Hervorming van het handelsrecht door de bril van de maatschap. Mr. Bart Goossens/Mr. Henk Desmet

Transcriptie

1 Hervorming van het handelsrecht door de bril van de maatschap Mr. Bart Goossens/Mr. Henk Desmet

2 Inhoud I. Overzicht nieuwe wetgeving II. Maatschap van advocaten als kapstok voor onze wandeling door het vernieuwd ondernemingsrecht III. Het begrip onderneming IV. Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft V. Nieuwe verplichtingen voor onze maatschap Inschrijving in de KBO (art. III.49 WER) De maatschap is een boekhoudplichtige onderneming VI. Een aantal procedurele aspecten Ondernemingsrechtbank Oplossing voor in rechte treden van of tegen groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid VII. Uitsmijter: bye bye Wetboek van koophandel

3 I Overzicht nieuwe wetgeving

4 Nieuwe wetgeving in 2018 Inwerkingtreding Pandwet Inwerkingtreding boek XX WER: Insolventie van de ondernemingen (Wet 11 augustus 2017, in werking getreden op 11 mei 2018) Wet 15 april 2018 tot hervorming van ondernemingsrecht, B.S. 27 april 2018 (260 artikelen, in werking getreden op 1 november 2018,op enkele uitzonderingen na) Wet 30 juli 2018 op de bescherming van bedrijfsgeheimen, B.S. 14 augustus 2018 Wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten, B.S. 6 oktober

5 II Maatschap van advocaten als kapstok voor onze wandeling door het vernieuwd ondernemingsrecht is een maatschap?

6 Maatschap van advocaten Wat is een maatschap? Een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid (zie art. 46. W. Venn.) een onderneming die twee of meer eigenaars heeft de onderneming in onverdeeldheid J. VANANROYE, Onverdeelde boedel en rechtspersoon, Kalmthout, Biblo, 2014, nr. 334, 235 6

7 III Het begrip ondernemingsrecht

8 Het begrip onderneming (1) Is de maatschap van advocaten een onderneming? Ja. Voor de toepassing van het insolventierecht, vanaf 1 mei 2018 (art. XX.1, 1, eerste lid, (c) WER) ingevoegd bij wet 11/14 augustus 2017 Als algemene regel, vanaf 1 november 2018 (art. I.1, 1, eerste lid WER; art. I.22, 7 /1 WER verwijst nu naar de algemene bepaling) 8

9 Het begrip onderneming (2) Artikel I.1, 1, eerste lid WER Voor de toepassing van dit boek zijn ondernemingen: a) iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent ook vrije beroepen (cf. onze advocaten) b) iedere rechtspersoon (ook indien ze geen economisch doel nastreven wegens verregaande gevolgen voor derden (vb. VZW) (MvT, p. 11) c) iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid Tenzij onder één van de uitzonderingen van artikel I.1, 1 tweede lid WER 9

10 Het begrip onderneming (3) Uitzonderingen a) iedere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid die geen uitkeringsoogmerk heeft en die ook in feite geen uitkeringen verricht aan haar leden of aan personen die een beslissende invloed uitoefenen op het beleid van de organisatie Uitkering = elk voordeel dat niet marktconform is (MvT, p. 13) Buiten belangloos oogmerk b) iedere publiekrechtelijke rechtspersoon die geen goederen of diensten aanbiedt op een markt (zie echter definitie van schuldenaar in boek XX: een onderneming met uitzondering van iedere publiekrechtelijke rechtspersoon ) (art. I.22, 8 WER) c) de federale staat, de gewesten, de gemeenschappen, de provincies, de hulpverleningszone, de prezones, de Brusselse Agglomeratie, de gemeenten, de meergemeentezones, de binnengemeentelijke territoriale organen, de Franse Gemeenschapscommissie, de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn 10

11 Het begrip onderneming (4) Maar we hadden toch een definitie van onderneming? Artikel 1, 1 WER (oud) Onderneming: elke natuurlijke persoon die op duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen Cf. (Europees) mededingingsrecht HvJ 23 april 1991 (Höfner en Elser) (Bundesantalt für Arbeit) 11

12 Het begrip onderneming (5) Wat was het probleem met deze functionele benadering van het ondernemingsbegrip? Integratieproblemen rechtsonzekerheid daarom formele criteria het pertinent karakter van dit materiële criterium is niet altijd evident voor regels zoals het insolventierecht en het gerechtelijk recht. De nieuwe definitie gebruikt daarom zo veel als mogelijk louter formele criteria, die meer rechtszekerheid bieden en die een ruimer bereik hebben dan economische factoren. (MvT, p. 5-6, 8-14) Dus ook niet-economische ondernemingen Waarom non-profit? Ook aanbieders van diensten en producten Bescherming van consument/belegger centraal 12

