5,6. Gedichtbespreking door een scholier 2284 woorden 9 december keer beoordeeld. Nederlands. Gedicht 2

Transcriptie

1 Gedichtbespreking door een scholier 2284 woorden 9 december ,6 117 keer beoordeeld Vak Nederlands Gedicht 2 De moeder de vrouw Ik ging naar Bommel om de brug te zien. Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden die elkaar vroeger schenen te vermijden, worden weer buren. Een minuut of tien dat ik daar lag, in Œt gras, mijn theee gedronken, mijn hoofd vol van het landschap wijd en zijdlaat mij daar midden uit de oneinigheid een stem vernemen dat mijn oren klonken. Het was een vrouw.het schip dat zij bevoer kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren, zij was alleen aan dek, zij stond bij Œt roer. en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren. O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer. Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren. M. Nijhoff 4.1 De interpretatie van het gedicht 1,2,5,7 Eindinterpretatie Het gedicht gaat over een man die naar Bommel gaat om naar de nieuwe brug te kijken. Hij raakt helemaal overweldigd door de natuur en ontroerd door het gezang van een vrouw die hem aan zijn moeder doet denken door het veilige gevoel en het mooie landschap. Pagina 1 van 13

2 3 Formele kenmerken a Strofenbouw 3 strofen: een van 8 regels en twee van 3 regels, met witregels er tussen b Rijm Rijmschema: ABBA, CDDC, EFE, FEF c Metrum overwegend jambe ~ - ~ - ~ - ~ - ~ - Ik ging/ naar Bom/ mel om /de brug/ te zien 4 Opvallende beeldspraak en stijlfiguren a Beeldspraak regel 2: twee t/m buren, is een personificatie. regel 6: mijn t/m zijn, is een synesthesie. regel 8: een stem t/m klonken, is ook een synesthesie. b Stijlfiguren geen 6 Informatie over de dichter Martinus Nijhoff is geboren in Hij is overleden in In datzelfde jaar kreeg hij de Constantijn Huygensprijs. Hij studeerde rechten in Amsterdam en daarna,op oudere leeftijd, ook nog Nederlands in Utrecht. Martinus Nijhoff kwam uit een familie van boekhandelaren, uitgevers en bibliografen. Martinus Nijhoff heeft vier gedichtenbundels geschreven. Elk van die bundels behoort tot het beste van wat er in de Nederlandse poëzie verschenen is. De Wandelaar verscheen in 1916, daarna, in 1924, schrijft Nijhoff de bundel Vormen. Daarna kwam de bundel Nieuwe Gedichten. Als laatste dichtwerk schreeft Nijhoff het afzonderlijk uitgegeven gedicht Het uur U. Er zijn daarna nog andere werken verschenen, maar dat zijn verzamelbundels waarin gedichten uit verschillende andere bundels staan. Er is ook een prijs naar hem genoemd: de Martinus Nijhoffprijs. 8 Een verwant gedicht parodie op ³ de moeder de vrouw² Het water de stank Pagina 2 van 13

3 Er was veel rommel op de brug te zien. Ik zag onder de brug. Naar alle zijden leek de vuile troep zich daar te verspreiden. De lucht was zurig. Een minuut of tien dat ik daar stond, in Œt gas, mijn kleren stonken, mijn neus toonde verwantschap met wit krijtlaat mij daar midden in de smerigheid een knal vernemen dat mijn oren klonken. Asjemenou. Het tankschip dat daar voer spleet langzaam open, alsof het moest baren. Het baarde een olievlek, met veel rumoer, en wat ik rook wist ik dat walmen waren. O, dacht ik, o, hier helpt geen mallemoer. Ons lot ligt in de hand van klapsigaren. Gerrit Komrij 4.2 De beoordeling van het eerste gedicht a Thema Het landschap uit die streek in het gedicht ken ik wel. Ik vind dat zelf ook heel mooi en rustgevend. b Taalgebruik Het is makkelijk te begrijpen taalgebruik onder andere omdat er weinig beeldspraak in voorkomt, maar juist een heel duidelijk beeld op roept. c Beleving Het gedicht is voorstelbaar en makkelijk. Gedicht3 Alpejagerslied voor E.du Perron Pagina 3 van 13

