FIFA-NORMEN VERVANGEN

Transcriptie

1 FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Kunstgras Special INNOVATIE EN GEWENNING NEMEN WEERSTAND TEGEN KUNSTGRAS WEG FIFA-NORMEN VERVANGEN Foto: Oranjewoud Sport KNVB-NORMEN Stadions zijn al vaak niet enkel de arena met sportduels. Het is tevens het podium voor popsterren en andere festivals. Bij een dergelijk multifunctioneel gebruik behoort een grasmat die daar tegen bestand is. Natuurgras is dan vaak een probleem. Niet alleen vanwege de enorme belasting tijdens dergelijke evenementen, maar ook omdat de tribunes en overkappingen snelle groei en herstel bemoeilijken. Het is daarom ook niet zo verwonderlijk dat kunstgras aan een opmars bezig is in professionele accommodaties. Maar ook de amateurvoetballers, korfballers, tennissers en hockeyers ontkomen al niet meer aan het spelen op de kunstgrasvelden. Sterker nog, er bestaat in Nederland anno 2010 geen hockeyclub meer zonder een kunstgrasveld. Nu ook de FIFA zich sterkt maakt voor kunstgras en de KNVB heeft aangegeven zich te realiseren dat 'kunstgras de toekomst is', kan je bijna niet anders dan vaststellen dat kunstgras nog meer aan terrein zal winnen. Door Rick van Bokhorst en Floris Schmitz De eigenschappen van kunstgras zijn inmiddels wel bekend, maar desondanks vatten we ze toch nog even samen. Kunstgras is veel minder gevoelig voor weersinvloeden dan natuurlijk gras, waardoor ze over het algemeen het hele jaar in perfecte conditie zijn en dus bespeeld kunnen worden. De kwaliteit van een natuurlijk grasveld vermindert na ongeveer 250 speeluren per seizoen, terwijl op kunstgras 24 uur per dag, 7 dagen per week kan worden gespeeld, zolang er regelmatig en goed onderhoud wordt uitgevoerd. Het onderhoud van een natuurlijk grasveld is arbeidsintensief en vereist veel tijd, moeite en geld. Hoewel regelmatig onderhoud van een kunstgras veld van hoge kwaliteit van belang is om de levensduur te behouden, is het veel eenvoudiger en op de lange duur goedkoper. Hoewel de investering in de ontwikkeling en aanleg van een kunstgras voetbal veld hoger is dan voor een natuurlijk grasveld, wordt deze ruimschoots gecompenseerd door drastische lagere toekomstige kosten en jaarlijkse operationele kosten. De geldende mening is dat de kosten per speeluur op een kunstgrasveld aanzienlijk lager zijn dan bij natuurgras. Door goedkoper, minder intensief onderhoud, de mogelijkheid tot multifunctioneel gebruik en de constante bespeelbaarheid biedt een kunstgrasveld een hoger rendement. 49

