Y O G A reinigingsoefeningen

Transcriptie

1 1 Y O G A reinigingsoefeningen M a r c erkend leraar V a n d er M a at Y o g a F e d e r a t i e WAARSCHUWING : De auteur is geen arts, en dus niet bevoegd tot het geven van enig medisch advies. Bij ziekte moet U een geneesheer raadplegen. U leest en verwerkelijkt deze tekst op uw eigen verantwoordelijkheid. Op geen enkele wijze kan de auteur of de vereniging aansprakelijk gesteld worden voor elk ongemak, schade, ziekte of letsel, fysisch, psychisch, emotioneel of van eender welke andere aard ook, als gevolg van het lezen of toepassen van de inhoud van deze tekst. Verder lezen betekent dat u onvoorwaardelijk akkoord bent met deze waarschuwing. In de oude yoga wetenschap spelen zuiveringstechnieken een zeer belangrijke rol. Van het grove grondstoffelijke lichaam tot de meest subtiele regionen van de geest worden alle lagen van het menselijk wezen beetje bij beetje gereinigd door fysische, mentale en spirituele oefeningen. Oorspronkelijk betekent het woord Hatha Yoga trouwens zuiveringsoefening, en niet zozeer lichaamshoudingen of asana s, waarmee yoga meestal vereenzelvigd wordt. Het Sanskriet woord Hatha bestaat uit twee kernwoorden of Bija mantra s, soms als zon en maan vertaald. Hiermee worden de twee tegengestelde krachten van het universum bedoeld, zoals ze zich manifesteren als positief-negatief, Ying-Yang, inademing-uitademing, enz. Deze weer in balans brengen is de weg naar gezondheid en spirituele ontplooiing. De eerste stap op dit nobele pad is dus het reinigen van ons lichaam. Indien wij de toxines en onzuiverheden niet uit het lichaam elimineren, is het heel moeilijk om hogere, mentale en meditatieve technieken te beoefenen. Om die reden ontwikkelden de oude yogi s zes technieken, die shatkarma s genoemd worden. Deze zes technieken vormen in de yoga wetenschap de tak van de Hatha Yoga. We zetten ze hier even op een rij: 1. Neti : neus 2. Dhauti : heel het spijsverteringsstelsel van mond tot anus 3. Basti : dikke darm 4. Nauli: ingewanden en buikwand 5. Kapalbhati : sinus en (voorzijde) hersenen 6. Trataka : ogen, oogzenuw, concentratie 1. Neti 1a)Jala Neti is het reinigen van de neus met water. Hiervoor gebruikt men traditioneel een lota. In de apotheek of bandagisterie kan men nu ook potjes kopen in kunststof. Techniek : Vul de pot met lauw water en voeg een theelepel fijn keukenzout toe en laat oplossen. In de apotheek kan u kleine individuele pakjes neuszout kopen, vb. Rhinocure. Buig een beetje naar voor. Steek het uiteinde van de lota zachtjes in het linker neusgat en draai uw hoofd naar rechts, zodat het water in het linker neusgat vloeit. De mond blijft geopend. Adem rustig door de mond. Het water stroomt nu uit uw rechter neusgat. Opgelet : indien u te veel naar voor of beneden gaat, stroomt het water in de neusholte; is het hoofd te rechtop, dan komt het water in de keel. Men vindt al snel de juiste houding, aangepast aan zijn morfologie. Na sec. verandert u van kant. Herhaal dit tot de lota leeg is. Reinig daarna uw neus met bhastrika pranayama of blaasbalg-ademhaling : zacht krachtig door de neus blazen. Doe dit nog enkele malen met het hoofd naar beide kanten gebogen, blaas alle waterdruppeltjes en onzuiverheden uit. Buig dan even voorzichtig voorwaarts en laat resterende waterdruppels weglopen, blaas weer goed door de neus. Kom weer recht en adem nu krachtig door één neusgat, het andere stopt u toe door op de neusvleugel te drukken keer krachtig ademen. Herhaal dit totdat de neus weer helemaal droog is. Blijf bij koud weer minstens 20 min. binnen.

