Niet-gemeld verzuim po en mbo, op basis van gemeentelijk toezicht. schooljaar /' Onderzoek, Informatie en Statistiek

Transcriptie

1 Niet-gemeld verzuim po en mbo, op basis van gemeentelijk toezicht schooljaar /'

2 In opdracht van: Team Consulenten van de afdeling Onderwijs en Leerplicht Projectnummer: Merel van der Wouden Idske de Jong Esther Jakobs Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal Postbus, AR Amsterdam Telefoon Amsterdam, november Foto voorzijde: Uitzicht Westertoren, fotograaf Cecile Obertop ()

3 Inhoud Samenvatting en conclusies Inleiding Verzuim in het primair onderwijs. Sterke daling verzuimmeldingen po. Meer verzuim per. leerlingen po Verzuim in het middelbaar beroepsonderwijs. Weer meer verzuim van leerplichtige mbo leerlingen gemeld. Daling van het verzuim in mbo Verzuim op gecontroleerde scholen in het voortgezet onderwijs. Daling verzuimmeldingen op gecontroleerde scholen vo. Verzuim op vo-scholen beter in beeld Bijlage Controlemethode po, (v)so, vo en mbo Bijlage Registratie en melden van verzuim door scholen Bijlage Extra tabellen

4 Samenvatting en conclusies Leerlingen die binnen vier aaneengesloten lesweken zestien uur of meer ongeoorloofd afwezig zijn moeten door de school gemeld worden aan de gemeente. Uit eerder onderzoek van OIS in het primair, voortgezet, (voortgezet) speciaal en middelbaar beroepsonderwijs blijkt dat scholen dit lang niet altijd doen 1. Hierdoor geven de verzuimmeldingen een vertekend beeld van het totale verzuim op Amsterdamse scholen. In Amsterdam bezoeken leerplichtconsulenten de scholen om te controleren of zij zich aan de Leerplichtwet, de desbetreffende sectorwet(ten) en de Amsterdamse afspraken houden. Tijdens hun bezoek voeren zij een schoolcontrole uit in het kader van de gemeentelijke toetsing verzuim en voortijdig schoolverlaten bij scholen/instellingen. De scholen worden gecontroleerd op zes punten: verzuimregistratie, melden van relatief verzuim, vrijstelling geregeld schoolbezoek, verwijdering, schorsing en communicatie van verzuimbeleid. Per onderdeel geven de leerplichtconsulenten aan of de school voldoet, niet voldoet of dat het punt geen onderwerp was van de controle of niet van toepassing. De resultaten van de controles zijn, mits er genoeg scholen zijn bezocht, een bruikbaar middel om het totale ongeoorloofde verzuim in beeld te brengen omdat op basis van de meldingen die wel gedaan zijn en de rapportages van de leerplichtconsulenten een schatting gemaakt kan worden van het aandeel verzuim dat in beeld is bij de leerplichtconsulenten. In de verslagen van de schoolcontroles is steeds een vergelijking gemaakt tussen het gemelde verzuim dat terug te vinden is in het verzuimregistratiesysteem van de (ERISA) en het verzuim dat volgens de registratie op school gemeld had moeten worden. Het verschil, het geconstateerde niet gemelde verzuim, is gebruikt om een schatting te maken van het totale verzuim in Amsterdam. Het schatten gebeurt aan de hand van een aannames. Deze aannames zijn vorig jaar aangepast ten opzichte van voorgaande jaren. Dit jaar zijn scholen in het po, vo en mbo gecontroleerd. Het (v)so is dit jaar niet gecontroleerd. Er is een groot deel van de po-scholen en mbo-opleidingen gecontroleerd, daarom kan van het po en mbo dit jaar net als voorgaande jaren een schatting gemaakt worden van het niet gemelde verzuim. In het vo is dit jaar een beperkte groep scholen gecontroleerd, te weinig om een schatting te maken van het totale niet gemelde verzuim in het vo. Omdat afgelopen schooljaar wel grotendeels dezelfde scholen gecontroleerd zijn als in schooljaar / is besloten om alleen te kijken naar de scholen die zowel in / als in / gecontroleerd zijn. De cijfers in deze rapportage gaan alleen over deze scholen, en niet over alle vo-scholen. De schatting van het totale niet gemelde verzuim in het vo gaat alleen over deze scholen. 1 Zie onder andere Niet gemeld verzuim po, (V)SO, vo en mbo schooljaar / en Niet gemeld verzuim po, (v)so, vo en mbo schooljaar / van OIS.

5 Dit levert het volgende beeld op, wanneer het verzuim wordt afgezet tegen het leerlingen dat naar die schoolsoort gaat: In het mbo is het verzuim per. leerlingen hoog. In schooljaar / was er naar schatting ongeveer. keer verzuim op. leerlingen. De afgelopen drie jaar is er wel sprake van een daling van het geschatte totale verzuim. Leerlingen in het po verzuimen weinig, naar schatting ongeveer keer per. leerlingen. Dit is vele malen lager dan in de andere schoolsoorten, maar een stijging ten opzichte van vorig schooljaar ( keer per leerlingen). Figuur Geschatte totale verzuim van uur in vier aaneengesloten lesweken per. leerlingen, po en mbo, / -/ (len) per 1. leerlingen po mbo po mbo po mbo po mbo 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 meldingen geschat totaal verzuim Primair onderwijs: meer verzuim Schoolverzuim komt in het primair onderwijs (po) relatief weinig voor. Uit het verzuimregistratiesysteem ERISA blijkt dat van, % van de. leerlingen in schooljaar / verzuim is gemeld. Dit betreft vooral meldingen van luxe verzuim. In dit onderzoek wordt gekeken naar verzuim van zestien uur binnen vier aaneengesloten lesweken, daarnaast wordt alleen bij het primair onderwijs ook gekeken naar het leerlingen dat betrokken is bij een proces-verbaal voor luxe verzuim. Verzuim van zestien uur binnen vier aaneengesloten lesweken komt binnen het primair onderwijs weinig voor. Maar verzuim van één of meer dagen aansluitend aan schoolvakanties komt veel vaker voor (luxe verzuim). Omdat dit verzuim regelmatig de -uursgrens overschrijdt nemen we de luxe verzuim ook mee in het onderzoek als er een proces-verbaal is opgemaakt. Wanneer het verzuim van meerdere dagen betreft wordt wel vaak een proces-verbaal opgemaakt.