2

3 Kunstgras Special Voorkeur Maar er is ook kritiek op kunstgras. Uit de hoek van de sporters komt de meeste kritiek vanuit de hoek van het voetbal. Gevoelsmatig spelen de meeste voetballers namelijk het liefst op natuurgras. Uit een enquête van de vakbond voor contractspelers VVCS uit 2006, bleek dat ongeveer negentig procent van de profvoetballers tegenstander was van kunstgras. De KNVB deed een onderzoek naar de acceptatie van kunstgras onder jeugdvoetballers. Dat rapport uit 2007 laat zien dat districtsjunioren een ruime voorkeur (80%) bleken te hebben voor kunstgras. Uit een eerder onderzoek van ISA Sport in 2002 was het nog maar de helft van de (districts)junioren die voorkeur gaf aan training op kunstgras. In een paar jaar tijd is de weerstand onder junioren tegen kunstgras dus enorm afgenomen. Het algemene beeld wat naar voren komt is dat ondanks dat de helft van de spelers aangeeft dat voetbal op natuurgras gespeeld behoort te worden, maar een derde van de spelers aangeeft dat het geen goede ontwikkeling is dat er steeds meer kunstgrasvelden worden aangelegd. Een mogelijke oorzaak hiervan is gelegen in het feit dat de verenigingen die over kunstgrasvelden beschikken, de positieve waarde van kunstgras inmiddels hebben ervaren. Het lijkt er dus op dat steeds meer voetballers het geen probleem vinden om op kunstgras te voetballen, of dit zelfs prefereren. In de toekomst zal dit waarschijnlijk alleen maar groeien, daar steeds meer jeugd gewend is om op kunstgras te voetballen. Nieuwe generaties zullen kunstgras makkelijker aanvaarden, of hebben FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Blessures Bij vele voetballers, trainers en begeleiders leeft immers het idee dat spelen op een kunstgrasveld gevaarlijker is dan op natuurlijk gras. Artsen van UZ Leuven campus Pellenberg (BE) hebben het risico op ernstige gewrichtsbandletsels bij kunstgrasvelden onderzocht en vergeleken met natuurlijk gras. Dat onderzoek bevestigt dat dit inderdaad het geval is voor de oudere generatie kunstgrasvelden die vandaag zowel in het jeugdvoetbal als in het professionele volwassen voetbal worden gebruikt. De allernieuwste generatie kunstvelden scoort echter een stuk beter op dit vlak. "De temperatuur op een kunstgrasveld kan aardig oplopen waardoor de voet zwelt in de schoen. Dat heeft invloed op blessurevorming. De huidige voetbalschoenen kunnen nog zo n 30 procent worden verbeterd" Sportfysiotherapeut Jules van der Veen is van mening dat niet het kunstgras zelf, maar het ontbreken van goed schoeisel en onbekendheid met de nieuwe ondergrond de redenen zijn dat veel spelers klagen over spierblessures na hun overstap van natuurgras naar kunstgras, zo is te lezen op de website van de KNVB. Volgens Van de Veen vergt kunstgras een ander schoeisel dan natuurgras. "De temperatuur op een kunstgrasveld kan aardig oplopen waardoor de voet zwelt in de schoen. Dat heeft invloed op blessurevorming. De huidige voetbalschoenen kunnen nog zo n 30 procent worden verbeterd. De ontwikkeling van speciale voetbalschoenen voor kunstgras kan daar nog een extra verbetering van, naar ik schat, zo n 20 procent extra opleveren. Onderzoek van de VVCS wees uit dat profvoetballers de voorkeur geven aan natuurgras Het vaktijdschrift Sport & Geneeskunde besteedde vorig jaar ruim aandacht aan een onderzoek die de relatie tussen voetbalblessures tijdens wedstrijden op kunstgras versus natuurgras. De onderzoekshypothese was dat het blessurerisico op kunstgras hoger zou zijn dan op natuurgras. De resultaten geven aan dat er bij de 1ste elftallen minder blessures optreden op kunstgras en er geen verschil in blessurerisico tussen kunstgras en natuurgras bij jeugdspelers. In totaal is er een trend dat het aantal blessures op natuurgras hoger is vergeleken met kunstgras in de testperiode. De verschillen zijn echter klein en niet statistisch significant. 51

