Jongeren boeien voor bèta en techniek.

Transcriptie

1

2 Jongeren boeien voor bèta en techniek.

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 1. Inleiding Keuze voor bètatechniek Zonder bèta s geen toekomst BètaMentality Voor wie? Uitkomst groot potentieel 9 2. BètaMentality Wat is YoungMentality? Wat is BètaMentality? De BètaMentality-Groepen 15 Groep 1 De Concrete Bèta s 17 Groep 2 De Carrière Bèta s 21 Groep 3 De Geïnteresseerde Generalisten 25 Groep 4 De Non Bèta s Bètawerelden Waarom bètawerelden? De bètawerelden Uitkomsten groepsgesprekken BètaMentality, wat kun je ermee? BètaMentality in het voortgezet onderwijs BètaMentality als instrument bij de werving Identiteit Imago Positionering Werving 44 Onderzoeksverantwoording 50 Colofon 53

4 voorwoord Nog geen 20% van de Nederlandse jongeren maakt na de middelbare school de keuze voor een technische of bètastudie. Onze kennisgedreven samenleving vraagt echter om meer. Duurzame oplossingen voor energie en klimaat, gezondheid en welzijn, de vergrijzing en de groeiende vraag naar mobiliteit vragen om innovatieve en vernieuwende inzichten van nieuwe generaties bètatechnici. Daarnaast speelt natuurlijk ook het economische argument een grote rol. Snelle mondialisering van de economie en van hoogwaardige kennis en technologie maken het noodzakelijk voor Nederland om competatief te blijven. Dit kan alleen met een hoog opgeleide, creatieve en ondernemende beroepsbevolking. Het Platform Bèta Techniek heeft de opdracht gekregen om te zorgen voor voldoende en kwalitatief goed opgeleide bèta s en technici in de toekomst. Hiervoor werkt het Platform nadrukkelijk samen met alle betrokken partijen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Inmiddels zien we na vele inspanningen een opwaartse lijn ontstaan. In het voortgezet onderwijs stijgt het aantal leerlingen met een exact profiel. In het hbo en wo groeit de instroom van studenten in de technische en bètastudies sterk. En ook in het vmbo en mbo zijn positieve ontwikkelingen waar te nemen. De verandering is weliswaar ingezet, maar is nog pril. Nog steeds keren meisjes zich in groten getale af van bètatechniek en is de beeldvorming rond bètatechniek bij jongeren niet van deze tijd. De komende jaren staan in het teken van het duurzaam maken van de aanpak en van het succes. Een eigentijds en sterk imago van bètatechniek in de samenleving en bij jongeren is daarbij een belangrijke voorwaarde. Nu associëren jongeren de bètawereld nog te vaak met nerds en met saai en eenzijdig werk. Een belangrijke, door het Platform gedefinieerde aanpak is het plaatsen van bètatechniek in een maatschappelijke context. Zo wordt bèta en techniek tastbaar voor jongeren. Maar om deze contexten zinvol te maken is kennis van het referentiekader en de belevingswereld van jongeren van groot belang. Om de instroom van bètatechniek studenten te verhogen, moeten er groepen jongeren aangesproken worden die nu misschien niet voor een exacte opleiding kiezen maar wel een (intrinsieke of extrinsieke) interesse hebben. Een andere interessante doelgroep om aan te spreken is de groep jongeren die wel goed is in de exacte vakken, maar een negatief beeld heeft van de bètawereld, waardoor hun interesse minimaal is. Maar de vraag is: hoe inspireer je al deze jongeren? Hoe kun je hen op een positieve en spannende manier laten kennismaken met de wereld van techniek en exacte vakken? En hoe krijg je het voor elkaar dat ze een verbintenis voor langere tijd met die wereld aangaan? Complexe vragen waar niet één antwoord op te geven is. Vragen waar ook veel partijen een rol in spelen, zoals de hele onderwijsketen, werkgevers, de media. Met BètaMentality beogen we al deze partijen nieuwe inzichten mee te geven, om er gezamenlijk voor te zorgen dat de stijgende lijn zich voortzet. Beatrice Boots, Plv directeur Platform Bèta Techniek Rolf Schreuder, Projectleider BètaMentality 4

5 1. inleiding 1.1 Keuze voor bètatechniek Nog geen 20% van de Nederlandse jongeren kiest momenteel voor bètatechnisch onderwijs. Het Doorstroomfiguur (zie pagina 6 & 7) geeft een algemeen overzicht van de in- en uitstroom. De figuur laat duidelijk zien dat de profielkeuzes die leerlingen in het voortgezet onderwijs maken voor een groot deel bepalend zijn voor hun doorstroom naar het vervolgonderwijs. Leerlingen met een technisch profiel kiezen veel vaker voor een technische vervolgopleiding. 1.2 Zonder bèta s geen toekomst Waarom is het eigenlijk belangrijk dat meer jongeren kiezen voor een bètaopleiding? Om te beginnen is dit van belang voor de jongeren zelf: veel jongeren hebben een talent voor techniek, voor cijfers of voor chemie, maar worden niet gestimuleerd deze talenten verder te ontwikkelen en te benutten. Om volwaardig deelnemer aan de samenleving te zijn is technische en exacte kennis tegenwoor- dig eigenlijk onmisbaar. In een wereld waarin alles op technologie gebaseerd is en ontwikkelingen enorm snel gaan, is het geen overbodige luxe om technische en exacte vaardigheden en inzichten te hebben opgedaan. De oplossingen van veel maatschappelijke issues - het klimaatvraagstuk, de fileproblemen, overgewicht, vervuild drinkwater in ontwikkelingslanden - vergen technische én exacte kennis en kunde. Jongeren van verschillende opleidingsniveau s kunnen hier veel betekenen. Vaak hebben jongeren wel de ambitie om een maatschappelijke bijdrage te leveren, maar bijna niemand beseft dat een bèta-opleiding hen ook een stap dichter bij zo n toekomst brengt. En dan is er natuurlijk nog het economisch belang van een sterk en groot aanbod aan technische en exact opgeleide jongeren. Als we naar de rest van de wereld kijken, kunnen we concluderen dat Nederland een kennisgedreven economie heeft. Om onze concurrentiepositie te waarborgen, moet onze kenniseconomie aangedreven blijven door vers talent en verse ideeën en uitvindingen. Bedrijven willen zich vestigen waar zij de top van de arbeidsmarkt kunnen recruteren. Tot slot zijn er 5 simpelweg de onvervulde vacatures. Er is binnenkort een gebrek aan zowel professionals zoals installatietechnici als aan flashdesigners. Willen we deze plekken opvullen, dan volstaat het niet om werknemers uit het buitenland aan te trekken, maar moeten er structureel meer jongeren kiezen voor een opleiding in deze functies. 1.3 BètaMentality Om meer jongeren te inspireren om te kiezen voor bètatechniek is meer inzicht nodig in wat hen drijft. Het Platform Bèta Techniek heeft Motivaction en Young- Works daarom gevraagd een model te ontwikkelen. Het BètaMentality-model brengt in kaart hoe jongeren van 14 t/m 18 jaar staan ten opzichte van een toekomst in de technische of exacte wereld. Analyses uit het verleden laten zien dat heel veel factoren van invloed zijn op het keuzeproces van de leerling gedurende zijn onderwijsloopbaan. Kernpunt bij dit proces is de ervaring die een leerling zelf opdoet met bètatechniek. De school en de leraar spelen hierin een sleutelrol. Als