4 Een heer die de straat afdaalt een heer die de straat opklimt twee heren die dalen en klimmen dat is de ene heer daalt en de andere heer klimt vlak vóór de winkel van Hinderickx en Winderickx vlak vóór de winkel van Hinderickx en Winderickx van de beroemde hoedemakers treffen zij elkaar de ene heer neemt zijn hoge hoed in de rechterhand de andere heer neemt zijn hoge hoed in de linkerhand dan gaan de ene heer en de andere heer de rechtse en de linkse de klimmende en de dalende de rechtse die daalt de linkse die klimt dan gaan de beide heren elk met zijn hoge hoed zijn eige hoge hoed zijn bloedeigen hoge hoed elkaar voorbij vlak vóór de deur van Henderickx en Winderickx van de beroemde hoedemakers dan zetten beide heeren de rechtse en de linkse de klimmende en de dalende eenmaal elkaar voorbij hun hoge hoeden weer op het hoofd men versta mij wel elk hun eigen hoed op hun eigen hoofd dat is hun recht dat is het recht van deze beide heren. Paul van Ostaijen 4.1 De interpretatie van het gedicht 1,2,5,7. Eindinterpretatie Het gedicht gaat over twee heren die elkaar passeren, en elkaar groeten door hun hoed even af te nemen voor een beroemde hoedenwinkel op een helling. De mannen zijn trots op hun hoge hoeden, want een hoge hoed is een statussymbool. Pagina 4 van 13

5 3 Formele kenmerken a Strofenbouw 3 strofen: een van zeven regels, een van negen en een van twaalf regels, met witregels er tussen. b Rijm het gedicht rijmt niet. (alleen de namen Hendrickx en Windrickx) c Metrum overwegend anapest ~ - ~ ~ - ~ ~ Een heer die de straat afdaalt 4 Opvallende beeldspraak en stijlfiguren a Beeldspraak geen b Stijlfiguren tegenstelling dalen en klimmen rechts en links herhaling bijna alles wordt wel herhaald (het gedicht is als het ware één grote herhaling...) 6 Informatie over de dichter Leopoldus Andreas van Ostaijen werd op 22 februari 1896 geboren te Antwerpen. Hij was het zevende, en laatste kind van Hendrik Pieter van Ostaijen en Maria Catharina Engelen. Paul was geen goedte student. Hij schreef liever aan fantasierijke theaterstukken, hij verzamelde postzegels en zat bij de jeugdbeweging van Antwerpse studenten. Hij studeerde niet af maar ging weg van school en hij werd journalist voor o.a. bladen als Carolus, Het Tooneel en Ons Land. In april 1916 (hij was toen net 20 jaar) kwam zijn eerste dichtbundel uit: Music-Hall. Het was bekentenispoëzie, nog een beetje onbeholpen. Maar er stonden ook al verzen in, die later het startpunt van zijn ontwikkeling zouden worden genoemd. Paul van Ostaijen stierf op 32-jarige leeftijd in een sanatorium in de Naamse Ardennen. Hij had een kort, maar produktief leven gehad. 4.2 De beoordeling van het gedicht a Thema Ik vind het een grappige (vertraagde) scene over trotse heren met hun hoeden als status-symbool. Het thema speelt nog wel in deze tijd, maar dan bijvoorbeeld met grote, dure auto¹s in plaats van hoge hoeden. b Taalgebruik Regel 1 t/m 5 vind ik erg leuk. Pagina 5 van 13