6 In schooljaar / kwamen meldingen van uur verzuim binnen bij de leerplichtconsulenten en waren er leerlingen betrokken bij een proces-verbaal vanwege luxe verzuim, in totaal meldingen. Dit is een daling ten opzichte van voorgaande jaren. De leerplichtconsulenten hebben in schooljaar / basisscholen gecontroleerd, % van alle Amsterdamse basisscholen. Het streven van de leerplichtconsulenten is dat al het verzuim dat gemeld zou moeten worden bij de gemeente ook gemeld wordt. In dat geval zou het totale geschatte verzuim het gemelde verzuim zijn. In schooljaar / werden meldingen gedaan, dit hadden er naar schatting ongeveer. moeten zijn. Een stijging ten opzichte van schooljaar / ( ) en / (. ). Het verzuim in het primair onderwijs betreft nog steeds maar een zeer beperkte groep leerlingen die gemeld had moeten worden, aangezien er ruim. Amsterdamse basisschoolleerlingen zijn. Wanneer het geschat totaal verzuim in het primair onderwijs wordt afgezet tegen het leerlingen dan komt dat neer op ongeveer keer verzuim per. leerlingen (/ keer per. leerlingen). Figuur Ontwikkeling gemeld en geschat totaal verzuim in len en afgezet tegen het leerlingen in het po, schooljaren / -/ (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen ,4 16,7 2, , ,9 7,1 5,3 3,9 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 gemeld verzuim totaal geschat verzuim meldingen geschat totaal verzuim Het gemelde verzuim is afgelopen schooljaren gedaald terwijl het geschatte totale verzuim steeg ten opzichte van vorige schooljaren. Hierdoor is het totale verzuim dit jaar minder goed in beeld dan in vorig schooljaar. Scholen zijn verzuim dus voor het tweede jaar op rij slechter gaan melden. Middelbaar beroepsonderwijs: daling verzuim In schooljaar / volgden ruim. Amsterdamse jongeren een opleiding in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Volgens het verzuimregistratiesysteem ERISA kwamen in schooljaar /. meldingen van verzuim van minimaal zestien uur in vier

7 aaneengesloten lesweken en RMC-verzuim 2 binnen. Dit is, % minder dan in schooljaar /. Leerplichtconsulenten hebben het afgelopen schooljaar mbo-opleidingen gecontroleerd. Er zijn afgelopen schooljaar. verzuimmeldingen gedaan, dat hadden er naar schatting ongeveer. moeten zijn. Dit komt neer op ruim. keer verzuim per. leerlingen in schooljaar /. Dit is minder dan in voorgaande jaren. In schooljaar / was dit nog. keer per. leerlingen. Het verzuim is nu dus beter in beeld dan enkele jaren geleden. Figuur Ontwikkeling gemeld verzuim en geschatte totale verzuim in het mbo, schooljaar / -/ (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen /'12 212/'13 213/'14 214/'15 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 gemeld verzuim totaal geschat verzuim meldingen geschat totaal verzuim Voortgezet onderwijs: gecontroleerde scholen melden verzuim beter De leerplichtconsulenten hebben afgelopen schooljaar middelbare scholen bezocht, dit betreft een selectieve groep scholen die niet representatief is voor alle scholen. Deze scholen zijn bezocht omdat ze in eerdere jaren niet voldeden aan de eisen en er dus een herhaalcontrole uitgevoerd werd. Van deze scholen zijn er ook in schooljaar / gecontroleerd. Daarom wordt alleen gekeken naar de scholen die in beide jaren gecontroleerd zijn, om in beeld te brengen hoe het verzuim zich op deze scholen heeft ontwikkeld. Er kwamen in schooljaar / in totaal meldingen binnen van deze scholen, dit hadden er naar schatting in totaal ongeveer. moeten zijn. Dit komt neer op ongeveer keer verzuim per. leerlingen. Dit is minder dan in schooljaar / toen deze scholen. keer verzuim hebben gemeld, wat naar schatting ongeveer. meldingen hadden moeten zijn (wat neerkomt op keer verzuim per. leerlingen). De scholen zijn verzuim dus beter gaan melden én er is minder verzuimd. 2 Verzuim van bovenleerplichtige leerlingen hoeft volgens de RMC-regelgeving officieel pas gemeld te worden als zij aaneengesloten lesdagen binnen vier aaneengesloten lesweken ongeoorloofd afwezig zijn, maar mag ook eerder.