2 2 Contra-indicaties : structurele blokkage van het neus-tussenschot, (chronische) neusbloedingen, hoge bloeddruk (eventueel techniek doen zonder zout). In het begin soms een licht brandend gevoel in de neus, omdat de slijmvliezen het contact met het water niet gewoon zijn. Dus weinig zout gebruiken bij de eerste pogingen. Voordelen : Verwijdert alle vuil en bacteriën uit de slijmvliezen van de neus. Helpt bij de bestrijding van verkoudheid en sinusitis. Maar ook oorklachten, oogklachten en keelproblemen kunnen verholpen worden. Afkoelende en rustgevende werking op de hersenen en bijgevolg een hulp bij epilepsie, hysterie, woede uitbarstingen, migraine en depressie. Geeft een fris gevoel in heel het hoofd en verscherpt de geest. Invloed op heel het zenuwstelsel door stimulatie van het sterk geïnnerveerde bovendeel van de neus. Verbetert uiteraard de reukwaarneming. Helpt bij het stimuleren van Ajna chakra. 1b) Sutra Neti is het reinigen van de neus met een rubberen catheder, door het inbrengen ervan door een neusgat en weer laten uitgaan door de mond. 2. Dhauti De technieken van Dhauti zijn reinigingstechnieken voor verschillende lichaamsdelen. Zo zijn er technieken voor het reinigen van de tanden, de tong, de oren, het hoofd en de schedel, en de ogen. Wij moeten dit in de context plaatsen van het (verre) India, waar hygiëne en zuiverheid (van het lichaam) vaak nog heel ver verwijderd zijn van onze West-Europese normen. Voor onze (Westerse) yogapraktijk onthouden we de volgende oefeningen, die vallen onder de noemer Vamana Dhauti. Dit zijn reinigingsoefeningen voor de maag, door bewust de maagcontracties te triggeren en zo een braaktechniek uit te voeren. 2. a) Kunjal krya Dit is een reinigingstechniek voor de maag, waarbij een grote hoeveelheid water gedronken wordt en daarna weer uitgebraakt. Techniek : Minimum zes grote glazen lauw/warm water, met een theelepel per halve liter water. Goed mengen en laten oplossen. Drink snel een zo groot mogelijke hoeveel zout water terwijl u rechtop staat. Opgelet bij de eerste poging! Ga ergens staan waar u bij het uitbraken niets kan beschadigen. Soms komt al snel een eerste braakneiging naar boven, en heeft u de tijd niet om vb. naar het toilet te lopen. Neem dus uw voorzorgen. Na het drinken van ongeveer 1 tot 1,5 l (!) licht zout water, voorover buigen, en heel zachtjes uw propere vingers in de mond steken en naar de keel gaan. De braakreactie volgt onmiddellijk, en het water gutst met krachtige maagsamentrekkingen naar buiten. Herhaal dit tot de maag volledig geledigd is. Oefen dit s morgens, uiteraard op een lege maag. Vaak merkt men schuim of andere etensresten die, soms sinds geruime tijd, in maag vertoefden. Daarna ten minste 20 min. wachten alvorens opnieuw te eten. Contra-indicaties : Personen die lijden aan asthma, maagzweren, hartkwalen, hernia, ziekten van het duodenum (twaalfvingerige darm) moeten zich onthouden. Voordelen : Verwijdert indigestie, (maag)zuur, gas, elimineert een te grote hoeveelheid slijmen uit de slokdarm. Verbetert of elimineert hoest, droge keel, lichte vorm van asthma, bronchitis en andere kwalen van de luchtwegen. Stimuleert en versterkt de abdominale organen door de sterke samentrekkingen van de maagwand.