6 Het is makkelijk te begrijpen taalgebruik... erg verbeeldend. c Beleving Het gedicht is voorstelbaar, visueel, makkelijk en spottend ironisch. Gedicht 4 1 Het gedicht De Dapperstraat Natuur is voor tevredenen of leegen En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bosch ter grootte van een krant, Een heuvel met wat villatjes ertegen. Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, De in kaden vastgeklonken waterkant, De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand Door zolderramen, langs de lucht bewegen. Alles is veel voor wie niet veel verwacht. Het leven houdt zijn wonderen verborgen Tot het ze, opeens, toont in hun hoogen staat. Dit heb ik bij mijzelven overdacht, Verregend, op een miezerigen morgen, Domweg gelukkig, in de Dapperstraat. J.C. Bloem 2 Formele kenmerken. 2.1 Strofenbouw Vier strofen: twee keer een quatrijn, is een octaaf. En twee keer een terzine is een sextet (14 regels). Tussen het octaaf en het sextet zit een verandering van inhoud. Het is een sonnet (klinkdicht). 2.2 Rijm Pagina 6 van 13

7 2.2.1 Rijmschema ABBA, ABBA (omarmend rijm) (octaaf) CDE, CDE (sextet) Assonantie regel 1: tevreden, leegen regel 3: van, krant regel 5: stedelijke, wegen regel 6: kaden, waterkant regel 7/8: wolken, zolderramen regel 10: wonderen, verborgen regel 11: toont, hoogen Alliteratie regel 6: kaden, klonken, kant regel 13: miezerige, morgen regel 14: domweg, dapperstraat Volrijm (zie rijmschema) 3 Beeldspraak en stijlfiguren 3.1 Beeldspraak vergelijking met als (niet) vergelijking zonder als regel 3: natuur is een stukje bosch ter grootte van een krant metafoor (niet) personificatie regel 6: kaden vastgeklonken regel 10: leven houdverborgen synesthesie (niet) 3.2 Stijlfiguur opsomming (niet) herhaling regel.9: veel...veel cliche (niet) climax (niet) anticlimax (niet) tegenstelling natuur en stad paradox (niet) ironie (niet) sarcasme (niet) hyperbool regel.3: bosch ter grootte van een krant eufemisme (niet) retorische vraag (niet) Pagina 7 van 13

8 4. Interpretatie Het gaat er over dat iemand vind dat de natuur in Nederland niets voorstelt. Maar hij vindt dat eigenlijk helemaal zo erg niet, want hij houdt van de stad. Hij vindt de natuur des te mooier als deze in gekaderd is. Want als je niet veel verwacht valt het altijd mee. Hij kan zich dus heel goed en zeer gelukkig voelen in een armoedige straat midden in Amsterdam (zoals bv de Dapperstraat). Gedicht 5 1 Het gedicht Sonnet van burgerdeugd De trammen tuimlen door de lange straten, al Œt leven buiten en de ramen dicht, wat thee voor ons en de avond te verpraten, de lamp streelt rustig ons voornaam gezicht. Inbrekers, wurgers, rovers en piraten, en de eerste zondvloed en het laatst gericht, elke onrust heeft ons deugzaam hart verlaten, O thee! o vriendschap! o kalmerend licht! Straks Œt balsemende donker, morgen lopen Wij opgefleurd te kopen of verkopen; God levert de eerzucht en het daaglijks brood. Genoeg vermoeienis om s¹nachts te slapen, alle overgangen tussen lach en gapen, en aan het eind, de liefderijke dood. E. du Perron 2 Formele kenmerken. 2.1 Strofenbouw Drie strofen: een van vier regels en twee van vijf regels. 2.2 Rijm Rijmschema ABAB, ABABC, CDEED Pagina 8 van 13

