Dag van intelligentie 2018

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dag van intelligentie 2018"

Transcriptie

1 Dag van intelligentie Design 2018 Dr. Marc P.H. Hendriks, Klinisch neuropsycholoog Het Brein achter Intelligentie; Van localisatie naar netwerktheorieën Structuur en Functie De hersenen van boven Structuur en Functie Uitgaande informatie; executief functioneren, beweging Inkomende informatie; zintuigen De structuur van de spieren van Epke is anders Dat is de oorzaak van zijn uitzonderlijk presteren De linker hersenhelft Schijnbare individuele gelijkheid Functionele differentiatie; Lateralisatie 1

2 Structuur en functie Einstein s brein De structuur van de hersenen van Einstein is anders Dit is de oorzaak van zijn uitzonderlijk presteren Einstein s brein Einstein s brein Het meest opmerkelijk is wel, dat er geen opmerkelijke verschillen zijn Vermis de inwendige zintuigen Frenologie; orgaan en proces in de hersenen Franz Joseph Gall Affectieve en Intellectuele faculteiten als psychofysiologische systemen Affectieve en intellectuele faculteiten aangeboren Werking is afhankelijk van cerebrale organisatie De hersenen zijn het orgaan van alle faculteiten De hersenen bestaan uit zoveel specifieke organen als er faculteiten zijn, die wezenlijk van elkaar verschillen 12 2

3 Structuur functie; heeft het nut? Executieve functies.! Intelligentie; een sterke genetische basis genetische variatie Intelligentieverschillen worden voor een groot deel door genetische variatie verklaard..want niemand wint de genetische loterij! 3

4 ..of niet?..of niet?..en niemand wordt hoog intelligent met een schone lei! modern quantitative genetic studies overwhelmingly support a major role for genes in explaining the variance of intelligence test scores among individuals..of niet? Waar dan? Combineerden datasets van mensen: Genetische lokalisaties gerelateerd aan intelligentie Combinaties van genetische eigenschappen die fenotypische eigenschappen van intelligentie kunnen voorspellen modern quantitative genetic studies overwhelmingly support a major role for genes in explaining the variance of intelligence test scores among the same studies indicate that individuals environmental factors play a role in early childhood, especially non-shared factors, but this role diminishes almost entirely by early teen years Waar dan? Waar dan? Zij vonden 187 onafhankelijke genetische loci die gerelateerd konden worden aan de intelligentie van deze enorme groep mensen 4

5 Hoe groter, hoe beter!? n = 672 Neuropsychologisch testbatterij met 6 subtests van de WAIS-III hersenvolume MRI: Corticale dikte Structuur van de witte stof Aanwezigheid van hyperintensiteit van de witte stof Hoeveelheid ijzer Microscopische vasculaire afwijkingen Zoals verwacht: hersenvolume bepaalde de grootste mate van variantie met intelligentie (~12%). Daarnaast hadden corticale dikte (~5%) en hyperintensiteit witte stof (~2%) een positincreased the predictive value of the model. 26 Hoe groter, hoe beter! Hoe groter, hoe beter! Hoe groter, hoe beter! Hoe groter, hoe beter! Hersenvolume Aantal neuronen Hoeveelheid witte stof Et cetera Neurale netwerken Integriteit van de witte stof Neurale efficiëntie Neuraleontwikkeling plasiticiteit Et cetera Hersenvolume Aantal neuronen Hoeveelheid witte stof Et cetera Neurale netwerken Integriteit van de witte stof Neurale efficiëntie Neuraleontwikkeling plasiticiteit Et cetera These factors seem to influence intelligence interchangeably, leading to heterogeneity in how much each factor plays a role in each individual s IQ level should be the focus of future research on the neuronal foundations of human intelligence differences. 5

6 Neurale efficiëntie Oorspronkelijk van Haier et al neurale efficiëntie Neurale efficiëntie zegt dat de hersenen van mensen met een hoog IQ, als geheel, minder bronnen nodig hebben om de taakeisen te bereiken, door de energie te richten op kleinere delen die effectief nodig zijn om de taakeisen te volbrengen. Neurale efficiëntie Neurale netwerken Knooppunten: - Ruimtelijke nabijheid - Verhoogt signaaltransmissie Small-world netwerk Small-world netwerk -verbindingen op korte afstand à reductie woordenschat g -verbindingen op lange afstand à directe verbinding op afstand afstand locale en globale efficiëntie 6