6 DOORSTROOMSCHEMA VAN GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS UIT HET STUDIE VMBO Techniek % MBO 58% Techniek 16% 18% % 15% 7% VMBO Theoretische leerweg VMBO Overig % 10% MBO Overig HAVO Natuur en Techniek % 19% 8% HBO Techniek % 13% 6% 10% HAVO Natuur en Gezondheid % 19% 10% HBO Overig HAVO Overig VWO Natuur en Techniek 4280 VWO Natuur en Gezondheid % 18% 9% 19% 5% 59% 14% 8% 8% 8% VWO Overig 14100

7 JAAR 2002/2003 NAAR HET VERVOLGONDERWIJS bron: ROA (SIS) / CBS Arbeidsmarkt doorstroom Bètatechniek doorstroom Overig doorstroom Arbeidsmarkt WO Techniek % 15% WO Natuur 1880 VWO Overig % 25% 6% 11% Post WO Promotie Traject

8 een jongere intensieve ervaringen opdoet en een positieve steun van een docent krijgt, dan is de basis voor de keuze richting bètatechniek gelegd. Bij gebrek aan deze ervaringen hebben jongeren de neiging zich te verlaten op de stereoptype beelden en zien zij veel minder perspectief in deze richting. De kunst is dan ook om leerlingen aansprekende en inspirerende ervaringen te laten opdoen met bètatechniek. Deze inspiratie wordt niet alleen gevoed door fascinatie voor de bètatechnische concepten, maar komt ook vaak voort uit het bieden van een context die leerlingen aanspreekt. Steeds meer wordt duidelijk dat we niet vroeg genoeg kunnen beginnen om kinderen enthousiast te maken en te houden voor bèta en techniek. Platform Bèta Techniek kiest voor een integrale ketenaanpak, waarin de inzet van de vele onderwijsinstellingen, bedrijven en andere organisaties essentieel is. In de wetenschap dat vroeg beginnen van cruciaal belang is, leggen wij in deze publicatie een duidelijke focus op jongeren tussen de 14 en 18 en hun belangrijke keuzemomenten rondom profiel- en studiekeuze. Wat zijn hun denkbeelden over en houding ten opzichte van de technische en de exacte wereld? En wat zijn de achterliggende motieven en waarden die tot een positieve houding leiden? Met andere woorden: kunnen we een bètamentaliteit bij de jongeren van nu ontdekken? BètaMentality deelt jongeren in op basis van hun normen en waarden en hun houding ten opzichte van de exacte wereld. Niet alle jongeren lijken per slot van rekening op elkaar. Met het BètaMentalitymodel bieden we een tool om zo nauwkeurig mogelijk te bekijken welke groep jongeren al rondloopt op een technische of bètaopleiding of -bedrijf en wie nog enthousiast te maken zijn om een bètatoekomst te overwegen. BètaMentality komt uit op een indeling van jongeren over vier mentaliteitsgroepen. Natuurlijk is dit slechts een model en zijn de jongeren in de vier groepen allemaal uniek en verschillen ze onderling van elkaar. Toch lijken jongeren bínnnen iedere groep sterk op elkaar wat betreft hun ambitie en openheid ten opzichte van de technische en bètawereld. Dit geldt zowel voor hun mening over het bèta-onderwijs als voor hun eigen toekomstoriëntatie. 1.4 Voor wie? Iedereen die geïnteresseerd is in de vraag hoe je jongeren kunt enthousiasmeren voor bètatechniek kan nieuwe inzichten krijgen door kennis te nemen van Bèta- Mentality. De uitkomsten zijn bij uitstek voor de volgende doelgroepen relevant: Professionals in het voortgezet onderwijs Met het BètaMentality-model kan een docent, decaan of schooldirecteur inzicht krijgen in hoe leerlingen didactische frustratie oplopen en met welke veranderingen en vernieuwingen de bètatechnische lessen aantrekkelijker kunnen worden. Technische vervolgopleidingen Opleidingen in het mbo, hbo en wo kunnen hun marketingbeleid gerichter toespitsen op bepaalde groepen, teneinde meer instroom te realiseren en ook zeer essentieel de voortijdige uitval tegen te gaan. 8

9 Werkgevers Werkgevers en sectoren met een gebrek aan geschoold technisch personeel krijgen een instrument in handen om de juiste groep werknemers aan te boren. Allereerst krijgen zij helder welke groep zij zoeken: zijn er uitvoerders of managers nodig, doeners of denkers? Ten tweede kunnen zij een vertaalslag maken naar een succesvolle werving. En ook hier geldt het belang om jonge werknemers die eenmaal binnen zijn, ook binnen te houden. In hoofdstuk 5 gaan we dieper in op de mogelijkheden en de toepasbaarheid van het BètaMentality-model. 1.5 Uitkomsten groot potentieel BètaMentality schetst beslist geen treurig toekomstbeeld voor technische en exacte opleidingen en beroepen. Eenderde van de jongeren in dit onderzoek vindt techniek en bèta namelijk leuk en interessant en zegt een toekomst in de exacte wereld te ambiëren. En maar liefst 55% van de jongeren heeft een intrinsieke of extrinsieke interesse in de exacte wereld. Ze hebben dus de kennis én de motivatie, maar een groot deel van deze jongeren ziet hun keus nu nog stuklopen op ondermeer saai onderwijs en gebrek aan duidelijkheid over het gebruik van exacte vakken in hun toekomst. Kortom: wie deze jongeren op een andere manier benadert en appelleert aan hun motivatie om uiteindelijk wél te kiezen voor een technische of bèta-opleiding, beschikt over een potentiële doelgroep in Nederland van meer dan 50% van de jongeren. Maak in deze publicatie kennis met vier BètaMentality-groepen en krijg een fijnmaziger en genuanceerder beeld van deze doelgroep, waardoor je jongeren effectiever kunt bereiken. Na een toelichting op de totstandkoming van het model in hoofdstuk 2, maak je in hoofdstuk 3 nader kennis met de vier groepen. We gaan in op kenmerken en eigenaardigheden binnen elke groep en om het beeld te verlevendigen zijn korte interviews toegevoegd met jongeren die in deze groepen vallen. In hoofdstuk 4 spitsen we toe op de uitkomsten binnen diverse bètawerelden en in hoofdstuk 5 volgen conclusies en aanbevelingen.

