Vrijstelling op grond van praktijkervaring

Transcriptie

1 op grond van praktijkervaring Overzicht van cursussen in de bacheloropleiding Informatica, de bacheloropleiding Informatiekunde, en de premasters Dit document geeft een overzicht van de cursussen in de bacheloropleiding Informatica, de bacheloropleiding Informatiekunde en de premasters volgens de Onderwijs- en Examenregeling Per cursus worden de volgende onderdelen beschreven: een korte beschrijving van de cursusinhoud een overzicht van de leerdoelen die bereikt worden na het bestuderen van de cursus een toelichting over de bewijzen die nodig zijn om aannemelijk te maken dat u de vrijgesteld kunt worden van de cursus. Bacheloropleidingingen Voor de volgende onderdelen wordt geen vrijstelling op grond van praktijkervaring verleend: Opleiding Bachelor Informatica Bachelor Informatiekunde Cursus T61327 Afstudeerproject bachelor informatica vrije ruimte T62327 Afstudeerproject bachelor informatiekunde vrije ruimte Een aantal cursussen heeft een sterk theoretisch of academisch karakter, waardoor het onwaarschijnlijk is dat kennis daaruit via praktijkervaring opgedaan kan worden. Deze cursussen zijn daarom niet in dit document opgenomen. Het betreft de volgende cursussen: Opleiding Bachelor Informatica Bachelor Informatiekunde Cursus T07131 Discrete wiskunde A T33131 Discrete wiskunde B T43311 Academische competenties in de bachelor Informatica 1 T44311 Academische competenties in de bachelor Informatica 2 T12341 Concepten van programmeertalen T08141 Continue wiskunde T22321 Formele talen en automaten T41221 Logica en informatica T07131 Discrete wiskunde A T33131 Discrete wiskunde B (gebonden keuze) T45311 Academische competenties in de bachelor Informatiekunde B20111 Faseren en probleemstellen (AV 6) B16111 Observeren en rapporteren (AV 3) B18111 Onderzoek als genre en empirische cyclus (AV 5) C23221 Ethiek S13131 Onderzoekspracticum kwantitatieve data-analyse 1

2 Het gebonden keuzeblok in de bacheloropleidingen omvat 8,6 studiepunten, waarbij gekozen kan worden uit onderstaande cursussen. U kunt slechts voor maximaal 2 van deze cursussen vrijstelling op grond van praktijkervaring aanvragen. Premasters Voor de beide premasters (IB0006 Premaster formele technieken en IB0106 Premaster programmeertechnieken) geldt dat deze alleen als geheel vrijgesteld kunnen worden. Het is dus niet mogelijk om voor een of enkele onderdelen uit een premaster vrijstelling aan te vragen. Wel is het mogelijk om vrijstelling voor sommige onderdelen aan te vragen op grond van vooropleiding en vrijstelling aan te vragen voor de overige onderdelen op grond van praktijkervaring. In dat geval dient u één verzoek in voor vrijstelling op grond van praktijkervaring, waarbij u bewijzen overlegd van zowel uw vooropleiding (via gewaarmerkte kopieën van diploma s, cijferlijsten en een inhoudelijke beschrijving van de relevante vakken) als uw praktijkervaring (via het portfolio). Cursussen In dit document treft u verder de cursusbeschrijvingen aan, geordend op cursuscode. 2

3 IB0006 Premaster formele technieken Deze premaster bestaat uit de volgende vier onderdelen: T07131 Discrete wiskunde A T41221 Logica en informatica T20221 Security en IT T41111 Basisconcepten van datastructuren, formele talen en programmeertalen Het onderdeel T41111 is opgebouwd uit de volgende drie cursussen: T12341 Concepten van programmeertalen T22321 Formele talen en automaten T26241 Datastructuren en algoritmen Voor een inhoudelijke beschrijving van de inhoud, leerdoelen en vrijstelling van deze onderdelen verwijzen we naar de betreffende cursussen in dit document (hetgeen alleen het geval is voor T20221 en T26241; de overige onderdelen zijn dermate theoretisch van aard dat vrijstelling op grond van praktijkervaring niet voor de hand ligt). U kunt alleen vrijstelling aanvragen voor deze premaster als geheel, en dus niet voor individuele onderdelen. Uw vrijstellingsverzoek mag deels gebaseerd zijn op grond van uw vooropleiding en deels op grond van uw praktijkervaring. Als u vrijstelling voor onderdelen aanvraagt op grond van uw vooropleiding, dient u gewaarmerkte kopieën van uw diploma s, cijferlijsten en inhoudelijke beschrijvingen van relevante vakken aan te leveren. Voor de onderdelen waarvoor u vrijstelling aanvraagt op grond van uw praktijkervaring, dient u een portfolio aan te leveren. 3

4 IB0106 Premaster programmeertechnieken Deze premaster bestaat uit de volgende vier onderdelen: T14161 Databases T25151 Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1 T34141 Objectgeoriënteerd analyseren en ontwerpen T42241 Objectgeoriënteerd programmeren in Java 2 Voor een inhoudelijke beschrijving van de inhoud, leerdoelen en vrijstelling van deze onderdelen verwijzen we naar de betreffende cursussen in dit document. U kunt alleen vrijstelling aanvragen voor deze premaster als geheel, en dus niet voor individuele onderdelen. Uw vrijstellingsverzoek mag deels gebaseerd zijn op grond van uw vooropleiding en deels op grond van uw praktijkervaring. Als u vrijstelling voor onderdelen aanvraagt op grond van uw vooropleiding, dient u gewaarmerkte kopieën van uw diploma s, cijferlijsten en inhoudelijke beschrijvingen van relevante vakken aan te leveren. Voor de onderdelen waarvoor u vrijstelling aanvraagt op grond van uw praktijkervaring, dient u een portfolio aan te leveren. 4

