8.1 Het Duitse keizerrijk

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 4366 woorden 16 januari ,8 18 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 8.1 Het Duitse keizerrijk Pas in 1871 kwam de Duitse eenheid tot stand na de overwinning op Frankrijk in De koning van Pruisen Wilhelm II werd Keizer van Duitsland. Rijkskanselier; leider v/d regering (gekozen door keizer), benoemt de ministers. Bondsraad; afgevaardigden uit de (25) deelstaten van het Duitse Rijk. Gelaagdheid van de bevolking - Adel, Hoge officieren en hoge ambtenaren; deze drie groepen beheersten de openbare mening. - Grote fabrikanten en bankiers; de geldadel. - Werknemers in de dienstensector, lagere ambtenaren, kleine ondernemers, chefs van afdelingen van grote ondernemingen: deze groep genoot niet veel aanzien. - Boeren, arbeiders in de landbouw en de industrie, lagere ambtenaren; deze groepen stonden onderaan in de samenleving. Politiek stromingen De conservatieven en nationaal liberalen: aanhang onder de hogere lagen van de bevolking; Het Centrum: aanhang vooral onder de katholieke bevolking, tot 1912 grootste partij in de Rijksdag; De Socialisten: vooral aanhang onder industriearbeiders; vielen in 1917 uiteen in socialisten en communisten. Aantekeningen; Theorie over de Duitse geschiedenis -> Hoe heeft Auschwitz plaats kunnen vinden? 1) Duitsland heeft een andere geschiedenis gehad dan de meeste Europese landen (Sonderwegthese). GEEN DEMOCRATIE waarom? De liberale democratie heeft in Duitsland (= Pruisen!) geen wortel geschoten. De Pruisische kanselier Otto von Bismarck maakte van Pruisen/Duitsland een conservatief, autocratisch land. Duitsers kennen geen democratie en zijn dus té gehoorzaam met fatale gevolgen. 2) De Führer tegemoet werken (van Ian Kershaw); Duitsers doen hun best om Hitler te plezieren, zijn plannen uit te voeren. Na een tijd zijn alle Duitsers schuldig, dus gaan ze door. West Oost BRD DDR <- na WOII Geallieerden communisten Ons Rusland De strijd binnen Pruisen tussen liberalen en conservatieven wordt door de laatste groep o.l.v. Otto von Pagina 1 van 11

2 Bismarck gewonnen. Bismarck leidt de binnenlandse spanningen af door oorlog te voeren tegen; Denemarken (1864) Door de overwinningen kon Bismarck één Duitland Oostenrijk-Hongarije (1866) maken uit Pruisen. Frankrijk (1870) Er ontstaat dus geen parlementaire democratie in Duitsland. 8.2 Zwakke plekken van de Republiek van Weimar Na de val van het keizerrijk in 1918 ontstond er een strijd tussen het socialistische (SPD) die een parlementaire democratie wilde en het communistische (KDP) die via een revolutionaire weg (met als voorbeeld de Sovjets) hun doel wilde bereiken. In januari 1919 werd een nieuw parlement gekozen. Wegens de onrust in Berlijn kwam men bijeen in Weimar. Vandaar de naam Republiek van Weimar. De Republiek van Weimar heeft veel tegenstanders. De Republiek van Weimar werd wel een 'papieren' democratie genoemd. Daarmee aangevend dat de praktijk een ander was. De KPD: bleef de parlementaire democratie vijandig gezind; De Duitse nationalisten en conservatieven verlangden naar het herstel van de autoritaire staat zoals het keizerrijk. Zij geloofden in de mythe van de Dolkstootlegende; het Duitse leger zou niet zijn verslagen door de vijand maar door het optreden van socialisten en communisten in november 1918, die zich hadden overgegeven in plaats van door te vechten. De nationalisten en conservatieven hadden een afkeer en angst voor het communisme. De teruggekeerde miljoenen soldaten vonden na terugkeer geen werk. Zij gaven de parlementaire democratie en zijn vertegenwoordigers daar de schuld van en sloten zich aan bij de conservatieve groepen, de communisten of begonnen een nieuwe partij, zoals de fascistische NSDAP. Regeringen met een parlementaire meerderheid moeilijk te vormen Men streeft altijd naar een regering die