10 2. BètaMentality 2.1 Wat is YoungMentality? Aan de basis van het BètaMentalitymodel staat het algemenere YoungMentality-model, in 2005 ontwikkeld door Motivaction, YoungWorks en Sanoma Young. YoungMentality deelt jongeren nu eens niet in op basis van kleding- en muziekstijl, of op sociodemografische factoren als sekse, opleiding of etnische afkomst. YoungMentality brengt juist de waarden en drijfveren in kaart die doorwerken in het gedrag van jongeren tussen de 8 en 18 jaar. Dit model is niet afhankelijk van trends en modes, maar juist voor de langere termijn toepasbaar. Binnen het YoungMentality-model onderscheiden we de volgende zes groepen. De Honkvaste Gemakzoekers Deze jongeren vinden het prettig om thuis met hun familie te zijn. Televisie kijken is hun favoriete bezigheid en hun karakter is redelijk passief te noemen. Deze groep zoekt naar veiligheid en bestaat voor een groot deel uit jongere kinderen. Hun gezinsgerichtheid zorgt ervoor dat ze bij de meeste van hun activiteiten het liefst dicht bij huis blijven. De Enthousiaste Verkenners Deze groep jongeren is erg nieuwsgierig en is continu op zoek naar verschillende en nieuwe activiteiten, spanning en afwisseling (wel vanuit een stabiele thuissituatie). Ze kijken iets minder vaak tv en zitten vaker achter de computer. Vooral gamen is populair. Ook bezoeken ze veel verschillende sites. Ze zijn erg actief en willen graag de beste zijn in alles wat ze doen, zoals met panna (straatvoetbal) of op school. Een van hun grote dromen is van hun hobby hun beroep te maken. De Sociale Aanpassers Deze groep is niet graag alleen en heeft het liefst veel gezelligheid om zich heen. De Sociale Aanpasser is een echt 10 mensenmens. Deze jongeren maken makkelijk nieuwe vrienden en zijn flexibel. Omdat ze zich meer op mensen richten, is hun mediagebruik in vergelijking met de andere groepen laag. Deze groep hecht niet aan status en afwisseling en is redelijk mainstream. De Erkenningzoekers Dit is een vrij onzekere groep. Ze zijn op zoek naar zichzelf en willen er graag bij horen. Dit proberen ze te bereiken met consumptief gedrag, het dragen van merkkleding en het lezen van glossy magazines om bij weg te dromen. Zij scoren dus hoog op de factor status. Hun smaak is echter redelijk mainstream te noemen, omdat ze niet graag opvallen. Ze hebben weinig behoefte aan afwisseling; ze zitten graag thuis en gaan niet zo snel uit. De Extraverte Statuszoekers Deze groep is sociaal en statusgericht. Uiterlijk is belangrijk en Extraverte Statuszoekers kopen over het algemeen meer merkkleding. Ze werken hard en hebben ook vaker bijbaantjes. Status komt ook tot uitdrukking in hun liefde

11 voor de nieuwste technologische gadgets. Hun contactgerichtheid uit zich in uitgaan en het bezoeken van grote feesten. Opvallend exploratief zijn ze niet te noemen: ze experimenteren bijvoorbeeld wel met drugs, maar dat doen ze met hun eigen groep vrienden, en ze gaan naar plekken die ze goed kennen. ALITY-MILIEUS ige 8% Enthousiaste Verkenners 20% De Eigenzinnige Idealisten Jongeren in deze groep zijn zeer exploratief en anti-burgerlijk. Authenticiteit vinden ze belangrijk, wat zich onder meer uit in hun vaak afwijkende kledingstijl. Materiële status Extraverte vinden ze niet zo belangrijk. Deze groep Statuszoekers gaat eerder voor customizen (aanpassen) 6% van bestaande kleding, dan voor de dure merken. Deze groep heeft een drive van binnenuit en vindt het ontplooien van de eigen mening en smaak belangrijk. Erkenningzoekers Ze 15% willen anders nkvaste Gemakzoekers 24% ssers 25% zijn dan de massa. Ze zoeken voortdurend afwisseling, wat ervoor zorgt dat ze veel nieuwe dingen doen, experimenteren en zichzelf willen ontplooien. YOUNGMENTALITY-MILIEUS (14-18 JAAR) EXPLORATIE + Eigenzinnige Idealisten 24% Sociale Aanpassers 14% Enthousiaste Verkenners9% Honkvaste Gemakzoekers 10% Erkenningzoekers 21% Extraverte Statuszoekers 22% STATUSGERICHTHEID + STATUSGERICHTHEID + 11

12 2.2 Wat is BètaMentality? De koppeling tussen YoungMentality en de bètawereld resulteerde in BètaMentality, een nieuw model waarmee in één oogopslag te zien is hoe jongeren staan tegenover bèta en techniek. In het onderzoek kregen jongeren stellingen voorgelegd als Ik ben altijd meer geïnteresseerd in het hoe dan in het waarom, Bij exacte vakken moet de school beter laten zien waar het nuttig voor is, Als je eenmaal een exacte opleiding hebt, kun je weinig kanten meer uit, Met een exact vakkenpakket kun je later veel geld verdienen, maar ook praktische stellingen over het sleutelen aan apparatuur en aan je eigen brommer. De jongeren kregen ook zeven bètawerelden voorgelegd met de vraag waarin ze graag werkzaam zouden zijn en wat hun ideale baan is binnen bepaalde sectoren, naast vragen over hun mediagebruik. Deze werelden zijn: Voeding & Vitaliteit, Lifestyle & Design, Mens & Medisch, Water, Energie & Natuur, Mobiliteit & Ruimte, Market & Money en Science & Exploration. Vier factoren blijken de houding van jongeren te bepalen ten opzichte van bèta en techniek: technische interesse, didactische frustratie, saai toekomstbeeld en extrinsieke motivatie. De vier dimensies Technische interesse - Nieuwsgierig naar werking apparaten - Leuk vinden om aan brommers te sleutelen - Meer interesse in hoe dan waarom Didactische frustratie - Exacte vakken niet levendig - Nut exacte vakken onduidelijk - Exacte vakken ouderwets Saai toekomstbeeld - Weinig contact met anderen - In laboratorium of achter bureau - Weinig kanten mee uit kunnen Extrinsieke motivatie - Veel geld verdienen - Intelligenter dan anderen - Goed beeld van toekomstmogelijkheden De jongeren die bij deze factoren op dezelfde golflengte zitten, zijn onderverdeeld in vier groepen die zoveel mogelijk van elkaar verschillen. De jongeren binnen deze groepen denken globaal hetzelfde over de vier factoren, hebben eenzelfde visie op een toekomst in de exacte wereld en vallen vaak binnen dezelfde Young- Mentality-groepen. Dat resulteerde in de volgende vier groepen (het percentage betreft steeds de omvang van de groep onder de Nederlandse jongeren): Concrete Bèta s (36%) Carrière Bèta s (19%) Non Bèta s (24%) Geïnteresseerde Generalisten (21%) 12