5 T01211 Functioneel programmeren Deze cursus geeft een introductie in het functioneel programmeren. In een functionele programmeertaal staan functies centraal: functies kunnen als argument worden meegegeven aan een andere functie, worden opgeleverd als resultaat of worden opgeslagen in een datastructuur. Dit maakt het mogelijk om programma s op een hoog abstractieniveau op te schrijven, wat leidt tot bondige programma s. In de cursus wordt gebruik gemaakt van Haskell, een moderne, lazy programmeertaal. Tal van concepten, zoals recursieve en hogere-ordefuncties, lijstcomprehensies, patroonherkenning, monadische input-output, typeklassen en datatypen, lazy evaluatie en inductieve bewijzen over programma s worden uitgelegd aan de hand van voorbeelden. Het toepassen van deze concepten oefent u door het maken van kleine programmeeropgaven. De besproken concepten vinden steeds vaker hun weg naar de mainstream programmeertalen. Zie verder: link nog niet beschikbaar. We verwachten dat u na het bestuderen van de cursus: de ideeën begrijpt achter functioneel programmeren en de verschillen ten opzichte van een imperatieve programmeertaal kunt uitleggen een functie kunt opstellen, in het bijzonder door gebruik te maken van patroonherkenning, gevalsonderscheid en recursie in staat bent om hogere-orde functies te gebruiken en deze zelf te definiëren overweg kunt met het typesysteem, met name met polymorfe en overloaded types kunt uitleggen waarom monadische effecten nodig zijn in Haskell om input/output te realiseren en deze effecten kunt gebruiken in een programma de basis van lazy evaluation begrijpt, zoals het werken met oneindige lijsten, en equational reasoning het principe van een inductief bewijs begrijpt en dit kunt gebruiken bij het opstellen van een bewijs de opgedane kennis kunt toepassen door zelf een correct en bondig programma te schrijven in de programmeertaal Haskell. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u kunt aantonen de basisprincipes van het functioneel programmeren in Haskell te beheersen, tot op het niveau van de introductietekstboeken voor Haskell. Als bewijs dient u zelfgeschreven functionele programma s te overhandigen en deze desgevraagd te kunnen toelichten. Ervaring met een moderne, statisch getypeerde functionele taal anders dan Haskell volstaat, mits deze programmeertaal tot op een soortgelijk niveau wordt beheerst en kan worden aangetoond dat de concepten die kenmerkend zijn voor Haskell, waaronder monadische input-output en lazy evaluatie, worden begrepen. Voorbeelden van programmeertalen die voldoende gelijkenis hebben met Haskell om in aanmerking te komen voor een vrijstelling zijn Clean en ML. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring beperkt is tot het beheersen van een programmeertaal zoals bijvoorbeeld JavaScript, Python of Scala waarin slechts enkele aspecten van het functioneel programmeren naar voren komen 5

6 T01341 Ontwerpen van mens-machine-interactie Met de explosieve groei van het aantal eindgebruikers van interactieve systemen is het belang toegenomen om bij het ontwerpen van dergelijke systemen de eindgebruiker centraal te stellen. Mensmachine-interactie (MMI) is het relatief nieuwe vakgebied dat zich hiermee bezighoudt. De cursus heeft een ontwerpgerichte en multidisciplinaire benadering. Bijdragen vanuit diverse disciplines (zoals cognitieve psychologie, ergonomie, grafisch ontwerpen) worden geïntegreerd tot een inhoudelijk samenhangend traject dat uit verschillende fasen en activiteiten bestaat. Het beginpunt ligt bij de gebruikers en de taken die zij uitvoeren in de huidige situatie, dus de situatie waar het te ontwerpen systeem moet gaan functioneren. Het eindpunt is een specificatie van de interface van het te ontwikkelen systeem. Er is voortdurend behoefte aan evaluatie: het beantwoorden van vragen die open blijven en het valideren van beslissingen. In het kader van evaluatie worden prototypes gemaakt. Centraal in de cursus staat een realistische casus die in een groepsopdracht wordt uitgewerkt. Zie verder: en Na bestudering van de cursus wordt verwacht dat u de bestaande situatie kunt analyseren, onder meer door een taakmodel te maken een programma van eisen op kunt stellen voor een te ontwerpen interface een globaal programma van eisen kunt maken een interface kunt specificeren in termen van functionaliteit, dialoog en representatie verschillende evaluatiemethoden in verschillende stadia van het ontwerpproces kunt toepassen waarbij onder andere gebruik wordt gemaakt van prototyping. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u geldig bewijs zoals een projectdocument kunt overleggen, waaruit blijkt dat u in teamverband een user interface hebt ontworpen waarbij de gebruikers aantoonbaar en uitvoerig zijn betrokken. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het ontwerpen van uw eigen home page op het web. 6

