Douane. De douane-unie van de EU: mensen beschermen en de handel bevorderen DE EUROPESE UNIE IN HET KORT

Transcriptie

1 DE EUROPESE UNIE IN HET KORT Douane De douane-unie van de EU: mensen beschermen en de handel bevorderen De douane is onze eerste verdedigingslinie tegen gevaarlijke goederen, illegale handel, fraude, terrorisme en georganiseerde misdaad, en zorgt zo dat het reguliere handelsverkeer zo vlot mogelijk verloopt.

2 INHOUDSOPGAVE Waarom hebben we een douane-unie nodig?... 3 DE EUROPESE UNIE IN HET KORT Deze publicatie maakt deel uit van een reeks brochures waarin wordt uitgelegd wat de EU doet op verschillende beleidsterreinen, waarom de EU daar een rol speelt, en wat de resultaten zijn. Hoe de EU dit aanpakt Het beheer van de douane-unie... 5 De douane en u Vooruitzichten Vandaag, morgen en daarna Meer informatie...12 U vindt deze brochures op de volgende website: Hoe werkt de Europese Unie? Europa in 12 lessen Europa 2020: Europa s groeistrategie De grondleggers van de EU Bankwezen en financiën Begroting Belastingen Buitenlands en veiligheidsbeleid Concurrentie Consumenten Cultuur en audiovisuele media De Economische en Monetaire Unie (EMU) en de euro Digitale agenda Douane Energie Fraudebestrijding Grenzen en veiligheid Handel Humanitaire hulp en civiele bescherming Internationale samenwerking en ontwikkeling Interne markt Justitie, grondrechten en gelijkheid Klimaatbescherming Landbouw Maritieme zaken en visserij Migratie en asiel Milieu Ondernemingen Onderwijs, opleiding, jeugd en sport Onderzoek en innovatie Regionaal beleid Uitbreiding Vervoer Voedselveiligheid Volksgezondheid Werkgelegenheid en sociale zaken De Europese Unie in het kort: Douane Europese Commissie Directoraat generaal Communicatie Publieksvoorlichting 1049 Brussel BELGIË Manuscript voltooid in november 2014 Foto s op de omslag en bladzijde 2: istockphoto.com/oxford 12 blz ,7 cm ISBN doi: /16734 Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2014 Europese Unie, 2014 Reproductie toegestaan. Voor overname of reproductie van afzonderlijke foto s hebt u toestemming van de rechthebbenden nodig.

3 D o u a n e 3 Waarom hebben we een douane-unie nodig? De douane-unie was een van de eerste verwezenlijkingen van de Europese Unie (EU) en blijft een belangrijke troef in het mondiale klimaat van de 21e eeuw. Een douane-unie houdt in dat de leden van die unie dezelfde tarieven hanteren voor goederen die op hun grondgebied worden ingevoerd uit de rest van de wereld, en dat zij onderling geen tarieven toepassen. De douane-unie van de EU is bijzonder geavanceerd en voorziet dus al in de toepassing van een hele reeks gemeenschappelijke voorschriften voor in- en uitvoer. Ook de controles tussen de leden van de douane-unie zijn volledig afgeschaft. Je kunt de douane-unie van de EU beschouwen als de huid van het lichaam. Ze omsluit de interne markt van de EU en maakt het vrije verkeer van goederen binnen de EU mogelijk door de externe in- en uitvoer van goederen te controleren. Sterker nog: de interne markt, waar bedrijven hun