kan rekenen op een meerderheid in het parlement. De coalitie van Weimar bestond uit de SPD (sociaal democratisch), DDP (vooruitstrevende liberalen) en de Centrumpartij (katholieken). Bij latere verkiezingen verloor de DDP veel zetels, zodat de Republiek van Weimar nog maar steunde op de SPD en de Centrumpartij die elkaar onderling wantrouwden. Aantekeningen; Duitsers noemen tijdperken naar staatsvormen; - Keizerrijk ( ) - Republijk van Weimar ( ) - Derde Rijk/Nazi-Duitsland ( ) - Bonner Republiek (BRD) ( ) Bonn is de hoofdstad tussen RvW; democratische Duitse republiek waarvan de regering in Weimar zetelt. RvW begint onder een slecht gesternte (slecht begin); - gedwongen democratie door de geallieerden. Pagina 2 van 11

3 - Regering sluit de Vrede van Versailles. De RvW ging ten onder door politiek geweld van links en rechts. Ondersteun deze bewering met argumenten. - De Duitsers geven de democratie de schuld van hun problemen. - Extreme groepen, zoals de KPD en de conservatieven/nazi s zijn bereid geweld te gebruiken. Hun aanhang groeit. - Binnen de Republiek kunnen partijen geen meerderheid sluiten om te regering. - Merendeel van de bevolking geloofde niet in parlementaire democratie en was niet bereid daaraan mee te werken. 8.3 De economische crisis van 1929 Op 24 oktober 1929 daalden plotseling de aandelenkoersen zeer sterk. Het gevolg was een wereldwijde economische crisis. Door de nauwe economische banden van Europa met Amerika werd Europa ook getroffen. Pas in 1933 kwam de pas gekozen President F.D. Roosevelt met zijn New Deal-plan om de economie weer op gang te brengen.ter bevordering van de economische groei. New Deal-plan; afspreken maken met banken en bedrijven om grote werkgelegenheidsprojecten op te zetten. De crisis is gunstig voor de nazi's. Als gevolg van de vrisis vroeg Amerika hun geleende geld terug van Europa, die ook in een crisis had. Hierdoor gingen overal bedrijven failliet en er ontstond massale werkeloosheid. De coalitieregering viel in 1930 uiteen toen men er niet in slaagde een oplossing te vinden voor de economische crisis en besloot Centrumleider Brüning als Rijkskanselier zijn toevlucht te nemen tot artikel 48 van de grondwet. In artikel 48 was bepaald dat het kabinet bij een noodtoestand kon regeren met noodverordeningen, getekend door de Rijkspresident. De macht lag nu in handen van de Rijkspresident en de Rijkskanselier samen. Van deze twee was de Rijkspresident uiteindelijk het machtigste, want hij kon een ondertekening weigeren. Omdat er nog steeds geen oplossing kwam bood de NSDAP de perfecte oplossing; weg met de democratie. Aantekeningen; Op werden 12 miljoen aandelen verkocht waardoor er een economische crisis ontstond. Oorzaken in de VS; - Overproductie; in de landbouw en de industrie. - kredietverlening (afbetaling) klopt niet -> alles op afbetaling. Crisis komt naar Europa. Hoe? Duitsland leende in 1923 geld van de VS (Dawesplan). Dit geld vorderde de VS in 1929/1930 terug. De VS wilde alles in één keer terug wat Du, Fr en Eng hadden geleend. De crisis is gunstig voor de nazi s; - Regering v/d Republiek van Weimar loopt vast over de aanpak v/d werkeloosheid. - Rijkskanselier regeert met artikel 48. In feite dus een dictatuur in Duitsland. NSDAP biedt de oplossing; Pagina 3 van 11