7 T02211 Propedeuseproject informatiekunde De propedeuse van de informatiekundeopleiding wordt afgerond met een practicum van één module, waarin de kennis en vaardigheden opgedaan in de andere cursussen worden toegepast in een gesimuleerde bedrijfscontext. U werkt aan een casus: theater De Tulp. U ontwerpt voor dit theater een volledig informatiesysteem en implementeert de website die daar deel van uitmaakt. Deze website wordt gepubliceerd op een server van de Open Universiteit. Tijdens het practicum doorloopt u het volledige ontwikkeltraject: analyse van de informatiebehoefte, het opstellen van een ontwerp voor de software en de grafische kant van de website, implementatie van software en site en oplevering van een goed onderhoudbaar en gedocumenteerd product. Zie verder: Het doel van deze cursus is dat de student kennis, inzichten en vaardigheden die in diverse cursussen van de propedeuse zijn opgedaan, geïntegreerd toepast op een casus. De student moet aantonen over de volgende vaardigheden te beschikken: ontwerpen en implementeren van een klein informatiesysteem volgens een (R)UP aanpak, vanaf het opstellen van de functionele specificaties tot en met de testfase; van het informatiesysteem wordt alleen de cliëntkant geïmplementeerd leert een plan van aanpak op te stellen voor de ontwikkeling van een informatiesysteem en dit plan van aanpak te verbeteren door het uitvoeren van een projectreview leert zelfstandig een (nieuw) programmapakket (een webeditor) en een teken en/of ontwerptool te gebruiken leert taken binnen een gestelde tijd te realiseren leert op basis van een wensenlijst en de beschikbare hoeveelheid tijd in te schatten wat hij of zij binnen die tijd van die wensen kan realiseren leert het uitvoeren van een code review. U wordt vrijgesteld van deze cursus indien u geldig bewijs kunt aanleveren waaruit blijkt dat u: ervaring hebt in de functie van systeemontwerper en programmeur betrokken bent geweest bij het opzetten van een nieuw informatiesysteem. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot een analist, ontwerper en programmeur maar die altijd als uitvoerende (hulp) gewerkt heeft. 7

8 T03211 Context van informatica In de cursus wordt via vele voorbeelden ingegaan op de verschillende aspecten die een rol spelen bij gebruik en ontwikkeling van informatiesystemen. Het gebruik en toepassen van informaticaproducten is een zeer belangrijke bron van grote, grootschalige en snelle veranderingen in onze maatschappij. Die veranderingen in onze maatschappij hebben juridische, organisatorische, economische, sociale, culturele en ethische aspecten. De cursus geeft aan de hand van deze aspecten inzicht in de beïnvloeding van de maatschappij door informatica en de ict-industrie. Anderzijds komt aan de orde dat de ontwikkelaars van ict-producten ook deel uitmaken van de maatschappij zodat hun visie op het ontwikkelen van nieuwe ict-producten niet onbevooroordeeld en onbevangen is. De cursus gaat over de context van informatica. Welke rol speelt dit vakgebied in onze maatschappij en hoe wordt elk individu en elke organisatie beïnvloed door deze technologie? Maar, wat nog belangrijker is, hoe kan elk individu, en met name de aankomend informaticus invloed hebben op de ontwikkeling van deze technologie? Zie verder: Voor de cursus als geheel geldt dat na het bestuderen van de cursus wordt verwacht dat u begrijpt wat de relatie is tussen de mensenwereld (cultuur, politiek, economisch, sociaal, ethiek, ) en ICT ontwikkeling; begrijpt wat de relatie is tussen ICT gebruik en ontwikkelingen in de mensenwereld (werk, sociaal, diensten, vrije tijd); begrijpt wat de mogelijkheden zijn voor ICT experts (Informatici) om deze ontwikkelingen te beïnvloeden; begrijpt wat de mogelijkheden zijn voor vakexperts (medici, juristen, docenten, journalisten, ) om deze ontwikkelingen te beïnvloeden. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u geldig bewijs zoals een adviesdocument kunt overleggen, waaruit blijkt dat u: de introductie van een nieuw softwaresysteem onderzocht heeft op hierboven bij genoemde aspecten een inventarisatie kan maken van de gevolgen die een nieuw softwaresysteem heeft voor een organisatie en haar taakstellingen. Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld een rapport waaruit duidelijk uw inhoudelijke bijdrage aan een dergelijke onderzoek blijkt. Met name de gevolgen van het gebruik van de nieuwe sociale media zouden hierin een belangrijk aspect kunnen zijn. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het technisch ontwerp, ontwikkeling en implementatie van een applicatie of internettoepassing. 8