8 Figuur Ontwikkeling gemeld verzuim en geschatte totale verzuim in het voortgezet onderwijs, schooljaar / en / (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen /'14 214/'15 213/'14 214/'15 meldingen totaal geschat verzuim meldingen totaal geschat verzuim Conclusie Het totale verzuim in het mbo is ten opzichte van voorgaande schooljaren beter gemeld. Het po laat voor een tweede jaar op rij een verslechtering zien. Het totale verzuim in het primair onderwijs is nog niet goed in beeld omdat lang niet al het verzuim wordt gemeld. Scholen hebben afgelopen schooljaar minder verzuim gemeld terwijl het totale geschatte verzuim juist toenam ten opzichte van vorig schooljaar. In het middelbaar beroepsonderwijs is de afgelopen jaren het verzuim steeds beter in beeld gekomen. Dit zorgt ervoor dat het gemelde verzuim toeneemt terwijl het geschatte totale verzuim juist een dalende lijn laat zien. De hoeveelheid verzuim in het middelbaar beroepsonderwijs blijft hoog, er was ongeveer. keer verzuim op. leerlingen, vele malen meer dan op de andere schoolsoorten. Dit is terug te zien in figuur waarin het geschatte totale verzuim wordt uitgedrukt per. leerlingen. Ook de gecontroleerde vo scholen zijn verzuim beter gaan melden, terwijl het totale geschatte verzuim is afgenomen. In schooljaar / was er bij de scholen naar schatting ongeveer keer verzuim op. leerlingen. Dit is minder dan in voorgaand schooljaar ( ). Het totale verzuim in het vo is dit jaar niet in beeld gebracht.

9 Figuur Geschatte totale verzuim van uur in vier aaneengesloten lesweken per. leerlingen, naar schoolsoort, / (len) 16 geschat totaal verzuim per 1. leerlingen 14 mbo 214/' leerlingen po 214/'

10 Inleiding Team Consulenten bestrijdt schoolverzuim en schooluitval in Amsterdam en zoekt daarbij nauwe samenwerking met het onderwijs en de ketenpartners. Uit schoolcontroles van leerplichtconsulenten en uit eerder onderzoek van OIS blijkt dat niet al het schoolverzuim wordt gemeld bij de gemeente. Dit zorgt ervoor dat de statistieken over de stand en ontwikkeling van het schoolverzuim geen betrouwbaar beeld geven van het totale verzuim. OIS heeft in de afgelopen zeven schooljaren (/ -/ ) op basis van schoolcontroles die door leerplichtconsulenten worden uitgevoerd, geschat hoeveel verzuim er werkelijk is. In de eerste twee metingen zijn scholen in het Primair en Voortgezet Onderwijs onderzocht. In de schooljaren / en / hebben de leerplichtconsulenten vooral scholen bezocht in het voortgezet onderwijs (vo) en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en vrijwel geen scholen voor primair onderwijs. In schooljaar / zijn voor het eerst ook (v)so scholen uitgebreid gecontroleerd. In schooljaar / zijn po, (v)so, vo en mbo scholen gecontroleerd. In schooljaar / zijn vooral po scholen en mbo opleidingen gecontroleerd en een kleine selectie van vo scholen. Tijdens de controles kijken leerplichtconsulenten of de scholen zich aan de Leerplichtwet, de desbetreffende sectorwet(ten) en de Amsterdamse afspraken houden. Er wordt gekeken naar zes punten: verzuimregistratie, melden van relatief verzuim 3, vrijstelling geregeld schoolbezoek, verwijdering, schorsing en communicatie van het verzuimbeleid. Team Consulenten heeft aan OIS gevraagd om op basis van de rapportages over de schoolcontroles een uitspraak te doen over het totale schoolverzuim op het po en mbo in schooljaar /. Daarnaast is aan OIS gevraagd om een schatting te maken van het totale verzuim op het vo op de gecontroleerde scholen, dit betreft in tegenstelling tot het po en mbo alleen een schatting voor de gecontroleerde scholen en niet voor het hele vo in Amsterdam. 3 Opleidingen voldoen op dit punt als er maximaal twee keer verzuim niet gemeld is in de gecontroleerde periode en gecontroleerde klassen. Te laat gemeld verzuim wordt ook meegenomen in het oordeel van de leerplichtconsulenten, maar niet in de berekening van OIS omdat te laat gemeld verzuim wel geregistreerd staat in ERISA.

11 Methode In schooljaar / hebben de leerplichtconsulenten basisscholen bezocht en opleidingen voor middelbaar beroepsonderwijs. OIS is gevraagd om op basis van de controlerapportages een schatting te maken van het totale verzuim. Daarnaast zijn scholen voor voortgezet onderwijs gecontroleerd. Hiervan zijn er ook al in schooljaar / bezocht. OIS heeft voor de scholen die in beide jaren zijn bezocht het niet gemeld verzuim in beeld gebracht en een schatting gemaakt van het totale verzuim op deze scholen. De gehanteerde methode op het vo wijkt dus af van het po en mbo, daarom worden de resultaten voor het vo apart beschreven. De leerplichtconsulenten hebben tijdens de controle de scholen beoordeeld op maximaal zes punten. Op elk van de zes punten hebben de leerplichtconsulenten een oordeel gegeven (voldoet wel, voldoet niet, oordeel niet aan de orde of geen onderwerp van onderzoek). De zes gecontroleerde punten zijn:. verzuimregistratie. melden relatief verzuim (ongeoorloofd verzuim)) leerplichtigen niet-leerplichtigen, zonder startkwalificatie. vrijstellingen geregeld schoolbezoek (verlof) juistheid grond tot beslissing. verwijdering leerplichtigen niet-leerplichtigen, zonder startkwalificatie. schorsing. communicatie van verzuimbeleid OIS gebruikt uit de controlerapportages alleen punt en punt voor het berekenen van het niet gemelde verzuim. Daarnaast worden de resultaten van de klassentelling bekeken om te zien of het aandeel ongeoorloofd afwezig in lijn is met het gemelde en niet gemelde verzuim. Het gemelde verzuim (uit ERISA) en het geconstateerde niet gemelde verzuim (uit de controles) vormen de basis voor de schatting van het totale verzuim. Door het gemelde verzuim en het geschatte niet gemelde verzuim bij elkaar op te tellen ontstaat een beeld van het totale verzuim. De aannames daarbij zijn als volgt: aanname : het geconstateerde niet gemelde verzuim in de gecontroleerde periode is representatief voor het verzuim dat in de rest van het schooljaar niet gemeld is; aanname : het geconstateerde niet gemelde verzuim van de gecontroleerde leerlingen is representatief voor alle leerlingen (en wordt dus doorgerekend naar alle Amsterdamse leerlingen) aanname : de gecontroleerde opleidingen/scholen/leerlingen hebben evenveel niet gemeld verzuim als de niet gecontroleerde opleidingen/scholen/leerlingen.