7 Brede cognitieve domeinen Brede cognitieve domeinen Mee tbaarheid Brede cognitieve domeinen Brede cognitieve domeinen neurowetenschappen Gekristalliseerde intelligentie: Kennis, lokale verwerking Sterke opslag vaste neurale route Fluïde intelligentie: Globale verwerking - geen vaste neurale route - meer geschikt voor adaptief vermogen psychologie Brede cognitieve domeinen Small-world en IQ Gekristalliseerde intelligentie: Kennis, lokale verwerking Sterke opslag vaste neurale route Fluïde intelligentie: Globale verwerking - geen vaste neurale route - meer geschikt voor adaptief vermogen Hoger IQ scores: Grotere hubs groter aantal hubs Kortere verbindingen > hogere neurale efficiëntie 7

8 tactiel auditief visueel 8

9 PFIT bij hersenbeschadiging PFIT bij hersenbeschadiging 241 neurologische patiënten met hersenbeschadiging WAIS-III g-factor en indexen (verbaal begrip, perceptuele organisatie, werkgeheugen) Conclusies Waar moet het naar toe? Structuur en functie hangen samen Intelligentie heeft een belangrijke biologische basis: Genetische aanleg verklaart.40 tot.80 van variatie in intelligentie Hersenvolume verklaart ongeveer 12% van de variantie Neurale efficiëntie bepaalt kwaliteit van de capaciteit Van toevalligheden naar slimme metingen.. Meest efficiënte organisatie is een small-world netwerk Erg geschikt voor brede cognitieve domeinen Specifieke vaardigheden (s) weinig flexibele, gelokalieerde netwerken G afhankelijk van random, flexibele netwerken à slecht lokaliseerbaar PFIT model meest geaccepteerde, onderbouwde model Waar moet het naar toe? Waar moet het naar toe? 9

10 Het brein achter de intelligentie is het brein Dank voor uw aandacht!! 10

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met

Nadere informatie

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog 15 SEPTEMBER 2016 LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog INLEIDING CENTRUM NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spierziekten

Nadere informatie

Niet geplaatst. 3. General Apitude test Battery ( GATB) veelheid aan functies om success te voorspellen. 4. Raven Progressive Matrices Niet-verbaal

Niet geplaatst. 3. General Apitude test Battery ( GATB) veelheid aan functies om success te voorspellen. 4. Raven Progressive Matrices Niet-verbaal Niet geplaatst 1. Binet-Simon Eerste versie in 1908 Herwerkt t.e.m. Standfor-Binet 1986 2. French Kit Factoranalyse - Vloeiende intelligentie - Gekristalliseerde intelligentie - Visuele intelligentie -

Nadere informatie

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally

Nadere informatie

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Kijken in puberhersenen Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Pubergedrag Risicogedrag en hersenonderzoek Het puberende brein onder de loep Eduard Klapwijk e.t.klapwijk@fsw.leidenuniv.nl Adolescentie:

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3

Nadere informatie

Dag van intelligentie

Dag van intelligentie Dag van intelligentie 2018 Intelligetiemeting in het onderwijs Jeannette Rosbach Casus Thomas (9 jaar) Groep 5 regulier onderwijs Vanaf start basisschool zorgen. Komt moeilijk mee in de klas. Wisselende

Nadere informatie

LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN

LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie 15 MAART 2017 DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN 1. BOUW: opbouw en architectuur 2. GROEI: Hoe leert ons brein? 3. NEUROCOGNITIE: denkprocessen 4. WAT KAN ER

Nadere informatie

7 Nederlandstalige Samenvatting

7 Nederlandstalige Samenvatting 7 Nederlandstalige Samenvatting Autisme is een ontwikkelingsstoornis, waarvan de symptomen zich in de kindertijd voor het eerst manifesteren en gedurende het gehele leven in verschillende vormen aanwezig

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20126 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dumas, Eve Marie Title: Huntington s disease : functional and structural biomarkers

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken

Nadere informatie

Sikkelcelziekte. Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI

Sikkelcelziekte. Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI Sikkelcelziekte 1000 kinderen in NL Erfelijke, chronische bloedarmoede Sikkelvormige rode bloedcellen Vernauwingen in bloedvaten Schade in alle organen Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI Gevolgen