13 BètaMentality-milieus WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST) Wervingsportfolio Middelenkeus Kanalen INTRINSIEKE MOTIVATIE Concrete Bèta s 36% Non Bèta s 24% LEREN (FOCUS OP NU) Carrière Bèta s 19% Geïnteresseerde Generalisten 21% EXTRINSIEKE MOTIVATIE 4.WERVING Stel een wervingsplan op met een mix aan middelen. Zie ook Wervingsportfolio, pag POSITIONERING Welke positionering kies je? Bepaal de gewenste doelgroep en werk de propositie uit, Doelgroep zie pag. 42 Doelstellingen bepalen Propositie bepalen Concurrentie-analyse 1. H w D 2 H h D s 13

14 Overig onderzoek We zijn niet de eersten die onderzoek hebben gedaan naar jongeren en de bètawereld. Meerdere wetenschappers hebben zich afgevraagd waarom de ene jongere wel en de andere jongere niet voor een technische of exacte opleiding kiest. Loopbaanankers De loopbaanankers van Schein zijn bruikbaar om de verschillen tussen mannen en vrouwen te verhelderen. Loopbaanankers zijn een combinatie van drijfveren, behoeften en waarden. Met een loopbaananker is makkelijker te bepalen wat voor soort werk en welke werkomgeving bij iemand past. Edgar H. Schein deed al in de jaren 70 onderzoek naar loopbaanoriëntaties en legde in 1980 de basis voor dit instrument. Daarna heeft hij met een aantal andere onderzoekers deze ankers in verband weten te brengen met de verschillende ontwikkelingsfasen van een loopbaan en type organisatie. Hij onderscheidt acht loopbaanankers: Technische/functionele competentie, algemeen/managementcompetentie, autonomie/onafhankelijkheid, zekerheid/stabiliteit, ondernemingsgerichte creativiteit, dienstverlening/toewijding aan een zaak, zuivere uitdaging en levensstijl. Bron: E. H. Schein - Loopbaanankers, Nieuwezijds, isbn Jongens en meiden Uit divers onderzoek is gebleken dat jongeren die kiezen voor technische studies op jonge leeftijd op een positieve manier in aanraking zijn gekomen met techniek. Het zelfvertrouwen hier goed in te zijn, enige vaardigheden en kennis passen dan in het zelfbeeld. Meisjes komen gemiddeld veel minder in aanraking met techniek, waardoor ze vaardigheden en kennis missen. Ze krijgen techniek ook vaker mee van een mannelijk rolmodel, zoals vaders. Hierdoor ontstaat er een conflict tussen hun ontwikkelende technische interesse en hun vrouwelijkheid. In de puberteit vormen jongeren hun zelfbeeld door zich af te zetten tegen het andere geslacht. Dit kan funest zijn voor de bètasector: Techniek? Dat is per slot van rekening voor jongens! Bron: Techniek als menselijk ontwerp, Stichting Toekomstbeeld der Techniek Zelfstandigheid Lex Borghans en Bart Golsteyn deden onderzoek naar jongeren die daadwerkelijk de keuze voor techniek hebben gemaakt en jongeren die een exacte opleiding overwogen maar toch een andere keuze maakten. Een van de uitkomsten: Studenten die uiteindelijk geen bètatechnische opleiding kozen, bleken vaak te denken dat ze met zo n opleiding moeilijk een vaste baan kunnen krijgen en zelfstandigheid kunnen realiseren. Dit in tegenstelling tot studenten die wel een bètatechnische studie volgden. Bron: Technotopics II, ROA en Platform Bèta Techniek Hersenen in ontwikkeling We vragen veel van middelbare scholieren waar het gaat om studie- en beroepskeuze. Zij moeten belangrijke keuzes maken voor hun toekomst, op een moment dat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Vmbo ers kiezen bijvoorbeeld al op hun 13e voor een richting, zoals techniek, administratie of gezondheid. Recent onderzoek laat zien dat de hersenen sterk veranderen in de tienerjaren. Deze groeispurt vindt vooral plaats in de frontaalkwab, het gedeelte van de hersenen dat verantwoordelijk is voor redeneren, organiseren, plannen, strategisch denken en beslissen. Bron & meer info: Leerstijlen Er zijn ook diverse theorieën over leerstijlen, ofwel manieren waarop mensen omgaan met leerstof en leeractiviteiten. Bekende modellen zijn o.a. die van Kolb en van Meijer-Briggs. Kolb bijvoorbeeld onderscheidt de doener, de bezinner, de denker/theoreticus en de beslisser/pragmaticus. Hoe zouden de leerstijlen zich verhouden tot de BètaMentality-groepen? Zijn Carrière Bèta s vooral beslissers en Geïnteresseerde Generalisten de bezinners? Interessante vragen voor vervolgonderzoek. 14

15 3. De BètaMentalitygroepen In dit hoofdstuk ontmoet u de vier groepen jongeren uit BètaMentality: Wie zijn zij? Wat zijn hun interesses? Hoe leren ze? Hoe kijken ze aan tegen het (exacte) onderwijs? Wat willen ze graag doen in de toekomst? En welke media gebruiken ze met name? We introduceren de jongeren aan de hand van de volgende kopjes: I am... Wie ben ik en hoe is mijn kijk op bèta? I learn... Welk onderwijs volg ik, welk profiel doe ik en wat vind ik van de lessen? I want... Wat wil ik graag in mijn leven? Welk beroep wil ik straks graag uitoefenen en welke richting wil ik op? I use... Mijn mediagebruik. Maak kennis met de Concrete Bèta, de Carrière Bèta, de Geïnteresseerde Generalist en de Non Bèta. 15

