HOOFDSTUK 1: Zum Fruhstuck auf nach Paris! HOOFDVRAAG: Wat zijn de oorzaken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog?

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1885 woorden 10 maart ,6 47 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo MeMo, Module 7, hfdst. 1 HOOFDSTUK 1: Zum Fruhstuck auf nach Paris! HOOFDVRAAG: Wat zijn de oorzaken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog? Oostenrijkse Kroonprins wordt door een Servische Nationalist vermoord in Sarajevo. Oostenrijk verdacht Servie van hulp aan de Slavische nationalisten binnen Oostenrijk-Hongarije. Servie werd wel door Rusland gesteunt, daarom zocht OH eerst contact met Duitsland voor het geval dat Rusland hun zou aanvallen. Duitsland ging hiermee akkoord en beloofde dat als Rusland zou aanvallen dat ze hun broeders zouden helpen. Rusland zocht ondertussen hulp bij de tegenstander van Duitsland, namelijk Frankrijk. Frankrijk steunde Rusland, hierop volgde de mobilisering van het Russische leger en Duitsland voelde zich hierdoor bedreigd. Ze verklaarden de oorlog aan de Russen, en tegelijkerdtijd ook aan Frankrijk. Een paar weken na de moorden hadden de Centralen (Duitsland en OH) oorlog met de Geallieerden (Frankrijk, Rusland en Servie). Aan beide kanten was iedereen zeker dat ze zouden winnen. Het zou snel gedaan zijn met de Duitsers dachten de Fransen. De Duitsers vielen Belgie in om Frankrijk van achter aan te vallen. En andersom ook. Belgie had de garantie van Engeland dat als ze zouden aangevallen worden de Engelsen er ook mee zouden gaan bemoeien, zo gezegd zo gedaan. Londen verklaarde Berlijn de oorlog. Ook in Engeland kwamen er veel vrijwilligers melden voor de oorlog. Duitsland moest Oost en West vechten. De Russen kwamen door het Oosten en de Duitsers liepen zelf vast in het Westen. De Europese Oorlog was uitgebroken. Lees 1.2 en 1.3 MeMo, Module 9, hfdst. 2 HOOFDSTUK 2: KEERPUNT VERSAILLES HOOFDVRAAG: Welke gevolgen had de Eerste Wereld-oorlog voor de internationale verhoudingen? Door WOI was de mening over oorlog sterk veranderd. Pacifisme = Streven naar vermijden van oorlog door principieel geen wapens te gebruiken Engeland en Frankrijk kozen voor een verdedigende strategie. In Engeland: APPEASEMENT-politiek Pagina 1 van 6

2 1919: VREDE VAN VERSAILLES Partijen WOI: Centralen (Oostenrijk-Hongarije, Duitsland) Geallieerden (Frankrijk, Engeland, V.S., Rusland, Italië) Gebruikelijke procedure om tot vrede te komen: Wapenstilstand Vredesonderhandelingen Vrede Nooit schuldvraag: - moeilijk - verliezer schuldige!! - MACHTSEVENWICHT Nieuw in 1919: SCHULD verliezer NIET aanwezig Vrede werd door overwinnaars bepaald: Wilson (pres. V.S.): idealist (Veertien Punten = Principe-programma voor de inrichting van de wereld na WOI) Clemenceau (min. pres. Fr.): WRAAK!! Lloyd George (min. pres. Eng.): Realist INHOUD VREDE VAN VERSAILLES: ALLEENSCHULD geld (herstelbetalingen): 132 mld. goudmark leger: man grondtroepen, licht bewapend grond: stukje België, stuk Denemarken (Sleeswijk-Holstein), deel van Oost-Pruisen (Poolse Corridor), stukje Frankrijk (Elzas-Lotharingen) terug, én alle kolonies Verder: het Rijnland moest worden GEDEMILITARISEERD (=alle militaire troepen weghalen uit het gebied, alle bunkers en forten slopen). Duitsland (Republiek van Weimar = staatsvorm (parlementaire democratie) van Duitsland tussen 1918 en 1933) mocht niet meebeslissen, alleen maar ondertekenen. Duitsland moest wel, het had zich overgegeven en stond alleen in de internationale politiek. Verdere vredes in Europa: Duitsland-Rusland (vrede van Brest-Litovsk): afstand van Finland, Estland, Letland, Litouwen, Oost- Polen Oostenrijk-Hongarije: verdeeld in 2 kleinere staten (Oostenrijk en Hongarije) en 2 nieuwe staten (Tjechoslowakije en Joegoslavië), ook Roemenië, Italië en Polen krijgen een stukje. Pagina 2 van 6