Nadere informatie

Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression

Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression Executief Functioneren en Agressie bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag Executive Functioning and Aggression in a Forensic Psychiatric Population in PPC The Hague Sara Helmink 1 e begeleider:

Nadere informatie

Hersenonderzoek en intelligentie

Hersenonderzoek en intelligentie 45 Hersenonderzoek en intelligentie U werkt als psycholoog-onderzoeker aan de universiteit. Binnenkort bezoekt u samen met een collega het symposium Hersenen en intelligentie. U hebt afgesproken dat ieder

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek Afdeling medische psychologie.

Neuropsychologisch onderzoek Afdeling medische psychologie. Neuropsychologisch onderzoek Afdeling medische psychologie www.nwz.nl Inhoud Neuropsychologisch onderzoek 3 Wat is een neuropsychologisch onderzoek? 3 Stoornissen door een hersenbeschadiging 3 Het onderzoek

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7 Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord Cognitieve dysfunctie bij glioompatiënten Onderliggende mechanismen en consequenties Jaarlijks wordt bij 800 mensen in Nederland

Nadere informatie

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN!

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! Zorgverlening aan mensen met licht verstandelijke beperkingen SPV Studiemiddag 16 mei 2019 1 Agenda 1. Licht verstandelijke beperkingen en groei 2. Tweesystemen model 3. Beperkt

Nadere informatie

3/4/13. Executieve functies GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS

3/4/13. Executieve functies GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS SAMENVATTING PRESENTATIE SCHOOLPSYCHOLGENCONGRES; AMSTERDAM; 15 MAART 2013 Dr. Mariëtte Huizinga Vrije Universiteit

Nadere informatie

Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU. 29 oktober LAKS, jaarcongres Amsterdam. Jelle Jolles 29 oktober 2009, LAKS Amsterdam

Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU. 29 oktober LAKS, jaarcongres Amsterdam. Jelle Jolles 29 oktober 2009, LAKS Amsterdam Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU 29 oktober LAKS, jaarcongres Amsterdam 1 Enorme kosten zijn gemoeid met de consequenties van verkeerd kiezen 2 Nodig: kennis, structuur, inspiratie 3 4 5

Nadere informatie

Dag van intelligentie. Selma Ruiter De Waarde van het IQ

Dag van intelligentie. Selma Ruiter De Waarde van het IQ Dag van intelligentie 2018 Selma Ruiter De Waarde van het IQ De waarde van het IQ Is het IQ een goede maat voor leervermogen? De waarde van het IQ Inhoud Praktische waarde, wat kunnen we met de uitslag

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale

Nadere informatie

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD 1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational

Nadere informatie

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering

Nadere informatie

IDS-2. Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren. HTS Report. Jeroen De Vries ID Datum

IDS-2. Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren. HTS Report. Jeroen De Vries ID Datum IDS-2 Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren HTS Report ID 256-867 Datum 27.09.2018 IQ screening Testleider: - INLEIDING IDS-2 - scorehulp 2/5 Inleiding De intelligentie- en ontwikkelingsschalen

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

Ontwikkeling een levenslang proces. Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016

Ontwikkeling een levenslang proces. Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016 Ontwikkeling een levenslang proces Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016 Kennismaken Take home Omvang en complexiteit ontwikkeling dwingt tot reductie Dit leidt tot schijnproblemen

Nadere informatie

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,

Nadere informatie

Beschermende factoren voor dementie

Beschermende factoren voor dementie Beschermende factoren voor dementie Pieter Jelle Visser, arts-onderzoeker EMIF-AD 90+ study Onderdeel Europese studie naar ontstaan ziekte van Alzheimer European Medical information framework for Alzheimer

Nadere informatie

Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X

Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Hanna Swaab Sophie van Rijn Suus van Rijn Hanna, Sophie en Suus werken op de afdeling orthopedagogiek van de universiteit Leiden en op het Ambulatorium.