9 2.2.2 Assonantie regel 1en 2 : tuimelen, buiten Alliteratie regel 1: trammen, tuiumelen Volrijm (zie rijmschema) 3. Beeldspraak en stijlfiguren 3.1 Beeldspraak vergelijking met als (niet) vergelijking zonder als (niet) metafoor (niet) personificatie regel 4 : de lamp streelt regel 7 : elk onrust heeft ons deugdzaam hart verlaten synesthesie (niet) 3.2 Stijlfiguur opsomming regel 5 : Inbrekers, wurgers, rovers en piraten herhaling regel 8 : O thee! o vriendschap! o kalmerend licht! cliche (niet) climax (niet) anticlimax (niet) tegenstelling regel 10 : kopen en verkopen regel 13 : lach en gapen paradox (niet) ironie het hele gedicht is eigenlijk ironisch sarcasme (niet) hyperbool het hele gedicht is ook een beetje overdreven eufemisme (niet) retorische vraag (niet) 4. Interpretatie Het gedicht gaat over een kleine, zogenaamd voorname burgelijke man, die gelukkig is met het kunnen drinken van thee en kletsen met vrienden bij het licht van een lamp. Hij heeft alles buitengesloten en kent geen onrust. Hij is nergens bang voor, want hij gelooft en vertrouwt op God. Het hele gedicht is ironisch bedoeld tegenover de burgelijkheid. Du Perron is opgegroeid in Indie. Later maakte hij samen met Menno ter Braak het tijdschrift Eorum. Zij waren tegen het mooie en de expressie in kunst. Zij waren van de nieuwe zakelijkheid, maar het moest wel persoonlijk zijn. (Niet de vorm maar de vent) Gedicht 6 Pagina 9 van 13

10 1 Het gedicht Dwingelo In het nooit, dat nog komt, zie ik u weer. Blauwe absentie houdt het weten wakker en doet october tot een lens verstrakken. De dagen hebben haast geen wolken meer. Cassiopeia en de grote beer laten bij nacht hun witte tekens knakken, om op het onbestaande in te hakken Œt Zevengesternte gaat zachtjes te keer. Afwachten is Œt consigne; luisteren. In Dwingelo hoor je het fluisteren der leegte in de radiotelescoop. Daar lopen ook uw trillingen te hoop. Verschijnen grafisch op een stuk papier. Misschien niet ongelijk aan deze hier. Gerrit Achterberg 2 Formele kenmerken. 2.1 Strofenbouw Vier strofen: twee van vier regels en twee van drie regels. 2.2 Rijm Rijmschema ABCA, ACCA, DDE, EFF Assonantie regel 2 en 3 : wakker, verstrakken regel 12 : lopen, hoop Alliteratie regel 2 : houdt, het regel 2 : weten, wakker regel 4 : de, dagen regel 4 : hebben, haast regel 7 : om, op, (het) onbestaande regel 8 : Zevengesternte, (gaat) zachtjes regel 10 : hoor, (je) het Volrijm (zie rijmschema) Pagina 10 van 13

11 3 Beeldspraak en stijlfiguren 3.1 Beeldspraak vergelijking met als (niet) vergelijking zonder als(niet) metafoor regel 3 : een lens personificatie regel 2 : absentie houdt het weten wakken regel 5, 6 en7 : Cassiopeia en de grote beer laten bij nacht hun witte tekens knakken om op het onbestaande in te hakken. regel 8 : Œt Zevengesternte gaat zachtjes te keer. regel 12 : Daar lopen ook uw trillingen te hoop synesthesie (niet) 3.2 Stijlfiguur opsomming (niet) herhaling (niet) cliche (niet) climax (niet) anticlimax (niet) tegenstelling (niet) paradox regel 1 : het nooit, dat nog komt regel 7 : op het onbestaande in te hakken regel 10 en 11: In Dwingelo hoor je het fluisteren der leegte in de radiotelescoop. (het hele gedicht is paradoxaal) ironie (niet) sarcasme (niet) hyperbool (niet) eufemisme (niet) retorische vraag (niet) 4. Interpretatie Om te weten waar het gedicht over gaat, moet je eerst weten dat Gerrit Achterberg als kind een paar keer is gevallen, waarbij hij ernstig hersenletsel heeft opgelopen. Hij stond ooit voor de klas, maar kreeg aggresieve buien die hoogstwaarschijnlijk verband hielden met die hersenletsels. Zo schoot hij zijn hospita dood en verwondde haar dochter. Hij kreeg TBS, hij moest naar een psychiatrische inrichting. Na de oorlog werd hij ontslagen uit de inrichting wegens goed gedrag. De rest van zijn leven heeft hij redelijk stabiel verder geleefd. Hij is zelfs getrouwd met een oude jeugdliefde. Dit gedicht gaat er over dat hij hoopt/droomt/wil dat die hospita weer leeft. In zijn dromen komt hij haar vaak tegen en hij hoop dat hij ooit nog eens een teken van bestaan van haar zal ontvangen.via trillingen in het heelal net zoals die van de sterren worden opgevangen met een telescoop. Veel van zijn gedichten zijn paradoxaal en gaan over de hoop op of over onbewust Pagina 11 van 13