12 De leerplichtconsulenten hebben de verzuimregistratie van drie klassen (minimaal leerlingen) over een periode van drie maanden bekeken. Op basis van deze gegevens hebben zij geconstateerd hoeveel verzuim gemeld had moeten worden. Dit is vervolgens naast de verzuimmeldingen gelegd om te kijken of het verzuim ook gemeld is. Als dit niet het geval was, is in de rapportage genoteerd dat het verzuim niet gemeld is. Als een leerplichtconsulent op basis van een controle van de registratie over de maanden september tot en met november constateert dat een school/opleiding drie verzuimperiodes met uur ongeoorloofd verzuim niet heeft gemeld dan worden die drie niet meldingen van verzuim omgezet naar een heel schooljaar ( maanden) en zorgt dit voor een geschat niet gemeld verzuim van *(/ ) = (in een heel schooljaar). Het geschatte niet gemelde verzuim van alle gecontroleerde leerlingen wordt vervolgens opgeteld en afgezet tegen en vermenigvuldigd met het totale leerlingen. Leeswijzer In de volgende hoofdstukken wordt ingegaan op de resultaten. In hoofdstuk komt het primair onderwijs aan bod en in hoofdstuk staat het middelbaar beroepsonderwijs centraal. Daarna volgt in hoofdstuk een beschrijving van de resultaten voor de gecontroleerde scholen in het voortgezet onderwijs. De opzet van de hoofdstukken is hetzelfde. Eerst wordt het gemelde verzuim in beeld gebracht en daarna worden de resultaten naast elkaar gelegd om tot een schatting van het totale verzuim te komen.

13 Verzuim in het primair onderwijs Het gemelde verzuim in het primair onderwijs (po) is de afgelopen schooljaren gedaald. Dit hoofdstuk gaat eerst in op de ontwikkelingen in het gemelde verzuim (ERISA) in het primair onderwijs. Daarna wordt op basis van het gemelde verzuim en de resultaten van de controles een schatting gemaakt van het totale verzuim. Er wordt alleen gekeken naar schooljaar / tot en met /.. Sterke daling verzuimmeldingen po Uit het verzuimregistratiesysteem van de (ERISA) blijkt dat van, % van de bijna. leerlingen in het primair onderwijs in schooljaar / verzuim is gemeld, dit is iets minder dan in voorgaande schooljaren 4. Het betreft vooral luxe verzuim. Verzuim van zestien uur binnen vier lesweken komt relatief weinig voor in het po. In schooljaar / zijn er meldingen van dit type verzuim gedaan. In schooljaar / waren dit. Het gemelde verzuim van uur in vier aaneengesloten lesweken is dus gedaald. In het primair onderwijs wordt verzuim aansluitend aan schoolvakanties gemeld als luxe verzuim. Wanneer het verzuim van meer dan lesuren betreft wordt in veel gevallen een proces-verbaal opgemaakt. Daarom is vorig jaar besloten om de opgemaakte processen-verbaal (pv) rondom luxe verzuim mee te nemen in het onderzoek. In schooljaar / waren leerlingen betrokken bij een proces-verbaal rondom luxe verzuim, in / waren dit er nog leerlingen 56. In deze rapportage wordt, in tegenstelling tot de bestuurlijke rapportage, alleen gekeken naar verzuim van zestien uur binnen vier aaneengesloten lesweken en naar pv s rondom luxe verzuim. 4 Amsterdamse leerlingen op Amsterdamse scholen. 5 In één proces-verbaal kunnen meerdere kinderen betrokken zijn. In schooljaar /; werden processen-verbaal opgemaakt rondom luxeverzuim, hier waren leerlingen bij betrokken. 6 Sinds schooljaar / wordt voor de eerste keer alleen een proces-verbaal opgemaakt bij (luxe) verzuim van meer dan twee dagen (lees uur of meer). De jaren daarvoor werd bij verzuim van één dag of meer een proces-verbaal opgemaakt. De pv s van de schooljaren / en / zijn daarom gecorrigeerd op basis het opgemaakte pv s in schooljaar / ten opzichte van het meldingen in dat schooljaar.

14 Figuur. Verzuimmeldingen van uur verzuim in vier aaneengesloten lesweken en leerlingen betrokken bij een pv luxe verzuim po, / -/ (len) 6 meldingen uurs verzuim pv's luxeverzuim totaal 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15. Meer verzuim per. leerlingen po In het primair onderwijs verzuimen leerlingen relatief weinig. Dit zorgt ervoor dat als verzuim niet gemeld wordt, dit veel invloed heeft op het aandeel verzuim dat in beeld is. Zoals in figuur. te zien is zijn er afgelopen schooljaar in totaal verzuimmeldingen binnen gekomen van verzuim van uur of pv s van luxe verzuim. Dit hadden er naar schatting ongeveer. moeten zijn. Dit is een verslechtering ten opzichte van voorgaande jaren, doordat scholen minder verzuim hebben gemeld terwijl het totale verzuim toenam. Hoewel het verzuim nog steeds niet goed in beeld is in het primair onderwijs betreft het nog steeds maar een klein deel van alle leerlingen. In het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs is het verzuim vele malen hoger. Wanneer het geschatte totale verzuim wordt afgezet tegen alle leerlingen in het po dan was er in schooljaar / ongeveer keer verzuim per. leerlingen, een stijging ten opzichte van voorgaande schooljaren (zie figuur. ). Er wordt in het po ten opzichte van eerdere jaren dus minder gemeld en meer verzuimd

