud of de ontwikkeling van natuur (bijvoorbeeld kleinschalige roggeakkers of beweiding louter uit het oogpunt van natuurbeheer); bossen waar al dan niet bosbouw wordt uitgeoefend. Kleinschalige roggeakkers of beweiding louter uit het oogpunt van natuurbeheer wordt voor de toepassing van deze regeling beschouwd als natuurgebruik. Voor percelen die als natuur worden gebruikt, geldt in beginsel dezelfde procedure als voor de landbouw. Uitgegaan wordt van de Vergoedingsnormen voor inundatieschade bij waterberging waarin is aangegeven hoe met schade wordt omgegaan die is ontstaan als gevolg van waterberging op als natuur in gebruik zijnde percelen. Gedacht kan bijvoorbeeld worden aan vergoeding van extra maai-, beheerskosten. Indien nodig zal de schadevaststelling door middel van taxatie plaatsvinden. Evenals bij landbouwpercelen kan schade na inundatie worden gemeld bij het waterschap. Het waterschap stelt de schade vast bij beschikking, tegen welk besluit bezwaar, beroep en hoger beroep open staat. Ook is het mogelijk om de beschreven procedure van melden en uitkeren, indien gewenst, vooraf vast te leggen in een overeenkomst met het waterschap. Uitgangspunten vergoeding inundatieschade Hoofdstuk 4 1. De inundatieschade wordt bepaald aan de hand van de Vergoedingsnormen voor inundatieschade bij waterberging. Indien andere type gewassen voor vergoeding in aanmerking komen, gebeurt dit op basis van taxatie. 2. De aan deze Vergoedingsnormen ten grondslag liggende cijfers zijn uitsluitend gebaseerd op inkomstenderving en extra (bewerkings)kosten. Uitgangspunt is vergoeding van concrete schade achteraf. Er wordt dus niet gewerkt met forfaitaire vergoedingen. 3. De Vergoedingsnormen worden jaarlijks geactualiseerd 3 en zo nodig naar boven aangepast aan het actuele prijsniveau tijdens de inundatie. 4. Er wordt geen schade vergoed die reeds uit hoofde van een andere regeling wordt vergoed (bijvoorbeeld: beheersvergoedingen); 5. Er wordt geen schade vergoed indien de grondgebruiker redelijkerwijs maatregelen had kunnen nemen ter voorkoming of beperking van schade. Eventuele gemaakte kosten voor het treffen van dergelijke maatregelen worden in redelijkheid vergoed. 6. Voor de toepassing van deze regeling is het grondgebruik op de datum van ter inzage legging van het ontwerp-projectplan Waterwet bepalend. Het grondgebruik kan worden vastgelegd in de legger. 7. De gebruikelijke teeltwisselingen zijn toegestaan, mits die wisseling past bij de gangbare normen voor een goede landbouwkundige praktijk en bij de ter plaatse regulier aanwezige drooglegging. Indien sprake is van een trendbreuk ligt het risico hiervan bij de ondernemer. 8. De vergoedingsnormen zijn afhankelijk van het grondgebruik ten tijde van het optreden van waterberging. 9. In de Vergoedingsnormen is een uurtarief voor de daadwerkelijke tijdbesteding aan het opruimen van drijfvuil opgenomen. Indien sprake is van een substantiële hoeveelheid drijfvuil worden de werkelijke kosten van afvoer vergoed. 3) [Toelichting: Deze actualisatie wordt uitgevoerd door een gecertificeerd advies- en taxatiebureau.] 3

4 Bijlage I INTRODUCTIE VERGOEDINGSNORMEN VOOR INUNDATIESCHADE BIJ WATERBERGING Inleiding In de bijlage II zijn de vergoedingsnormen opgenomen die onderdeel uitmaken van de regeling Vergoeding van schade bij waterberging. Alle herleidbare en kwantificeerbare kosten worden meegewogen in de berekening van de vergoedingen. Hieronder worden de vergoedingssystematiek en de gehanteerde uitgangspunten beknopt beschreven. De nadruk ligt vooral op de resultaten van de berekeningen van de vergoedingen. De vergoedingsnormen worden jaarlijks geactualiseerd. Dit gebeurt jaarlijks door het gecertificeerde advies- en taxatiebureau. Indien nodig kan bijvoorbeeld bij gewijzigde marktomstandigheden ook tussentijds een taxatierapport worden opgemaakt. Vergoedingssystematiek In de vergoedingssystematiek voor