12 contact met die hospita. Zijn bundel Blauwzuur gaat over zijn leven in de inrichting. Gedicht 7 1 Het gedicht Mijn moeder is mijn naam vergeten Mijn moeder is mijn naam vergeten, mijn kind weet nog niet hoe ik heet. hoe moet ik mij geborgen weten? noem mij, bevestig mijn bestaan, laat mijn naam zijn als een keten. noem mij, noem mij, spreek mij aan, o, noem mij bij mijn diepste naam. voor wie ik lief heb, wil ik heten. Neeltje Maria Min 2 Formele kenmerken. 2.1 Strofenbouw Drie strofen: een van drie regels, een van vier regels en een van een regel. 2.2 Rijm Rijmschema ABA, CDCE, D Assonantie regel 3 : hoe, moet regel 5 : laat, naam regel 7 : mij, bij, mijn regel 8 : wie, lief Alliteratie regel 1 : mijn, moeder regel 2 en 3: hoe,(ik) heet, hoe regel 3 : moet, (ik) mij regel 4 (en 7) : mij, mijn ; bevestig, bestaan regel 8 : wie (ik liefheb), wil Volrijm (zie delen van het rijmschema) regel 7 : mij, bij Pagina 12 van 13

13 3 Beeldspraak en stijlfiguren 3.1 Beeldspraak vergelijking met als regel 5 : laat mijn naam zijn als een keten vergelijking zonder als (niet) metafoor regel 7 : mijn diepste naam (het hele gedicht, vooral het woord naam ) personificatie (niet) synesthesie (niet) 3.2 Stijlfiguur opsomming (niet) herhaling door het hele gedicht heen de woorden : mij, mijn (deze staan in bijna iedere regel wel twee keer) regel 4 t/m 7 : noem mij cliche (niet) climax (niet) anticlimax (niet) tegenstelling (niet) paradox (niet) ironie (niet) sarcasme (niet) hyperbool (niet) eufemisme (niet) retorische vraag regel 3 : hoe moet ik mij geborgen weten? 4. Interpretatie Van Neeltje Maria Min is vooral dit gedicht bekend. De titel van de bundel waar dit gedicht uitkomt is zoals de laatste regel van dit gedicht: voor wie ik lief heb, wil ik heten. Dit gedicht heeft niet zo¹n heel traditionele vorm, het rijmschema is niet volledig sluitend en het zijn erg onregelmatige strofen. Het is wel heel direct, een heel duidelijke wens. De keten tussen moeder, dochter, kleindochter is hier belangrijk. De ik-persoon heeft geen contact meer met haar moeder (waarom weet je niet). Ze vraagt om herkenning en benoeming, ze voelt zich alleen. Als niemand haar naam kent, laat staan haar diepste naam, haar ziel, bestaat ze ook voor niemand, zelfs niet voor haar moeder. Ze zoekt bekendheid, vertrouwdheid en geborgenheid. Pagina 13 van 13