15 Figuur. Ontwikkeling gemeld en geschat totaal verzuim in len en afgezet tegen het leerlingen in het po, schooljaren / -/ (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen ,4 16,7 2, , ,9 7,1 5,3 3,9 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 gemeld verzuim totaal geschat verzuim meldingen geschat totaal verzuim

16 Verzuim in het middelbaar beroepsonderwijs De leerplichtconsulenten hebben afgelopen schooljaar net als voorgaande schooljaren een groot deel van de opleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) gecontroleerd. In dit hoofdstuk wordt op basis van het gemelde verzuim en het geconstateerde niet gemelde verzuim een schatting gemaakt van het totale verzuim op de Amsterdamse mbo-opleidingen. De resultaten van schooljaar / worden vergeleken met het niet gemelde verzuim in de schooljaren /, / en /. De schatting is gemaakt op basis van een aannames zoals beschreven in de inleiding en brengt het totale verzuim in beeld.. Weer meer verzuim van leerplichtige mbo leerlingen gemeld In oktober volgden. jongeren zonder startkwalificatie die woonachtig zijn in Amsterdam een mbo-opleiding. 7 Een meerderheid hiervan is bovenleerplichtig (%) en % is leerplichtig (jonger dan ). In dit onderzoek is gekeken naar verzuim van zestien uur verzuim in vier lesweken en naar RMCverzuim. 8 In totaal kwamen er. van deze verzuimmeldingen binnen bij de leerplichtconsulenten. Dit is een fractie meer (, %) dan het meldingen vorig schooljaar. Alleen onder leerplichtige leerlingen is er sprake van een kleine stijging, onder bovenleerplichtige leerlingen daalde het verzuimmeldingen. Het totale meldingen is gebruikt als basis voor het berekenen van het niet gemelde verzuim. 7 Amsterdamse leerlingen op Amsterdamse scholen. Betreft alleen leerplichtigen en bovenleerplichtige leerlingen zonder startkwalificatie. 8 Verzuim van bovenleerplichtige leerlingen hoeft volgens de RMC-regelgeving officieel pas gemeld te worden als zij aaneengesloten lesdagen binnen vier aaneengesloten lesweken ongeoorloofd afwezig zijn, maar mag ook eerder. In Amsterdam is met de scholen afgesproken dat bovenleerplichtige leerlingen volgens dezelfde regels worden gemeld als leerplichtige leerlingen.

17 Figuur. Verzuimmeldingen mbo per schooljaar leerplichtigen, bovenleerplichtigen en totaal, schooljaren / -/ (len) leerplichtig bovenleerplichtig totaal 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15. Daling van het verzuim in mbo Op basis van de ontvangen rapporten van controles in schooljaar / is nagegaan hoeveel verzuim er waarschijnlijk niet gemeld is. Uit de rapportages van deze controles blijkt dat zeker meldingen van leerplichtigen en van bovenleerplichtigen in de gecontroleerde periode niet gemeld zijn voor verzuim van uur of meer. Dit geconstateerde niet gemelde verzuim vormt de basis voor het schatten van het totale verzuim. Het totale verzuim in het mbo ligt nog steeds hoger dan het registratiesysteem (het gemelde verzuim) laat zien. In de eerste paragraaf van dit hoofdstuk werd al beschreven dat het gemelde verzuim afgelopen schooljaar, % hoger was dan het jaar ervoor. Het geschatte totale verzuim is ten opzichte van / met bijna % afgenomen. Er kwamen dit jaar. meldingen binnen, dit hadden er naar schatting ongeveer. moeten zijn. Het verschil tussen het gemelde verzuim en het geschatte totale verzuim wordt in het mbo steeds kleiner, doordat een steeds groter deel van het verzuim gemeld wordt. Het gemelde verzuim is toegenomen en het niet gemelde verzuim is afgenomen. Hierdoor is het totale verzuim beter in beeld. Ook uitgedrukt per. leerlingen is er sprake van een daling van het verzuim. In schooljaar / was er nog ongeveer. keer verzuim per. leerlingen, dit is in schooljaar / gedaald naar ongeveer. keer per. leerlingen. Ten opzichte van eerdere jaren wordt er in het mbo dus beter gemeld en minder verzuimd.

18 Figuur. Ontwikkeling gemeld verzuim en geschatte totale verzuim in het mbo, schooljaar / -/ (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen /'12 212/'13 213/'14 214/'15 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 gemeld verzuim totaal geschat verzuim meldingen geschat totaal verzuim Ondanks dat het totale verzuim in het mbo steeds beter in beeld komt, blijft het verzuim hoog, ruim. keer per. leerlingen. Veel leerlingen verzuimen en leerlingen die verzuimen doen dit vaak meer dan keer in een schooljaar.