13 Het begrip onderneming (6) Maar het functioneel ondernemingsbegrip blijft toepasselijk voor de volgende aangelegenheden: Art. I.4/1, 1 WER (boek III: Vrijheid van vestiging, dienstverlening en algemene verplichtingen van de ondernemingen, titel 3: Algemene verplichtingen van ondernemingen, hfdst. 1: informatie, transparantie en niet-discriminatie Art. I.6, 3 WER (boek IV: Bescherming van de mededinging) Art. I.7, 2 WER (boek V: De mededinging en de prijsevoluties) Art. I.8, 39 WER (boek VI: Marktpraktijken en consumentenbescherming) Art. I.19, 6 WER (boek XVI: Buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen) Art. I.20, 7 WER (boek XV: Rechtshandhaving) Art. I.21, 8 WER (boek XVII. Bijzondere rechtsprocedures) Reden: om in overeenstemming te zijn met Europees recht (maar klopt dit? Zie Prof. Dr. J. Struyck) 13

14 Het begrip onderneming (7) En het algemeen ondernemingsbegrip dan? Boek III, titel 2 WER (KBO) Boek III, titel 3, hoofdstuk 2 WER (boekhoudplicht) Boek XX WER (insolventie van ondernemingen) Materiële bevoegdheid van de ondernemingsrechtbank Algemeen begrip? 14

15 Het begrip onderneming (8) Citaten om over na te denken (1) Het woord onderneming heeft daarmee meerdere betekenissen. Dit spoort met de traditie en de meerduidigheid van het begrip in het Europees Recht (MvT. p. 9) 15

16 Het begrip onderneming (9) Citaten om over na te denken (2) 2.2 Het bovenstaande leidt tot de vaststelling dat de draagwijdte van het invoeren van een vernieuwd algemeen ondernemingsbegrip finaliter beperkt blijft tot een beperkt aantal onderdelen van het Wetboek van economisch recht en de bevoegdheid van de ondernemingsrechtbanken. Hierdoor lijkt het erop dat minder eenvormigheid in het ondernemingsbegrip wordt verwezenlijkt dan thans het geval is, hetgeen de coherentie en de duidelijkheid van de regelgeving niet ten goede komt. De stellers van het voorontwerp dienen er zich dan ook over te beraden of het wel noodzakelijk is om de algemene begripsomschrijving te wijzigen, waarbij voor het merendeel van de bepalingen van het Wetboek een afwijkende begripsomschrijving geldt. (advies RvS, p. 152) 16

17 IV Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft

18 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (1) Ook voor onze maatschap Artikel 46 W.Venn. (oud) De maatschap is een vennootschap met een burgerlijk of handelsdoel die geen rechtspersoonlijkheid bezit. Artikel 46 W.Venn. (nieuw) De maatschap is een vennootschap met een burgerlijk of handelsdoel die geen rechtspersoonlijkheid bezit. 18

19 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (2) Gevolgen voor onze maatschap Op het vlak van het bewijsrecht: Het vennootschapscontract bedoeld in het boek kan, al naargelang de aard van de partij tegen wie het bewijs wordt geleverd, worden bewezen overeenkomstig de regels van het burgerlijk of het ondernemingsrecht (art. 49 W. Venn.) (infra) De hoofdelijke aansprakelijkheid wordt de regel (art. 51 W.Venn.: De vennoten van een maatschap zijn ten aanzien van derden hoofdelijk verbonden. Van deze aansprakelijkheid kan niet worden afgeweken dan door een uitdrukkelijk beding in de met derden gesloten akte ) Quid met het zgn. vermoeden van hoofdelijkheid tussen handelaars? Tijdelijke handelsvennootschap stille handelsvennootschap (art. 2, 1 W.Venn.) Tijdelijke vennootschap is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, die zonder een gemeenschappelijke naam te voeren, één of meer bepaalde handelsverrichtingen tot doel heeft (art. 47 W.Venn.) 19

20 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (3) Quid met het bewijsrecht? Een nieuw onderscheid Bewijsregels van burgerlijk recht Bewijsregels van ondernemingsrecht 20

21 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (4) Artikel 1348bis 1 BW: Bewijs door en tegen ondernemingen Bewijs kan tussen ondernemingen of tegen ondernemingen, zoals omschreven in artikel I.1, eerste lid, van het Wetboek van economisch recht worden geleverd door alle middelen van recht, tenzij de wet anders bepaalt. Expliciete uitbreiding toepassingsgebied: alle ondernemingen (ook vrije beroepen, non-profit, ) Impliciete uitbreiding toepassingsgebied: geen beperking tot de aard van de verbintenis (vroeger: handelsverbintenissen); enkel hoedanigheid relevant 21