3 3 2.b) Vyagra krya Deze techniek is zoals hierboven, maar wordt met een (met voedsel) gevulde maag uitgevoerd. Vyagra betekent tijger. De tijger braakt na 4-5 uur zijn maag leeg, waardoor de niet verteerde en onverteerbare elementen op deze manier geëlimineerd worden. Ons lichaam doet dit ook nadat ongewenst, onzuiver of te veel voedsel uren in onze maag gebleven is, met zweten, hoofdpijn en andere ongemakken als symptomen van indigestie. Het is niet nodig om te wachten op deze natuurlijke reactie van het lichaam. Techniek : steek, zoals bij Kunjal krya, de gereinigde vingers zo ver mogelijk in de keel, en braak het voedsel uit, liefst tussen 3 en 6 uur na de maaltijd. Traditioneel nemen de yogi s dan kheer, een soort melk rijst pudding, maar dit is niet echt noodzakelijk. Spoel de mond en de keel met lauw water. Drink één of twee glazen lauw of mild warm water, en schenk uw spijsverteringsstelsel een halve dag rust. Drink alleen water, lichte groene thee of kruidenthee. 2c) Vastra Dhauti ( ter informatie! niet proberen! ) In deze techniek wordt een speciaal voorbereid stuk linnen band, een kleine meter lang, ingespeekseld en ingeslikt. De linnen band wordt tot 15 min. in de lege maag gehouden en daarna voorzichtig weer uitgetrokken. Deze techniek mag alleen bij een expert worden aangeleerd! Probeer dit absoluut niet alleen uit! G e v a a r l i j k! 2d) Agnisar krya Agni is het (offer)vuur. In deze ademhalingsoefening wordt het vuur van het spijsverteringsstelsel aangewakkerd. Ten minste vier uur na een maaltijd te beoefenen! Techniek : Zit in vajrasana, op de hielen, steunend met de handen op de knieën, lichtjes voorover gebogen, met de armen gestrekt. Open de mond en steek de tong uit. Adem snel in en uit en beweeg tegelijk de buikwand sterk naar binnen en naar buiten. De ademhaling moet gelijk zijn met de bewegingen van de buik. De oefening lijkt op het hijgen van een hond. Adem tot 25 maal op deze wijze. Techniek voor gevorderden : Zelfde oefening, maar zonder ademen, met lege longen. Na een lange diepe uitademing jalandhara bandha beoefenen (de keelklem) en met lege longen de snelle krachtige buikbewegingen doen, zo lang men de adempauze volhouden kan. Voorzichtig, om uw longen en hart geen schade aan te brengen! Contra-indicaties : Verboden voor personen met hoge bloeddruk, hartkwalen, maagzweren of zweren aan het duodenum. Voordelen : Verwijdert disfuncties in maag en buik, zoals constipatie, gasvorming, traagheid van de lever. Stimuleert alle buikorganen. Goede voorbereiding op uddiyana bandha en nauli krya.

4 4 2f) Shankaprakshalana Shanka betekent schelp. Shankaprakshalana, het reinigen van de schelp, is een zachte reinigingsmethode die heel het spijsverteringsstelsel reinigt van de mond tot aan de anus. De volledige techniek vraagt tijd en een specifiek dieet, en wordt best met een ervaren yogi aangeleerd. Hier behandelen wij een mildere vorm, laghoo shankaprakshalana, die korter is, en tevens geen voedselrestrictie inhoudt. Beoefen dit op een nuchtere maag, liefst in de vroege ochtend. Voorzie twee tot drie uur; niet dat deze techniek zo lang duurt, maar omdat u, na de reinigingstechniek, in die tijdsspanne meerdere malen naar toilet zal moeten gaan om te elimineren. Wees heel ontspannen als u dit (voor het eerst) beoefent, en gun u na de techniek een half uurtje rust. Leg een deken op uw lichaam, zorg voor een aangename vredevolle sfeer. Op deze manier schenkt u zowel het lichaam, het spijsverteringsstelsel als uw geest een deugddoende diepe ontspanning. 1. voorbereiding 2. techniek 3. asana s - lege maag : oefen s morgens na opstaan - warm water klaarzetten, (zee-)zout toevoegen : 2 koffielepels per liter - groot glas, drinkbeker of tas - losse kledij, ontspannen sfeer, voldoende tijd nemen na de techniek om wat uit te rusten - drink 2 grote glazen zout warm water - beoefen de 5 asana s, telkens 4 x langs elke kant (de eerste asana tadasana - 8 x op en neer) - herhaal deze procedure nog 2 (twee) maal, zodat men in totaal 6 glazen water gedronken heeft - (met wat ervaring mag men tot 8 glazen in totaal gaan) - ga naar toilet, maar blijf heel ontspannen, misschien komt er nog niets - blijf de volgende 2 uur in de nabijheid van een toilet, er zullen waarschijnlijk meerdere evacuaties zijn - ontspan, of wees rustig-ontspannen bezig, niet meteen