goederen kunnen verkopen en kunnen investeren in elke lidstaat van de EU, zou ondenkbaar zijn zonder de douane-unie. De douane-unie van de EU wordt in de praktijk gerund door de 28 nationale douanediensten van de lidstaten, die samen één grote organisatie vormen. De douaneambtenaren zien toe op het goederenverkeer zowel aan de buitengrenzen van de EU de luchthavens en grensovergangen als binnen de EU. Zo beschermen zij ons tegen gevaarlijke goederen, gezondheidsrisico's en plant- en dierziekten. Ze voorkomen ongevallen en vormen een eerste verdedigingslinie tegen risico's in de toeleveringsketen, en ook in de strijd tegen georganiseerde misdaad en terrorisme. Ingevoerde goederen die in Europa worden verkocht, van speelgoed tot levensmiddelen en geneesmiddelen, zijn veiliger dankzij de waakzaamheid van de douane. De douane houdt zich voornamelijk bezig met het handelsverkeer, maar controleert ook passagiers op illegale of gevaarlijke goederen, zoals drugs of wapens, en op goederen die een risico inhouden omdat zij bijvoorbeeld dierziekten kunnen overbrengen. De douane staat niet in voor de systematische controle van het personenverkeer of de controle van paspoorten; dat behoort tot de taken van grenswachters of de politie. Voor bedrijven die actief zijn in de internationale handel en het internationale vervoer, zorgt de douane-unie van de EU ook voor gemeenschappelijke, gestroomlijnde procedures in de hele EU. Het maakt niet uit waar in de EU de goederen worden aangegeven, er worden steeds dezelfde regels toegepast. Zodra de goederen zijn ingeklaard door de douane, kunnen zij vrij circuleren en vrij worden verkocht in de hele EU. Hoewel het innen van invoerrechten niet langer de belangrijkste taak van de douane is, vormen deze rechten nog steeds een belangrijke bron van inkomsten voor de EU. In 2013 waren invoerrechten goed voor bijna 11 % van de begroting van de EU, te weten 15,3 miljard. De EU is het grootste handelsblok ter wereld, waardoor de douane-unie van de EU op wereldniveau een zwaargewicht is in de internationale handel. Dat betekent ook dat haar onderhandelingspositie veel sterker is dan die van elke EU-lidstaat apart. De bescherming van onze burgers, de welvaart van onze bedrijven en de bevordering van de handel in de EU zijn afhankelijk van uitstekende diensten, verleend door een douane-unie die vlekkeloos werkt. De douane houdt ook een oogje in het zeil bij de uitvoer van cultuurgoederen en dergelijke om te beletten dat Europese schatten buiten de grenzen worden gesmokkeld. Als onderdeel van de verantwoordelijkheid van de EU ten opzichte van de rest van de wereld helpt zij bovendien om de illegale uitvoer van afval te voorkomen. Milieubescherming is immers een van de vele taken die de douane vervult. Dat houdt onder meer in dat zij toeziet op de handel in zeldzame diersoorten of exotisch hout uit bedreigde wouden en dat zij controleert of dieren op passende wijze worden vervoerd en goed worden verzorgd tijdens het vervoer. Video: ervaar één minuut in een doordeweekse dag bij de douane.