4 weg met de democratie. 8.4 De ideologie van het Fascisme Het fascisme is - evenals het communisme - een totalitaire ideologie. Het fascisme komt uit Italië (Mussolini) Kenmerken van het Fascisme; Fascisme; - verheerlijking van de daad = geweld. - anti-ideologie (negatief), tegen alles. - ultranationalistisch, eigen staat is de beste in de wereld en heeft recht andere volken te overheersen. - totalitair (staat controleert en beheert alles). - corporatieve staat, de maatschappij moet worden georganiseerd in beroepsgroepen. - ongelijkheidsbeginsel, mensen zijn niet gelijkwaardig. - gevoel i.p.v. verstand - leidersbeginsel, een leider. - vrouwen moeten baren, wordt verheerlijkt als moeder en thuisblijven en voor de kinderen zorgen wordt aangemoedigd. Aanvullende kenmerken van het Duits fascisme De rassenleer: De nationaal-socialisten gingen uit van ongelijkheid van de rassen in de wereld. Te verdelen in 3 soorten rassen: a) één hoogwaardig ras; blanke volken, raszuiver, Duitse volk het belangrijkste, Arische ras. b) minderwaardige rassen: Slavische volken, gekleurde volken en niet-westerse wereld volken. c) verderfelijke rassen: daartoe werden vooral de Joden en de zigeuners gerekend. parasietenrassen. 'Lebensraum' in Oost-Europa: het veroveren van leefruimte voor het Germaanse ras. Daarvoor had Hitler Oost-Europa en Rusland op het oog. 8.5 Nationaal-Socialisten maken zich meester van de macht Rijkskanselier Brüning werd vervangen door de conservatief Von Papen (Deutsch -Nationale Volkspartij). Deze liet nieuwe verkiezingen houden (juli 1932). De NSDAP behaalde 37 % van de zetels in de Rijksdag en werd daarmee de grootste partij in de Rijksdag. Hitler eiste het Rijkskanselierschap op. Von Papen en President Von Hindenburg besloten opnieuw verkiezingen uit te schrijven (november 1932), maar deze verkiezingen veranderden weinig aan de situatie. Von Papen haalde Von Hindenburg over om Hitler toch maar als Rijkskanselier te benoemen. Zo ontstond het kabinet Hitler op 20 januari Op 27 februari stond het Rijksdaggebouw in brand: de communistische partij wordt ervan beschuldigd een socialistische revolutie te beramen. Die nacht worden duizenden communistische leiders opgepakt. Hitler ontbond de Rijksdag en schreef opnieuw verkiezingen uit (5 maart 1933 de uitslag). Hij probeerde zijn aanhang met allerlei maatregelen te vergroten door middel van terreur uit te oefenen met de SA en de Pagina 4 van 11

5 SS. Het aannemen van een noodverordening die een einde maakte aan alle burgerrechten en gaf de politie bevoegdheden tot willekeurige arrestaties. Hitler wilde niet afhankelijk zijn van de andere partijen in het parlement en liet zich door de Rijksdag machtigen alleen verder te regeren, zonder hindering v/d Rijksdag en grondwet (Machtigingswet). Dan zou Duitsland ook op papier geen democratie meer zijn. De Twee belangrijkste artikelen van de Machtigingswet waren: - Wetten kunnen behalve op de in de grondwet beschreven wijze ook door de regering worden uitgevaardigd. - Door de regering uitgevaardigde wetten kunnen van de grondwet afwijken. Voor de wet was een tweederde meerderheid nodig. Die kreeg Hitler door de volgende maatregelen; - De communisten waren door hem gearresteerd of niet in staat hun stem uit te brengen. - De Centrumpartij gaf hij garanties voor de vrijheid van de Kerk en de Rechtspraak. Dit werd wel toegezegd maar niet schriftelijk beloofd. Zodoende kon de Machtigingswet met tweederde van de aanwezige Rijksdagleden worden aangenomen. De nazi 's schakelden andere bronnen van verzet uit; - De vakbonden: Deze werden in mei 1933 opgeheven en vervangen door één nationaal-socialistische organisatie, het Deutsche Arbeitsfront (DAF), want dan konden individuele vakbonden niet staken. (mei 1933) - De overige politieke partijen werden ontbonden. De nazi s wouden maar 1 partij die het hele volk vertegenwoordigde. - Een deel van de SA. De nazi s waren bang dat er een socialistische revolutie zou beginnen. In de zogenaamde 'Nacht van de Lange Messen' werden overal in Duitsland hoge SA mannen door de SS gearresteerd en dezelfde nacht nog omgebracht. Toen liet Hitler ook communistische leiders uit de weg ruimen. - Het leger moest een eed van trouw aan Hitler afleggen. - Met de Kerken volgde Hitler de tactiek van de zachte lijn; hij probeerde hen tot bondgenoten te maken. - Het kwam Hitler buitengewoon goed uit dat de Rijkspresident Von Hindenburg overleed. Hitler nam