Nadere informatie

HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN

HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN L E Z I N G T H E M A : H E T D O V E B A B Y B R E I N J O H N B O S, M S C N E U R O W E T E N S C H A P P E R N E U R O P S Y C H O L O O G D O C

Nadere informatie

Growing into a different brain

Growing into a different brain 221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten

Nadere informatie

Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB

Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht

Nadere informatie

De nieuwe wereld, de nieuwe WISC

De nieuwe wereld, de nieuwe WISC De nieuwe wereld, de nieuwe WISC De WISC-V is compleet herzien, vernieuwd en aangepast aan de wereld waarin wij nu leven. De WISC-V is de allernieuwste versie van s werelds meest gebruikte intelligentietest

Nadere informatie

Het concept cognitieve reserve

Het concept cognitieve reserve Het concept cognitieve reserve Anita van Loenhoud Sommige mensen minder ernstig aangedaan dan anderen - ondanks vergelijkbare hersenschade. Pt 1 Pt 2 Pt 3 Pt 4 Stern (2012), Lancet Neurology Het concept

Nadere informatie

Chapter 10. Nederlandse samenvatting

Chapter 10. Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Gezonde cognitieve functies zijn van belang voor mentale gezondheid en voor het functioneren in ons dagelijks leven. Daarom is het van belang dat er meer bekend wordt over de factoren

Nadere informatie

Dutch summary 1. Dutch summary. Dutch summary

Dutch summary 1. Dutch summary.   Dutch summary http://hdl.handle.net/1765/105797 Dutch summary Dutch summary 1 Dutch summary 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Dutch summary 3 Introductie Kinderen die in de neonatale periode zeer ernstig ziek zijn

Nadere informatie

Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan

Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan V I N C E N T V A N G O G H Institute for Psychiatry Contactdag 26 maart 2011, Putten Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan Ellen Wingbermühle, klinisch neuropsycholoog Renée Roelofs,

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de. Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind.

De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de. Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind. De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind. The Value of Parental Education, Parental Occupation and Socioeconomic

Nadere informatie

Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS)

Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS) Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS) Randolph C. (1998) Randolph, C., Tierney, M. C., Mohr, E., and Chase, T. N. 1998. "The Repeatable Battery for the Assessment of

Nadere informatie

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent

Nadere informatie

Omdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals

Omdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals Gedragsproblemen komen veel voor onder kinderen en adolescenten. Als deze problemen ernstig zijn en zich herhaaldelijk voordoen, kunnen ze een negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren van

Nadere informatie

Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie?

Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie? Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie? een kritische noot... Martine J.E. van Zandvoort Wat kunt u verwachten? In de MEDIA. Wat betekent intelligentie eigenlijk? Historisch

Nadere informatie

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 overzicht gezond: structuur en functie, netwerken ziekte diagnostiek casus behandeling religie en brein zorg dilemma

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

Kernpunten. Synaps complexiteit. Kernpunten. Cerebrale ontwikkeling. Cerebrale ontwikkeling. De hersenen ontwikkeling zich langdurig

Kernpunten. Synaps complexiteit. Kernpunten. Cerebrale ontwikkeling. Cerebrale ontwikkeling. De hersenen ontwikkeling zich langdurig Kernpunten Kernpunten De hersenen ontwikkeling zich langdurig DE NEUROPSYCHOLOGISCHE ASPECTEN VAN HERSENLETSEL BIJ KINDEREN; een longitudinaal perspectief DR. MARC P.H. HENDRIKS klinisch neuropsycholoog

Nadere informatie

Samenvat v t at in t g 129

Samenvat v t at in t g 129 129 Onderzoek naar handvoorkeur van de mens bestaat al eeuwen. Het is nog steeds niet precies bekend wat precies de oorzaak is van het gebruik van de linker dan wel de rechter hand. De krachtigste aanwijzingen

Nadere informatie

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Brein in het onderwijs Sprookjes bestaan niet... H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Of toch wel? Inhoud Anatomie 5 breinprincipes Brein-feiten en fabels Voorstellen

Nadere informatie

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers 20 30 Willem Bossers - Kennis in Beweging 15 40 10 60 5 80 0 100 Bewegen door het leven heen Door: Dr. Willem Bossers @willembossers Bewegen Norm Gezond Bewegen: gericht op het onderhouden van gezondheid

Nadere informatie

Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU

Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU 11 november 2009 Volkshogeschool Breda 1 Enorme kosten zijn gemoeid met de consequenties van verkeerd kiezen 2 Nodig: kennis, structuur, inspiratie 3 4 De