4

5 Kunstgras Special Brand- en schaafwonden Een ander veelvoorkomend blessureleed op kunstgras zijn brand- en schaafwonden. Dat is vandaag minder het geval, omdat de matten ook nat kunnen worden gehouden of uit zachtere vezels bestaan. Blijft zand over als boosdoener van de schaafplekken? "Dat is niet juist", zo liet Filcom ons weten. Sinds in 1980 het allereerste kunstgrasveld is aangelegd heeft dit bedrijf zich toegelegd op de productie en levering van instrooizand voor de toplaag van zand-ingestrooide kunstgrasvelden. "Toevoeging van het infill zand vermindert juist de hittevorming tijdens een sliding, waardoor de kans op brandwonden nog verder is afgenomen". Een ander nadeel van zand zou zijn dat het problemen met de doorlaatbaarheid zou veroorzaken. "Natuurlijk speelt de kwaliteit van het zand een rol. Goed instrooizand kent een strikte afzeving van de ondermaat, waardoor juist fijne deeltjes ontbreken. Hierdoor wordt een prima waterdoorlatendheid gecreëerd en wordt het samenklonteren van de zandkorrels, ook wel plaatvorming of compactering genoemd, tegengegaan. En dat komt de speeleigenschappen en vooral de duurzaamheid van het kunstgras ten goede". Bij Filcom wordt op basis van streng geselecteerde grondstoffen en bewerkingsprocessen een grote verscheidenheid aan nauwkeurig begrensde zandfracties verkregen. Een deel van deze fracties is bij uitstek geschikt voor de toepassing als instrooizand in de toplaag van kunstgras. "Dit instrooizand is vrijwel onslijtbaar en overschrijdt ruimschoots de levensduur van de grasmat en voldoet aan alle specifieke nationale en internationale normen en besteksvoorschriften voor de diverse sporten en hebben talrijke keuringen door keuringsinstanties als ISA, Intron en Labosports doorstaan, waarbij de kwaliteit van het zand wordt getoetst aan de besteksvoorschriften van verschillende sportinstanties, onder andere KNVB, UEFA of FIFA voor voetbal, FIH voor veldhockey en ITF voor tennis." FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Gezondheidsrisico's Enige tijd geleden werd de sportveldenmarkt opgeschrikt door het bericht dat het infill in kunstgras schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Een verhaal wat zo af en toe nog steeds de kop opsteekt. Afgelopen mei (2009) zijn er Kamervragen gesteld over de milieu- en gezondheidsrisico's van rubbergranulaat, wat als infill materiaal gebruikt wordt. Het RIVM heeft vervolgens een rapport opgesteld na het onderzoeken onder extreme condities van de opname door de huid van Polycyclische Aromatische Koolwaterstof (PAK) uit het rubbergranulaat. De resultaten duiden er op dat er op korte en lange termijn dus geen nadelige gezondheidseffecten zijn te verwachten van het sporten op kunstgras. Milieu Tevens is onderzocht wat de invloeden van kunstgras op de bodemgesteldheid zou kunnen zijn. Hoewel bleek dat de zinkemissie uit rubbergranulaat relatief hoog is vergeleken met die van mest en bestrijdingsmiddelen in de landbouw, bereikt dat zink echter niet de bodem, zoals bij de landbouw, maar blijft gebonden in het kunstgrasveldsysteem als geheel. De zinkemissie uit dat systeem is derhalve nihil, mits de onderlagen tijdig worden vervangen. Bij het gebruik van rubbergranulaat waar zink uit vrijkomt zou het gehalte aan zink in de onderlaag van het kunstgrassysteem in geringe mate op kunnen lopen. Maar het blijft kunstgras, dus altijd meer belastend voor het milieu dan natuurgras? Bij de keuze van een kunstgrasmat kan er gekeken worden of de aanbieder een product heeft dat kan worden hergebruikt, wanneer het gras versleten is. Ook kan er gekeken worden of er met bioplastics is gewerkt, hoewel de pollen soms met synthetische lijmen zijn vastgezet, zodat aan het einde van de levenscyclus een product ontstaat dat niet meer in aparte reststromen te scheiden is. De leverancier die deze verantwoordelijkheid niet neemt, verdient de 53