zijn bevoegdheden over en werd 'Führer' (leider) van Duitsland. De nationaal-socialisten hadden nu alle macht in handen en noemden Duitsland het Derde Rijk (het eerste was in de Middeleeuwen, met het tweede bedoelden zij het Duitsland van Bismarck en Wilhelm II). Aantekeningen; Historisch structuurbegrip Bedoelde gevolgen en onbedoelde gevolgen. Het verschil is het element opzet. De Machtsübername (nazi s aan de macht ) Wat was een bedoeld gevolg van de conservatieven om Hitler kanselier te maken? Von Paper wilde m.b.v. Hitler een conservatieve regering maken (met meerderheid in de Rijksdag). Wat was hier een onbedoeld gevolg van? Hitler werd alleenheerser (Führer). Op 27 januari 1933 brandt de Rijksdag af. Dit is een godsgeschenk voor Hitler. Een weel later zijn er Pagina 5 van 11

6 verkiezingen en de nazi s winnen (44%). De brand gebruikt Hitler om de Machtigingswet door de Rijksdag te loodsen. Hitler krijgt dictatoriale bevoegdheden. 8.6 Nazificatie van de samenleving Met nazificatie wordt het organiseren van de samenleving volgens de leer van de nazi's bedoeld. Bedrijfsleven en landbouw worden ingeschakeld ter voorbereiding van de oorlog. De industriëlen mochten winst blijven maken, maar moesten zich bij de leiding van de NSDAP neerleggen. De Staat werd de voornaamste opdrachtgever van de industrie, vooral de oorlogsindustrie. - De boeren stonden hoog aangeschreven omdat op het platteland het 'Germaanse ras' het zuiverst bewaard is gebleven. Zij werden gezien als de kolonisators van de nieuw verworven gebieden. Ook de landbouw werd in dienst van de voorbereiding op een oorlog gesteld. - Vrouwen als moeder verheerlijkt en in het werk gediscrimineerd. Het krijgen van veel kinderen werd aangemoedigd, maar tegelijkertijd werden vrouwen in het werk gediscrimineerd. Alle getrouwde vrouwen bij de overheid werden ontslagen, maar in de oorlog waren veel vrouwen nodig ter vervanging van mannen die aan het front moesten vechten. - Jeugd wordt genazificeerd op school en in organisaties De school had als extra taak leerlingen op nationaalsocialistische manier op te voeden. Het onderwijzend personeel werd 'gezuiverd'. Jongens moesten lid worden van de Hilterjugend (HJ) en meisjes van de Bund Deutscher Mädel (BDM). Na de Hitlerjugend kwam men in de Rijksarbeidsdienst. - Kunst en publiciteit komen in de greep van de nazi's Al in 1933 werd het ministerie van propaganda opgericht onder leiding van Joseph Goebbels. Deze maakte gebruik van film en radio om de massa te beïnvloeden. Goebbels stelde ook een Rijkscultuurkamer in, waarvan iedereen die actief was op het gebied van publiciteit of kunstlid moest worden. Velen vluchtten naar het buitenland. 8.7 De Terreur van de nazi's De nazi's wilden met hun terreur twee doelstellingen bereiken: - Gevaarlijke tegenstanders direct uitschakelen. - Weifelaars en toekomstige tegenstanders schrik aanjagen. SS is de afkorting van Schutz-Staffel. De SS werd in 1925 opgericht ter bescherming van de leiders van de NSDAP en in het bijzonder Hitler. In het begin was de SS een onderdeel van de SA maar na de 'Nacht van de Lange Messen' kwam de SS rechtstreeks onder Hitler te staan. De taken van de SS werden steeds meer uitgebreid en kwamen onder de leiding van Heinrich Himmler te staan. De SS zou tijdens het Derde Rijk talloze misdaden begaan. Wie tot de SS wilde toetreden, moest tot het Arische Ras behoren. De SS bouwde in de laatste jaren van de oorlog een eigen troepenmacht op: de Waffen-SS. Deze werden als elite troepen beschouwd en kregen de modernste wapens. Ongeveer man namen er dienst in, waaronder Nederlanders. De concentratiekampen Een van de eerste concentratiekampen was Dachau, waar de gearresteerde leden van de communistische partij en de SPD werden opgesloten in Nadat de SA in 1934 van haar macht was beroofd, kwamen de concentratiekampen onder beheer van de SS. Het stelsel van concentratiekampen werd steeds verder Pagina 6 van 11

