5,5. Werkstuk door een scholier 2973 woorden 27 mei keer beoordeeld. Levensbeschouwing

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2973 woorden 27 mei ,5 187 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Pesach De joden herdenken bij Pesach de uittocht uit Egypte. Op Pasen eten de joden geen brood. Veel joden maken hun hele huis schoon zodat er geen kruimel brood meer te vinden is. Op de eerste avond van het Paasfeest is het huis meestal helemaal schoon. De tafel staat gedekt voor de seder, dat is het opnieuw vertellen van het Paasverhaal. De familie gaat aan tafel. Op iedere plaats ligt een klein boekje, de haggada, en staat een drinkbeker. Het jongste kind opent de seder met vier vragen. Als hij al zijn vragen heeft gesteld, leest het hoofd van het gezin de antwoorden uit de haggada voor. Tijdens de seder drinkt iedereen vier bekers wijn. Zij eten bittere kruiden om hun te herinneren aan de bitterheid van de slavernij. Zij eten een speciale appel- en notenpasta, die charoset wordt genoemd, om hun te herinneren aan de stenen die gebruikt werden bij het bouwen van de piramiden. Zij dopen groenten in zout water om hun te herinneren aan de tranen tijdens de slavernij in Egypte. Veel van deze spijzen liggen op één bord, ernaast ligt een gebraden beentje, dat de mensen herinnert aan het lam dat in Egypte werd geslacht en waarvan het bloed op de deurpost werd gesmeerd. Op de tafel liggen ook drie matzot, dat zijn ongegiste platte broden die door de kinderen van Israël werden gebakken toen ze haastig uit Egypte vertrokken. Tijdens het voorlezen van de haggada, het Paasverhaal, worden veel liederen gezongen en interessante verhalen verteld. Een speciale beker wijn wordt ingeschonken voor de profeet Elia, die, zo denken de joden, op deze avond elk joods huis komt bezoeken. Als de seder ten einde loopt eten ze het laatste stuk van de matza, dat afikoman genoemd wordt, op. En bedanken zij God voor zijn heel bijzondere gave van de vrijheid. Belangrijke levensmomenten Jongetjes worden als ze acht dagen oud zij besneden. Dat is een teken van het verbond met God. De besnijdenis of berit mila gebeurd door een besnijder die mohel word genoemd, in aanwezigheid van tien mannen. Op 13-jarige leeftijd wordt de joodse jongen als volwassen beschouwd. Hij wordt dan Bar-Mitswa (zoon van het gebod), en dat betekend dat hij dan alle verplichtingen van de joodse wet moet naleven. Er wordt dan ook van hem verwacht zelf verantwoordelijk te zijn voor zijn daden. Meisjes worden als ze twaalf zijn als volwassen beschouwd. Een jood die wil trouwen, wordt op sabbat voor de trouwdag opgeroepen om in de synagoge voor te lezen uit de bijbel. Tijdens de huwelijksinzegening staan de bruid en bruidegom onder een baldakijn (choepa). Ze drinken beiden uit dezelfde beker wijn. Alleen de bruid ontvangt een ring. De plechtigheid wordt besloten door het stuktrappen van een glas. Dit doet joodse mensen herinneren aan de verwoesting van de tempel Pagina 1 van 6

2 in Jeruzalem. Ook een begrafenis verloopt anders dan bij ons. Nadat het dode lichaam is gewassen wordt het in een wit kleed gewikkeld. Onder het hoofd legt men meestal een zakje met zand uit het Heilige land. De dode wordt zo snel mogelijk begraven. Een mannelijk familielid, meestal de oudste zoon, zegt het gebed der overledenen, het kaddisj-gebed op. De joden geloven in de onsterfelijkheid van de ziel en in de opstanding van de doden. Poerim Poerim, het Lotenfeest, herinnert aan het lot dat Haman wierp, om de dag te bepalen waarop hij de joden wilde uitroeien (Ester 3, 7). Het is een populair bevrijdingsfeest dat heel uitbundig gevierd wordt. Men wisselt geschenken uit aan elkaar uit. Kinderen verkleden zich. Poerim is op die manier uitgegroeid tot het joodse carnaval. Vandaag vieren de joden Poerim door het voorlezen van de Megilla of de Rol van Ester. Iedere keer als de naam van Haman weerklinkt, stampen de mensen met hun voeten op de grond en maken kabaal met voorwerpen om het geluid van de naam te overstemmen. Kinderen verkleden zich en voeren toneelstukjes op waarin het verhaal van het feest wordt uitgebeeld. Mensen doen elkaar koeken cadeau en eten speciale driehoekige koeken, Die Hamantaschen heten. Deze koeken hebben de vorm van Hamans driehoekige hoed en zijn meestal gevuld met pruimen of papaverzaadjes. Ze heten ook wel Hamansoren of Kisjeliesj. Inhoudsopgave Inleiding Joodse gebruiken o Op bezoek o De synagoge o De klaagmuur o Zoon en dochter van de wet De Tenach o Heilige boeken o Het begin van de Tenach o Profeten o De uittocht Speciale dagen o De sabbat o De feesten Joodse ruzie o Wie is een Jood o Jodendom en Jodenhaat o Israël Samenvatting Bronvermelding Inleiding Het Jodendom is al heel oud. Voor de Joden was hun geloof en hun God meer waard dan wat dan ook. Maar vonden ze het dan niet lastig? Pagina 2 van 6