6

7 Kunstgras Special order niet. Sommige kunstgrasvelden moeten nat gemaakt worden, voordat er op gespeeld kan worden. Wordt dit water opgevangen en hergebruikt? Echt gras neemt het broeikasgas CO2 uit de lucht, kunstgras niet. Dit kan echter worden ondervangen door een extra dikke haag bomen om het sportveld aan te planten, desnoods elders in de gemeente, zonnepanelen op het dak van de sportkantine te plaatsen of CO2-credits te kopen. ISA Sport ISA Sport staat garant voor onafhankelijk onderzoek, advies en keuringen. De activiteiten van ISA Sport zijn nationaal geaccrediteerd door de KNVB, KNLTB, KNHB, KNAU en KNKV. Internationale accreditaties zijn afgegeven door FIFA, FIH, IAAF, IRB en ITF. Daarnaast is ISA Sport geaccrediteerd door de Raad van Accreditatie. Bovendien is het nauw bij normering en innovaties betrokken. Daarmee draagt ISA Sport bij aan de realisatie van kwalitatief goede, duurzame en veilige sportaccommodaties. Dat gebeurt door het verrichten van hoogwaardig en innovatief onderzoek, het verstrekken van objectieve adviezen en het onafhankelijk keuren van sportaccommodaties. Nieuwe kunstgrasmaterialen en -constructies worden derhalve door ISA Sport nauwgezet onderzocht in het eigen laboratorium. Daarbij wordt gekeken naar materiaaltechnische eigenschappen, zoals lengte en dikte van de vezels, de samenstelling van het infill-materiaal, duurzaamheid en UV-stabiliteit. Andere tests richten zich op de sporttechnische eigenschappen van een constructie, zoals veerkracht, schokabsorptie en de snelheid waarmee een bal eroverheen rolt. Maar ISA Sport werkt op dit moment ook mee aan een Europees onderzoek naar een milieuvriendelijker gebruik van kunstgras. Dit project Ecoturf is een initiatief van het Spaanse laboratorium IBV. Er doen verschillende onderzoeksinstituten en producenten uit voornamelijk Spanje en Portugal aan mee. Het onderzoek richt zich enerzijds op het verlengen van de gebruiksduur van kunstgras. Daarvoor worden ondermeer het onderhoud en de bespeling van kunstgras gemonitord. Een tweede onderzoeksaspect is het opruimen van kunstgras. Daarbij staat de vraag centraal hoe het materiaal goed kan worden gerecycled. C.S.C. Ceelen Sport Constructies BV uit Zeewolde heeft het onderzoek niet afgewacht en in februari duurzame kunstgrasvelden voor voetbal, hockey en korfbal geïntroduceerd. Alle onderdelen van deze zogenoemde EKO-velden worden voor 100 procent hergebruikt over een gegarandeerde periode van 30 jaar. Dat betekent dat geen enkel onderdeel van deze velden (kunstgras, infill-materiaal, enzovoort) verloren gaat. Als het veld aan vervanging toe is, worden de bestanddelen gescheiden verzameld en opnieuw gebruikt. Deze EKO kunstgrassportvelden gaan volgens de leverancier zeker 12 tot 15 jaar mee en kennen, in tegenstelling tot natuurgrasvelden, geen milieubelastend onderhoud. Bij installatie kan een EKO kunstgrassportveld worden uitgerust met een waterbergend systeem onder het veld. Zo wordt een bijdrage geleverd aan de zogenoemde watertoets van gemeenten. FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Multifunctioneel Zoals gezegd, kunstgrasvelden zijn zeer geschikt als velden voor hockey, tennis, korfbal en golf. Bijna al deze velden zijn uitgerust voor één specifieke sport waarbij in sommige gevallen enige ruimte is voor schoolsport. Maar is kunstgras ook een ideale multifunctionele sportvloer? We vroegen het aan adviesbureau Kragten. "Wanneer er bij kunstgras gesproken wordt over multifunctioneel gebruik is dit bijna altijd voor de toepassing in de openbare ruimte; de bekende trapveldjes waar diverse activiteiten ontplooid kunnen worden. Echter voor sporten in verenigingsverband zien we helaas nog weinig medegebruik van kunstgrasvelden voor diverse sporten. Dit terwijl er in Nederland veel diverse veldsporten zijn die van soortgelijke grasondergronden gebruik maken." De rugbyinterland Nederland - Hong-Kong werd op kunstgras gespeeld. Zo vindt voetbal, rugby en American Football maar ook minder vaak voorkomende sporten zoals Lacrosse en Gaellic Football veelal plaats op soortgelijke ondergronden. Is het dan niet mogelijk deze sporten te combineren op een kunstgrasveld en waaraan moeten deze velden voldoen? "De inzet van het kunstgrasveld wordt door de multifunctionele inrichting vele malen groter waardoor de vaak grote investering beter te verantwoorden is. Echter hebben de diverse sporten natuurlijk allemaal hun eigen wensen en eisen rondom de inrichting en de afmetingen van het veld." 55