7 uitgebreid en na de Wannsee-conferentie (hier besloot men tot de 'uiteindelijke oplossing va het Jodenvraagstuk') werden zelfs vernietigingskampen opgericht. 8.8 De Rassenpolitiek De joden wordt vanaf 1933 het leven steeds moeilijker gemaakt; In Duitsland werden door de nationaal-socialisten de leefomstandigheden van de Joden steeds meer ingeperkt van de ongeveer Duitse Joden wisten Duitsland te ontvluchten. De volgende stappen ondernam men tegen de Joden: - april 1933: geen Joodse winkels meer. Joden bij de overheid, onderwijs of in de media werden ontslagen. 1935: aankondiging van de Neurenberger wetten; Joden mochten niet met Duitsers trouwen en Joden werden het Duits staatsburgerschap ontnomen. 1938: alle openbare voorzieningen werden voor Joden verboden verklaard, Joden die zich verzetten werden naar concentratiekampen overgebracht. Veel Joden werden slachtoffer straatterreur, het toppunt was de Reichskristallnacht in november 1938 (toen een Duitse diplomaat in Parijs werd vermoord door een jonge Jood en dat had als gevold dat de nazi's in Duitsland een terreuractie ontketende tegen alle Joden). In de oorlog begint de 'Endlösung'. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog (1 september 1939 bij de inval in Polen) richtte de rassenpolitiek zich ook in de bezette gebieden tegen de Joden, zo werden honderdduizenden mensen vermoord. Omdat men het voor de uitvoerders 'onmenselijk' vond (beruchte rede van Himmler) besloot men een andere methode te gaan toepassen, zoals vergassen. Op de Wannsee conferentie op 20 januari 1942 besloot men tot het oprichten van vernietigingskampen die vooral in Polen werden opgericht. Er kwamen verschillende soorten kampen die gericht waren op de vernietiging van mensen: - Kampen met als doel zoveel mogelijk mensen te vermoorden (vernietigingskampen). Bekendste; Sobibor, Treblinka. - Kampen die als vernietigingskamp zowel als werkkamp dienden. Bekendste; Auschwitz-Birkenau. - Kampen waar mensen moesten werken totdat ze er dood bij neervielen. Bekendste; Mathausen en Natzweiler. - Kampen waar krijgsgevangenen werden ondergebracht, vooral de kampen voor de Russische krijgsgevangenen leken op vernietigingskampen. 8.9 Verzet in Duitsland Van de tegenstanders van het nazi's verdwenen er enkele tienduizenden in de concentratiekampen. Lang niet alle Duitsers konden zich verenigen met de maatregelen tegen de Joodse burgers, met de boekverbrandingen en wat hun kinderen op school moesten leren. Verzet was in Duitsland moeilijker dan in de bezette gebieden want; - Overal in Duitsland hielden gewone leden van de NSDAP en leden van de SS en SA de bevolking in de gaten. - Een zeer groot deel van de bevolking stond achter Hitler, waardoor je ook door niet-nazi s verraden kon worden. Pagina 7 van 11

8 -De meeste Duitsers zagen verzet tegen Hitler toch als landverraad. Veelsoortig verzet van kleine groepen Kleine verzetgroepen ontstonden vooral onder socialisten en communisten. Ook in liberale, conservatieve en kerkelijke kringen kwam verzet op gang. Een voorbeeld van een verzetsgroep onder studenten was Die Weisse Rose. Veel verzetsgroepen werden echter opgespoord, verraden en terechtgesteld. Houding van de Kerken is verdeeld De kerken deden er alles aan om hun machtspositie te behouden. Ze stonden niet volledig afwijzend tegenover het nationaalsocialisme en dat kwam o.a. ook door het anticommunisme, de centrale rol van het gezin in de samenleving en de rol van de vrouw als moeder. Hitler sloot in juli 1933 met het Vaticaan een Concordaat (een verdrag) waarbij hij de vrije uitoefening van de katholieke godsdienst beloofde. Pas in 1937 veroordeelde de Paus de nationaalsocialistische leer. Slechts zelden verhieven ze hun stem tegen de terreur van de nazi's. Er waren ook uitzonderingen zoals de