22 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (5) Artikel 1348bis 1 BW: Bewijs door en tegen ondernemingen Het eerste lid is niet van toepassing op de ondernemingen wanneer zij voornemens zijn te bewijzen tegen een partij die geen onderneming is. Partijen die geen onderneming zijn en die tegen een onderneming wensen te bewijzen, kunnen alle middelen van recht gebruiken. Ondernemingsbewijsrecht enkel tegen ondernemingen Het eerste lid is evenmin van toepassing tegen natuurlijke personen die een onderneming uitoefenen, ter zake van het bewijs van rechtshandelingen die kennelijk vreemd zijn aan de onderneming. Cf. art. 573 Ger.W. inzake de materiële bevoegdheid van de ondernemingsrechtbank (infra) Temporeel toepassingsgebied: op nieuwe procedures vanaf 1 november

23 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (6) Artikel 1348bis 2 BW: Bewijs door en tegen ondernemingen De boekhouding van een onderneming kan door de rechter aangenomen worden om als bewijs te dienen tussen ondernemingen. Zelfs een onregelmatige boekhouding Afschaffing onderscheid overlegging en openlegging De boekhouding van een onderneming levert geen bewijs op tegen personen die geen onderneming zijn, behoudens de bepalingen inzake de eed. De boekhouding van een onderneming levert bewijs op tegen haar. De boekhouding mag niet ten nadele van de onderneming worden gesplitst. Samenvoeging artikelen BW en W.Kh. 23

24 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (7) Artikel 1348bis 3 BW: Bewijs door en tegen ondernemingen De rechter kan, op verzoek of ambtshalve, in de loop van een geding de openlegging bevelen van het geheel of van een gedeelte van de boekhouding van een onderneming betreffende het te onderzoeken geschil. De rechter kan daarbij maatregelen opleggen om de vertrouwelijkheid van de desbetreffende stukken te vrijwaren. Cf. Wet 30 juli 2018 op de bescherming van bedrijfsgeheimen invoeging van artikel 871bis Ger.W. 24

25 Onderscheid burgerlijke daden daden van koophandel afgeschaft (8) Artikel 1348bis 4 BW: Bewijs door en tegen ondernemingen Een door een onderneming aanvaarde factuur levert bewijs op tegen deze onderneming. Geen beperking tot koop-verkoop 25

26 V Nieuwe verplichtingen voor onze maatschap

27 Inschrijving in de KBO (art. III.49 WER) (1) Een maatschap is een inschrijvingsplichtige onderneming en is dus een geregistreerde entiteit Niet: de maten voor de activiteit van de maatschap Quid met de stille maatschap? Geen verplichting. Wanneer stil? Wanneer de maatschap niet aan het rechtsverkeer deelneemt en geen rechten en verplichtingen met derden aangaat (MvT, p. en 22) 27

28 Inschrijving in de KBO (art. III.49 WER) (2) Uitgesloten inschrijvingsplicht Onbeperkt aansprakelijke vennoten (voorw.: de vennootschap moet zelf ingeschreven zijn) Natuurlijke personen die enkel zijn ingeschreven als werkgever van huispersoneel Beroepsverenigingen Inrichtende machten van gesubsidieerd onderwijs Publiekrechtelijke rechtspersonen die niet de rechtsvorm van een vennootschap of rechtspersoon van privaat recht hebben Natuurlijke personen die louter bestuursmandaten bekleden VME s Vakorganisaties Natuurlijke personen die diensten via erkende platformen aanbieden 28

29 Inschrijving in de KBO (art. III.49 WER) (3) Exceptie van niet-ontvankelijkheid (art. III.26 WER) Nieuwe regeling Niet ingeschreven ambtshalve afwijzing vordering Rechter moet éénmaal uitstel geven Geen afwijzing indien tijdig ingeschreven Niet ingeschreven voor activiteit waarop vordering gesteund is in limine litis ook voor tegenvordering Niet ingeschreven voor activiteit die niet in statutair doel is opgenomen in limine litis ook voor tegenvordering Quid in geval van niet ontvankelijkheid? De verjaring is wel gestuit (art. III.27 WER) Na regularisatie kan vordering opnieuw worden ingesteld De overeenkomst die in het kader van deze niet-ingeschreven activiteit is aangegaan, blijft geldig 29