9 T04211 Procesmodelleren Bedrijfsprocessen kunnen op vele niveaus gemodelleerd worden, van het abstracte en grofkorrelige niveau van de strategische visie tot de harde bits en bytes binnen de machines en netwerken. In deze cursus besteden we vooral aandacht aan processen op het niveau van taken, maar de benadering is generiek genoeg voor andere niveaus. Omdat modelleren veel aspecten heeft van zowel specificeren als structureel oplossen zullen validatie en verificatie van de modellen een grote rol spelen. Petrinetten zijn daarin een nuttig hulpmiddel. De grafische mogelijkheden, waaronder simulatie en animatie, zijn zeer geschikt voor validatie van en communicatie over modellen. De onderliggende mathematische semantiek maakt daarbij redeneren over correctheid en gedragseigenschappen mogelijk. Naast de methodologische en technische aanpak via Petri-netten wordt ook aandacht gegeven aan de inbedding in de wereld van de bedrijfsinformatiesystemen. Communicatie over modellen op het bedrijfsniveau en het bespreken van requirements en correctheid worden benadrukt via een modelleerproject. Zie verder: De student moet na bestudering van de cursus de plaats van procesmodellen binnen (bedrijfs)informatiesystemen kunnen begrijpen, processen kunnen modelleren aan de hand van informele beschrijvingen, bedrijfsprocessen kunnen modelleren in termen van gekleurde hiërarchische Petri-netten, correctheid van Petri-netten kunnen verifiëren via invarianten en bereikbaarheidsanalyse, gekleurde Petri-netten kunnen valideren door simulatie in CPNtools, kunnen communiceren over al het vorige. Drie competenties krijgen extra aandacht: modelleren, van (incomplete) beschrijving naar Petri-net, analyseren, formele verificatie van eigenschappen, communiceren over validatie en verificatie van procesmodellen. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u aantoonbare praktijkervaring hebt in modelleren, analyseren en simuleren met een op Petri-nets gebaseerd procesmodelling of workflow tool met formele semantiek (e.g. ExSpecT, BPM one, YAWL). U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het genereren van procesmodellen met louter illustratief doel (i.e. zonder toestandsbegrip, zonder correctheidscondities of zonder de mogelijkheid van simulaties en het berekenen van doorlooptijden). 9

10 T05211 Requirements voor informatiesystemen Voordat een informatiesysteem wordt ontwikkeld, moeten de behoeftes ofwel requirements van toekomstige gebruikers in kaart worden gebracht. Requirements staan centraal in deze cursus. Verder is er een netwerk van gerelateerde begrippen, bijvoorbeeld stakeholder, doel, prioriteit, scenario. Sleutelwoorden voor elk van deze begrippen zijn: ontdekken, specificeren en valideren. Bij het specificeren wordt gebruik gemaakt van grafische modellen zoals contextdiagrammen en doelmodellen maar ook van sjablonen en gestructureerde teksten. Verschillende invalshoeken voor het ontdekken van requirements komen aan bod, waarbij een onderverdeling wordt gemaakt in individuen, groepen en artefacten. Technieken die worden besproken zijn bijvoorbeeld interview en observatie bij individuen en brainstormsessie en workshop bij groepen. De student kan het belang van requirements en hun rol in het ontwikkelen van een informatiesysteem beschrijven de verschillende typen stakeholders die betrokken kunnen zijn bij requirements benoemen het verband tussen stakeholders, doelen en requirements uitleggen doelen analyseren en verfijnen en omzetten in requirements technieken en kwaliteitscriteria beschrijven voor het eliciteren, valideren en prioriteren van requirements in een gegeven casus een selectie maken van goed toepasbare technieken in een gegeven casus zowel functionele eisen als kwaliteitseisen opstellen in een gegeven casus requirements specificeren m.b.v. modellen en gestructureerde tekst. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u geldig bewijs kunt overleggen, zoals aantoonbaar hebben meegewerkt aan een requirementsspecificatie, ruime ervaring hebt als requirementsanalist of als informatieanalist waarbij aantoonbaar gewerkt is aan het opstellen, valideren en prioriteren van requirements. Andere praktijkervaring, bv. als software engineer of businessanalist geven op zich geen aanleiding voor vrijstelling. 10

11 T07351 Software engineering Software engineering is het vakgebied dat zich bezighoudt met alle aspecten van het doelmatig produceren van hoogwaardige software die vanwege de omvang en/of complexiteit redelijkerwijs niet door een of enkele personen ontwikkeld kan worden. De doelmatigheid gebiedt dat zulke software (of onderdelen daarvan) gedurende langere tijd meegaat en dus aanpasbaar moet zijn aan veranderende eisen. Naast softwaretechnische zaken als analyse, requirements, ontwerp, architectuur en testen, wordt in deze cursus ook aandacht besteed aan organisatorische aspecten van softwareontwikkeling. De cursus geeft een breed overzicht van het gehele vakgebied software engineering. Vanwege de uitgebreidheid van het vakgebied mist zo'n overzicht vaak diepte. Om dat tegen te gaan, is naast een tekstboek dat voor het brede overzicht zorgt, gekozen voor het toevoegen van opdrachten waarin enkele onderwerpen nader uitgediept worden. De verhouding in hoeveelheid studielast tussen tekstboek en opdrachten is ongeveer 2:1. De opdrachten maken het ook mogelijk in te gaan op de snel veranderende actualiteit. Zie verder: Meer specifiek wordt na het bestuderen van de cursus verwacht dat u weet wat het vakgebied software engineering inhoudt en hoe het zich onderscheidt van system engineering weet wat de belangrijkste activiteiten zijn tijdens de ontwikkeling van software de belangrijkste procesmodellen kent en weet wat hun voor- en nadelen zijn het verschil weet tussen systeem- en gebruikerseisen en tussen functionele en niet-functionele eisen en deze ook als zodanig kunt herkennen weet hoe het specificatieproces verloopt, welke documentatie daarbij nodig is en hoe de kwaliteit van het proces de kwaliteit van het uiteindelijke product beïnvloedt weet welke systeemmodellen gebruikt kunnen worden voor het opstellen van een specificatie en wat de rol van formele technieken daarbij is weet wat verstaan wordt onder systeemarchitectuur en enkele veelgebruikte architectuurmodellen kunt schetsen weet wat een real-timesysteem is en wat een kritiek systeem, en wat hun karakter voor gevolgen heeft voor de verschillende activiteiten van het ontwikkelingsproces weet welke soorten hergebruik er zijn van bestaande componenten en de voor- en nadelen daarvan kent weet wat verstaan wordt onder dependability, betrouwbaarheid, beschikbaarheid, veiligheid en beveiliging en de daarmee verbonden terminologie kent weet wat verstaan wordt onder verificatie en validatie en welke technieken daarvoor kunnen worden gebruikt de problematiek kent rond het onderhouden dan wel vervangen van systemen weet welke technieken bij het onderhouden en beheren van systemen gebruikt kunnen worden weet wat het doel is van configuratiemanagement, en hoe dit in de praktijk wordt gebruikt kennis hebt van de ontwikkelmethoden RUP en XP en die kunt plaatsen in het door het tekstboek geschetste kader van software engineering kennis hebt van open-sourcesoftwareontwikkeling en de bijbehorende activiteiten kunt plaatsen in het door het tekstboek geschetste kader van software engineering begrip hebt van de manier waarop ontwikkelomgevingen zoals Eclipse de verschillende activiteiten binnen een softwareontwikkelingstraject ondersteunen. 11