4 4 D E E U R O P E S E U N I E I N H E T K O R T De douaneoperaties in de EU beslaan ondertussen ongeveer 16 % van de wereldhandel, en elk jaar wordt voor meer dan miljard aan in- en uitvoer afgehandeld. De omvang van de douaneoperaties is bijzonder indrukwekkend: per minuut worden gemiddeld ton goederen in- of uitgevoerd, waarvoor bijna 500 douaneaangiften worden ingediend, terwijl meer dan 70 nagemaakte of door piraterij verkregen goederen in beslag worden genomen. Naarmate de internationale handel toeneemt, worden er ook steeds meer verschillende goederen verhandeld. Coördinatie op EU-niveau helpt de douane-instanties om deze uitbreiding bij te houden. Wat is een douane-unie? Een douane-unie komt tot stand wanneer een groep landen de handen in elkaar slaat om dezelfde tarieven of invoerrechten te hanteren tegenover de rest van de wereld. De landen binnen de unie spreken voorts af om onderling geen tarieven te hanteren. Dat betekent dat wanneer goederen door de douane zijn ingeklaard, zij vrij kunnen circuleren in de landen die deel uitmaken van de douane-unie. van 1957, waarbij de Europese Gemeenschap werd opgericht en dat voorzag in een douane-unie tussen alle leden voor het eind van het volgende decennium. De douane-unie kwam 18 maanden vroeger dan gepland tot stand op 1 juli 1968, toen de resterende douanerechten voor de handel tussen de lidstaten werden afgeschaft en het gemeenschappelijke douanetarief werd ingevoerd als vervanging van de nationale douanerechten voor de handel met de rest van de wereld. In 1993 werden de douanecontroles aan de binnengrenzen afgeschaft, en de lange rijen wachtende vrachtwagens aan de grensovergangen werden al snel slechts een vage herinnering. Bij elke volgende uitbreiding van de Europese Unie traden de nieuwe landen ook toe tot de douane-unie en stemden zij hun nationale wetgeving af op het douanewetboek. Monaco, dat geen lid is van de EU, maakte al deel uit van een douane-unie met Frankrijk, terwijl Andorra en San Marino in 1991 overeenkomsten sloten. De douane-unie tussen de EU en Turkije werd van kracht in 1995, maar is net zoals de overeenkomst met Andorra beperkt tot industriële producten en verwerkte landbouwproducten. Ook elders ter wereld vinden we douane-unies. Zo is er Mercosur, dat verschillende Zuid-Amerikaanse landen omvat, en bestaat er een douane-unie tussen Rusland en een aantal buurlanden. Een douane-unie verschilt van een vrijhandelsovereenkomst omdat bij die laatste enkel de douanerechten tussen de betrokken landen worden afgeschaft. Er wordt dan niet afgesproken om dezelfde rechten te heffen voor goederen afkomstig uit andere landen. Grenzen verleggen Het ontstaan van de douane-unie België, Nederland en Luxemburg besloten in 1944 tot de oprichting van een douane-unie, de Benelux, die in 1948 van kracht werd. De jonge manifestanten op de foto riepen op tot een verdere afschaffing van de grenzen en de douanecontroles. In 1951 voegden Duitsland, Frankrijk en Italië zich bij de Beneluxlanden en stichtten zij samen de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). De voorzitter van de EGKS, de voormalige Belgische eerste minister Paul-Henri Spaak, vatte in 1955 het plan op om een ruimere douane-unie tot stand te brengen. Zijn verslag vormde een belangrijke basis voor het Verdrag van Rome Leden van de Belgische afdeling van de Europese Beweging protesteren tegen grenscontroles in Luik in European Union