Nadere informatie

WISC-V-NL Wechsler Intelligence Scale for Children - Fifth Edition - Nederlandstalige bewerking Score Rapport

WISC-V-NL Wechsler Intelligence Scale for Children - Fifth Edition - Nederlandstalige bewerking Score Rapport WISC-V-NL Wechsler Intelligence Scale for Children - Fifth Edition - Nederlandstalige bewerking Rapport Cliëntnaam kato x Datum van het Rapport 15-09-2018 Cliënt ID Geboortedatum 01-02-2010 Moedertaal

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 203 Nederlandse samenvatting Wittere grijstinten Klinische relevantie van afwijkingen in de grijze stof in multipele sclerose, zoals afgebeeld met MRI Multipele sclerose (MS) is

Nadere informatie

IDS-2. Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren. HTS Report. Jeroen De Vries ID Datum

IDS-2. Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren. HTS Report. Jeroen De Vries ID Datum IDS-2 Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren HTS Report ID 255-858 Datum 19.10.2018 Intelligentie Testleider: Piet van der Jagt INLEIDING IDS-2 - scorehulp 2/7 Inleiding De intelligentie-

Nadere informatie

2011 Gwenda Schlundt Bodien

2011 Gwenda Schlundt Bodien 2011 Gwenda Schlundt Bodien 06-29182949 gwendaschlundtbodien@kpnmail.nl Nieuwe antwoorden op deze vragen: Is intelligentie erfelijk en genetisch bepaald? Is intelligentie een vaststaand gegeven? Leidt

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen. Na verwijzing door de klinisch geriater

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen. Na verwijzing door de klinisch geriater Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Na verwijzing door de klinisch geriater 2 De klinisch geriater heeft u verwezen naar de afdeling medische psychologie voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO).

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) In dit proefschrift worden een aantal psychometrische methoden beschreven waarmee de accuratesse en efficientie van psychodiagnostiek in de klinische praktijk verbeterd kan worden. Psychodiagnostiek wordt

Nadere informatie

Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers

Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Samenvatting presentatie Expertisebijeenkomst Executieve Functies Koers-VO; Capelle a/d IJssel; 3 december 2012

Nadere informatie

WISC : Analyse & interpretatie. Prof.dr. S. Celestin-Westreich / GPDK / AJ0506 / p.1

WISC : Analyse & interpretatie. Prof.dr. S. Celestin-Westreich / GPDK / AJ0506 / p.1 WISC : Analyse & interpretatie Prof.dr. S. Celestin-Westreich / GPDK / AJ0506 / p.1 Wat meet de WISC? 1) Algemene Intelligentie! Prof.dr. S. Celestin-Westreich / GPDK / AJ0506 / p.2 2) Verbaal en performaal

Nadere informatie

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN Het Effect van Online Cognitieve Gedragstherapie op Seksuele Disfuncties bij Vrouwen The Effectiveness of Internet-based Cognitive-Behavioural

Nadere informatie

De MMSE bij geriatrische patiënten

De MMSE bij geriatrische patiënten De MMSE bij geriatrische patiënten Een kritische blik en guidelines bij een der meest gekende, maar mogelijks ook een der meest verkeerd gebruikte screeningstesten Drs. Michael Portzky UZ Gent/ PC St Jan

Nadere informatie

Intelligentie; aanpassing door interactie. toepassing van de WAIS-III

Intelligentie; aanpassing door interactie. toepassing van de WAIS-III Pearson Wechsler Themadag, 16 november 2010, Science Centre NEMO Intelligentie; aanpassing door interactie toepassing van de WAIS-III dr. Marc Hendriks, Klinisch Neuropsycholoog Universitair Docent Neuro-

Nadere informatie

Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog

Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog epilepsie dementie beroerte NAH hersentrauma infecties tumoren MS Parkinsonisme intoxicatie Traumatisch Niet- Traumatisch

Nadere informatie

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?