12 Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld wanneer u aantoonbaar minimaal één jaar leiding heeft gegeven aan een team van minimaal vier programmeurs, ontwerpers en testers bij één of meerdere recente software projecten, waarbij u het gehele traject van acquisitie tot en met de oplevering van het product technisch inhoudelijk heeft begeleid en/of gestuurd. Het product dient daarbij op een voor de cursus relevant niveau beschreven te zijn (bijvoorbeeld met een projectplan, domeinanalyse, requirements specificatie, architectuur document, software proces beschrijving, beschrijving van testprocedures, testverslagen en een project review). U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot - het ontwerpen of programmeren van de software - het bouwen van een website met html - het programmeren van een App voor mobiele toepassingen. 12

13 T14161 Databases Databases zijn gestructureerde, geautomatiseerde gegevensverzamelingen. De cursus omvat een theoretische en praktische inleiding op dit vakgebied. Met name de voor de praktijk zo belangrijke 'relationele databases' worden uitgebreid behandeld, met veel aandacht voor de achterliggende 'relationele theorie' en veel praktische oefening in de relationele gegevenstaal SQL. Het gaat daarbij zowel om het bevragen, als om het bouwen en beheren van dit soort databases. Bijzondere aandacht krijgen de volgende onderwerpen: normalisatie van gegevensstructuren, mechanismen om regels te bewaken (onder meer via 'triggers'), transacties, optimalisatie van bevragingen, het verlenen van databaserechten aan gebruikers (autorisatie) en de wijze waarop een relationeel systeem achter de schermen opereert via 'metagegevens'. Ook besteedt de cursus aandacht aan concurrency en aan enkele grote commerciële databases (waaronder Oracle). Tot de meegeleverde software horen (voor het praktisch oefenen met SQL) het relationele databasemanagementsysteem Firebird en twee bijzondere programma's: een krachtige en programmeursvriendelijke SQL-tool (de Interactive query utility) en een 'Boekverkenner' die voor integratie zorgt tussen een elektronische tekstversie en de SQL-programmeeromgeving. Zie verder: Na bestudering van de cursus wordt verwacht dat u de functie kent van databasetalen en hun subtalen inzicht hebt in het relationele model een gegeven relationele structuur kunt normaliseren vaardig bent met SQL (DDL, DML en DCL) SQL-vraagstellingen methodisch weet aan te pakken inzicht hebt in (concurrente) transacties eenvoudige triggers en stored procedures kunt schrijven in staat bent tot een praktische benadering van (relationele) optimalisatiekwesties inzicht hebt in relationele metadata (de data dictionary) U wordt vrijgesteld van de cursus indien u kunt aantonen dat u: een database-ontwerp kunt uitleggen in termen van inconsistentie, redundantie en standaardisatie query s, triggers en stored procedures kunt formuleren voor een meegeleverd databaseschema met minimaal de volgende complexiteit: functies, join, statistische informatie (group by), subselects (o.a. gecorreleerde), wijzigingen van de databaseinhoud weet wat de data dictionary (systeemcatalogus) is en hoe u die kunt raadplegen, en weet hoe de definitie van een database (waaronder tabellen, kolommen, domeinen, views, gebruikers, autorisatie aspecten) wordt vastgelegd in relationele tabellen de problemen die kunnen optreden bij concurrente transacties onderkent, en manieren kent om die problemen te voorkomen in staat bent tot een praktische benadering van (relationele) optimalisatiekwesties. Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld aantoonbare jarenlange ervaring als database administrator. Uw wordt niet van deze cursus vrijgesteld indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het beheren van een database met de ledenadministratie van een vereniging waarvan u lid bent. 13