16 16

17 Groep 1 Concrete Bèta s Ik heb een hekel aan biologie, maar ik hou wel van sleutelen en techniek. Dan ligt N&T dus voor de hand. (Serge, 19 jaar) I am... De Concrete Bèta s zijn echte doe-hetzelvers. Ze halen het liefst eigenhandig met een inbussleutel een apparaat uit elkaar om te kijken hoe het werkt. Techniek vinden ze leuk en avontuurlijk en ze willen dan ook graag straks van hun hobby hun beroep maken. Ook hebben Concrete Bèta s een natuurlijke nieuwsgierigheid naar de wereld om zich heen. Ze willen weten hoe iets werkt en hoe dingen in elkaar steken, van apparaat tot mens, van natuur tot dier. I learn... De meeste Concrete Bèta s volgen hun lessen op het vmbo en hebben gekozen voor een (bèta)technische richting. Dat geldt ook voor de hoger opgeleide Concrete Bèta s, zij kiezen vooral voor het profiel Natuur & Techniek (wiskunde, natuurkunde en scheikunde). Ze vinden zichzelf goed in de vakken van dit profiel en vinden het lesmateriaal ook interessant. Concrete Bèta s weten welke kant ze op willen en kiezen bewust voor dit profiel om daar straks in door te leren. Ze vinden dat het een breed profiel is, waarmee je veel kanten op kunt. I want... Deze jongeren zien hun toekomst zeer positief in. Ze zijn praktisch ingesteld, ook als het gaat om de toekomst. Ze weten nog niet exact wat ze later willen doen, maar kiezen juist daarom ook voor een vervolgopleiding waarmee ze veel kanten op kunnen. Wel willen Concrete Bèta s een baan die aansluit bij datgene waar zij goed in zijn en wat ze graag doen. Status en geld spelen geen rol in de keuze voor een toekomst. Deze groep ziet de technische en de exacte wereld als een avontuurlijke omgeving waarin een uitdagende baan in het verschiet ligt. Op de vraag in welke van de voorgelegde bètawerelden (zie hoofdstuk 4.2 voor de werelden) de Concrete Bèta s graag willen werken, komen in tegenstelling tot bij de andere groepen de sectoren Science & Exploration en Water, Energie & Natuur vaker naar voren. En waar andere groepen allemaal Lifestyle & Design op nummer een zetten, heeft de Concrete Bèta relatief weinig affiniteit met deze sector. 17 Voor de sector Fun & Sport denken de Concrete Bèta s vooral aan een beroep als sportleraar of fysiotherapeut. In de sector Lifestyle & Design noemt deze groep vooral de beroepen (binnenhuis-) architect en ontwerper. In de sector Market & Money ziet de Concrete Bèta zichzelf vooral als accountant. I use... De Concrete Bèta kijkt graag naar Discovery Channel en programma s als Myth Busters, Braniac en How it is Made zijn daar favoriet. Op de radio willen ze niet teveel informatie, en luisteren ze liever naar muziek. Veel Concrete Bèta s hebben een voorkeur voor Radio 538. Het is niet verwonderlijk dat een Concrete Bèta graag Quest (populair wetenschappelijk maandblad) leest. Pc-magazine en Kijk zijn andere populaire tijdschriften. Op het internet is deze groep een fervent gebruiker van de specialistische site tweakers.net (site over o.a. gamen en ICT). YoungMentality De Concrete Bèta s komen vaker voor bij de groep Enthousiaste Verkenners. Vaak hebben deze jongeren een brede interesse en vinden ze eigenlijk alles wel leuk. Ze zijn toegewijd, positief ingesteld en geïnteresseerd in het hoe. Het gevaar daarbij is dat ze in de loop van de tijd afhaken als het aankomt op de uiteindelijke keuze voor een bètatechnisch beroep.

18 Naam: Django Leeftijd: 17 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en techniek Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. Dat lijkt me mooi. Ik ben altijd bezig. Mij zul je niet op de bank zien zitten zappen of patiencen op de computer om de tijd te doden. De mensen om me heen vinden me adhd-druk. Ik ga naar school, sport, doe aan breakdancen en heb drie bijbanen: ik ben koerier, doe promotiewerk en schrijf reports over de stad bij xxxs.nl, de jongerensite van de gemeente Amsterdam. Ik heb erover gedacht om journalist te worden, maar ik vind het toch leuker om straks met mijn te handen werken, dingen te maken. Studie Of ik technisch ben? Het is maar wat je technisch noemt. Ik sleutel wel eens wat aan mijn scooter. Samen met mijn vrienden. Ik ga bijna zeker een technische studie doen: Bouwkunde, Maritieme Techniek of Werktuigbouwkunde. Ik ben goed in de exacte vakken. Wat het wordt, weet ik alleen nog niet. Dus ik moet opschieten met beslissen. Binnenkort zal ik me toch ergens moeten inschrijven. Ik doe mee met Bèta 1op1, waarbij studenten die de studie al volgen je meenemen naar bedrijven of een energiecentrale bijvoorbeeld. Toekomst Ik wil straks vooral werk doen dat ik leuk vind. Het lijkt me handig om redelijk te verdienen, maar dat hoeft niet per se. Projectleider lijkt me wel wat en of dat mijn naam verbonden wordt aan een groot ontwerp. Ik zie mezelf wel in een redelijk hoge functie. Maar op de werkvloer staan lijkt me net zo mooi. Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. En mocht het nou niets worden in die technische hoek, dan blijf ik toch gewoon op mijn scooter rondrijden voor de sushidienst? Liever dat, dan dat ik iets tegen mijn zin ga doen. Naam: Saskia Leeftijd: 15 Opleiding 4 Gymnasium, profiel natuur en gezondheid Met dit profiel kun je nog eens switchen van onderwerp. Ik ben een doener, en niet zo n denker. Het is een van de redenen waarom ik meer van exacte vakken hou dan van talen. Bij Frans en Engels zit je de hele les te vertalen. Maar de exacte vakken zijn afwisselend en je dóet vooral. Ik ben er trouwens ook veel beter in dan in talen. Op het moment ben ik heel erg geïnteresseerd in planeten en hoe kometen om de zon draaien. En van die natuurkundige weetjes vind ik ook leuk: dat als je één pen weggooit en een andere gewoon loslaat, ze tegelijkertijd op de grond vallen. Technische interesse Later wil ik wel een technisch beroep. Ik wil niet echt in de techniek hoor, en met computers heb ik ook niets. Maar Chirurgie bijvoorbeeld zou ik wel willen studeren. En mocht het die kant niet worden, dan wil ik wel iets gaan doen met sport. Ik hockey al zeven jaar. Maar ook aardrijkskunde, filosofie en economie vind ik heel interessant. Nou ja, ik ben gewoon over allerlei dingen enthousiast. Afwisseling Ik wil geen kantoorbaan van 9 tot 5. Afwisseling is heel belangrijk. Daarom spreekt chirurgie me wel aan. Dan kun je de ene dag een oor opereren en de volgende dag een hart. Vroeger wilde ik architect worden en dat lijkt me nog steeds interessant, maar dan zit je wel de hele dag achter je bureau. Eigenlijk ben ik heel blij met het profiel dat ik heb gekozen. Daarmee kun je nog eens switchen van onderwerp. Eén ding weet ik wel zeker: als ik straks iets kies, dan maak ik het af. Ik geef nooit op. Alleen als ik het echt niet kan. 18