3 Stichten van nieuwe staten: Ieder volk heeft recht op een eigen staat Belangrijk om bufferzone (cordon sanitaire = rij van landen die samenwerken om een groot buurland in bedwang te houden) te vormen langs de grens van de nieuwe, communistische Sovjetunie -> Polen, Tsjechoslowakije In Versailles (1919): OPRICHTING VOLKENBOND (=internationale organisatie die de oorlogsdreiging tussen landen door onderhandelingen probeert weg te nemen, vergelijkbaar met de V.N.) Duitsland probeerde iets aan de geïsoleerde positie van het land te doen door een verdrag met Rusland te sluiten: Het Verdrag van Rapallo (1922) Inhoud: Rusland kon Duitse goederen kopen (hield Duitse arbeiders en ondernemers aan het werk). Verder verhuurde Duitsland mensen aan Rusland om te helpen bij de opbouw van het Rode Leger (hierdoor kon Duitsland meer van zijn leger in stand houden dan Versailles toestond). 1923: Franse bezetting van het Ruhrgebied, omdat Duitsland niet voldoende herstelbetalingen betaalde. Gevolg: Franse soldaten de baas, alle Duitse kolen naar Frankrijk -> financiële crisis, hierdoor helemaal geen herstelbetalingen meer. 1924: V.S. grijpt in: Dawes-plan Amerikaanse bedrijven investeren in Duitse economie, Duitsland mocht weer geld lenen Als dank : ERFÜLLUNGSPOLITIK = Duitse buitenlandse politiek gericht op het naleven van het Verdrag van Versailles 1925: Verdrag van Locarno (=verdrag tussen Europese landen waarbij Duitsland zijn westgrenzen en het gebiedsverlies van de Vrede van Versailles accepteerde) Hierdoor: rust in de internationale verhoudingen. 1926: Duitsland lid van de Volkenbond (nu pas echte einde van WOI!!) 1928: Briand-Kellogg-Pact (=verdrag tussen 63 landen om bij ruzies niet naar de wapens te grijpen, maar te onderhandelen) 1929: WERELDCRISIS In Duitsland: veel werkloosheid. Tegenstanders Versailles aan de macht: NSDAP o.l.v. HITLER 1933: Hitler: RYKSKANSEL (=min.pres.) -> FÜHRER Duitsland werd totalitaire staat, ook verandering in buitenlandse politiek (einde Erfüllungspolitik) Doel Hitler: CRISIS bestrijden (succes!!) Bestrijden van Versailles door: - niet betalen herstelbetalingen - vlootverdrag met Engeland (1935) - Rijnland geremilitariseerd - dienstplicht Pagina 3 van 6

4 - gebiedsuitbreiding (Duitssprekend = Duitsland) In Italië: dictator MUSSOLINI aan de macht. Zijn doel: van Italië weer een grote mogenheid maken, bijv. door veroveren gebieden buiten Europa. Enige stukje Afrika dat nog niet gekoloniseerd was: Ethiopië Probleem: dit land was lid van de Volkenbond (reactie andere leden Volkenbond!!) 