14 T16141 De werking van computersystemen Hoe komt het dat stukjes zand, wat plastic en enig koper opeens dynamisch gedrag vertonen? De cursus De werking van computersystemen geeft hierop een antwoord. De cursus beschouwt in eerste aanleg de digitale schakelingen die elementaire logische of rekenkundige functies uitvoeren. Daarna worden deze schakelingen samengevoegd in een ALU, de bouwsteen van de moderne (verborgen) processor. Om de data naar de juiste logische schakeling in de ALU te voeren, wordt een ALU via een zogenaamde machinetaal bestuurd. Deze machinetaal vormt de koppeling tussen de digitale schakeling, de hardware en de software waarmee de computer wordt bestuurd. Tenslotte wordt incidenteel de vertaling van bekende constructies in een hogere programmeertaal (Java en C++) in machinetaal (assembler) getoond. Hiermee is de keten: programma --> compiler --> assembler --> machinetaal --> hardware compleet. Deze keten zal in een afsluitend practicum worden ervaren. Zie verder: Na bestudering van de cursus wordt verwacht dat u de ontwikkeling en toepassingsmogelijkheden van computers in algemene termen kunt beschrijven de werking van een computer op alle niveaus begrijpt en deze kennis in de praktijk kunt toepassen de logische bouwstenen kunt gebruiken en hun beperkingen kent eenvoudige logische schakelingen kunt ontwerpen van de genoemde getalrepresentaties de eigenschappen kent om kunt gaan met de simulator SPIM eenvoudige programma s in assembleertaal kunt begrijpen en zelf kunt schrijven een eenvoudig programma in C kunt maken, laden en testen in een microcontroller. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u geldig bewijs kunt aanleveren waaruit blijkt dat u - aantoonbare werkervaring hebt met embedded systems en digitale bouwstenen, - software in een assemblertaal kunt schrijven waar minimaal subroutines inzitten. Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld een gedocumenteerd ontwerp van een digitaal of embedded systeem waaruit uw rol en bijdrage duidelijk is af te leiden. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot een cursus digitale elektronica. 14

15 T20221 Security en IT Deze cursus geeft een brede kijk op het vakgebied security. Er komen uiteenlopende onderwerpen aan bod, zoals cryptografie, malware, en de beveiliging van software, besturingssystemen, databases, webapplicaties en computernetwerken. De nadruk ligt op beveiliging in technische zin. Centraal daarbij staan vragen als: welke kwetsbaarheden zijn er (op alle niveaus: hardware, internetprotocollen, besturingssystemen, webapplicaties en databases), welke aanvallen zijn daardoor mogelijk, hoe kunnen deze aanvallen voorkomen worden en hoe kunnen geslaagde aanvallen ontdekt worden. Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan de bedreigingen en de beveiliging van het internet. Zie verder: De leerdoelen omschrijven welke kennis, inzichten en vaardigheden u door het bestuderen van de cursus wordt geacht te verwerven. We verwachten dat u na het bestuderen van de cursus: de betekenis kent van termen als confidentiality, integrity, availability, assurance, authenticity en anonimity bedreigingen, aanvallen en security-principes voor computersystemen kunt benoemen verschillende access-controltechnieken kent en de werking ervan globaal kunt uitleggen de beginselen van cryptografie kent en globaal de werking van moderne cryptografische algoritmen en toepassingen daarvan kunt uitleggen kunt uitleggen welke beveiligingspolicies en -maatregelen in besturingssystemen worden toegepast de werking van diverse vormen van malware kunt beschrijven en kunt aangeven welke bescherming daartegen mogelijk is diverse bedreigingen en beveiligingsmaatregelen voor netwerken, internetprotocollen en webapplicaties kent en globaal kunt uitleggen hoe ze werken bekend bent met security-aspecten van databases. U wordt vrijgesteld van deze cursus indien u kunt bewijzen over brede basiskennis van security te beschikken. Voorbeelden van geschikt bewijzen zijn aantoonbare werkervaring in een ict-gerelateerde functie waarin technische aspecten van security een prominente rol spelen, of professionele certificering op gebied security zoals CISSP. U dient te kunnen aantonen dat u praktijkervaring opgedaan hebt met toepassingen van cryptografie, beveiliging van softwareapplicaties en beveiliging van netwerken met behulp van een firewall of een IDS. U wordt niet van deze cursus vrijgesteld indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het installeren van een firewall en een virusscanner op uw pc thuis. 15

16 T21331 Webapplicaties: de serverkant Het onderwerp van de cursus is het bouwen van webapplicaties waarvan de gebruikersinterface bestaat uit dynamische webpagina's die door een server worden gegenereerd. De nadruk ligt daarbij op het gebruik van de MVC-architectuur en van Java-servlets in combinatie met JSP en JSTL. De cursus besteedt ook aandacht aan het gebruik van frameworks, waarbij zowel Struts als het populaire Ruby on Rails worden bekeken. Zie verder: Na het bestuderen van de cursus wordt verwacht dat u de functie en het belang van het TCP/IP protocol kunt omschrijven kennis heeft van de werking van het HTTP-protocol en het formaat van HTTP-requests en - responses twee basisarchitecturen kent voor webapplicaties en weet wanneer welke architectuur toegepast kan worden voor een te bouwen webapplicatie een geschikte architectuur kunt bepalen en geschikte technieken kunt kiezen verschillende technieken kent voor sessiebeheer (waaronder cookies) en die ook kunt toepassen met behulp van JSP en servlets webapplicaties kunt construeren met de MVC-architectuur met behulp van JavaBeans, servlets, de Java Standard Tag Library en de bijbehorende expression language een webapplicatie kunt construeren met de MVC-architectuur vier benaderingen kunt noemen en typeren voor het dynamisch genereren van webpagina s en van elk van deze benaderingen enkele voorbeelden kan noemen weet wat verstaan wordt onder een framework inzicht heeft in de werking van de frameworks Struts en Ruby on Rails en met deze frameworks een (zeer) eenvoudige applicatie kunt construeren. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u kunt bewijzen over brede basiskennis te beschikken over het ontwikkelen van webapplicaties waarbij technieken en technologieën aan de serverkant worden toegepast. Voorbeelden van geschikt bewijzen zijn aantoonbare werkervaring in een ict-gerelateerde functie waarin u actief heeft deelgenomen aan de ontwikkeling van een webapplicatie met behulp van de MVC-architectuur, JSP en servlets of vergelijkbaar of met behulp van een framework voor webapplicaties, of professionele certificering op dit gebied. U wordt niet van deze cursus vrijgesteld indien uw werkervaring beperkt is tot het kunnen gebruiken of onderhouden van webapplicaties of indien u werkervaring heeft op het gebied van webapplicaties waarbij de nadruk op de technieken aan de clientkant ligt. 16