terug beginnen lopen; minstens 30 min. wachten alvorens iets (licht) te eten. 1. tadasana : rekbeweging op de tenen : strengel de vingers in elkaar, hef de armen, handpalmen naar boven gericht, rek zo hoog mogelijk, bij de inademing op de tenen staan, terug naar beneden bij de uitademing 2. tiryaka tadasana : zijwaarste buiging vanuit vorige houding, uitademen buigen, inademen rechtkomen, mag ook op de tenen uitgevoerd worden (maar moet niet) ; eerst naar rechts, dan naar links 3. kati chakrasana : zijwaarste draaibeweging, uitademen naar rechts, inademen terug, en dan zelfde beweging naar links,de armen gaan mee met de beweging en drukken zachtjes tegen de flank, armen allebei langsheen de zij, of één arm op schouderhoogte (zie foto) 4. tiryaka bhujangasana : vanuit de klassieke cobra -houding, of vanuit de sfinx -houding bij de uitademing hoofd en bovenromp over de schouder naar rechts draaien en kijken naar de tegenover gestelde voet, inademen terugkomen, dan zelfde beweging naar links 5. udarakarshanasana : vanuit hurkstand linkerknie voor de rechtervoet plaatsen, de (geheven) rechterknie tegen de buikwand aandrukken, hoofd en romp naar rechts draaien, uitademen, zelfde techniek doen langs de andere kant

5 5 Contra-indicaties : Personen die lijden aan zweren in maag of duodenum moeten zich onthouden. Mensen met te hoge bloeddruk moeten geen zout toevoegen aan het reinigingswater. Voordelen : Dit is een zéér aan te raden reinigingstechniek voor wie lijdt aan constipatie, gasvorming, zuur, indigestie en andere kwalen van de spijsvertering. Het is eveneens heilzaam voor de nieren en het urinestelsel, een goede preventie tegen ontstekingen in dit gebied. Bij hardnekkige constipatie regelmatig doen. Over de frequentie van de reiniging met deze methode spreek je best met een ervaren yogaleraar. 3. Basti Basti is het yogisch enema, waarvan een natte en een droge versie bestaan. Wij geven ze hier ter informatie. Men moet hiervoor specifieke oefeningen, bandha s en pranayama s beheersen. Ze worden best met een expert aangeleerd. Daarna geven we voor ons, gewone Westerlingen, een even efficiënte (Westerse) reinigingstechniek, nl. het lavement of enema. In beide technieken wordt de dikke darm gereinigd. 3a) Jala Basti Men staat in zuiver water tot aan de navel. Licht voorover gebogen plooit men een beetje door de knieën en beoefent men tegelijk de technieken nauli (zie hierna) en uddiyana bandha. Zo wordt het water door de anus naar de dikke darm gebracht, en daarna weer uitgescheiden. 3b) Sthal Basti Dit is de droge vorm, die uitgevoerd wordt in pashimottanasana, de grote voorwaartse buiging. In de finale houding beoefent men ashwini mudra 25x, dit is het snel naar binnen en naar buiten duwen van de kringspier van de anus. Hierdoor wordt er lucht naar binnen gezogen en naar de dikke darm gevoerd. Deze wordt een tijdje ingehouden en weer geëlimineerd. Vergevorderde beoefenaars van pranayama beoefenen basti om de hitte in de buik, veroorzaakt door hun technieken, af te koelen. 3c) Lavement En zo komen we aan een voor ons niveau haalbare reinigingstechniek voor de dikke darm. Op mechanische wijze (zwaartekacht) vloeit er water door de anus naar de dikke darm, wordt het (indien mogelijk) een tijdje ingehouden en daarna geëlimineerd. Dit is, naast shankaprakshalana, de allerbéste reinigingstechniek. Nu gaat het water echter alleen naar de dikke darm, en niet verder. Techniek : Koop bij een bandagist een lavement-kit. Dit bestaat uit een beker in kunststof, een slang met kraantje en een canule. Eerst alles goed kuisen en ontsmetten. Altijd steriel werken. Deze kit is persoonlijk voor evidente hygiëne redenen. Beoefen liefst op een lege maag, in een ontspannen sfeer. Voorzie ook wat tijd na de techniek, om eventueel verschillende keren naar toilet te gaan voor eliminatie. Vul de bok, beker, met ½ - 1 l lauw water; kouder water stimuleert de darm, warmer water zorgt voor een gemakkelijker losweken van verharde stoelgang in de darm. Indien u geen te hoge bloeddruk heeft mag u wat zeezout toevoegen, één of twee theelepels voor een liter. Desgevallend gebruikt u magnesiumsulfaat, waardoor het water niet door de darmwand wordt opgenomen om uitgeplast te worden, maar in de dikke darm blijft om het vuil weg te halen. Bij hoge bloeddruk gewoon water zonder enige toevoeging.