3 In het hele werkstuk wordt de onderzoeksvraag behandeld: Hoe zijn Joden henzelf gebleven? Joodse gebruiken Op bezoek Joden moeten zich aan veel regels houden. Ze mogen op Sabbat niet autorijden of fietsen en niets dragen buiten de omheining van hun huis. De Sabbat is om uit te rusten en om te leren. In de Synagoge (waar de Joden op Sabbat heen gaan) kun je leren uit de Thora, de talmoed of uit wetboeken. Vrouwen mogen daar niet bijzijn. De vrouwen moeten het huishouden doen en voor het eten zorgen. In de keuken moeten melkproducten altijd van het vlees gescheiden zijn. Zo hebben ze een melk- en een vleesservies, en twee tafelkleden. Ze mogen dus niet als toetje yoghurt eten met dezelfde lepel als waarmee ze rijst hebben gegeten. Dit zijn spijswetten. "Gij zult niets eten, dat een gruwel is. Dit zijn de dieren die gij eten moogt: rund, schaap en geit; hert, gazel, antiloop, steenbok, das, wilde os en wild schaap; elk dier, dat gespleten hoeven heeft - namelijk de beide hoeven geheel gekloofd - en herkauwt onder de dieren, moogt gij eten" deuteronomium 14 : 3-6 Natuurlijk doet niet elke Jood dit. Sommige Joden zijn strenger dan anderen, dit zijn de orthodoxe Joden. De conservatieve Joden zijn tegen veranderingen en liberale Joden zijn vrij in hun mening en andere dingen. Zij zijn dus helemaal niet zo streng. De synagoge Je kan een synagoge nergens aan herkennen. Elke ruimte waarin tien volwassen mannen en een thorarol aanwezig zijn kan dienst doen als sjoel (de Joden spreken zelf liever over een sjoel dan een synagoge). Een echte synagoge lijkt vaak op de vroegere tempel in Jeruzalem. Hij is rechthoekig en in het midden staat een groot podium met een lessenaar. Daaromheen staan banken. De ruimte tussen het podium en de oostmuur is open. Tegen de oostmuur staat een grote kast, waar de thorarollen in bewaard worden. In de dienst in de synagoge, zijn de volgende onderdelen belangrijk: het sjema, de geloofsbelijdenis, het achtiengebed (dit gebed bestaat uit achttien verzen) en de priesterzegen. Maar het hoogtepunt is de lezing van de Thora: het heilige boek van de Joden. De voorzanger gaat op een zangerige manier voorlezen. Om zich niet te vergissen, gebruikt hij een jad. Dit is een zilveren handje met een stokje eraan. Uit eerbied voor de Thora worden de woorden niet met de handen aangeraakt. Joden bidden drie keer per dag. De woorden die hij zegt komen uit het gebedenboek. Eigenlijk moet je in de synagoge bidden, maar om praktische redenen gebeurt het ook thuis of ergens anders. De klaagmuur De Tempel in Jeruzalem is in totaal drie keer verwoest, en twee keer is hij weer opgebouwd. Alleen toen de Romeinen de tempel verwoestten, kon de tempel niet opgebouwd worden. Er bleef alleen nog een westelijke muur over: de klaagmuur. Voor Joden is die muur heilig. Veel mensen bidden er dagelijks. Zoon en dochter van de wet Een jongen wordt bar-mitswa op zijn dertiende verjaardag. Bar-mitswah betekent: zoon van de wet. Je telt dan mee met de wet en je bent oud genoeg om de Joodse godsdienst te begrijpen. Hoe kan je barmitswa worden? Het wordt feestelijk gevierd in de synagoge. De jongen moet dan een stuk uit de Thora voordragen of voorzingen, wat hij van tevoren heeft ingestudeerd. Nu tel je mee als één van de tien mannen die aanwezig moeten zijn bij het gebed in de synagoge en je mag voorlezen uit de Thora. Oorspronkelijk kennen de Joden alleen bar-mitswa, maar tegenwoordig kunnen meisjes ook bat-mitswa Pagina 3 van 6