landbouwkundige productie zijn de volgende factoren bepalend: het soort gewas/ vorm van grondgebruik; de overstromingperiode; de overstromingsfrequentie (of herhalingstijd); de duur van overstroming; het voor de oogst verloren gegane oppervlak. Landbouw In de vergoedingssystematiek voor landbouwkundige productie worden de vergoedingen berekend per hectare. Vervolgens worden deze vergoedingsnormen vermenigvuldigd met het concreet geïnundeerde waterbergingsoppervlak. De methodiek houdt rekening met de specifieke waterbergingssituatie ter plaatse, zoals die blijkt uit de meldingen van de grondeigenaren/-gebruikers. De berekeningen geven daarom de vergoedingsnormen weer voor veel voorkomende gewassen/grondgebruikvormen in Noord- Brabant. De periode waarin/tijdstip waarop waterberging optreedt, zal in belangrijk mate de impact op de landbouw bepalen. Daarom wordt er in de systematiek een onderverdeling gemaakt naar meerdere perioden van inundatie per kalenderjaar In de vergoedingsregeling wordt de systematiek voor berekening van de impact op de landbouwkundige productie in detail beschreven. De essentie is dat de berekening van de hoogte van de impact op de landbouwkundige productie wordt uitgedrukt door middel van de volgende kosten/verlies-posten: 1. Kwantiteitsverlies (minder gewasopbrengsten, inclusief kwaliteitsverlies) 2. Extra (bewerkings)kosten (na overstroming) De berekeningswijze van de vergoeding voor waterberging op maïs, gras, consumptieaardappelen, suikerbieten en wintertarwe gedetailleerd wordt toegelicht. In beginsel worden de meest actuele KWINnormen 4 gehanteerd als grondgetallen voor de berekeningen. Daar waar afgeweken wordt van de KWIN-normen wordt dit specifiek aangegeven Er wordt gestreefd naar een reële vergoeding. De berekende vergoedingen worden als reële vergoedingen beschouwd en zijn in (intensief) overleg tussen waterschap, streek en landbouw-/akkerbouwspecialisten tot stand gekomen. Bepaling bedragen vergoedingsnormen landbouw De basisbedragen voor de vergoedingsnormen van gewas opbrengstderving zijn richtinggevend voor vergoeding van de inundatieschade. De vergoeding voor gewas opbrengstderving is in beginsel gebaseerd op de volledige (100%) schade, zoals weergegeven in de tabellen. De vergoedingsnormen worden voorts gecorrigeerd (uitsluitend naar boven) naar het tijdstip van waterberging en op het al dan niet nog op het land staan van de gewassen. Verwachte ontwikkeling gewassaldo s De saldo s van gewassen worden door veel factoren bepaald. Veranderingen in de kostprijs kunnen veroorzaakt worden door bijvoorbeeld de stijgende energieprijzen, landelijk mestbeleid, productinnovaties of een hogere efficiëntie in de productieprocessen. Zo zijn sinds 2006 vergaande hervormingen doorgevoerd in de marktordening voor de Europese suikersector. In 2011 was er in de EU een krapte aan suiker en waren de suikerprijzen in de EU uitzonderlijk hoog. De opbrengst lag in 2011 op een niveau van ca. 40,- per ton. Het verdient aanbeveling om bij de jaarlijkse actualisatie van de normen (bijlage II) de balans nog eens op te maken, en de ontwikkeling van de gewassaldo's te evalueren. Daarmee blijven de vergoedingsregels voor inundatie actueel. 4) [Toelichting: Kwantitatieve Informatie Akkerbouw en Vollegrondsgroenteteelt (KWIN-AGV) of Kwantitatieve Informatie Veehouderij (KWIN-V). KWIN-V is een periodieke uitgave van de Animal Sciences Group van Wageningen UR. KWIN-AGV is een periodieke uitgave van de Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) van Wageningen UR. De KWIN bevat statistische prijsinformatie over onderdelen van agrarische bedrijven en normen voor het maken van berekeningen, bedrijfsevaluaties en begrotingen. Het boek leent zich voor verschillende doeleinden. De normen geven inzicht in de hoogte van de prijzen op middellange termijn. Hierdoor zijn ze geschikt als basis voor planning- en evaluatiesystemen. De normen moeten gezien worden als een richtlijn, die echter wel een breed draagvlak hebben omdat ze met afgevaardigden uit de sectoren zijn afgesproken. ] 4