8

9 Kunstgras Special FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Belijning In een kunstgrasveld is het goed mogelijk verschillende belijningen aan te brengen. "Deze kunnen afwijken in dikte, kleur en lijnsoort (stippellijn, doorgetrokken lijn), zoals dit ook gebeurd bij sportvloeren in sporthallen. De afmetingen kunnen conform alle wedstrijdnormen worden uitgevoerd. Daarnaast zullen er ook diverse doelvoorzieningen moeten worden aangebracht, door de verschillende veldafmetingen is het wel noodzakelijk deze anders uit te voeren dan de traditionele uitvoering in grondpotten. Dit omdat het natuurlijk niet wenselijk is dat er binnen de verschillende speelvelden niet gebruikte grondpotten aanwezig zijn." Sportpark West Op sportpark West in Maastricht is vorig jaar een multifunctioneel sportveld in gebruik genomen waar, na realisatie, het EK Gaelic Football en een Interland Rugby (Nederland Hong- Kong) zijn gespeeld. Op dit veld zijn voor maar liefst 7 sporten belijningen aangebracht waardoor het veld door veel verenigingen alsmede onderwijsinstellingen gebruikt kan worden voor wedstrijden, trainingen en educatieve activiteiten. Binnen de beschikbare kunstgrasmatten in binnen- en buitenland zijn er voldoende uitvoeringen die geschikt zijn voor meerdere sporten. Tevens zijn er binnen de normen van de diverse sporten mogelijkheden om te komen tot sporttechnische eigenschappen die voor alle sporten geschikt zijn. Het combineren van diverse sporten vraagt wel aanpassingsvermogen voor verenigingen, sportbonden en sportparkbeheerders. Gezamenlijk is het mogelijk hoogwaardige accom modaties in te richten voor een breed publiek. FIFA De FIFA zet in op kunstgras omdat dat wereldwijd overal dezelfde speleigenschappen garandeert. Om die reden streven voetbalbonden in verschillende landen naar kunstgrasvelden die qua veldkarakteristieken zoveel mogelijk vergelijkbaar zijn met gewone grasvelden. Om te garanderen dat kunstgras dezelfde karakteristieken heeft als gewoon gras, heeft de FIFA een aantal veldkarakteristieken beschreven. Na het testen van deze karakteristieken krijgt een kunstgrasveld een 1-ster of 2- sterren aanduiding. Een 2-sterren veld is in theorie een beter veld, waarvan de karakteristieken nog dichter bij een gewoon grasveld liggen. De veldkarakteristieken die getest worden zijn: schokabsorptie (de capaciteit van een veld om schokken te dempen), energierestitutie (elasticiteit van een veld), verticale deformatie (stabiliteit voor een voetballer op een veld), balstuit (verticale hoogte verlies als een bal stuit) en rotatiegrip (fixatie/grip op het veld). Het verschil tussen 'One Star' en 'Two Star' is dat One Star is bedoeld voor gemeenschapsdoelen en plaatselijke verenigingen, dus de breedtesport. Deze One Star constructies worden zwaarder getest dan Fifa Two Star constructies omdat de nadruk meer ligt op duurzame prestaties en duurzame kwaliteit. De Two Star bedoeld is voor profvoetbal en -stadions. Intensief gebruik is daarbij minder van belang. Bij deze uitgave van Sport is een uitgave van de FIFA ingesloten. Hierin kunt u meer informatie vinden over de FIFA in relatie tot kunstgras 57