6 Indien nodig zachtjes de anus met wat massage olie inwrijven om de canule moeiteloos te kunnen insteken. Plaats de bok, beker, cm boven het niveau waar u zal gaan liggen. Hoe hoger geplaatst, hoe groter de druk van het water en de snelheid waarmee deze de dikke darm ingaat. Ga liggen op de linker flank en steek voorzichtig de canule in de anus. Laat het water zachtjes de dikke darm inlopen. Bij de eerste pogingen niet te veel water gebruiken, zodat u zonder ongelukken het toilet bereikt! Wanneer de druk in de darm toeneemt en hiermee ook de neiging om te elimineren, sluit u de kringspieren. U kan door de mond wat sneller ademen tot de druk voorbij is en u de darm verder kan vullen. Stop op tijd, sluit het kraantje en haal de canule weg. Ga naar toilet en wacht rustig af. Niet persen. Hoe vervuilder de dikke darm, hoe langer u moet wachten. Soms komt er helemaal niets: geen paniek, u zal het water gewoon uitplassen, en dat is goed voor het urinestelsel. Daarna het materiaal grondig kuisen en eventueel ontsmetten. Niets van fecale materie mag in of op het materiaal achterblijven. Grondig de handen inzepen, kuisen en ontsmetten. Men kan in plaats van licht zout water ook gewoon water gebruiken, of kruidenthee, zoals kamille. Om ook de lever mee te reinigen via reflex reactie, gebruikt men zelfs koffie-extract. Verdere info vraagt u best aan een ervaren hygiënist, naturopaat of therapeut. Er bestaan ook kuurklinieken waar deze reinigingstechnieken, samen met rust, dieet, sapvasten e.d. toegepast worden, ook voor zware pathologieën. Lees verder hierover in mijn aparte brochure. Een alternatief : de darmspoeling bij een therapeut. Daar wordt men met een dubbele canule aangesloten op een machine, waarmee de therapeut zowel de druk als de temperatuur van het water kan regelen. Het vuile water komt authomatisch naar buiten en zo ontstaat er een continue waterstroom die tot aan het einde van de dikke darm gaat. Deze behandeling duurt ongeveer een half uur. Op het einde stuurt de therapeut probionten met het water naar de darm, om de darmflora met goede bacteriën te enten. 6 4.Nauli Nauli is een krachtige en heilzame massage van heel de buikinhoud. Beoefenen ten minste 4 u na een maaltijd; dus liefst s morgens vroeg op nuchtere maag. Techniek : Eerste fase : lichte spreidstand aannemen, met de handen op de knieën steunen en uddiyana bandha beoefenen. Dit is het helemaal intrekken van de buik op het einde van een diepe uitademing. Op deze adempauze met de longen leeg vervolgens de rechte buikspieren aanspannen, de m. rectus abdominis en deze naar voren duwen. Als men dit beheerst, madhyama nauli, kan men naar de tweede fase gaan. Tweede fase : zelfde techniek, maar tracht nu één kant aan te spannen, en dan de andere kant. Dit is vama nauli. Derde fase : als men voorgaande technieken goed beheerst, kan men deze na elkaar uitvoeren, zodat ze een vloeiende aaneenschakeling vormen. Zo ontstaat er een karnende beweging van de buikwand, waar de na elkaar aangespannen buikspieren krachtig doorheen gaan. Beoefen dit in een snel tempo, zo lang als je zonder lucht kan blijven. Ontspan dan de buikspieren en adem rustig in.