19 19

20 20

21 Groep 2 Carrière Bèta s Ik wil na school zo snel mogelijk voor mezelf beginnen. Eigen auto, enzo. Dan kan ik mijn eigen geld verdienen als koelmonteur en zelf beslissen waar ik wil werken. (Maico, 16 jaar) I am... ipod stuk? Nieuwe kopen. De Carrière Bèta vindt het leuk en interessant dat er dankzij technische innovatie zo n apparaat is. Maar zodra het apparaat er mee ophoudt, is de interesse ver te zoeken. Deze jongeren gaan, in tegenstelling tot de Concrete Bèta s, in ieder geval niet zelf met de schroevendraaier aan de slag. De Carrière Bèta heeft meer affiniteit met de theoretische kant van de exacte wereld. Maar dat komt ook omdat zij extrinsiek geïnteresseerd zijn: de status is belangrijker dan dat ze het ook echt leuk vinden. Eigenlijk verdiept de Carrière Bèta zich niet echt in de mogelijkheden van de exacte wereld. Wel vinden zij dat in de exacte beroepen goed geld valt te verdienen en dat iemand in een exact beroep intelligenter is dan iemand in een andere beroepsgroep. En dat zijn twee aanlokkelijke bijkomstigheden voor de Carrière Bèta. I learn... De Carrière Bèta s zijn relatief vaak hoogopgeleide jongeren. Een toekomst in een bètavak is voor hen zeker een optie, vooral wanneer het beroep status en aanzien heeft. Deze groep is echter niet gecharmeerd van het exacte onderwijs dat zij op school krijgen. Ze vinden het lesmateriaal ouderwets. Docenten die helemaal opgaan in de quantummechanica stellen zij niet op prijs. Deze jongeren willen levendige lessen met uiteenlopende, actuele voorbeelden. De richting waar de Carrière Bèta uiteindelijk voor kiest, is eerder exact dan technisch. Vooral populair zijn de studies natuurkunde, scheikunde en biologie. I want... De Carrière Bèta s weten nog niet precies wat ze willen worden, maar ze hebben wel eisen: 1. Ze willen veel geld gaan verdienen aan hun toekomstige beroep. 2. Het beroep moet status hebben. De lageropgeleide Carrière Bèta wil zijn eigen onderneming en zelfstandig werken zodra hij van school komt. De hoger opgeleide Carrière Bèta s noemen dan ook vaak het beroep arts of chirurg als je naar hun toekomstige ideale baan vraagt. Deze groep kiest op school profielen in de richting van gezondheidszorg en economie. Als toekomstig werkgebied staat de sector Mens & Medisch voor deze groep bovenaan. De sector Lifestyle & Design, die gemiddeld over alle jongeren genomen als nummer één sector scoort, vinden de Carrière Bèta s, net als de Concrete Bèta s, relatief gezien minder interessant. As je de Carrière Bèta vraagt naar zijn ideale baan, is dat voor de sector Mens 21 & Medisch het beroep van arts, dokter of chirurg. Bij Market & Money moet men voornamelijk aan economen denken. Bij Lifestyle & Design denken de jongeren het meest aan (industrieel) ontwerpen. I use... De Carrière Bèta is een RTL4-kijker. Favoriet programma op die zender is CSI. Ze kijken meer dan de overige jongeren in dit onderzoek naar de publieke zenders. Andere graag bekeken programma s zijn MythBusters en Braniac. Deze groep jongeren leest in tegenstelling tot hun leeftijdsgenoten in de andere groepen vaak de dagbladen. Ze lezen niet alleen de gratis kranten, maar ook de Volkskrant of NRC Handelsblad. YoungMentality De Carrière Bèta is te vinden onder de Extraverte Statuszoekers en de Erkenningzoekers. Beide groepen zijn erg gevoelig voor wat anderen van hen vinden. De kans bestaat dat zij gaandeweg hun carrière een andere weg inslaan. Als ze switchen van carrière, dan doen ze dat omdat er nu eenmaal veel andere beroepen zijn die misschien wel meer sociale en materiële status kunnen verschaffen.

22 Naam: Janna Leeftijd: 18 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en gezondheid Leraren die exact onderwijs geven zijn mislukte wetenschappers. Na het vwo wil ik Moleculaire Levenswetenschappen gaan studeren. Dat is een combinatie van biologie, natuurkunde en scheikunde. Vroeger vond ik de exacte vakken niet leuk, totdat ik allerlei diepe vragen kreeg over het leven en hoe het zat met God. De exacte vakken gaven me daarop zo n groot antwoord... Je kunt er gewoon met je hoofd niet bij hoe ingenieus het leven in elkaar zit. Autistische docenten Dat ik voor deze studie kies, ligt in ieder geval niet aan het onderwijs dat ik op school krijg. De leraren die exacte vakken onderwijzen weten misschien veel over hun vakgebied, maar schieten tekort als het gaat om sociale vaardigheden en het overbrengen van de stof. Als ik mijn natuurkundeleraar om uitleg vraag, antwoordt hij wel vijf keer: Dat staat in je boek. Maar wat heb ik daaraan?! Dingen herhalen of het tempo omlaag brengen wil hij ook niet, want dan haalt hij zijn schema niet. Hij is bijna autistisch. Volgens mij zijn veel van onze leraren mislukte wetenschappers, voor wie onderwijs geven tweede keus was. Dat is ook niet zo vreemd: de meeste mensen die voor zo n studie kiezen, zijn toch nerds. Een strengere selectie van onderwijzers zou helemaal geen kwaad kunnen. Perfectionistisch Met Moleculaire Levenswetenschappen kun je verschillende kanten op: onderzoek, management en journalistiek bijvoorbeeld. Stel dat ik onderzoeker word, dan wil ik wel bij de top horen. Ik ben een perfectionist. Dus als ik iets doe, wil ik het goed doen. Geld en carrière vind ik ook heel belangrijk. Ik wil later gewoon alles kunnen doen wat ik leuk vind. Ik kies dan ook weloverwogen mijn studie. Dat mijn beroep status oplevert is niet mijn eerste prioriteit - carrière en privéleven zijn belangrijker - maar ik vind het zeker niet onbelangrijk. Naam: Julius Leeftijd: 17 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en gezondheid, economie I en II en Latijn. Ik zie heel veel saaie, lelijke mannen voor me die niets te vertellen hebben. Wat ik precies wil gaan studeren weet ik nog niet. Ik ben me op het moment aan het oriënteren. Ik heb Medicijnen overwogen, maar dat is zo massaal hè? En ik wil toch een opvallende baan, iets speciaals. Eentje waarbij je echt iets doet en waarmee je je kunt profileren. Dus Rechten wordt het evenmin, dat doen al duizenden mensen. Ik denk aan een baan in de politiek bijvoorbeeld, maar dat verdient niet genoeg als je het mij vraagt. Of een topfunctie bij een multinational. Ik wil geld verdienen. Het liefst veel. Aanzien en waardering vind ik belangrijk. Geen exacte toekomst Ik heb wel een exacte achtergrond, maar een toekomst in die richting trekt me eigenlijk niet zo. Ik heb dit profiel vooral gekozen omdat ik dacht dat die andere te makkelijk zouden zijn. Volgens mij houden ze zich binnen exacte beroepsgroepen vooral bezig met onderzoek. Ik zie saaie mannen voor me in witte jassen die niets te vertellen hebben, en heel veel lelijke mensen. Maar dat is misschien wat generaliserend gesteld hoor. Technische snufjes Ik ben best goed in de exacte vakken, ik haal zevens, achten en negens. Maar ik ga er echt niets mee doen. Wat heb je aan die scheikundige reactiesnelheden? Het boeit me niet. Bij Nederlands en economie let ik beter op, daar kan ik straks wat mee. Ik heb vrienden die precies weten hoe de laatste technische snufjes in elkaar zitten. Ik niet. Ik wil ze wel hebben, maar als ze kapot zijn, laat ik ze repareren. Ik heb geen zin om dat zelf te doen. Op tv kijk ik vooral naar de saaie programma s, zoals Nova en Netwerk. En ik lees NRC Handelsblad. 22