17 T25151 Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1 Java is een van de populairste programmeertalen. Java heet objectgeoriënteerd omdat een programmeertaak in Java wordt uitgevoerd door objecten die met elkaar samenwerken. Het is de taak van de programmeur om de structuur en het gedrag van die objecten te beschrijven. De cursus Objectgeoriënteerd programmeren in Java 1 behandelt de basisprincipes van Java en objectoriëntatie en biedt een prima manier om daarmee vertrouwd te raken. Er wordt vanaf het begin met objecten gewerkt. Programma's worden ontwikkeld binnen de ontwikkelomgeving Eclipse. Al in het eerste blok leert u om eenvoudige programma's te schrijven en deze te voorzien van een grafische gebruikersinterface. Bij dit laatste neemt Eclipse u veel werk uit handen. In dit eerste blok worden nog niet alle details van de gebruikte programmeerconstructies uitgediept. In het tweede en derde blok volgt een volledige en systematische behandeling van de concepten die wij u in deze cursus willen leren. Zie verder: Na het volgen van deze cursus bent u in staat om, vanuit een gegeven specificatie, zelfstandig een objectgeoriënteerd programma te ontwerpen en te implementeren, en dit programma te voorzien van een eenvoudige grafische gebruikersinterface. Hierbij maakt u gebruik van het deel van de taal Java dat is aangeleerd in de cursus. Het programma is goed ontworpen, wat inhoudt dat het bestaat uit klassen (in een objectgeoriënteerde taal zijn klassen de programma-eenheden waar de objecten van worden afgeleid) met een duidelijke, beperkte verantwoordelijkheid. De programmacode is helder en begrijpelijk en het programma is gedocumenteerd met behulp van de tool Javadoc. U kunt bovendien de belangrijkste functies gebruiken van de ontwikkelomgeving Eclipse. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u - werkervaring hebt in de functie van programmeur - gewerkt hebt in een objectgeoriënteerde omgeving - programmacode kan aanleveren waaruit blijkt u bekend bent met de basisconcepten van objectgeoriënteerde programmeertalen. Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld een werkgeversverklaring waaruit blijkt dat u als programmeur heeft gewerkt in een team Java-programmeurs. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het maken van applicaties die u zelf onderhoudt. 17

18 T26241 Datastructuren en algoritmen In deze cursus komen aspecten aan bod die in de eerdere programmeercursussen nog niet aan de orde kwamen: u leert hoe u algoritmen ontwerpt en de datastructuren waarop deze algoritmen werken. Hierbij kunt u denken aan methoden en technieken om gegevens op te slaan, snel op te zoeken en te sorteren, om op een efficiënte manier een optimale weg te vinden in een netwerk, of om patronen in een stuk tekst te herkennen. De datastructuren die aan bod komen, zijn stapels, wachtrijen, rijen, prioriteitsrijen, (zoek)bomen en (gewogen) grafen. Deze datastructuren en algoritmen worden eerst in een taalonafhankelijke pseudocode beschreven, waarna (een deel van) de implementatie in Java wordt gegeven. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan analysetechnieken, zodat u kunt voorspellen hoeveel tijd het uitvoeren van een algoritme kost voor een probleem van een bepaalde omvang. Omdat veel algoritmen recursief zijn, komt ook dit onderwerp aan bod. Zie verder: Na het bestuderen van deze cursus wordt verwacht dat u een overzicht heeft van en inzicht heeft in de standaarddatastructuren en algoritmen uit de informatica. U bent vertrouwd geraakt met recursieve algoritmen, met de verschillende fundamentele technieken waarop veel niet-triviale algoritmen zijn gebaseerd en u hebt een duidelijk inzicht gekregen in wat de essentie is van de bestudeerde algoritmen en waarom deze algoritmen doen wat ze moeten doen. U heeft ook de vaardigheid verworven om algoritmen met een vergelijkbare complexiteit als die uit de cursus te kunnen begrijpen. De benadering daarbij moet er één zijn die losstaat van de toevallige taal waarin de algoritmen zijn geïmplementeerd. Ten slotte heeft u een goed inzicht verworven in de analyse van algoritmen wat betreft tijdscomplexiteit. Hiervoor is een enigszins wiskundige benadering van de werking van algoritmen noodzakelijk. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u kunt bewijzen over een brede basiskennis op het gebied van Datastructuren en algoritmen te beschikken. Voorbeelden van bewijzen zijn aantoonbare werkervaring in een ict-gerelateerde functie waarbij efficiency aspecten een prominente rol spelen. U dient te kunnen bewijzen dat u praktijkervaring opgedaan hebt met toepassingen van complexe datastucturen en bijbehorende algoritmen. U wordt niet vrijgesteld van de cursus indien uw praktijkervaring bijvoorbeeld beperkt is tot het kunnen gebruiken van het Java Collections Framework. 18