7 Contra-indicaties : deze techniek is ongeschikt voor personen die lijden aan hoge bloeddruk, zweren aan maag of duodenum, die lijden aan serieuze spijsverteringsstoornissen of aan hernia. Voordelen : Dit is de krachtigste stimulans voor alle buikorganen. Het peristaltisme wordt gestimuleerd, constipatie wordt bestreden. Ook disfuncties van de voortplantingsorganen worden verholpen. Op geestelijk vlak is dit een goede oefening voor het stimuleren van Manipura chakra en de zonnevlecht Kapalbhati Kapalbhati viseert de reiniging van de neusholten en de frontale hersenen. Meestal verstaat men onder kapalbhati de gelijknamige pranayama of ademhalingsoefening (wat een slechte vertaling is, want prana betekent energie ; het gaat dus om werken met energie door middel van de ademhaling). Hieronder geven wij nog twee extra andere reinigingsoefeningen die eveneens kapalbhati genoemd worden, maar die eerder aansluiten bij neti, de neus reiniging. 5a) Vatkrama kapalbhati Deze oefening is onze gewone kapalbhati pranayama. Zit in een comfortabele meditatiehouding, sluit de ogen en ontspan. Beoefen dan 60 tot 100 snelle ademhalingen waarbij de inademing passief is en de uitademing krachtig actief. Techniek : U kan deze techniek inoefenen door bewust te kuchen of lichtjes te hoesten. Plaats uw hand op de buik en voel de krachtige expulsie van de lucht en het krachtig samentrekken van de buik. Bij kapalbhati pranayama wordt de buikband op deze manier krachtig en snel samengetrokken. Vergelijk dit met vb. een hamerslag tegen en in uw buik. Voor de inademing laat u de buik gewoon los, ontspan hem, en de nieuwe inademing zal automatisch naar binnen stromen. Beoefen dit eerst langzaam met kuchen of licht hoesten, dus door door de mond uit te ademen. Daarna kan u dan overschakelen op een ademhaling door de neus. Ontspan de neusvleugels en de neusgaten. Begin met krachtige uitademingen. Beoefen er niet te veel na elkaar om niet draaierig te worden. Na de serie krachtige uitademingen moet men een adempauze doen met lege longen. Bij de laatste expulsie diep en zo ver mogelijk uitademen, niét opnieuw inademen, en de drie bandha s beoefenen. Dat zijn als het ware drie vergrendelingen van de energie: a) mula bandha : aanspannen van het perineum, de kringspieren en de bodembekkenspieren; b) uddiyana bandha : het krachtig naar binnen en naar boven trekken van de buikwand; c) jalandhara bandha : de keelklem, zodat de bloeddruk niet naar het hoofd kan stijgen en er lucht in of uit kan. Doe deze drie bandha s tegelijk tijdens de kumbhaka of adempauze met de longen leeg. Niet forceren in het stoppen van de adem! Daarna inademen (hou genoeg reserve om weer rustig te kunnen inademen) en gewoon verder ademen. Ervaar de lichtheid in het hoofd en concentreer u op de leegte in het gebied van het midden van het voorhoofd, een alles doordingende leegte en diepe stilte. Beoefen stilaan tot 5 rondjes van kapalbhati. Gevorderde yogi s mogen tot 10 gaan, of meer. Wees voorzichtig! Forceren kan schade veroorzaken aan longen en hart! 5b) Vyutkrama kapalbhati Men neemt water op door de neus (uit de handpalm vb.) en spuwt het uit door de mond. Dit lijkt sterk op de neusreiniging jala neti.

8 8 5c) Sheetkrama kapalbhati Dit is een moeilijker oefening, waarbij men het water nu door de mond opneemt en dan door de neus weer uitblaast. Zelfde voordeel dan bij jala neti, maar intenser. 6. Trataka 6a) Bahiranga trataka Trataka betekent kijken naar, staren naar. Deze techniek maakt zowel deel uit van de hatha yoga of reinigingstechnieken alsook van de puur mentale yogarichting die men raja yoga of koninklijke yoga noemt. Het is een krachtige en machtige techniek waarbij men naar één punt kijkt. Regelmatige beoefening ontwikkelt het concentratievermogen. Men kan het ook als een meditatie oefening beschouwen. Techniek : Zit in een comfortabele houding, liefst in een meditatiehouding. Plaats voor u op ooghoogte, ongeveer cm van u verwijderd, een kaarsvlam. Strek zachtjes uw ruggegraat, sluit de ogen en ontspan. Voel het lichaam, wees alléén maar bewust van uw lichaam, dat kalm en onbeweeglijk wordt als een standbeeld. Verroer het lichaam helemaal niet tijdens