1935: Mussolini verovert Ethiopië. Engeland en Frankrijk weten niet wat ze moeten doen, uiteindelijk: economische boycot van Italië. Aanzien van Italië hierdoor sterk gedaald -> graag verbond Hitler-Duitsland!! Wat er kwam: AS ROME- BERLIJN 1936: Japan bij het bondgenootschap Drie landen samen: ANTI-KOMINTERNPACT (=officieel: een verbond tegen de Communistische Internationale o.l.v. Stalin) Doel Japan: machtsuitbreiding in Azië Probleem: Onvermijdelijke botsing met koloniale grootheden (Engeland, Frankrijk, Nederland) Dus probeerde Japan vrienden te maken in Europa, die ook niet veel op hadden met deze landen. MeMo, Module 9, hfdst. 3 HOOFDSTUK 3: Opnieuw Oorlog HOOFDVRAAG: Wat zijn de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog Spaanse burgeroorlog ( )= een voorproefje op de Tweede Wereldoorlog. Duitse en Italiaanse fascisten en nationaal-socialisten steunden de opstandelingen van generaal Franco tegen de linkse democratische regering van Spanje. Het leger zette onder leiding van de conservatieve generaal Franco de linkse republikeinse regering af en er ontstond een bloedige burgeroorlog die vier jaar zou duren. Een belangrijke reden voor deze staatsgreep was: - Dat de republikeinse regering de verschillende regio s van Spanje autonomie wilde geven. Het leger was bang dat Spanje dan uiteen zou vallen. - Bovendien had de regering allerlei maatregelen tegen de rooms-katholieke kerk uitgevaardigd die Franco niet zinden. Hitler en Mussolini gaven onmiddellijk hun politieke steun aan de nieuwe dictator. USSR gaf steun aan de Spaanse communisten (regering). Frankrijk en Engeland twijfelden (paste perfect in de appeasement politiek om het initiatief te nemen tot een Non-interventie Commissie). Internationale brigade= vrijwilligers uit vele landen die toestroomden om de regering van de republiek van Spanje te helpen. Hitler had dankzij deze Spaanse burgeroorlog geleerd dat het mogelijk was om, zonder dat het echt tot oorlog kwam, van alles gedaan te krijgen in Europa. Pagina 4 van 6

5 Oostenrijk was vrijwel geheel Duitstalig, in Tsjechoslowakije leefde een grote Duitse minderheid, de Sudeten-Duitsers. Ook polen kende een Duitse minderheid. Het werd Hitlers politiek om deze gebieden aan het Duitse rijk toe te voegen, zonder dat het tot een grote, Europese oorlog kwam op een moment dat het hem niet uitkwam. Een politiek die een voortdurende test vormde van de appeasement-politiek. Dat het uiteindelijk op oorlog uit zou lopen stond voor Hitler allang vast. Volgens het verdrag van Versailles mocht oostenrijk niet bij Duitsland gevoegd worden. In 1934 schoten door Hitler opgestookte Oostenrijkse nazi s de conservatieve, katholieke dictator Dolfuss dood. Een door Duitsland geïnspireerde staatsgreep van de nazi s mislukte echter en dat was vooral te danken aan Mussolini. Hij gaf toen nog de voorkeur aan een buffer tussen de agressieve, Duitse dictator en zijn eigen land. In 1938 was Mussolini door de kwestie Ethiopië alleen komen te staan en was de as Rome-Berlijn ontstaan en kon hij alle steun van Hitler gebruiken. Mussolini gaf de Oostenrijkse premier Schuschnigg te kennen dat Hitler vrij was in zijn politiek ten opzichte van Oostenrijk. Hitler intimideerde Schnuschnigg zo, dat deze de Oostenrijkse nazi Seyss-Inquart tot minister van Binnenlandse Zaken benoemde, waaronder de veiligheidspolitie viel. Schnuschnigg werd vervolgens afgezet en de Oostenrijkse nazi s grepen de macht. Op verzoek van Seyss-Inquart overschreden Duitse troepen de grens. In maart 1938 hield Hitler een triomfantelijke intocht in het land. Engeland en Frankrijk protesteerden formeel maar hadden deze Anschluss (de Aansluiting