19 Verzuim op gecontroleerde scholen in het voortgezet onderwijs In het vo zijn scholen gecontroleerd door de leerplichtconsulenten, waarvan scholen ook in / gecontroleerd waren. Dit hoofdstuk beschrijft eerst het gemelde verzuim (ERISA) op de scholen die zowel in schooljaar / als in schooljaar / gecontroleerd zijn. Daarna wordt op basis van het gemelde verzuim op deze scholen en het resultaat van de schoolcontroles een schatting gemaakt van het totale verzuim op de gecontroleerde scholen. Dit betreft dus geen schatting voor alle vo scholen, zoals in voorgaande jaren. In dit hoofdstuk wordt alleen gekeken naar het niet gemelde verzuim in schooljaar / en / op scholen die in beide jaren gecontroleerd zijn.. Daling verzuimmeldingen op gecontroleerde scholen vo Op de gecontroleerde scholen zaten in schooljaar /. Amsterdamse leerlingen (/. Amsterdamse leerlingen). Van deze scholen kwamen afgelopen schooljaar meldingen van -uurs verzuim binnen en van RMC-verzuim. In totaal werden er door de scholen verzuimmeldingen gedaan. Een daling ten opzichte van schooljaar / toen deze scholen. verzuimmeldingen hebben gedaan. Zowel het meldingen van -uurs verzuim als het meldingen van RMC-verzuim daalde op de gecontroleerde scholen. Figuur. Verzuimmeldingen van uur verzuim in vier aaneengesloten lesweken gecontroleerde vo scholen, / en / (len) uurs verzuim rmc verzuim totaal 213/'14 214/'15

20 . Verzuim op vo-scholen beter in beeld De gecontroleerde scholen zijn afgelopen schooljaar minder verzuim gaan melden. Er kwamen in schooljaar / in totaal verzuimmeldingen binnen. Dit hadden er naar schatting. moeten zijn. Ten opzichte van schooljaar / is het verschil tussen het gemelde verzuim en het geschatte totale verzuim nu kleiner, scholen zijn verzuim dus beter gaan melden. Ondanks deze verbetering wordt nog lang niet al het verzuim door de gecontroleerde scholen gemeld. Wanneer het totale geschatte verzuim wordt afgezet tegen het leerlingen in het vo dan blijkt dat er ongeveer keer verzuim was per. leerlingen, in schooljaar / was dit nog keer. Er is dus op de scholen beter gemeld en minder verzuimd. Figuur. Ontwikkeling gemeld verzuim en geschatte totale verzuim in het voortgezet onderwijs, schooljaar / en / (len) verzuim in len verzuim per. leerlingen /'14 214/'15 213/'14 214/'15 meldingen totaal geschat verzuim meldingen totaal geschat verzuim

21 Bijlage Controlemethode po, (v)so, vo en mbo De po en vo-scholen en de mbo-opleidingen zijn op volgende onderdelen beoordeeld (klassentelling staat wel in het overzicht maar was geen onderdeel van beoordeling): bron: OIS heeft in dit onderzoek alleen gebruik gemaakt van de oordelen op punt (verzuimregistratie) en punt (relatief verzuim). Hieronder staat aangegeven waar de beoordeling van de leerplichtconsulenten op gebaseerd is. Stap : relatief verzuim (ongeoorloofd verzuim) A. Beoordelingscriteria Voor uitgebreide formulering van criteria en wettelijke bepalingen, zie toetsingskader en rapportage format. Leerplichtigen (jonger dan jaar en tot jaar zonder startkwalificatie) Verzuim zonder geldige reden van uur les- praktijktijd gedurende een periode van vier opeenvolgende lesweken, is onverwijld (binnen werkdagen) gemeld via digitaal verzuimloket DUO of via de gemeente. Niet leerplichtigen zonder startkwalificatie: tot jaar Verzuim zonder geldige reden van een aangesloten periode van ten minste lesweken, is onverwijld (binnen werkdagen) gemeld via het digitaal verzuimloket DUO of via de gemeente.

22 Amsterdam: Telt niet mee in oordeel, maar wordt wel onderzocht en gerapporteerd: Amsterdamse afspraak melden niet leerplichtigen zonder startkwalificatie: verzuim zonder geldige reden van uur les- of praktijktijd gedurende een periode van opeenvolgende lesweken, is onverwijld (binnen werkdagen) gemeld via het digitale verzuimloket DUO of via de gemeente. Het tellen van de verzuimmeldingen, geeft inzicht in: Deugdelijkheid administratie Juistheid: hanteren van juiste gronden voor melding Tijdigheid: voldoen aan wettelijke termijnen voor melding De telling vindt op een zodanige wijze plaats dat de tijdigheid van de meldingen van ongeoorloofd verzuim inzichtelijk wordt. De verzuimregistratie (prints) van de klas/leerlingen is hiervoor de basis. Daarnaast worden van de leerling die op basis van het uren ongeoorloofd verzuim gemeld had moeten worden, prints uit DUO en ERISA opgevraagd. Uitgangspunten voor het tellen en melden: Leerplichtige leerlingen: Ongeoorloofde afwezigheid van uur les- of praktijktijd in een periode van vier aaneengesloten weken (vakanties tellen niet mee als lesweek) Een periode van vier opeenvolgende lesweken is een periode van vier weken die begint te tellen vanaf het eerste moment van ongeoorloofde afwezigheid van een leerling, op welke dag dan ook. Als er (losse) les/klokuren ongeoorloofd verzuim zijn in weken, dan moet de school dit melden (binnen werkdagen na het overschrijden van de grens van uur). Na het overschrijden van de uur begint er meteen een nieuwe periode van weken. Na de eerste uur ongeoorloofde afwezigheid dient een vervolgmelding gedaan te worden zodra er binnen een periode van vier weken wederom uur ongeoorloofd verzuim is opgebouwd. De school dient te melden, ongeacht of er een actie vanuit school of leerplichtambtenaar loopt. Als een leerling na de eerste melding helemaal niet meer op school verschijnt, en als gevolg daarvan meerdere keren per week een overschrijding van uur en dus melding aan de orde zou zijn, kan worden volstaan met een wekelijkse vervolgmelding in plaats van na iedere uur afwezigheid opnieuw te melden. Niet leerplichtige leerlingen zonder startkwalificatie: Voor niet leerplichtigen zonder startkwalificatie (+) geldt dat na de eerste melding bij iedere volgende vier weken volledige afwezigheid een vervolgmelding gedaan moet worden. Lesuur of klokuur: Vo-scholen melden bij lesuren (mits dit lesuur minder of gelijk aan minuten is). Als een lesuur echter meer dan minuten bedraagt, dient dit omgerekend te worden naar klokuren en dient er bij klokuren gemeld te worden. Mbo-scholen kunnen kiezen te melden bij klokuren of bij lesuren (mits dit lesuur minder of gelijk is aan minuten). Om te bepalen of een melding tijdig is gedaan, dienen bij het mbo lesuren altijd omgerekend te worden naar klokuren.