10

11 Kunstgras Special FC Breukelen De FIFA maakt dus onderscheid in de kwaliteit van de systemen. Onderscheid dat bijvoorbeeld Oranjewoud al gebruikte bij het aanbod van haar systemen. Door te werken met basissystemen en topsystemen is Oranjewoud in staat in te spelen op de vele variaties in de vraag. Beide systemen bieden de vereiste kwaliteit, maar de top gaat een stap verder als het gaat om bijvoorbeeld duurzaamheid, sporttechnische eigenschappen en milieuvriendelijkheid. Naast het feit dat de vezels in het kunstgrasveld langer zijn geworden, wordt er tegenwoordig bovenop het zand een granulaat aangebracht die het voor voetballers aangenamer moet maken om op deze velden te spelen. Oranjewoud Sport heeft in samenwerking met TenCate en Edel Grass het eerste kunstgras voetbalveld met een garantie op de performance gerealiseerd. Dit veld is aangelegd bij FC Breukelen. In 2010 wordt de FIFA normering definitief ingevoerd en dit betekent dus dat er hogere eisen worden gesteld aan kunstgras voetbalvelden, waarbij FIFA 2 Star het hoogste prestatieniveau is dat de voetbalfederatie FIFA heeft gedefinieerd voor competitievoetbal. In de afgelopen jaren zijn vele velden geïnstalleerd die in ieder geval initieel aan deze norm voldoen, maar desondanks bleek enige tijd na installatie de speleigenschappen van sommige velden onder dit niveau te zijn. Om dit te voorkomen hebben Oranjewoud Sport, Edel Grass en TenCate het verzekerde 'prestatieniveau' concept ingevoerd. Velden die hiermee aangelegd worden, krijgen voor vijf jaar een FIFA prestatiegarantie. Foto: Oranjewoud Sport FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Bij FC Breukelen is het Future DS kunstgrassysteem aangelegd, een systeem met een duurzame vezel, ingestrooid met TPE en aangelegd op een sportsfoam. TPE staat voor ThermoPlastisch Elastomeer en is een geavanceerd instrooimateriaal. TPE combineert de beste eigenschappen van rubber en kunststof in één instrooimateriaal. Zo voelt het instrooimateriaal zacht en elastisch aan, maar zorgt het kunststofdeel in de korrel voor de vereiste sterkte. De TPE houdt over langere tijd zijn dempend vermogen en is net als plastic 100% recyclebaar. Ingenieursbureau Oranjewoud onderschrijft de ontwikkelingen op het gebied van milieu en hebben hun beleid gericht op duurzaamheid en milieuvriendelijke producten. Samen met hun opdrachtgevers kijken zij ook naar hergebruikmogelijkheden van kunstgrassystemen in de toekomst. KNVB De KNVB spreekt geen voorkeur uit voor kunstgras of natuurgras, maar realiseert zich terdege dat kunstgras de toekomst heeft. Feit voor de KNVB is dat het aantal gebruiksuren gerelateerd aan de onderhoudskosten op kunstgras beduidend meer is dan op natuurgras. Daarnaast meent de KNVB dat de ontwikkeling van kunstgras steeds maar doorgaat, en dus de kwaliteit steeds beter wordt. De KNVB ziet de capaciteit van veel amateurverenigingen vergroot worden door de aanleg van (extra) kunstgrasvelden. Er zijn momenteel 235 door de KNVB officieel erkende amateurvelden in Nederland. Afgelopen september (2009) stuurde de KNVB een persbericht uit, waarin werd aangekondigd dat de KNVB per 1 januari van dit jaar de FIFA-normen voor de aanleg van kunstgrasvelden voor het amateurvoetbal aanhoudt. Dit betekent dat de KNVB Standaard-norm en de KNVB Plus-norm, die voorheen gebruikt werden, komen te vervallen. Voortaan zijn de FIFA 1 Star- of FIFA 2 Star-normen van toepassing zijn op een kunstgrasveld. Om KNVB-wedstrijden op deze velden te kunnen spelen, moeten deze opgeleverd worden met FIFA- dan wel IATS- certificaat en een nationaal certificaat. Na Nederland zullen ook Frankrijk, België, Italië, Noorwegen en Denemarken volgen. Directeur amateurvoetbal KNVB Ruud Bruijnis: "De overgang naar de FIFA-normen draagt zowel nationaal als internationaal bij aan een optimale kwaliteit van kunstgrasvelden. De kwaliteit van Nederlandse kunstgrasvelden staat wereldwijd hoog aangeschreven. De KNVB is dan ook één van de eerste voetbalbonden die de FIFA-normen gaat hanteren bij de realisatie van kunstgrasvelden voor amateurverenigingen. De nieuwe normen zijn overigens vrijwel gelijk aan de huidige eisen die de KNVB stelt bij de aanleg. Maar de overgang biedt onder meer de kans om, in samenwerking met andere bonden en FIFA, onderzoek te doen naar de verdere kwaliteitsontwikkeling van kunstgras. Tevens is het een eerste stap naar een internationaal geldend kwaliteitssysteem." FC Breukelen heeft de beschikking over het eerste kunstgras voetbalveld wat met een garantie op de performance is gerealiseerd. De FIFA-normen hebben vooral betrekking op de bovenlaag van een kunstgrasveld. Daarnaast blijven in Nederland de bestaande normen voor de onderlaag vanwege klimaat en bodemgesteldheid gelden, zodat de kwaliteit van de totale kunstgrasconstructie is gewaarborgd. De KNVB en andere belang hebbende partijen, waaronder NOC*NSF, Branchevereniging Sport & Cultuurtechniek en de Nederlandse keurings instituten, zijn in september meteen begonnen met de voorbereidingen om opdrachtgevers, opdrachtnemers en gebruikers voor te bereiden op de vanaf 2010 geldende FIFA-normen. 59

