Veldbiologie deel 1 KNNV afd. Regio Alkmaar e.o

Transcriptie

1 Veldbiologie deel 1 KNNV afd. Regio Alkmaar e.o Les 1. Noord Holland: een landschap en zijn biodiversiteit (bewoners). In deze les gaan we behandelen: Ontstaan van Noord-Holland en de nabije polder. De structuur van een landschap, zowel fysisch als biologisch. Organismen en afhankelijkheid van elkaar in een polder biotoop De naamgeving van levende wezens. De indeling van de organismen in 5 rijken.

2 Het ontstaan van Nederland

3 Nederland 50 na Chr.

4 Nederland 800 na Chr.

5 Nederland hoogtekaart Pleistoceen Onderdeel van de periode het Kwartair. Van tot jaar geleden. In deze periode hebben we in Nederland te maken gehad met enkele ijstijden. Holoceen Geologische periode, begonnen jaar geleden en duurt nog voort. In deze periode is in het noorden van de BRD een landschap ontstaan met veen en zeeklei

6 Noord-Holland rond 1400 v. Chr.

7 Wat is een polder? Een met dijken omgeven gebied waarbinnen de waterstand kunstmatig op peil gehouden wordt. Er zijn drie soorten polders: (laag)veenpolders, zeekleipolders en droogmakerijen. Veenpolder Een polder die ontstond doordat laagveengebieden door na inklinking onder zeeniveau kwamen te liggen waardoor bedijking noodzakelijk werd. Zeekleipolder Door landaanwinningen ontstane polders in het noorden en zuidwesten van Nederland. Droogmakerij Drooggemalen meer. De polder wordt meestal omgeven door een ringvaart, die achter de dijk ligt, en waar het overtollige water uit de droogmakerij in gemalen wordt.

8 Noord Holland omstreeks 1550

9 Hoe werkt een polder

10 Nederland polderland

11 Polders langs de Friese kust 1. koekoeksbloem.jpg

12 Alkmaar en omgeving

13 Oudorp en omgeving Oudorp is al een oude plaats, in de 11e eeuw komt de plaats voor als Aldenthorf, wat ook verwijst naar de huidige betekenis: een "oud dorp". In 1120 komt de plaats voor als Oudthorp en in 1289 als Outdorpe. men kan bij de laatste twee namen goed de verschuiving van de schrijfwijze zien, die uiteindelijk ertoe leidt dat de plaats maar met één 'd' wordt geschreven. Het oosten van Oudorp lag in de hoge- en late middeleeuwen door ontginning van het veen door de mens in combinatie met stormvloeden, aan een waddengebied van een groot meer dat was ontstaan. In de late middeleeuwen werden de eerste pogingen gedaan tot inpoldering en beheersing, hierdoor ontstonden de Schermer en de Heerhugowaard. In de 17e eeuw zijn deze ook echt ingepolderd. De Molenkade Deze kade loopt van de Herenweg naar de Frieseweg, langs de Hoornse Vaart. Langs de kade staan vier molens: Strijkmolen B, Strijkmolen C, Strijkmolen D en Strijkmolen E. Strijkmolen C is twee keer afgebrand, in 1998 en 2004, maar is nu weer opgebouwd (2008). Ooit stonden hier zes molens. (het Rode Hert is er ook nog 1 van) De Munnikenweg, het wegdek van deze weg bestaat uit kinderhoofdjes of kasseien en heeft als zodanig een status van monument. Aan de Munnikenweg hebben twee dwangburchten gestaan die zijn gebouwd door Floris V in zijn strijd tegen de Westfriezen: De Nieuwburg (Nijenburgh) en De Middelburg.

14 De Oudorperpolder

15 Enkele planten en dieren uit de Oudorper Polder, een quiz. Je krijgt 20 soorten levende wezens uit de polder te zien. Noteer op het werkblad van elke soort de naam wat je denkt dat het voedsel van de soort is in welk deel van de polder de soort voorkomt (bv in de sloot, op natte plekken, in hoge delen van de sloot, in bomen, enz.

