HET GRAAFSCHAP LOON door JAN VAES

Transcriptie

1 De Maretak MR " Land van Loon - Nieuw Eyck Contact: Hansweg Bree ( lo.clijsters@skynet.be) Mei 2015 kbc mei HET GRAAFSCHAP LOON door JAN VAES 1

2 ONTVANGST Ontvangst in de grote zaal van kasteel Wurfeld om uur. 24 Leden en gasten verwelkomen elkaar. De voorzitter en de spreker <- -> KRONIEKEN VAN DE PROTOCOLMEESTER Ook vanavond trekt de protocolmeester de vergadering op gang met een aangepaste inleiding. Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu Dit is een Nederlandse zin, ook al is hij op het eerste gezicht nauwelijks meer te begrijpen. Het is dan ook zo ongeveer het vroegste Nederlands dat we kennen, zo'n duizend jaar oud, daterend van va We kunnen de zin als volgt vertalen: Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op? Het zijn waarschijnlijk twee regels uit een liefdesliedje; de oudste Nederlandstalige lovesong, zou je kunnen zeggen. Eigenlijk is het een middeleeuwse openingszin voor een date met perspectief. Welke middeleeuwse dame of heer zou niet bezwijken voor dergelijk kleurrijk en suggestief taalgebruik? En hiermee zijn we aanbeland in de tijd waarin de geschiedenis van het Graafschap Loon zich afspeelt, nl. de Middeleeuwen. Daarover vertelt ons straks de heer Jan Vaes uit Bree veel meer. MENU In blijde verwachting kijken we uit naar : -Huisgemaakte romige aspergesoep met Livar hesp. -Filet van lam uit het Limburgse heuvelland, krachtige lamsjus met ratatouille en Kinrooise asperges. -Huisbereide Bavarois van ananas, sorbet van mango, hangop van groene appel, brownie van chocolade, vergezeld van kopje koffie. 2

3 VRIENDENMAAL en MEDEDELINGEN VAN DE VOORZITTER Hoe kond' ick u, mijn broeders oyt vergeten, Dear wy doch sijn in eenen stronck geplant? Al sijn wy noch so veir van een geseten, So kan ons doch gescheyden zee noch lant. Met dit vers van Marnix van Sint Aldegonde verwelkomt de voorzitter de spreker van vanavond :JAN VAES Zoals alle beschaafde en vooraanstaande lieden komt ook Jan Vaes uit Bree. Hij promoveerde in 1987 aan de K.U. Leuven met de grootste onderscheiding tot doctor in de Oudheidkunde en Kunstgeschiedenis. Hij verrichtte daartoe onderzoek te Leuven, Bonn, Freiburg en Rome, waar hij studeerde aan het Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana. Voor zijn onderzoek van vroegchristelijke architectuur in Italië werd hij in 1991 bekroond tot Laureaat van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België. Hij publiceerde in Leuven, Kortrijk, Brussel, Den Haag, Rome, Parijs en Milaan. In binnen en buitenland gaf hij talrijke lezingen. Hij was curator van een aantal historische tentoonstellingen. Momenteel is hij voltijds lector Geschiedenis en Cultuurgeschiedenis aan de Lerarenopleiding van het University College Leuven- Limburg, associatie K. U. Leuven, docent vroegchristelijke en byzantijnse kunst aan het Kunsthistorisch Instituut te Antwerpen (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten). Hij is tevens docent Cultuurgeschiedenis van de Universiteit Vrije Tijd/Davidsfonds Academie. Hij verzorgt ook de cursussen Algemene Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Geschiedenis van Loon en Luik en Heraldiek aan de opleiding van Limburgse Toeristische Gidsen, Toerisme Vlaanderen. Hij is bestuurslid van het Historisch Studiecentrum Alden Biesen. 3

4 VOORDRACHT Prelaten, privileges en vrijpostige voogden: geschiedenis van het graafschap Loon en het prinsbisdom Luik in Europees perspectief. Na de aspergesoep met lekkere Livar hesp volgen de mededelingen : -01. Marnixprijs Limburg Volgende samenkomst vindt plaats in Zutendaal op 24 juni. -02.Uitstap Mons Voorstel menukeuze -03.Boek poëzieprijs Start van de samenwerking met Gerard Gerits en Guy Willems. Het smakelijke hoofdgerecht en het uitmuntende dessert gaan de spreker vooraf Uit de Karolingische gouwen groeiden talrijke heerlijkheden en graafschappen, zoals het graafschap Loon. Het was door een dubbele horizontale vazalliteit verbonden met het prinsbisdom Luik en de Duitse keizer. Geprangd tussen machtige buren, zoals de hertogen van Brabant en Jülich, was deze leenband een broze levensverzekering. De graven van Loon trachtten door een berekende huwelijkspolitiek in het Duitse Rijk, door het stichten van stedelijke vrijheden en door het uitoefenen van voogdijrechten hun positie verder te verstevigen; op termijn bleken deze pogingen echter juist hun ondergang te versnellen. Wanneer er vanaf 1366 geen wettelijke erfgenamen meer zijn, gaan de grafelijke rechten over op 4

5 de leenheer, de bisschop van Luik, zoals het leenrecht vereiste. Na de pogingen om Luik en dus Loon in het Bourgondische statencomplex in te lijven, worden beide door de Habsburgers definitief in de Niederrheinisch- Westfälische Kreits opgenomen. De prins-bisschoppen besturen Loon voortaan op een stiefmoederlijke wijze. Zelf zijn ze speelbal van de talrijke krachten die in de Stedentijd en Vorstentijd ageren: Duitse keizer en adel, kapittels, Luikse patriciërs en ambachten. EINDE Ruim na twaalven beëindigt de voorzitter de aangename zitting en na een laatste dankwoord aan Jan Vaes keert iedereen tevreden naar huis. Jan Vaes stoffeert zijn relaas met mooie beelden uit het Land van Loon en met smakelijke anekdotes. Zo leuk is geschiedenis nog nooit geweest. 5

6 PROGRAMMA januari nieuwjaarsreceptie -19 februari krokusuitstap naar s HERTOGENBOSCH -22 maart Dag van de vriendschap MAASEIK -21 april Wim Lemmens : Een geschiedenis rond een monument -19 mei Jan Vaes : Het Graafschap Loon -16 juni Joke Bos : Dementie -08 en 09 augustus Zomeruitstap naar MONS -15 september Dolf Wieërs Taal in de architectuur -20 oktober Besloten vergadering -17 november Verkiezingen -.. december Kerstfeest Hasselt 6

7 DINSDAG 16 JUNI JOKE BOS DEMENTIE Leden moeten afgemeld, partners en gasten moeten gemeld worden bij JOS NICOLAES