12

13 Kunstgras Special FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Normering De genoemde overgang van KNVB- naar FIFA norm betekent tevens een overgang naar een nieuw keuringssysteem voor kunstgrasvoetbalvelden. Deze nieuwe normen betreffen alleen nieuwe velden die vanaf dit jaar worden aangelegd of die voor 1 januari nog geen keuring hadden ondergaan. Aan ISA Sport vroegen we naar het verschil tussen deze normeringen. "Tussen de KNVB- en de FIFA-normen zijn geen grote verschillen. Wel anders is dat we in Nederland gewend zijn om een hele constructie te keuren: top- én onderlaag." Kunstgras moet aan hoge kwaliteitseisen voldoen. De eisen waaraan kunstgras moet voldoen zijn vastgelegd in normen, opgesteld door experts van (inter)nationale sportorganisaties en het bedrijfsleven. ISA Sport heeft zitting in (inter)nationale normcommissies en beheert in opdracht van NOC*NSF de nationale normeringen en de NOC*NSF Sportvloerenlijst. Daarin zijn voor Nederland alle kunstgrasconstructies opgenomen die aan de normen voldoen. Dat wordt vastgesteld na een positief laboratoriumonderzoek en een onafhankelijke praktijkkeuring. Pas als ook die positief uitvalt, wordt de constructie officieel erkend en gecertificeerd. "NOC*NSF gaat bij deze lijst uit van licenties voor aannemers en hun complete constructies. De FIFA-normen hebben echter alleen betrekking op de toplaag. De FIFA verstrekt daarom alleen licenties aan tufters, de leveranciers van kunstgrasmatten." ISA Sport is het enige Nederlandse keuringsinstituut dat door de FIFA is geaccrediteerd om namens haar toplagen te toetsen. Inmiddels heeft ISA Sport de Sportvloerenlijst aangepast met de FIFA-constructies. "De toplaag wordt voortaan volgens de FIFA-normen gekeurd en de onderlaag volgens de al bekende Nederlandse methode. Voor de totale constructie blijven de KNVB-regels van toepassing." Conferentie De Turf and Grass Expo 2010 is de meest exclusieve conferentie én beurs op het gebied van kunstgras en natuurgras. De Turf and Grass Expo vindt plaats op 8 en 9 december 2010 in één van de meest prestigieuze conferentiecentrum van de wereld, de Amsterdam RAI. Niet alleen is alle informatie die benodigd is om de juiste beslissing tot sportvelden te nemen voorhanden, ook de producenten van zowel kunstgras als natuurgras zijn aanwezig. Sport sprak met initiatiefnemer Nigel Fletcher over dit evenement. Waarom een internationale beurs? Nigel Fletcher: Het idee is simpel. We willen organisaties informeren over alle facetten die spelen bij het maken van een Ook in het golf doet kunstgras zijn intrede. beslissing omtrent kunstgras. Denk daarbij aan planning, contract, financiën, medische aspecten en techniek. De Turf and Grass Expo 2010 is bedoeld voor iedereen die interesse heeft in kunstgras of natuurgras in relatie tot alle mogelijke sporten. Ik heb 5 jaar bij de FIFA gewerkt, en heb ik op diverse mondiale beurzen lezingen gehouden. Hoewel dat over het algemeen goede bijeenkomsten waren, heb ik geconstateerd dat het ontbrak aan de juiste informatie om de juiste beslissing te maken. De FIFA heeft een aantal cursussen georganiseerd in Chili en Argentinië die zeer succesvol bezocht werden. Toen ik het hier met vrienden, collega s en producenten over sprak gaven ze allemaal aan dat zoiets ook mondiaal georganiseerd moest worden. Nadat ik eerst anderen had geprobeerd hiervan te overtuigen en dit te organiseren bedacht ik me dat ik dit zelf wilde doen. Daarom heb ik besloten deze Expo te organiseren." Kunstgras of natuurgras? Voor sommige sporten is dit helemaal geen issue meer. Hockey en tennis worden al nauwelijks meer op natuurgras gespeeld. De markt voor kunstgras blijft groeien, mede omdat de ontwikkelingen op dat gebied elkaar in snel tempo opvolgen. Ook de look and feel van kunstgras wordt steeds beter, waardoor het voor met name voetbalspelers ook steeds aantrekkelijker wordt om erop te spelen. Maar spelen op een echte mooie grasmat blijft voor velen de wens en ook op het gebied van natuurgras worden enorme sprongen gemaakt. Ik heb geen voorkeur, maar wat ik belangrijk vind is dat de kopers vaak te horen krijgen welk product ze moeten kiezen, wat het beste is voor ze. " Wat kunnen we verachten? "Een grote diversiteit aan sprekers van diverse instanties die informatie geven waardoor geïnteresseerden de juiste keuze kunne maken. En nog belangrijker, daardoor veel geld kunnen besparen. Want zeker in de professionele sport, met goede spelers en dure stadions, brengt een verkeerde keuze veel onnodige onkosten met zich mee." 61