5 D o u a n e 5 Hoe de EU dit aanpakt Het beheer van de douane-unie De verantwoordelijkheid voor het douanebeleid ligt bij de Europese Unie: het is een van de weinige gebieden die tot de exclusieve bevoegdheid van de EU behoren. Voor de tenuitvoerlegging van de douane-unie moet echter nauw worden samengewerkt met en tussen de lidstaten. De Europese Commissie doet voorstellen voor EU-douanewetgeving en ziet toe op de toepassing ervan. Zij zorgt er ook voor dat de douane-unie kan beschikken over moderne, doeltreffende en onderling samenwerkende douaneadministraties, zodat zij het hoofd kan bieden aan zowel de huidige als de toekomstige uitdagingen. Achter de schermen helpt de Commissie bij de coördinatie van de activiteiten van douanelaboratoria en de ontwikkeling en het gebruik van IT-systemen en opleidingsmateriaal. De douane werkt samen met de betrokken overheden om de bevolking en het milieu te beschermen. Douaneambtenaren en -instanties zijn essentiële partners voor de Europese Politiedienst Europol bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Zij overleggen ook met Eurojust, het Europees netwerk van gerechtelijke instanties dat de Europese samenwerking in strafzaken ondersteunt, en met het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF). Polish customs In de wet verankerd In het Verdrag van Rome van 1957 werd het idee geopperd van de douane-unie als essentiële hoeksteen van de gemeenschap. Vandaag vinden we de bepalingen waarin het vrije verkeer van goederen wordt geregeld in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (derde deel, titel II). Dat verdrag verbiedt douanerechten op goederen die worden verhandeld tussen lidstaten van de EU en schrijft voor dat, zodra een gemeenschappelijk douanetarief aan de buitengrenzen van de EU is geheven, de goederen vrij moeten kunnen circuleren. Als de Europese Commissie douanerechten voorstelt, wil zij daarmee de handel met landen buiten de EU bevorderen en daarbij rekening houden met de behoeften van de economieën van de lidstaten. De Raad van de EU beslist welke rechten worden ingesteld en is samen met het Europees Parlement verantwoordelijk voor het toezicht op de douanesamenwerking tussen de lidstaten onderling en tussen de lidstaten en de Europese Commissie. De gemeenschappelijke handelspolitiek, de tegenhanger van de douane-unie, zorgt voor een uniforme aanpak van de handelsbetrekkingen met landen buiten de EU en ondersteunt de gemeenschappelijke in- en uitvoerregelingen van de EU. De rechtsgrond voor het beheer van de douaneactiviteiten is het EU-douanewetboek (vroeger communautair douanewetboek genoemd), dat werd overeengekomen tussen het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie. Wanneer nieuwe procedures worden toegepast en er zich nieuwe uitdagingen voordoen, werken de Commissie en de nationale douaneautoriteiten samen om de verschillende uitvoeringsprocedures van het wetboek te herzien. Samenwerken Om de veiligheid van de burgers te waarborgen zijn steeds meer hoogtechnologische snufjes nodig. De nationale douaneambtenaren werken samen met hun collega's in de gehele EU, van Portugal in het zuidwesten tot Estland in het noordoosten, om de vlotte doorgang van goederen van de grens tot op hun eindbestemming te verzekeren. De EU telt ongeveer 450 internationale luchthavens en de oostelijke landgrens is bijna km lang, met 133 punten

6 6 D E E U R O P E S E U N I E I N H E T K O R T strijd tegen de georganiseerde misdaad. Naarmate het verkeer toeneemt, wordt ook de efficiëntie belangrijker, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de laatste nieuwe opsporingstechnologie. Douanetoezicht kan helpen om terrorisme en georganiseerde misdaad te bestrijden. Estonian customs Dat is het duidelijkst te zien bij de verhoogde veiligheidscontroles van vrachtvervoer om de recente heropleving van de terreurdreiging in de afgelopen jaren tegen te gaan. Een specifiek probleem is het gebruik van containers om kernmateriaal of radiologische toestellen te smokkelen: dat kan niet alleen vernietigende gevolgen hebben in de vorm van een aanval, ook het internationale vervoer en de internationale handel zouden stilvallen, met enorme gevolgen voor de wereldeconomie. waar commercieel weg- en spoorverkeer binnenkomt. Op EU-niveau worden