19 T27231 Besturingssystemen Elke moderne computer wordt bestuurd door een besturingssysteem, een onontbeerlijk programma. Het besturingssysteem omvat de software die de gebruikersinterface naar de gebruikers bepaalt en die de toegang tot de beschikbare hardware regelt voor de in uitvoering zijnde programma's. In de cursus ligt de nadruk op het besturen van processen die door de computer verwerkt worden, op de besturing van het geheugen, het bestandssysteem en de verschillende apparatuurcomponenten in een computer. Bekende besturingssystemen zijn de leden van de Windows-familie van Microsoft, Mac OS X, Linux en UNIX. Zie verder: Na het bestuderen van de cursus wordt verwacht dat u - de betekenis en functie van een besturingssysteem kunt plaatsen bij een computersysteem in relatie tot de gebruiker en in relatie tot de toepassingen die verwerkt worden door dat computersysteem - inzicht hebt in hoe processen en threads schijnbaar of daadwerkelijk gelijktijdig (concurrent) door een processor kunnen worden uitgevoerd, waarbij zaken als scheduling en de context switch een rol spelen - weet welke aspecten naar voren komen, welke problemen kunnen optreden en de oplossingen daarvoor kent, wanneer processen met elkaar communiceren en/of van dezelfde bronnen gebruik wensen te maken - inzicht hebt in diverse technieken voor geheugenbeheer en hoe deze kunnen worden aangewend om een virtueel geheugen te realiseren - weet welke plaatsings- en vervangingsalgoritmen er bestaan en wat hun voordelen en nadelen zijn - inzicht hebt hoe op achtergrondgeheugens een bestandsbeheersysteem kan worden opgezet - weet op welke wijze, via een input/outputsysteem, communicatie met randapparatuur plaatsvindt op besturingssysteemniveau en op hardwareniveau - kennis hebt van deelaspecten van Linux en Windows en deze weet te koppelen aan de algemene theoretische beginselen - om kunt gaan met de geïntegreerde omgeving Open Watcom en programma s in C kunt schrijven op beginnersniveau. U wordt vrijgesteld van de cursus indien u een geldig bewijs zoals programmacode kunt overleggen waaruit blijkt dat u: - een besturingssysteem hebt gebouwd of aangepast, - gewerkt heeft aan een module voor een open-source besturingssysteem (bijvoorbeeld Linux), - een besturingssysteem heeft ontwikkeld in het kader van een embedded systems project. Ook kunt u vrijstelling krijgen wanneer u certificaten voor kunt leggen van professionele cursussen die gericht zijn op het ontwikkelen of aanpassen van besturingssystemen. U dient te kunnen aantonen dat u praktijkervaring opgedaan hebt met het beheren van besturingssystemen waarbij u ook aanpassingen doorvoert op componenten die onderdeel uitmaken van een besturingssysteem, zoals de kernel of device drivers. 19

20 T28141 Inleiding informatica De cursus Inleiding informatica geeft een brede inleiding in het vakgebied informatica. U bekijkt diverse moderne toepassingen van informatica, en buigt zich over vragen als: Hoe werkt het internet en wat gebeurt er precies als u een webpagina bekijkt of een verstuurt? Hoe kan Google zo snel zoveel antwoorden geven op uw vraag? Als u een betaling verricht via een beveiligde website, wat gebeurt er dan precies en hoe veilig is dat? Wat maakt een website gebruikersvriendelijk? Wat is een database, hoe ontwerpt u een database en hoe stelt u daar vragen aan? Hoe worden adressen op poststukken automatisch herkend? Waarom is logica zo belangrijk voor informatici? Waarom denken informatici vaak in termen van objecten en klassen? Hoe schrijft u eenvoudige programma's in een objectgeoriënteerde programmeertaal zoals Java? Hoe kunnen computers taal begrijpen en welke rol spelen formele beschrijvingen daarbij? Waarom wordt informatie in computersystemen binair gerepresenteerd? Hoe werkt het besturingssysteem van een computer? Zie verder: Na bestudering van de cursus wordt verwacht dat u basiskennis heeft van ontwerpen en gebruiken van relationele databases model-driven ontwikkelen van applicaties waarin een relationeel databasesysteem wordt toegepast objectgeoriënteerde analyse en ontwerp van informatiesystemen programmeren in een objectgeoriënteerde omgeving formele beschrijvingswijzen zoals logica kunstmatige intelligentie de manier waarop informatie fysiek kan worden opgeslagen besturingssystemen van computers computernetwerken, communicatie via die netwerken en internet beveiliging van computernetwerken het ontwerpen van gebruikersvriendelijke websites. U wordt vrijgesteld van deze cursus indien u kunt bewijzen dat u in aanraking bent gekomen met en beschikt over basiskennis van programmeren, databases en netwerken. Een geschikt bewijs is bijvoorbeeld als u aantoonbare werkervaring hebt in een ict-gerelateerde functie. 20