14

15 Kunstgras Special FACILITIES MAGAZINE HET TOTAALMAGAZINE VOOR ORGANISATIES Voetbal? "Met betrekking tot voetbal worden diverse vragen behandeld, zoals: verandert het voetbal op kunstgras in vergelijking met natuurgras? Daarnaast komen andere aspecten zoals de financiën en return on investment nadrukkelijk aan de orde. Ook worden diverse praktijksituaties bestudeerd van clubs die kunstgras hebben aangelegd, waarbij zowel de voordelen als de nadelen de revue passeren. Maar we beperken ons niet tot voetbal. Ook andere sporten zijn vertegenwoordigd, zoals rugby, hockey, golf, tennis en american football." Kijk voor meer informatie op Natuurgras De voor- of nadelen van kunstgras worden veelal afgezet tegen natuurgras. Daarmee wordt dan indirect verwezen naar een heersende mening over natuurgras. Om tot een goed oordeel te komen over kunstgras ten opzichte van natuurgras is het van belang te beseffen dat de ontwikkeling van natuurgras ook niet stilstaat. Neem bijvoorbeeld de kritiek dat natuurgrasvelden halverwege het seizoen al kaal getrapt zijn en de wintermaanden niet kunnen herstellen vanwege de kou. Barenbrug heeft daarvoor een nieuw graszaadmengsel op de markt gebracht, SOS (Super Over Seeding). Dit kiemt razendsnel bij lage temperaturen (al bij 6 C, dus ook in de winter) en haalt binnen een maand een grasbezetting van 60%. Dit is 15 dagen sneller ten opzichte van doorzaaien met Engels raaigras. Deze snelle kieming en opkomst garanderen een halvering van de gebruikelijke hersteltijd van sportvelden. Hierdoor kan het hele jaar doorgezaaid worden, zodat het aantal bespelinguren per veld fors toeneemt. Sportveldbeheerders die SOS toepassen, spreken over een verruiming van 100 uur per jaar, een oplossing voor de speeldruk bij veel sportclubs. Conclusie De ontwikkeling van kunstgrasvelden is niet te stoppen, mede omdat veel bezwaren tegen kunstgras door innovatie worden weggenomen. Voor veel clubs vormt het een antwoord op veel knelpunten in het organiseren van trainingen en wedstrijden, maar of het financieel nu ook voordeliger is, is niet duidelijk. Laten we de kosten van aanleg van een kunstgrasveld op ongeveer en een natuurgrasveld op euro stellen. Een verschil van euro wat terugverdiend moet worden door met name besparingen in het onderhoud. Bij een afschrijving in tien jaar moet die besparing dan wel euro op jaarbasis zijn. Een wel structurele besparing ligt wel in het feit dat de aanleg van veel kunstgrasvelden voor veel extra capaciteit zorgt, dus minder uitbreiding van de bestaande sportparken vraagt, of zelf inkrimping tot gevolg kan hebben. Dat is dan weer te vertalen in het financiële plaatje. Bovendien zal de markt van natuurgras zich ook blijven innoveren, waardoor de verhoudingen weer in een ander daglicht geplaatst moeten worden. 63