Nadere informatie

VAN HET GEHEUGEN DONDERDAG 2 OKTOBER 2014 ALM - ANTWERPEN. Meer informatie www.pearsonacademy.be/abc-van-het-geheugen

VAN HET GEHEUGEN DONDERDAG 2 OKTOBER 2014 ALM - ANTWERPEN. Meer informatie www.pearsonacademy.be/abc-van-het-geheugen VAN HET GEHEUGEN DONDERDAG 2 OKTOBER 2014 ALM - ANTWERPEN A C B Meer informatie www.pearsonacademy.be/abc-van-het-geheugen Op donderdag 2 oktober 2014 organiseert Pearson Academy in het ALM in Antwerpen

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine

Nadere informatie

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Inleiding Neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog stelt met een psychologisch

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve

Nadere informatie

De COGnitieve Training In Parkinson Studie

De COGnitieve Training In Parkinson Studie De COGnitieve Training In Parkinson Studie Een onderzoek naar een online training voor het denkvermogen Voor meer informatie of aanmelden gaat u naar www.cogtips.nl Dr. Chris Vriend, neurowetenschapper

Nadere informatie

Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk?

Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk? Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk? Esli Struys, CLIN, VUB Seminarie VLOR, 25 oktober 2012 30-10-2012 1 Overzicht -Mind, Brain, Language & Education (MBLE): mogelijkheden,

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

THE GENETICS OF NEURAL SPEED. A GENETIC STUDY ON NERVE CONDUCTION VELOCITY, REACTION TIMES AND PSYCHOMETRIC ABILITIES

THE GENETICS OF NEURAL SPEED. A GENETIC STUDY ON NERVE CONDUCTION VELOCITY, REACTION TIMES AND PSYCHOMETRIC ABILITIES THE GENETICS OF NEURAL SPEED. A GENETIC STUDY ON NERVE CONDUCTION VELOCITY, REACTION TIMES AND PSYCHOMETRIC ABILITIES Samenvatting Er is weinig twijfel over het feit dat er individuele verschillen bestaan

Nadere informatie

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum

Nadere informatie

On the Move! Cognitietour door Nederland

On the Move! Cognitietour door Nederland On the Move! Cognitietour door Nederland 1 Mei, 2016 2 Prof. Bernard Uitdehaag Prof. Jeroen Geurts Prof. Vincent de Groot Dr. Hanneke Hulst Dr. Brigit de Jong Dr. Menno Schoonheim 3 WAT GAAN WE DOEN? Wat

Nadere informatie

In het geval van Carl ziet u op pagina 4 bij de factoranalyses direct: *Laag bij P-IQ Motivatie niveau *Hoog bij P-IQ Non-verbaal redeneren

In het geval van Carl ziet u op pagina 4 bij de factoranalyses direct: *Laag bij P-IQ Motivatie niveau *Hoog bij P-IQ Non-verbaal redeneren Voorbeeld WAIS-III Analyse-rapport Fijn dat u de tijd neemt om echt inhoudelijk kennis te maken met het resultaat van een analyse uit ons kennissysteem. Een kennissysteem dat ik in de afgelopen 25 jaar

Nadere informatie

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van cognitieve beperkingen bij bipolaire stoornissen

Diagnostiek en behandeling van cognitieve beperkingen bij bipolaire stoornissen Diagnostiek en behandeling van cognitieve beperkingen bij bipolaire stoornissen 17-03-2018 landelijke dag VMDB Susan Zyto, MSc Klinisch neuropsycholoog Inhoud Cognitief functioneren: definitie Cognitie

Nadere informatie

Kaufman Intelligentietest voor adolescenten en Volwassenen (KAIT)

Kaufman Intelligentietest voor adolescenten en Volwassenen (KAIT) Kaufman Intelligentietest voor adolescenten en Volwassenen (KAIT) J.L. Mulder, 1 R. Dekker 2, P.H. Dekker 3 1 afd. Neuropsychologie, HagaZiekenhuis, Den Haag. Amsterdam. 2 PITS Testuitgeverij Leiden. 3

Nadere informatie

NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten

NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten Universiteit Maastricht c.vanheugten@np.unimaas.nl Inhoud presentatie Plasticiteit van het brein Hersenletsel Schade en herstel

Nadere informatie

Test je kennis van het brein!

Test je kennis van het brein! 2 4 2015 Wat kun je als schoolpsycholoog met kennis over het brein? Dr. Sanne Dekker Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam & Het ABC Schoolpsychologencongres, 13 maart 2015 Over het brein

Nadere informatie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1 Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie (Memantine Add-On Therapy to Clozapine in Refractory Schizophrenia) David M.H. Buyle David M.H. Buyle

Nadere informatie

Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.

Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Introductie en inhoud Onderliggende research Voorwaarden

Nadere informatie

Intelligentie-onderzoek volgens het CHC-model. IB/directiedagen SWV Rijnstreek 21 en 23 november 2017 Judith de Vries

Intelligentie-onderzoek volgens het CHC-model. IB/directiedagen SWV Rijnstreek 21 en 23 november 2017 Judith de Vries Intelligentie-onderzoek volgens het CHC-model IB/directiedagen SWV Rijnstreek 21 en 23 november 2017 Judith de Vries j.devries@onderwijsadvies.nl Waarom is OA het CHC-model gaan gebruiken? Huidige IQ testen

Nadere informatie

Samenvatting 9 122 Chapter 9 Diabetes mellitus is geassocieerd met langzaam progressieve veranderingen in het brein, een complicatie die diabetische encefalopathie genoemd wordt. Eerdere studies laten

Nadere informatie

Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek

Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek VWVJ-Symposium Leuven, 20-3-2015 Prof. Dr. Evert Thiery Universiteit Gent Disclosure belangen

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek bij volwassenen

Neuropsychologisch onderzoek bij volwassenen Neuropsychologisch onderzoek bij volwassenen Uw behandelend arts heeft u verwezen naar de afdeling medische psychologie voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO). In deze folder vindt u meer informatie

Nadere informatie

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping The Relation Between Personality, Stress and Coping J.R.M. de Vos Oktober 2009 1e begeleider: Mw. Dr. T. Houtmans 2e begeleider: Mw. Dr. K. Proost Faculteit

Nadere informatie

Capaciteiten scan. Mw A. Demo. Naam. Datum assessment

Capaciteiten scan. Mw A. Demo. Naam. Datum assessment Capaciteiten scan Naam Datum assessment Mw A. Demo 4-4 - 2014 Gegevens kandidaat Naam E-mail Mw A. Demo ademo@abc.nl Geboortedatum 23-2 - 1986 Organisatie ABC BV Datum assessment 4-4 - 2014 Doel en reikwijdte

Nadere informatie

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1 Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Problematiek: De Mediërende Invloed van de Ouder-Therapeut Alliantie

Nadere informatie

Het (on)meetbare brein

Het (on)meetbare brein Het (on)meetbare brein Proost op de wetenschap, SPUI25 Lukas Snoek Universiteit van Amsterdam Even voorstellen... Wie ben ik? Lukas Snoek, promovendus psychologie ("Brein & Cognitie") aan de UvA Interesse

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Een studie naar cognitie in pre-adolescente tweelingen

Nederlandse samenvatting. Een studie naar cognitie in pre-adolescente tweelingen Een studie naar cognitie in pre-adolescente tweelingen Woordenlijst constructen eigenschappen die niet direct zichtbaar en dus niet direct te meten zijn culturele transmissie ouders geven omgeving door

Nadere informatie

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica

Nadere informatie

Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting. aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen

Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting. aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen Determinants and Barriers of Providing Sexual Health Care to Cancer Patients by Oncology

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting 153 Tubereuze sclerose complex (TSC), ook wel de ziekte van Bourneville-Pringle genoemd, is een aandoening die zich manifesteert in verscheidene organen, waaronder de hersenen. TSC is een

Nadere informatie

Een onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7

Een onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7 Beelddenken: Een onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7 Een samenvatting van het wetenschappelijk onderzoek naar beelddenken Inhoudsopgave Inleiding

Nadere informatie

Verschillen tussen WISC-III-NL en WISC-V-NL

Verschillen tussen WISC-III-NL en WISC-V-NL Verschillen tussen WISC-III-NL en WISC-V-NL Omdat in Nederland geen WISC-IV is uitgegeven zullen de verschillen tussen de twee opeenvolgende versies van de WISC; de WISC-III-NL en de WISC-V-NL wat groter

Nadere informatie

VERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 6 16 jaar

VERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 6 16 jaar VCLB De Wissel - Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding Naam: School: Klas: Geboortedatum: Onderzoeksdatum: Kalenderleeftijd: VERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 6 16 jaar 1. Probleemstelling

Nadere informatie