16 No 1

17 No 2

18 No 3

19 No 4

20 No 5

21 No 6

22 No 7

23 No 8

24 No 9

25 No 10

26 No 11

27 No 12

28 No 13

29 No 14

30 No 15

31 No 16

32 No 17

33 No 18

34 No 19

35 No 20

36 Antwoorden Soortenquiz. nummer soortnaam voedsel Plek of habitat 1 Brede orchis, scherpe boterbloem Zonlicht, koolstofdioxide, water, zouten Langs de sloot 2 Reiger Kikkers, vis, mollen, muizen In de sloot, in het weiland, nest in de boom 3 reuzenbovist Dode plantenresten, mest In het weiland 4 inktzwam idem In het weiland 5 Groene kikker Slakken, vliegen, muggen, juffers. In de sloot 6 koe Gras en krachtvoer In het weiland 7 Vleermuis (rosse) Allerlei insecten, nachtvlinders Boven het water en het weiland. Holle boom 8 mens alleseter boerderij 9 buizerd Muizen, kevers, kleine vogels, aas Boven het weiland, op paal, boomnest 10 torenvalk Muizen, kevers. bidt boven het weiland, boomnest 11 regenworm Ondergrondse dode plantenresten Overal in de bodem 12 Veldmuis Grassen, zaden, graan, wortels Tussen het gras en in de bodem 13 langpootmug nectar Boven en tussen gras 14 Emelt (larve langpootmug) Plantenwortels, plantenresten In de bodem 15 Juffer (houtpantserjuffer) Kleine insecten Langs en boven de sloot 16 gras Zonlicht, koolstofdioxide, water, zouten Open plaatsen 17 grutto Kleine bodemdieren, insecten In het weiland 18 scholekster Kleine bodemdieren,wormen, kokkels In het weiland ( tot op platte daken) 19 zwartsprietdikopje Nectar, de rupsen leven van grassen Bloemrijke bermen 20 pauwoogpijlstaart Rupsen leven van populier divers

37

38

39 De wetenschappelijke naam Intermezzo 1. De soortnaam. U heeft ongetwijfeld de soort een Nederlandse naam gegeven. Het probleem is dat de soort ook buiten Nederland kan voorkomen en dan een andere naam krijgt. Linnaeus ( ) heeft dat probleem opgelost door de soort twee namen te geven ( binaire nomenclatuur) een geslacht aanduiding en een soortnaam, in het Latijn, en achter de naam de naam te geven van de beschrijver van de soort. Vergelijk het maar met onze naamgeving: Jansen ( geslacht) Piet (soort)- alleen hier ontbreekt de naamgever. Voorbeeld: Groot geaderd witje- Aporia crataegi Linnaeus Klein geaderd witje- Pieris napi. (L. 1758). Groot koolwitje- Pieris rapae )L. 1758) Boszandoogje- Lopinga achine (Scopoli, 1763). Je ziet meteen wie naaste familie van elkaar is en wie de wetenschappelijke naam en de soortbeschrijving heeft gegeven. We hebben hier een stukje systematiek besproken.

40 Het voedsel web: de biologische structuur van de polder

41 De polder als ecosysteem: stofkringloop en energiestroom

42 Alle levende wezens zijn ingedeeld in vijf rijken: in alle landschappen komen soorten uit al deze rijken voor. - Het rijk van de prokaryoten: primitieve cel. Bacterieen. - Het rijk van de ééncellige eukaryoten: moderne cel. Pantoffeldierje. - Het dierenrijk: meercellige eukaryotische consumenten. - Het plantenrijk: meercellige eukaryotische producenten. - Het schimmelrijk: meercellige eukaryotische reducenten.

43

44

45

46 Volgende keer: - Vogels en gewervelden - 3 april uur.