van Oostenrijk bij Duitsland, dit mocht van niet van het Verdrag van Versailles) eigenlijk allang verwacht. - In Groot-Brittannië geloofde men dat het verbod op een samengaan van Oostenrijk en Duitsland een van de oneerlijkste bepalingen van het verdrag van Versailles was geweest. - Bovendien kon men zich voorstellen dat Duitsers graag in één land wilden wonen. Wel kwamen veel mensen door de Anschluss veel mensen voor het eerst achter de ware aard van Hitlers politiek. Tsjechoslowakije bezat geen duidelijke meerderheid (3 miljoen, 22% waren Sudeten-Duitsers), de regering voerde een politiek die alle minderheden eigen rechten gaf, het bezat de hoogste levensstandaard van alle landen ten oosten van Duitsland, was de enige parlementaire democratie in deze regio. Het land had een goed getraind leger, belangrijke wapenindustrieën, en in het westen waren sterke fortificaties tegen de Duitsers opgebouwd. Maar die lagen in het Sudeten-Duits gebied. In mei 1938 mobiliseerden de Tsjechen en gaven de USSR, Frankrijk en Engeland waarschuwingen af. Engeland en Frankrijk waren bang geworden voor dit plotselinge oorlogsgevaar en besloten voorzichtig aan te doen om oorlog te vermijden. De Tsjechen gaven onder druk van Engeland en Frankrijk regionale autonomie aan de Sudeten-Duitsers. Dit was natuurlijk niet genoeg voor Hitler. De USSR was bang voor Duits opdringen naar het oosten, richting Tsjechoslowakije. Stalin vond dan ook dat er standvastig moest worden opgetreden tegen Hitler. Pagina 5 van 6

6 In september 1938 was de Conferentie van München. (Du, Fa, Eng, Italië) USSR en Tsjechoslowakije werden niet uitgenodigd. In maart 1939 marcheerde Hitler Tsjechië binnen en maakte er een Duits protectoraat van. In 1939 eiste Hitler dat de onafhankelijke stad Danzig weer bij Duitsland kwam en dat de Poolse corridor zou worden opgeheven. Stalin besloot tot een radicale ommezwaai in zijn buitenlandse politiek. Op 23 augustus 1939 sloten de Russen met Duitsland het niet-aanvalsverdrag, het Molotov-von-ribbentrop-pact. Stalin deed dit omdat hij waarschijnlijk niet eens een langdurige oorlog vol kon houden en omdat hij hoopte dat Duitsland Engeland en Frankrijk zou verslaan en dat hij dan daarna met Hitler kon afrekenen. Beide landen zouden elkaar niet aanvallen, ze maakten bovendien geheime afspraken. Hitlers doorslaggevende motief om dit duivelspact aan te gaan was dat de Russen zich buiten oorlogen zouden houden die de Duitsers zouden aangaan, zowel met Polen als met Frankrijk en Engeland. Op 1 september 1939 overschreden Duitse troepen de Poolse grens. Op 3 september verklaarden Frankrijk en Engeland Duitsland de oorlog. Er was weer een wereldoorlog in Europa uitgebroken. Het was een heel andere oorlog dan de Eerste Wereldoorlog, de snelheid van de gemotoriseerde brigades en het overwicht in de lucht waren de beslissende factoren voor het snelle succes van de Duitsers tegen Polen. Vanwege dit concept van snelheid werd deze strategie de blitzkrieg genoemd. In de winter van was er sprake van een spookoorlog omdat er behalve de oorlogsverklaring weinig gebeurde vanuit Frankrijk en Engeland. Pas toen in het voorjaar van 1940 de Duitsers een onverhoedse aanval opende op Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk raakte West-Europa ook werkelijk betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Pagina 6 van 6