23 23

24 24

25 Groep 3 Geïnteresseerde Generalisten Ik vond ook van alles leuk en heb gekeken wat ik allemaal kon. Ik heb altijd al iets gehad met auto s, dus dan ga je niet automatisch iets met talen doen. Ik heb er nog keuzevakken bij gedaan zoals biologie en economie om het nog breder te maken en alles open te houden. (Maik, 18 jaar) I am... De Geïnteresseerde Generalisten zijn blij dat ze dankzij de scooter snel op school zijn, maar daar houdt de interesse voor techniek ook echt op. Toch hebben ze geen negatief beeld over de technische beroepen en ook niet over de gerelateerde vakken. Ze vinden dat de lessen levendig gegeven worden en ze snappen het nut van deze vakken. I learn... Ondanks het feit dat de Geïnteresseerde Generalisten geen problemen met exacte vakken hebben, kiezen ze vaker voor maatschappelijk georiënteerde richtingen als Economie & Maatschappij, Cultuur & Maatschappij of Natuur & Gezondheid. De Geïnteresseerde Generalist is heel bewust bezig met zijn toekomst en probeert ook de keuze voor een profiel en een opleiding weloverwogen te maken. Vaak is de motivatie van de Geïnteresseerde Generalist te vinden in iets willen doen voor de samenleving. Zij zien deze wens eerder vervuld worden in een maatschappelijk dan in een exact beroep. Vaak komt dit omdat ze geen kennis hebben over de diversiteit aan beroepen en de internationale mogelijkheden in de exacte wereld. Deze groep laat zich in hun beroepskeuze als één van de weinigen leiden door hun uitslag bij beroepskeuzetesten. Van de bètasector hebben ze een vrij vlak beeld, wat zich uit in termen als nadenken, mannelijk en diepgang. I want... De ideale baan voor Geïnteresseerde Generalisten is in de eerste plaats een baan die ze leuk vinden. Iets met mensen, iets met de maatschappij of iets internationaals. Ze willen nuttig zijn voor de maatschappij en hopen een baan te vinden waarin ze zichzelf kunnen ontplooien. Een uitdaging in het werk vinden en status zijn voor deze jongeren minder 25 belangrijke aspecten. De sector Lifestyle & Design geniet de voorkeur van deze groep en op de vraag naar de ideale baan binnen deze branche, komt het beroep designer op de eerste plaats. I use... De Geïnteresseerde Generalisten zijn gemiddelde mediagebruikers. Ze luisteren naar Q-music en kijken wel naar RTL 4. Ook kijken deze jongeren regelmatig naar Nederland 3. Discovery Channel en aanverwante programma s laat de Geïnteresseerde Generalist echter links liggen, net als technisch georiënteerde bladen. YoungMentality De Geïnteresseerde Generalisten zijn vooral te vinden onder Eigenzinnige Idealisten. Ze zijn zelfbewust en willen graag iets bijdragen aan de maatschappij. Deze behoeftes zien de Geïnteresseerde Generalisten niet vervuld worden in de bètawereld.

26 Naam: Esmee Leeftijd: 16 Opleiding: 5 Havo, profiel economie en maatschappij. Ga ik Rechten studeren, dan valt Medicijnen weer af. Ik weet nog niet wat ik wil gaan studeren. Het kan echt van alles zijn. Ik vind zoveel leuk! Misschien Management & Economie of Rechten. Ook Geneeskunde vind ik ontzettend boeiend. En als ik het niet bedenken kan, is het vwo nog een optie. Ik ben heel breed georiënteerd, en dat is soms best lastig. Ik kan maar moeilijk een keuze maken. Want ga ik Rechten studeren, dan moet ik die medische kant weer laten vallen. En dat vind ik zonde. Misschien mis ik toch wat! Bijscholing Af en toe vind ik het wel jammer dat ik geen exacte vakken heb gekozen. Zonder wiskunde-b valt er een heleboel af. En met dit profiel oriënteer je je gewoon niet op een studie in een exacte richting. Anders zou ik het nog best overwogen hebben. Alleen iets echt technisch zou ik nooit gaan doen. Techniek interesseert me niet. Ik zie mezelf wel manager worden, in een ziekenhuis bijvoorbeeld, en een beetje de leiding geven. Maar ik geloof ook dat als ik in die hoek zou werken, ik liever arts zou willen worden: chirurg. Om mijn profiel aan te vullen, zou ik nog van die bijscholingscursussen kunnen volgen. Maar dat zie ik mezelf niet doen. Dus waarschijnlijk wordt het iets economisch. Economie vind ik interessant en ik sta er goed voor. Maatschappelijke bijdrage Om erachter te komen wat ik nou precies wil, heb ik al ontzettend vaak beroepskeuzetests gedaan. Maar daar ben ik echt niets mee opgeschoten. Omdat ik zoveel leuk vind, komt er iedere keer iets anders uit. Weet je, ik zie het wel. In de toekomst wil ik graag kinderen en een gelukkig gezinnetje. En als ik dan ook nog carrière maak, is het mooi meegenomen. Maar ik wil in ieder geval blijven werken hoor, om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Als je thuis blijft zitten, lig je erbuiten. Naam: Ilyas Leeftijd: 16 Opleiding: Artiestenopleiding Utrecht, daarvoor vmbo, profiel techniek Ik hou van maatschappijleer. Daar word je echt wijzer van! Ik volg een artiestenopleiding in Utrecht, richting zang en hiervoor heb ik vmbo gedaan. Later wil ik graag workshops geven. Mensen de dingen leren die ik weet. Het liefst ga ik iets met zingen doen, maar sociaal cultureel werk kan ook. Jongeren helpen die in de knel zitten bijvoorbeeld, of werken in een buurthuis. Ik heb zelf ook wel eens problemen gehad en dat is nooit fijn. Exacte vakken Toen ik nog op de middelbare school zat, vond ik de exacte vakken eigenlijk heel leuk, maar ik kreeg ze nooit helemaal in mijn hoofd. En die meester hè, die liep gewoon op klompen! Ook economie en Nederlands deed ik graag, maar ik híeld echt van maatschappijleer. Dat is zo herkenbaar. Je wordt er echt wijzer van. Helemaal als zo n leraar je de ruimte geeft om te praten over de dingen die je bezighouden en als je die dan later precies zo terugvindt in je boek. Filmpjes monteren Ik vind het in ieder geval belangrijk om later iets voor de maatschappij te kunnen betekenen. Hoewel Ik lever nu ook mijn bijdrage. Ik woon in Kanaleneiland in Utrecht en dat is altijd slecht in het nieuws. Met een andere jongen probeer ik het nu positief op de kaart zetten. We treden op in de buurt, als Rik en Ily. Om te laten zien dat ook hier talent zit. Op het moment loop ik stage bij Ucee Station, een digitaal platform voor jongeren in Utrecht. Ik maak daar Six Pack-achtige filmpjes, zoals je die ziet op MTV. Ik speel erin mee én ik monteer ze. Zo n technische richting spreekt me trouwens wél aan. Monteren, of anders ontwerpen van reclames en producten. Dat lijkt me heel cool. 26