katholieke bisschop Munster Graaf von Galen. Hij nam in het openbaar stelling tegen het doden door de nazi's van geesteszieken. In Duitsland overheersten twee godsdiensten; evangelistlutherse kerk en de rooms-katholieke kerk. De evangelistlutherse kerk viel in twee delen uiteen: de Duitse christenen die overtuigd nationaalsocialistisch waren en de Belijdende Kerk die weigerde het nationaalsocialisme te dienen. Aanslag op Hitler door een aantal officieren De meeste hoge officieren waren conservatieven, geen nazi's. Sommigen van hen hadden al eerder plannen gemaakt om Hitler ten val te brengen. In 1944 beraamde een aantal officieren, waaronder de populaire maarschalk Rommel, het plan Hitler te doden. Op 20 juli 1944 plaatse graaf Von Stauffenberg, een bom in Hitler s hoofdkwartier. Hitler ontsprong door stom toeval de dans, maar zijn wraak was bloedig, 5000 'verraders' werden geëxecuteerd. Een andere vorm van verzet was desertie. Veel Duitse soldaten moesten dat met de dood bekopen Na de oorlog Duitsland tijdelijk in twee staten gesplitst Duitslag verloor in mei 1945 de oorlog. Het duizendjarig Rijk had gelukkig maar iets meer dan 12 jaar geduurd. Duitsland werd door de geallieerden in vier delen verdeeld en verloor grondgebied aan Polen (Westversiebung). De hoogste nazi-leiders werden voor het tribunaal in Neurenberg gebracht en berecht. In 1949 werd Duitsland verdeeld in twee staten: de Bondsrepubliek Duitsland (BRD), Engeland, Frankrijk en Amerika hun bezettingszone en de Duitse Democratische republiek (DDR) bestond uit de Russische bezettingszone. Oprichting van de BRD en DDR De BRD kwam in 1949 tot stand. In de grondwet stond; - De BRD is een federatie, die bestaat uit een aantal deelstaten. - De deelstaten hebben een eigen parlement en regering. - Het hoogste orgaan van de BRD is de Bondsdag (parlement). - De Bondsregering bestaat uit de Bondskanselier en de bondsministers. De Bondsregering hield zich bezig met buitenlandse politiek en defensie. De Bondskanselier had grote macht en kon door de Bondsdag worden afgezet. Staatshoofd is de Bondpresident. Deze heeft beperkte bevoegdheden. Pagina 8 van 11

9 De DDR werd een communistische één partijenstaat. Hoewel de naam DDR aangeeft dat er meerdere partijen zouden zijn werd de DDR een éénpartijstaat. De SED (communistisch) was de enige partij. Om te voorkomen dat men zou 'stemmen met de voeten', werd in Berlijn de 'Muur' gebouwd. De eerste leider was Walter Ulbricht. Hij werd in 1971 opgevolgd door Erich Honecker. Economisch werd er een geleide planeconomie ingevoerd en voor voedsel, huisvesting en openbaar vervoer betaalde men maar de helft van de werkelijke kosten, maar luxegoederen waren veel te duur of niet te krijgen. Velen waren ontevreden maar van een georganiseerde oppositie was geen sprake. Dat had ook zijn oorzaak in het feit dat de Staatssicherheitsdienst (Stasi) overal mensen had zitten (1 op de 3 Oost-Duitsers was lid/informant van de Stasi). Het Wirstschaftswunder in de BRD Konrad Adenhauer werd de eerste Bondskanselier van de BRD. Zijn bijnaam was 'Der Alte'. Adenhauer werkte nauw samen met Ludwig Erhard, de architect van het Duitse Wirtschaftswunder (economisch wonder). In tien jaar tijd veranderde de BRD van een verwoest land in één van de sterkste industrie- en handelsnaties van de wereld. Het Wirtschaftswunder bevorderde de politieke stabiliteit en de opbouw van de democratie. De BRD erkende niet de deling van Duitsland en de gebiedsafstand aan Polen. Daar kwam met de komst van Willy Brandt als Bondskanselier in 1969 verandering in. Hij voerde een 'Ostpolitiek' waarin hij de status quo, die was ontstaan in 1945 erkende. Hij sloot met Polen en de Sovjet Unie verdragen waarbij hij de Oder-Neisse grens erkende als de oostgrens van Duitsland. Maar de DDR werd ook door hem niet officieel erkend. In 1985 was Gorbatsjov begonnen