voortdurend inspanningen geleverd om douaneprocedures te verbeteren en ervoor te zorgen dat goederen die de EU binnenkomen of verlaten dezelfde behandeling krijgen, ongeacht het behandelende douanekantoor. De belangrijkste rol van de douane in de EU was oorspronkelijk het innen van douanerechten en indirecte heffingen bij de invoer, zoals accijnzen of btw. De afgelopen jaren werd de douane evenwel ingezet voor een hele reeks aanvullende controletaken in verband met de veiligheid. Zo staat zij onder meer in voor productveiligheid en gezondheidsrisico s van ingevoerde levensmiddelen en voor de naleving van de milieuwetgeving en de diergeneeskundige voorschriften. Wat de veiligheid betreft, hebben ook de verhoogde dreiging van terroristische aanvallen en de internationalisering van de georganiseerde misdaad geleid tot een aanzienlijke uitbreiding van het takenpakket van de douane. Bovendien zijn er met de uitbreidingen van de EU in 2004, 2007 en 2013 dertien nieuwe landen bijgekomen, met de bijbehorende nieuwe land- en zeegrenzen, elk met zijn specifieke uitdagingen. De douane controleert niet alleen of goederen voldoen aan de normen, zij controleert ook op namaakgoederen, drugsprecursoren (chemische stoffen waarvan drugs kunnen worden gemaakt) en illegale handel in zeldzame en bedreigde soorten. Gespecialiseerde laboratoria leveren de douane-unie de nodige wetenschappelijke deskundigheid om de authenticiteit en de oorsprong van producten te achterhalen of de aard van stoffen te bepalen. Daarnaast zijn douaneambtenaren ook betrokken bij nationale taken, zoals de bewaking tegen illegale drugs of pornografie en de ondersteuning van het werk van politie en immigratiediensten, vooral in de Aan grensovergangen en lucht- en zeehavens wordt niet-intrusieve inspectieapparatuur met röntgen- en gammastraling gebruikt om vrachtladingen sneller te doorzoeken: zo kunnen douaneambtenaren de inhoud van een container zien zonder hem uit te laden. Om de schaarse middelen optimaal aan te wenden en onnodige vertragingen voor het legitieme verkeer te voorkomen, moeten de controles echter zo doeltreffend mogelijk zijn. Daartoe worden risicobeheerstechnieken gebruikt. Op grond van criteria die voor de hele EU zijn vastgesteld, kunnen douanediensten met behulp van geavanceerde risicoanalysesystemen een risicovolle vracht identificeren nog voor die aan de grens wordt aangeboden. Dankzij coördinatie op EU-niveau kan tijdig informatie worden uitgewisseld, zodat goederen die worden geweigerd, kunnen worden opgespoord als zij elders worden aangeboden. Als er bepaalde trends op het gebied van illegale trafieken worden vastgesteld, is het dan ook van essentieel belang dat de douanediensten gezamenlijk optreden, mede om herhaling in de toekomst te voorkomen. Douanediensten letten ook op gesmokkelde dieren, vogels en planten. Belgian customs

7 D o u a n e 7 European Union Een scanner voor het controleren van treinwagons aan de Pools-Oekraïense grens. Samenwerking in heel Europa en daarbuiten De Europese Commissie coördineert samenwerkingsprogramma s tussen oude EU-lidstaten en landen die onlangs zijn toegetreden tot de douane-unie. Dat helpt de douaneadministraties van de nieuwe landen om te gaan met de bijkomende verantwoordelijkheid om heel Europa te beschermen, en niet alleen de eigen grenzen. Andere programma s zijn bedoeld om controleprocedures en wetshandhaving in kandidaatlidstaten en buurlanden te versterken. Een ruimere internationale samenwerking is eveneens van cruciaal belang om de belangen van de Europese burgers en bedrijven in de rest van de wereld te beschermen. Douaneaangelegenheden zijn een belangrijk thema in de onderhandelingen over bilaterale handelsovereenkomsten die erop gericht zijn de internationale handel te vrijwaren en te bevorderen. De EU heeft overeenkomsten voor douanesamenwerking en