23 Po-scholen melden bij klokuren. Dit komt overeen met vijf dagdelen. Te laat: Als een leerling te laat is, is het afhankelijk van het beleid van de school of dit meetelt als ongeoorloofd verzuim en in welke mate (bijvoorbeeld wel of niet een volledig lesuur). Stap : Verzuimregistratie De leerplichtconsulent doet onderzoek naar verschillende documenten de registratie van verzuim zodat inzicht wordt verkregen in de wijze van registreren en melden. De leerplichtconsulent kan oordelen op aspecten.

24 Bijlage Registratie en melden van verzuim door scholen In dit laatste hoofdstuk komen de resultaten van de schoolcontroles die zijn uitgevoerd door de leerplichtconsulenten aan bod. Er wordt door de leerplichtconsulenten gecontroleerd of de verzuimregistratie op orde is en of het melden van verzuim volgens de eisen van de Leerplichtwet gaat. Dit hoofdstuk beschrijft eerst de bevindingen voor het po en mbo en gaat tenslotte in op de bevindingen voor het vo Po: een kwart van de scholen heeft niet-gemeld verzuim Er zijn in schooljaar / op scholen controles uitgevoerd door de leerplichtconsulenten. Dit is % van alle basisscholen in Amsterdam. In schooljaar / voldeed de verzuimregistratie van bijna alle po-scholen (%). In voorgaande jaren voldeed de verzuimregistratie van alle scholen (/ en / ) of van bijna alle scholen (/ ). Het melden van verzuim door de scholen ging op % van de scholen niet volgens de eisen van de Leerplichtwet. Voor % van de scholen geldt dat het melden van verzuim niet van toepassing was 9. Dit kan twee redenen hebben. De eerste reden is dat er geen sprake was van ongeoorloofd verzuim waardoor er niet gecontroleerd kan worden of dit gemeld wordt. De tweede reden is dat het onderdeel wel voorkwam, maar dat de afwijking binnen de afgesproken marge bleef (maximaal twee meldingen niet of te laat gedaan). Figuur B2.1 Controleresultaten po, 211/ / 15 (procenten) registratie op scholen melden van verzuim door scholen 211/' /' /' /' /' /' /' /' % voldoet niet voldoet % voldoet niet voldoet n.v.t. Melden van verzuim 9 Sinds schooljaar / wordt niet van toepassing als aparte beoordelingscategorie genoemd. In schooljaar / werd dit nog opgeteld bij voldoet.

25 Op elf van de scholen is verzuim van zestien uur of meer geconstateerd dat niet gemeld is (%). Dit betrof in totaal meldingen 1. In schooljaar / waren dit twintig meldingen op zes scholen (% van de scholen), in / waren dit twintig meldingen op zeven scholen (% van de scholen) en in / acht meldingen op zes scholen (% van de gecontroleerde scholen). Tabel B2.2 Geconstateerd niet gemeld verzuim po, schooljaar 211/ / 15 (len) totaal 211/'12 totaal 212/'13 totaal 213/'14 totaal 214/'15 controles gecontroleerde scholen scholen met niet gemeld 16 uur verzuim geconstateerd niet gemeld verzuim tijdens controles Mbo: melden van verzuim op % van opleidingen in orde De leerplichtconsulenten hebben in schooljaar / mbo-opleidingen in Amsterdam bezocht voor de gemeentelijke toetsing verzuim en voortijdig schoolverlaten bij scholen/instellingen. Dit is vrijwel gelijk aan vorig jaar toen er opleidingen werden gecontroleerd. Afgelopen schooljaar voldeed de registratie op van de gecontroleerde opleidingen (%). Dit is vrijwel gelijk aan voorgaande jaren (% in schooljaar / en / ). Het melden van verzuim voldeed op % van de opleidingen, net als in schooljaar /. In schooljaar / was dit % en in schooljaar / %. 11 Hierbij worden de Amsterdamse afspraken ook meegenomen. Bij leerplichtige leerlingen ging het melden van verzuim op % van de opleidingen volgens de eisen van de Leerplichtwet, een jaar eerder was dit %, in schooljaar / was dit % en in / was dit nog %. 12 Bij het melden van bovenleerplichtigen volgens Amsterdamse afspraken zien we dit jaar weer een verbetering (% ten opzichte van % in /, % in / en % in / ). Bij het melden van bovenleerplichtigen volgens de wettelijke afspraken voldoet % van de opleidingen, een jaar eerder voldeden alle opleidingen (% in / en % in / ). 1 Van de meldingen kwamen er van school en betroffen leerling die keer gemeld had moeten worden, dit is niet gebeurd. Bij het berekenen van het geschatte totale verzuim is dit gecorrigeerd naar omdat het een extreme betrof. Dit is voorgaande jaren ook gedaan. 11 Hierbij wordt ook rekening gehouden met het melden van verzuim volgens de Amsterdamse afspraken. 12 Sinds schooljaar / wordt niet van toepassing als aparte beoordelingscategorie genoemd. In schooljaar / werd dit nog opgeteld bij voldoet. Om de resultaten te kunnen vergelijken met schooljaar / wordt in de tekst niet van toepassing opgeteld bij voldoet.