30 De maatschap is een boekhoudplichtige onderneming (art. III.82, 1 WER) (1) Vereisten Een boekhouding voeren die passend is volgens aard en omvang van de onderneming Dubbel boekhouden, behoudens voor kleine maatschappen, VZW s en verenigingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren Kleine maatschap: gedurende de laatste drie boekjaren een gemiddelde omzet van minder dan euro (excl. BTW); balanstotaal op het einde van het laatste boekjaar niet hoger dan euro Overgangsperiode: verstrijkt op 30 april 2019 P.M.: inschrijving in UBO-register 30

31 IV Een aantal procedurele aspecten

32 Ondernemingsrechtbank (1) Artikel 573, lid 1 Ger.W. De ondernemingsrechtbank neemt in eerste aanleg kennis van de geschillen tussen ondernemingen als bedoeld in artikel I.I, ten eerste, van het Wetboek van Economisch Recht, die niet vallen onder de bijzondere bevoegdheid van andere rechtscolleges en die, wat betreft natuurlijke personen, betrekking hebben op een handeling die niet kennelijk vreemd is aan de onderneming. Opnieuw verschuiving van de aard van de kwestieuze verbintenis(sen) ( verricht in het kader van de verwezenlijking van het economisch doel ) naar de hoedanigheid Niet kennelijk vreemd: bij twijfel is de ondernemingsrechtbank bevoegd (MvT, p. 47) Vreemd: bv. activiteit in het kader van normaal beheer van privévermogen 32

33 Ondernemingsrechtbank (1) Bijzondere bevoegdheid Van geschillen ten zake van een vereniging met rechtspersoonlijkheid, stichting of vennootschap, met uitzondering van een vereniging van mede-eigenaars, evenals van geschillen die ontstaan tussen hun voormalige actuele of toekomstige vennoten of leden met betrekking tot de betrokken vennootschap, stichting of vereniging. Ondernemingsbegrip is ruimer VME s: vrederechter (Wet 18 juni 2018, in werking getreden op 12 juli 2018) Ook discussies over de rechtshandelingen met betrekking tot aandelen 33

34 Ondernemingsrechtbank (1) Bijzondere bevoegdheid Herziene artikel XVII.1 WER: stakingsprocedure Bevoegdheid voorzitter ondernemingsrechtbank (vrij beroep; voorheen voorzitter rechtbank van eerste aanleg) 34

35 Ondernemingsrechtbank (1) Onmiddellijke toepassing op de hangende rechtsgedingen Nuance: geen onttrekking van die zaken die voor de inwerkingtreding bij de bevoegde rechter aanhangig waren Inwerkingtreding: 1 november

36 Oplossing voor in rechte treden van of tegen groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid (1) Art. 703, 2, lid 1 Ger.W. Indien een groepering zonder rechtspersoonlijkheid in de Kruispuntbank van Ondernemingen is ingeschreven, volstaat de vermelding van haar benaming en zetel die bij haar gegevens in de Kruispuntbank zijn opgenomen om, in gedingen met betrekking tot de gezamenlijke rechten en verplichtingen van de leden van de groepering, te doen blijken van de identiteit van haar gezamenlijke deelgenoten. (organisatie zonder RP; combinatie zonder RP) 36

37 Oplossing voor in rechte treden van of tegen groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid (2) Art. 703, 2, lid 2 Ger.W. Indien de inschrijving in de Kruispuntbank tevens de identificatiegegevens omvat van een algemeen lasthebber, kan de groepering in dezelfde gedingen in rechten optreden, als eiser of als verweerder, en tevens in persoon verschijnen door tussenkomst van die lasthebber, onverminderd de toepassing, wat betreft vennootschappen, van artikel 36, 1 van het Wetboek van vennootschappen, doch uitsluitend om in rechten op te treden als verweerder. 37

38 VI Uitsmijter: bye bye Wetboek van Koophandel

39 Uitsmijter: bye bye Wetboek van koophandel (1) Boek VII WER (Betalings- en kredietdiensten) titel 6/1 Waardepapieren Wisselbrief (hfdst. 2) Orderbriefje (hfdst. 3) Aanvullende bepalingen (hfdst. 4 protest ) Cheque (hfdst. 5) Boek X WER (Handelsagentuur, ) Titel 4 Vervoersovereenkomst 39

40 Uitsmijter: bye bye Wetboek van koophandel (2) Wetboek van bepaalde voorrechten op zeeschepen en diverse bepalingen (art. 259 Wet 15 april 2018) 40

41 Contacteer ons Bart Goossens Henk Desmet Advocaat GSJ advocaten Mechelsesteenweg Antwerpen T F E info@gsj.be