5 Bepalen van de definitieve hoogte van de uit te keren vergoeding bij meerdere inundaties binnen één groeiseizoen Op basis van het meldingssysteem wordt vastgesteld hoe vaak en wanneer waterberging heeft plaatsgevonden, welk oppervlak is geïnundeerd, welk gewas schade heeft opgelopen en welk deel van het gewas voor de oogst verloren is gegaan. Vermenigvuldiging van de vergoedingsnorm voor een bepaald gewas/ hectare met het overstroomde oppervlak van het voor de oogst verloren gegaan gewas gecombineerd met het tijdstip/ de tijdstippen van optreden van waterberging levert in beginsel de hoogte van de uit te keren inundatievergoeding op. Indien waterberging meermalen voorkomt binnen hetzelfde groeiseizoen resulteert bovenstaande rekenmethode in dubbeltellingen. Ter voorkoming van dubbeltellingen wordt, indien meerdere inundaties binnen één groeiseizoen voorkomen, voor de toepassing van de vergoedingsnormen gerekend met één inundatie. Meerdere inundaties over verschillende perioden leiden niet automatisch tot stapeling van individuele vergoedingsnormen. 5

6 Bijlage II VERGOEDINGSNORMEN INUNDATIE (Excel-bestand: Vergoedingsnormen inundaties) Deze vergoedingsnormen worden jaarlijks geactualiseerd en bekend gemaakt op de website van het waterschap 6

7 Bijlage III WATERWET (ALGEMENE REGELING VOOR SCHADEVERGOEDING) Waterwet Artikel 7.14 en volgende van de Waterwet bevat een algemene regeling voor het vergoeden van onevenredige schade als gevolg van een besluit of handeling van het waterschap in verband met wateroverlast of overstromingen als gevolg van maatregelen, gericht op het vergroten van de afvoer- of bergingscapaciteit van het watersysteem. Wie dus schade lijdt, kan zich op deze artikelen beroepen. Het waterschap vergoedt de schade alleen als deze niet of niet geheel voor rekening van de benadeelde behoort te blijven. Het kan ook zijn dat de geleden schade op andere wijze wordt vergoed, bij voorbeeld door aankoop of onteigening. De toepassing van deze artikelen is nader uitgewerkt in de Verordening schadevergoeding van het waterschap. Verordening schadevergoeding waterschap De Dommel Deze verordening schrijft voor aan welke eisen een schadeverzoek moet voldoen en hoe het waterschap dit schadeverzoek dient te behandelen. Een verzoek om vergoeding van schade dient onder meer de volgende informatie te bevatten: door welk besluit of handelen schade is ontstaan wat is de aard, omvang en onderbouwing van de schade een kaart die voldoende nauwkeurig de ligging van de getroffen percelen in het gebied aangeeft, waarop de schade geleden is en waarop het verzoek om toekenning van schadevergoeding op grond van deze verordening betrekking heeft. Voor de behandeling van het verzoek heeft het waterschap de volgende mogelijkheden: een adviescommissie wordt gevraagd advies uit te brengen; 5 een deskundige wordt gevraagd advies uit te brengen; het waterschap besluit zonder extern advies. Als de benadeelde het niet eens is met het besluit van het waterschap, kan hij hiertegen bezwaar maken en vervolgens in beroep of hoger beroep gaan. De rechtbank oordeelt of het waterschap zorgvuldig met het verzoek is omgegaan en de van belang zijnde feiten en omstandigheden juist heeft laten meewegen voor de bepaling van de hoogte van de vergoeding. 5) [Toelichting: Deze commissie of deskundige zal het bestuur adviseren over: - de aard en omvang van de schade; - het causaal verband tussen schade en schadeoorzaak; - de vraag of de schade niet of niet geheel ten laste van de verzoeker behoort te blijven; - de vraag of de schade niet of niet voldoende anderszins is gewaarborgd; - de vraag of en in hoeverre er aanleiding bestaat deskundigenkosten te vergoeden; - de hoogte van de door het bestuur te verlenen schadevergoeding.] 7