wederzijdse administratieve bijstand gesloten met Canada, China, Hongkong, India, Japan, de Verenigde Staten en Zuid-Korea. Deze vereenvoudigen en harmoniseren de douaneprocedures, wat op zijn beurt de administratieve lasten en kosten voor Europese bedrijven drukt. Internationale overeenkomsten helpen ook om intellectuele-eigendomsrechten af te dwingen en fraude te bestrijden. De douane-instanties van EU-landen en van sommige niet-eu-landen voeren regelmatig gezamenlijke douaneoperaties uit: gecoördineerde en gerichte acties om smokkel of fraude op specifieke handelsroutes tegen te gaan. Het Europees Bureau voor fraudebestrijding ondersteunt deze operaties, met name met strategische analyses, een beveiligd IT-platform voor de uitwisseling van inlichtingen in realtime, en met speurders en forensisch rechercheurs. Nu en dan werken ook Europol, Interpol en de Werelddouaneorganisatie mee aan deze operaties. Douane-instanties spelen ook een vitale rol in het verzamelen van statistieken. De informatie over de handelsstromen die zij vergaren, helpt de Europese beleidsmakers om economische trends vast te stellen, terwijl de informatie uit hun gegevens bijdraagt tot beslissingen over het al dan niet invoeren van beperkingen op goederen die mogelijk oneerlijke concurrentie vormen voor producten uit de EU. In beslag genomen namaakproducten worden onderzocht. European Union

8 8 D E E U R O P E S E U N I E I N H E T K O R T De douane en u De douane ziet wat jij niet ziet. auto-onderdelen zoals remmen. Bijzonder zorgwekkend zijn namaakgeneesmiddelen, goed voor bijna een kwart van de 36 miljoen artikelen die in 2013 in beslag werden genomen, met een waarde van bijna 770 miljoen. Het aantal zendingen waarvan vermoed wordt dat zij de intellectuele eigendomsrechten schenden, heeft zich gestabiliseerd. Bijna twee derde van de in beslag genomen artikelen is afkomstig uit China. De toename van elektronische handel is in dit opzicht een kritieke factor: meer dan 70 % van alle inbeslagnames betrof goederen die per koeriersdienst of per post werden verzonden. Niet alleen luxueuze modeartikelen worden nagemaakt. De douane neemt regelmatig producten voor dagelijks gebruik in beslag die gevaar opleveren voor de volksgezondheid of de veiligheid, bijvoorbeeld bepaalde verzorgingsproducten, speelgoed, elektrische toestellen, namaakzonnebrillen die je ogen kunnen beschadigen en Ook u kunt de EU helpen om piraterij aan te pakken door geen namaakproducten te kopen. Als u zulke producten koopt, bent u in feite medeplichtig aan de diefstal van intellectuele eigendom, een misdrijf dat niet zonder slachtoffers blijft. De handel in nagemaakte en door piraterij verkregen goederen ontneemt producenten van echte producten hun rechtmatige winsten, zet een rem op innovatie en creativiteit, en leidt tot banenverlies. Die handel kan ook indirect de georganiseerde misdaad financieren. De douane-instanties beschermen ook de volksgezondheid, door drugsprecursoren nauwlettend in de gaten te houden. Die chemische stoffen worden gebruikt voor het wettig vervaardigen van onder meer farmaceutische producten, parfums, cosmetica, meststoffen en oliën. AANTAL DOOR DE EU-DOUANEDIENSTEN GEREGISTREERDE GEVALLEN EN IN BESLAG GENOMEN ARTIKELEN TUSSEN 2007 EN Aantal geregistreerde gevallen Aantal in beslag genomen artikelen Artikelen Gevallen