27 27

28 28

29 Groep 4 non bèta s Iedereen zit uit elkaar en doet zijn eigen ding. Er is weinig contact tussen mensen, denk ik. Iedereen is heel erg op zijn werk gericht. (Jort, 14 jaar) I am... De Non Bèta s zijn niet warm of koud te krijgen voor techniek. Ze weten hoe de computer aan en uit moet, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Mensen in technische beroepen zijn in de beleving van Non Bèta s nerds die erg op zichzelf zijn en in een witte jas eenzaam achter een bureau in een laboratorium zitten, om eentonige routinematige handelingen te verrichten. En dat vinden Non Bèta s geen aantrekkelijk vooruitzicht voor hun eigen toekomst. Op school zijn ze ook al niet warm te krijgen voor de exacte vakken. Deze groep heeft zelfs een uitgesproken hekel aan wiskunde en natuurkunde. Ze vinden de lessen saai, het lesmateriaal ouderwets en ze snappen niet waarvoor deze vakken nuttig zouden zijn in de praktijk. I learn... Het merendeel van deze groep jongeren volgt zijn lessen op het mbo en dan met name de beroepsopleidende leerweg. Non Bèta s kiezen niet voor een tech- nisch profiel. Relatief vaak kiezen ze voor Economie & Maatschappij. De havo- en vwo-scholieren binnen deze groep kiezen vaak voor Cultuur & Maatschappij. De Non Bèta vinden zichzelf geen ster in de exacte vakken en kiezen daarom bewust niet voor deze lessen en juist wel voor de lessen waar zij goed in zijn. Dat geeft zekerheid en veiligheid. I want... Techniek en exacte beroepen zijn geen optie. Deze groep ziet daarbij een saai toekomstbeeld voor zich. Wat ze dan wel precies willen? Die keuze stellen ze het liefst zo lang mogelijk uit. Met mensen omgaan vinden ze een belangrijk onderdeel van een toekomstige baan, net als individualiteit en jezelf kunnen zijn. De sector Lifestyle & Design staat bovenaan het lijstje van de Non Bèta. I use... Geen Discovery Channel en geen National Geographic voor de Non Bèta s. Ze kijken zelfs relatief weinig televisie. Maar 29 als ze kijken, kijken ze naar RTL 4, 5 en MTV en TMF. Dagbladen worden ook weinig gelezen onder deze jongeren. Als ze al een krant lezen is het één van de gratis dagbladen. YoungMentality De Non Bèta s zijn ruim te vinden onder de Erkenningzoekers en de Eigenzinnige Idealisten. Erkenningzoekers zijn vooral op zoek naar erkenning. Zij zijn in de veronderstelling dat bèta niet cool wordt gevonden door de (populaire) klasgenoten en willen daarom zelf geen positieve houding aannemen ten opzichte van de exacte vakken. Tenzij je er erg goed in bent, dan mag je wel positief zijn. De Eigenzinnige Idealisten zijn zeer contactgericht, gaan graag op onderzoek uit, maar laten zich met name afschrikken door het eenzame en routinematige beeld dat zij hebben van bètaberoepen.

30 Naam: Rosanna Leeftijd: 17 Opleiding: 4 Havo, profiel cultuur en maatschappij met keuzevak management en organisatie, daarnaast vooropleiding van modeacademie ArtEZ. Chemie? Ik doe liever iets creatiefs! Ik heb geen exacte vakken in mijn pakket. Ik kom van het vmbo en was echt verschrikkelijk slecht in wiskunde. Ik heb het laten vallen toen ik naar de havo ging. Ik was bang dat ik anders mijn examen niet zou halen. En natuurkunde heb ik ook een jaartje gehad, maar ik zag er het nut niet van in. Ik kan nog wel iets installeren op de computer, als het moet, maar daar houdt mijn kennis van techniek wel op. Eigen bedrijf Volgens mij zijn banen in een exacte richting saai. Ik zie mensen voor me die proefjes doen op een laboratorium. Dat gaat op den duur toch vervelen? En je moet je voortdurend houden aan formules en regeltjes. Je wordt zo beperkt. Dat is niets voor mij. Ik doe veel liever iets creatiefs. Ik wil later de mode in. Mijn ultieme droom is een eigen bedrijf of mijn eigen modemerk, en een show tijdens de fashionweek in Parijs, met goede kritieken in de kranten. Om dat te bereiken ben ik van plan om hard te leren. Daarom ben ik ook alvast begonnen met de vooropleiding van modeacademie ArtEZ in Arnhem. Wiskundig probleem Misschien hebben mensen die voor een exacte richting kiezen ook wel zo n grote droom, willen ze iets nieuws ontdekken of een wiskundig probleem oplossen Maar dat moeten zij maar doen. Ik vind mode belangrijk. Als ik daarmee bezig ben, dan leef ik op, dan word ik blij. Soms ontwerp ik mijn eigen kleding, of ga ik naar modeshows en ik bekijk modesites op internet. En in mijn vrije tijd ga ik winkelen, of dansen. Naam: Samantha Leeftijd: 16 Opleiding: MBO SPW4 (onderwijsassistent) Het ergste is dat je het daar niet gezellig hebt. Ik heb niets met exacte vakken. Totaal niet. Al die formules. Dat met H2O plus... Echt niets voor mij. Talen liggen me veel meer. Natuurkunde is misschien nuttig als je er iets mee wil, maar voor wat ik doe, heb je dat echt niet nodig. Rekenen en breuken, dat wilde ik nog wel leren. Op de mavo heb ik examen gedaan in wiskunde. Ik vond de stof heel moeilijk. Maar het waren wel heel gezellige lessen. Weinig contact Voor een baan in de chemie of de techniek zou ik nooit kiezen. Alleen in een apotheek zou ik misschien wel willen werken. Maar verder zijn die banen heel eentonig als je het mij vraagt. En het ergste is dat je het dan niet gezellig hebt. Er is totaal geen sfeer daar. Iedereen is heel gefocust op zijn eigen ding en zijn eigen project. En ik denk bovendien dat collega s onderling niet zoveel contact hebben. Ik neem aan dat je redelijk slim moet zijn. Nou ja, misschien niet superslim, maar je moet veel willen leren, zaken in je opnemen en dingen bedenken. Je moet het in ieder geval in je hebben als je die kant op wilt. Natuurlijk hoeft zo n baan niet per se saai te zijn. Het is ook wat je er zelf van maakt. Kijk, s avonds kun je natuurlijk nog altijd leuke dingen gaan doen. Doorgroeien Ik hou van gezelligheid. Veel contacten vind ik heel belangrijk. In mijn vrije tijd maak ik veel afspraken met vrienden en ik zit op Hyves. Ik hoop later in mijn baan ook vooral leuke collega s te hebben. Verder vind ik het salaris wel belangrijk en de doorgroeimogelijkheden ook. Na deze opleiding wil ik naar de Pabo, voor een opleiding tot leerkracht. Ik wil kinderen graag iets leren. Dingen die iemand mij vroeger ook geleerd heeft. 30