met de hervormingen in Rusland. De leiders in de DDR wilden zijn voorbeeld niet volgen. Bij de viering van het 40-jarig bestaan van de DDR in 1989 gaf Gorbatsjov aan dat de DDR niet meer op hulp van Moskou kon rekenen. In Oost-Berlijn, Leipzig en Dresden werden grote demonstraties gehouden en Honecker trad in oktober 1989 af. Op 9 november ging de Berlijnse Muur open en op 3 december trad de hele communistische partijleiding af. Op 8 maart 1990 werden er in de DDR voor het eerst democratische verkiezingen gehouden. De eerste opdracht van de nieuwe regering was het opheffen van de DDR en aansluiting te zoeken bij de BDR. De West-Duitse Bondskanselier Helmut Kohl wist te bereiken dat Gorbatsjov akkoord ging met de volgende zaken: - De nieuwe Duitse staat mocht lid worden van de NAVO en de Amerikaanse troepen mochten blijven waar ze waren. - De Russische troepen zouden uit de DDR worden teruggeroepen. - De SU zou in ruil 5 miljard mark ontvangen voor de huisvesting van de Russische militairen. Op 3 oktober 1990 werd de DDR officieel opgeheven, daarmee was na 45 jaar een einde gekomen aan de deling van Duitsland. Duitsland was nu wel een eenheid maar economisch en op andere gebieden waren er grote verschillen. Veel bedrijven in Oost-Duitsland konden in een centraal geleide economie wel bestaan maar niet in een markteconomie. Veel mensen werden werkloos en er werd voor honderden miljarden geïnvesteerd. Langzaam verandert Oost-Duitsland in een economisch welvarend gebied. Aantekeningen; Straf voor Duitsland na WOII; verdeeld in vieren. Pagina 9 van 11

10 Westen (BRD); Engeland, Frankrijk, Amerika. Oosten (DDR); Rusland. Berlijn ook in vieren; later 3 West-sectoren en één Oost-sector. Door de Koude Oorlog werd de toestand in het Westen snel genormaliseerd. 1948; In het Westen komt een nieuwe munt, de D-mark. Russische reactie was de muur van Berlijn. 1949; Bonds Republiek Duitsland (Westen/BRD) opgericht, daarna Deutsche Demokratische Republik (Oost/DDR). De DDR: 7 oktober november De DDR presenteerde zichzelf als het goede Duitsland (i.t.t. het fascistische West Duitsland omdat zij de nazi s niet vervolgden.) De DDR werd een communistische heilstaat met een planeconomie en met maar één partij. Dus er was schaarste met een gebrek aan vrijheid. Tot 1975 ging het best goed in de DDR, daarna ging het minder en nemen de protesten toe en de onderdrukking van de Stasi ook. Zo rond 1987 is het land failliet. De Oost-Duitsers wilden graag naar West-Duitsland. Daarom bouwde de DDR (o.l.v. E. Honecker) een muur om West-Berlijn -> De Berlijnse Muur. Tussen de DDR en de BRD stond een hek, het IJzeren Gordijn. (<- Winston Churchill) De Muur; -> anti-fascistische verdedigingswal. In 1955 was de BRD alweer een zelfstandig land met een leger en een NAVO-lidmaatschap. Het grote wonder van de BRD was het Wirtschaftswunder (economisch wonder). Wat doen we met de DDR? Jaren 50-60; BRD richtte zich op het Westen (VS en FR). De kanselier van die tijd van Konrad Adenauer. Jaren 70: BRD probeert via de SU contacten met de DDR te krijgen. Ostpolitik van Willy Brandt. Jaren 80; Kanselier Helmut Kohl probeert het DDR-regime te ondermijnen. In 1990 slaagt hij; DDR en BRD worden één. De oorzaak van de val van de DDR ligt in Moskau! In 1984 wordt Gorbatsjov de nieuwe leider van de SU. Hij wilde ervormen, omdat de SU de wapenwedloop met de VS niet bij kon houden. Gorbatsjov schreef een boek: Perestrojka (openheid). Hij wilde iets meer politieke en economische vrijheid en openheid. Verdere aantekeningen; Representativiteit (hangt af van de vraag die je aan de bron stelt); voor wie/wat geldt de inhoud van een bron? Betrouwbaarheid; - Is de schrijver erbij geweest? - Doel? - Jaar? - Objectief/subjectief? - Primair/secundair? Standplaatsgebondenheid; Plaats en tijd. Pagina 10 van 11

11 plaats milieu beroep gezin Pagina 11 van 11