9 D o u a n e 9 Ze kunnen echter ook extreem gevaarlijk zijn, wanneer ze door criminelen worden gebruikt voor de illegale productie van drugs als heroïne, cocaïne, ecstasy of amfetamines. De handel in drugsprecursoren kan niet worden verboden, maar wordt wel gecontroleerd in de EU en in het kader van internationale overeenkomsten. De controles worden ondersteund door documentatieen etiketteringsmaatregelen en verplichte vergunningen en registratie van marktdeelnemers. Alcohol en tabak Als u binnen de EU reist, mag u meenemen wat u wilt, met uitzondering van nieuwe voertuigen en grote sommen geld, voor zover de aangekochte producten bestemd zijn voor persoonlijk gebruik en niet voor doorverkoop. Voor alcohol en tabak gelden echter speciale voorschriften. In sommige landen is het toegestaan om meer alcohol en tabak mee te nemen dan de drempels voor persoonlijk gebruik uit de EU-wetgeving. Raadpleeg de nationale instanties om erachter te komen welke hoeveelheden zij toestaan. Om er zeker van te zijn dat u geen rechten of boetes hoeft te betalen, bevelen wij u aan niet meer dan deze hoeveelheden mee te nemen: 800 sigaretten 400 cigarillo s 200 sigaren 1 kg tabak 10 liter gedistilleerde dranken 20 liter distillatiewijn 90 liter wijn (waarvan maximaal 60 liter mousserende wijn) 110 liter bier Die voorschriften gelden niet voor reizigers onder de 17 jaar, aangezien zij helemaal geen alcohol of tabak bij zich mogen hebben. U kunt niet belastingvrij winkelen als u van het ene naar het andere EU-land reist. Bedrijven het leven gemakkelijker maken De afgelopen jaren heeft de Europese Commissie de dialoog met de bedrijfswereld versterkt. Dat komt de vereenvoudiging en harmonisatie van internationale handelsprocedures ten goede: de praktijken en formaliteiten bij het vergaren, voorstellen, doorgeven en verwerken van de nodige gegevens voor de in- en uitvoerprocedures worden immers gestroomlijnd. Regelmatig worden handelsorganisaties uitgenodigd voor seminars en werkgroepen, zodat zij kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van nieuwe beleids- en wetgevingsinitiatieven. Om te vermijden dat de douane goederen in elke fase van hun reis moet afhandelen, zijn de procedures voor doorvoer binnen de douane-unie geharmoniseerd. Daardoor kunnen rechten, heffingen en commerciële beleidsmaatregelen die van toepassing zijn bij de invoer tijdelijk worden geschorst, zodat de formaliteiten voor de inklaring door de douane enkel plaats hoeven te vinden bij de bestemming, en niet bij het punt van binnenkomst. De Europese Commissie verstrekt ook advies over de opslag in douane-entrepots, waardoor de eigenaar ingevoerde goederen kan opslaan voordat hij ofwel invoerrechten betaalt, ofwel de goederen opnieuw uitvoert. In sommige gevallen kunnen goederen onder douanetoezicht, voordat zij in het vrije verkeer worden gebracht, verwerkt worden tot producten waarop lagere rechten bij invoer van toepassing zijn: besparingen helpen om lokale verwerkingsactiviteiten te creëren of te handhaven. De Europese Commissie is voortdurend bezig met het bijwerken en automatiseren van procedures die de douane helpen om de overgang te maken van papieren formulieren naar volledig geïntegreerde elektronische netwerken en om als één loket te fungeren voor handelaren. Het EU-programma voor douaneveiligheid zorgt niet alleen voor veiligheidscontroles om de bescherming van de interne markt te verzekeren. Er wordt ook nauw samengewerkt met wereldwijde handelspartners om de internationale toeleveringsketens te beveiligen. Bonafide handelaren die de nodige inspanningen leveren om hun deel van de toeleveringsketen te beveiligen, kunnen een aanvraag indienen om te worden erkend als geautoriseerd marktdeelnemer en zo te profiteren van eenvoudigere procedures. Dat programma loopt sinds De lidstaten verlenen de status van geautoriseerd marktdeelnemer aan handelaren die voldoen aan strikte criteria qua naleving van de douanevoorschriften, het bijhouden van