de oefening. Wanneer u klaar bent, opent u de ogen en kijkt u enkele minuten naar de kaarsvlam, zonder met de oogleden te knipperen. Uw concentratie is volledig gefocust op het kijken, op het staren naar de vlam, op de ogen, en op het zich bewust zijn van dat alles. De ogen bewegen niet, niet forceren! Zodra de ogen moe worden of beginnen te tranen, sluit u ze. Ontspan de ogen. Beweeg het lichaam niet. Wees bewust van de projectie van het beeld van de kaarsvlam op de gesloten oogleden. Hou dit beeld, de zn. fosfenen, zo lang mogelijk vast met uw concentratie. Wanneer dit begint te vervagen, opent u opnieuw de ogen en herneemt u de oefening. Begin met één of twee minuten. Bouw langzaam op. Nooit forceren! Wees zéér voorzichtig met de kaarsvlam! Vergewis u dat alles veilig is en er geen brand kan ontstaan! Neem alle voorzorgen voor het geval u zou inslapen of omver vallen, zodat de brandende kaars geen aanleiding is voor een verwoestende brand! Variaties : Men kan trataka ook beoefenen op een punt, vb. een punt op een blad papier dat u op de muur voor u plakt (veiliger dan een brandende kaars!). Andere concentratie mogelijkheden zijn : een bloem, de blauwe hemel, de maan, een helder maar niet te fel schitterend voorwerp. Nooit trataka beoefenen op de zon! Personen die een guru hebben kunnen zijn / haar foto als concentratie object kiezen. Gelovige personen kunnen een religieus symbool kiezen, of het beeld of een afbeelding van een heilige, enz. Ook een mandala of een yantra kunnen aangewend worden. Een yantra is een eenvoudige of zeer complexe geometrische figuur, die vaak de grafische uitdrukking is van een mantra. Een mandala is ook een ingewikkelde geometrische tekening, waarin meestal ook afbeeldingen van goden, Boeddha s, leermeesters enz. kleurrijk zijn afgebeeld, met een exoterische of esoterische betekenis. Op de laatste blz. van deze tekst kan u een voorbeeld zien van een yantra en van een mandala, die u desgevallend kan gebruiken.

9 9 Duur van de oefening : Voor gewone, reinigende doeleinden, volstaan min. (langzaam opbouwen). Voor spirituele doeleinden of om oogklachten te verbeteren kan langer geoefend worden. Ik weet zo vb. dat swami s tot drie uur na elkaar trataka beoefenen. Uiteraard is dit weggelegd voor zeer gevorderde yogi s. Nooit forceren! Indien u te lang trataka beoefent kan u sterke hoofdpijn krijgen. Wees voorzichtig! Nooit uw ogen vermoeien of forceren,. Gebruik uw gezond verstand, dan is er geen gevaar. Personen die lijden aan slapeloosheid of mentale stress hebben er voordeel bij om trataka te doen voor het slapen gaan, gedurende 15 min. Het beste tijdstip om trataka te beoefenen, en om ook alle andere concentratie oefeningen en ook meditatie te doen, is tussen vier en zes uur s morgens, na de asana s en de pranayama. Yogi s noemen dat vroege uur Brahmamuhurta, het uur van Brahman. Ook de Chinese geneeskunde beaamt dat deze periode van de vroege ochtend de beste is voor de meditatie, want dan is de Yin energie maximaal actief in de longen. Voordeel : Trataka corrigeert op fysisch gebied de zwakheid in de ogen en kan sommige oogafwijkingen zoals kortzichtigheid verbeteren. Trataka versterkt mentale stabiliteit, bevrijdt van slapeloosheid en ontspant de meest opgejaagde geest. Het is een oefening die best deel uitmaakt van regelmatige of dagelijke sadhana, discipline. Trataka vergroot de concentratie. Ogen zijn de vensters van de geest. Wanneer de ogen steeds opgejaagd bewegen, is het denken ook onrustig. Zijn de ogen daarentegen onbeweeglijk en stabiel, dan wordt het denken dat ook. Het denkproces vertraagt of komt tot stilstand. Hiermee is trataka één van de beste en krachtigste oefeningen om onze onrustige geest in te tomen en tot rust te brengen. Het zuiveren van onze geest is belangrijker dan eenzijdig reinigingstechnieken voor het lichaam te beoefenen. Zoek naar de gulden middenweg. Alles met mate : een beetje eten, een beetje slapen, een beetje asana, pranayama, bandha, mudra, meditatie, een beetje beweging en ontspanning. Constante waakzaamheid, altijd rustig, vredevol, dienstbaar en blij, tot welzijn van alle mensen en alle wezens. Om Shanti Shanti Shanti

10 10