26 Figuur B2.3 Controleresultaten mbo, 211/ / 15 (procenten) registratie op opleidingen melden van verzuim door opleidingen 211/' /' /' /' % voldoet niet voldoet 214/'15 213/'14 212/'13 211/'12 leerplichtig bovenleerplichtig, Amsterdamse afspraken 6 4 bovenleerplichtig, wettelijk 4 96 leerplichtig bovenleerplichtig, Amsterdamse afspraken bovenleerplichtig, wettelijk leerplichtig bovenleerplichtig, Amsterdamse afspraken bovenleerplichtig, wettelijk leerplichtig bovenleerplichtig, Amsterdamse afspraken bovenleerplichtig, wettelijk % niet n.v.t. g.o.o. voldoet voldoet Melden van verzuim Van de gecontroleerde opleidingen voldoen (%) op het punt melden van relatief verzuim. Deze opleidingen melden vrijwel al het verzuim volgens de regels en volgens de Amsterdamse afspraken, er schieten alleen wel eens enkele meldingen tussendoor. Op deze opleidingen is vrijwel geen niet gemeld verzuim aangetroffen (vier niet meldingen van leerplichtigen en negen van bovenleerplichtigen). Er zijn tien opleidingen die niet voldoen op het punt melden van relatief verzuim (%). Hierbij worden de Amsterdamse afspraken ook meegenomen. Op deze opleidingen is in totaal keer verzuim aangetroffen dat gemeld had moeten worden, keer betrof het verzuim van leerplichtigen dat gemeld had moeten worden in het kader van de leerplichtwet, keer betrof verzuim van bovenleerplichtigen dat gemeld had moeten worden volgens de Amsterdamse afspraken en zes keer betrof verzuim van bovenleerplichtigen dat wettelijk gezien gemeld had moeten worden. Tabel B2.4 Gecontroleerde opleidingen en geconstateerd niet gemeld verzuim mbo, schooljaar 214/ 15 opleidingen gecontroleerde opleidingen opleidingen met niet gemeld 16 uur verzuim geconstateerd niet gemeld verzuim tijdens controles niet gemeld 16 uur verzuim leerplichtig niet gemeld RMC-verzuim bovenleerplichtig niet gemeld 16 uur verzuim bovenleerplichtig (Amsterdamse afspraken) totaal opleidingen die voldoen op onderdeel melden opleidingen die niet voldoen op onderdeel melden totaal Vo: verbetering van melden van verzuim op bezochte scholen De leerplichtconsulenten hebben in schooljaar / zestien middelbare scholen bezocht voor een controle. Vijftien van deze scholen zijn in schooljaar / ook bezocht. De registratie en het melden van verzuim op deze vijftien scholen zal worden vergeleken met de situatie in schooljaar /.

27 In schooljaar / voldeed de verzuimregistratie van % van de vijftien vo-scholen, dit is gelijk aan de situatie een jaar eerder op dezelfde scholen. Het melden van verzuim is op de vijftien scholen flink verbeterd: in / ging dit op % van deze scholen volgens de eisen van de Leerplichtwet, terwijl dit in / nog maar op % van de scholen het geval is. Bij % van de scholen geldt dat het melden van verzuim niet van toepassing was. Dit kan twee redenen hebben. De eerste reden is dat het onderdeel bij de controle niet aan de orde was en de tweede reden is dat het onderdeel wel voorkwam, maar dat de afwijking binnen de afgesproken marge bleef (maximaal twee meldingen niet of te laat gedaan). Er kan dus ook gezegd worden dat % van de scholen voldoen volgens de eisen van de Leerplichtwet. Ook dit is een verbetering ten opzichte van / (%). Figuur B2.5 Controleresultaten vo, 213/ 14 en 214/ 15, n=15 (procenten) registratie op scholen melden van verzuim door scholen 213/' /' /' /' % % voldoet niet voldoet voldoet niet voldoet n.v.t. Melden van verzuim Op twee van de vijftien middelbare scholen ging het melden van verzuim niet volgens de Leerplichtwet. Op deze scholen is in de controleperiode, in een steekproef van in principe minstens leerlingen, meer dan twee keer verzuim wat gemeld had moeten worden niet gemeld. Het gaat in de gecontroleerde periode om meldingen van leerplichtigen. In schooljaar / voldeden dertien scholen wel op het punt melden van verzuim door scholen. Op twee van deze dertien scholen is wel verzuim aangetroffen dat gemeld had moeten worden. Deze scholen hadden vier meldingen van leerplichtigen moeten doen (zes meldingen van bovenleerplichtige leerlingen hadden volgens de Amsterdamse afspraken gedaan moeten worden). Tabel B2.6 Gecontroleerde scholen en geconstateerd niet gemeld verzuim vo, schooljaar 214/ 15 scholen gecontr. scholen scholen met niet gemeld 16 uur verzuim geconstateerd niet gemeld verzuim tijdens controles niet gemeld 16 uur verzuim leerplichtig niet gemeld RMCverzuim bovenleerplichtig niet gemeld 16 uur verzuim bovenleerplichtig (Amsterdamse afspraken) totaal scholen die voldoen op onderdeel melden scholen die niet voldoen op onderdeel melden totaal

28 Bijlage Extra tabellen Tabel B. Populatie en verzuimmeldingen leerplichtigen en bovenleerplichtigen in het mbo van in Amsterdam woonachtige en schoolgaande leerlingen, schooljaar / -/ (len) leer- plichtigen boven- leerplichtigen 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen totaal Tabel B. Populatie en verzuimmeldingen in het po en mbo en op geselecteerde vo scholen van in Amsterdam woonachtige en schoolgaande leerlingen, schooljaar / -/ (len) 211/'12 212/'13 213/'14 214/'15 populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen populatie verzuim meldingen po mbo vo gecontroleerde scholen

29