10 10 D E E U R O P E S E U N I E I N H E T K O R T gegevens, financiële solvabiliteit en veiligheidsnormen. Hoewel handelaren met die status niet automatisch profiteren van vereenvoudigingen waarin voorzien is in de douanevoorschriften van andere landen, kunnen deze worden toegestaan als zij voldoen aan bepaalde vereisten, zonder dat al gecontroleerde criteria opnieuw moeten worden onderzocht. Zo wordt dubbel werk vermeden. Bijdragen tot de begroting van de Europese Unie Ondanks het feit dat momenteel op bijna drie kwart van de invoer in de EU geen of verlaagde invoerrechten worden betaald en het gemiddelde tarief slechts 1,2 % bedraagt, werd in 2012 meer dan 22 miljard aan douanerechten geïnd. De lidstaten houden 25 % van dat bedrag af om de kosten voor de inning te dekken, maar 16,3 miljard werd doorgegeven aan de EU, goed voor bijna 13 % van de totale EU-begroting. Douanerechten maken dus een aanzienlijk deel uit van de traditionele eigen middelen van de EU, naast landbouwheffingen en heffingen op de suikerproductie. Aangezien deze inkomsten rechtstreeks voortvloeien uit de toepassing van EU-beleid, worden zij beschouwd als loutere EU-inkomsten, en niet als nationale bijdragen. Dat is belangrijk, aangezien wie douanerechten betaalt, niet altijd onderdaan is van het land dat de rechten int, waardoor het moeilijk is om op nationale basis op een billijke manier rechten te innen. De EU werkt voortdurend aan bilaterale vrijhandelsovereenkomsten met belangrijke partners om zo mogelijk het merendeel van de EU-handel af te dekken. Aangezien de wereldhandel blijft toenemen, zullen de douanerechten ongetwijfeld een belangrijke bijdrage blijven leveren aan de EU-begroting. Fotolia XXV Het aandeel van de Europese Unie in de wereldhandel is even groot als dat van de VS en groter dan dat van China.

11 D o u a n e 11 Vooruitzichten Vandaag, morgen en daarna De EU is een van de meest naar buiten gerichte economieën ter wereld en wil dat ook blijven. Tussen 1999 en 2010 is de handel met de rest van de wereld verdubbeld en tegenwoordig is de EU de belangrijkste handelspartner voor tachtig landen, vier keer meer dan de Verenigde Staten. De EU is een belangrijke markt en voert meer landbouwproducten in uit ontwikkelingslanden dan Australië, Canada, Japan, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten samen. De douane-unie moet dan ook up-to-date blijven. De modernisering van de douane-unie, die in 2003 werd gelanceerd om een papierloze omgeving te creëren, is al vergevorderd en sommige douaneadministraties in de EU behoren tot de wereldtop. Meer dan 98 % van de douaneaangiften in de EU wordt elektronisch ingediend. Er zijn voortdurend inspanningen nodig om tegemoet te komen aan de uitdagingen van de toekomst. De douane moet het hoofd bieden aan de steeds voortschrijdende mondialisering van handel, bedrijfsmodellen en logistiek, en aan misdaad en terrorisme. Vanwege verschillen in hun geschiedenis, geografie en handelsroutes dragen sommige lidstaten een onevenredig groot deel van de last, maar geen enkele lidstaat kan in zijn eentje effectief het hoofd bieden aan de uitdagingen van de mondialisering. In 2013 heeft de Commissie plannen opgesteld om tegen 2020 te zorgen voor een robuustere, meer eengemaakte dienstverlening door het moderniseringsproces te voltooien, lacunes weg te werken en de bestuurs- en beheersstructuren van de douane-unie te hervormen. Het Douane 2020-programma speelt een centrale rol in deze verdere evolutie, die voortbouwt op soortgelijke initiatieven in de periode Dat programma gaat van start in 2014 en beschikt over een begroting van meer dan 500 miljoen om gedurende zeven jaar de samenwerking tussen douane-instanties te ondersteunen; netwerkvorming, gezamenlijke acties en opleidingen voor douanepersoneel te bevorderen, en IT-systemen te financieren om de ontwikkeling van een volledig pan-europese elektronische douaneomgeving met informatie-uitwisseling in realtime te onder steunen.

12 12 D E E U R O P E S E U N I E I N H E T K O R T NA NL-C Meer informatie XX Een volledigere gids over de douane-unie: XX Feiten en cijfers: XX Meer informatie over de gemeenschappelijke handelspolitiek: XX Vragen over de Europese Unie? Europe Direct kan u helpen: ISBN doi: /16734