4 worden: dochter van de wet. Bij meisjes gebeurt dit op hun twaalfde. De Tenach Heilige boeken De Joden hebben heilige boeken, de Tenach. De Joden zien de Tenach als een boodschap van God. Daarom zijn die boeken heilig. Tenach is een soort afkorting. De T komt van Thora. Dit zijn de vijf boeken van Mozes: Genesis, Exodus, Levicitus, Numeri en Deuteronomium. Het tweede deel bevat boeken van profeten, zoals Jesaja, Jeremia en Samuel. Dat is de N van nevi'iem, wat profeten betekent. De ch komt van chetoevim, wat geschriften betekent. Het is een verzameling boeken, met onder andere psalmen, de vijf feestrollen, Daniël en Kronieken. De Tenach is helemaal in het Hebreeuws geschreven. De Thora is het belangrijkste deel van de Tenach. Het wordt vaak vertaald met wet of wetboek, omdat er veel regels in staan. Toch zien de Joden de Thora niet als wetboek, maar het geeft aan hoe mensen moeten leven. De Tenach staat ook in de bijbel, maar hier heet het dan het oude testament. In één jaar wordt hij helemaal uitgelezen. Op het feest 'vreugde van de thora' (Slawoe'ot) wordt het laatste deel van Deuteronomium en het eerste deel van Genesis voorgelezen. 'Vreugde van de thora' is een vrolijk feest. De mensen vieren dat ze de Thora gekregen hebben. Het begin van de Tenach De verhalen die in de Tenach staan, zijn rond 580 voor Christus verteld door profeten. Het land Judea was toen bezet door de Babyloniërs en de overlevenden zijn tot slaven gemaakt. Al heel lang zijn ze al slaaf. Veel hebben de moed al opgegeven. Ze denken dat ze hier altijd moeten blijven en dat ze ook als slaaf moeten sterven. Ze hebben wel genoeg vrijheid om een nieuw bestaan op te bouwen, maar veel vinden dat niet genoeg. Ze willen terug naar hun eigen land. Ze vinden dat God hen in de steek hebben gelaten. Anderen geven de moed niet op, ze blijven vertrouwen hebben in hun God JHWH. Ze proberen de anderen moed in te spreken met verhalen. Over verhalen waarin God de mensen niet heeft laten zakken, zoals bij de uittocht van Egypte. Verhalen zodat de mensen weer moed krijgen. De verhalenvertellers zijn profeten genoemd, en de verhalen zijn uiteindelijk terechtgekomen in de Tenach. Dit is de Tenach, nadat hij geordend was: Onderwerpen Tijd Onderdeel v.d. Tenach De verhalen over de bevrijding van Egypte en over de tocht door de woestijn. Alles vòòr 1200 voor Christus De Thora Over koning David Tussen 1200 en 586 voor Christus Vroege Nebiim (profeten) De reacties van de profeten v. Chr. Late Nebiim Nadat de profeten in Babylon de verhalen opgeschreven hadden, werden er nog verhalen, uitspraken en liederen verzameld en in boeken opgeschreven Na 586 voor Christus Chetoebim (geschriften) Profeten Profeten zijn mensen die gestuurd zijn door God. De boodschap van de profeten wad duidelijk: De koningen moesten God gehoorzamen. Deden ze dat niet, dan werden ze gestraft met oorlogen, bezettingen en andere rampen. Profeten hadden het vaak zwaar te verduren. Ze leverden harde kritiek op koningen die hun elk moment gevangen konden nemen of zelfs konden laten vermoorden. De profeten in Israël zeiden waar het op stond. Daarom waren profeten ook zo belangrijk voor de Joden. Ze hadden andere gewoontes. Samuel, Nathan, Amos en Jesaja zijn profeten. Pagina 4 van 6

5 Jesaja voorspelde de komst van de Messias, die door God gestuurd zou worden om gelovigen van de ondergang te redden. Hij zou (of zal) een vrederijk stichten, een paradijs. Verdriet en kwaad zouden dan niet meer bestaan. Volgens Jesaja zou deze Messias geboren worden uit het huis van koning David. De Joden kijken nog altijd naar zijn komst. Ze denken dat de Messias nog moet komen. Dit geloof noemen we het messianisme. De Christenen denken dat Christus deze Messias was. Tegenwoordig zijn er ook profeten, zoals Boesak. Hij streed in Zuid-Afrika tegen het racisme, tegen apartheid. Het had hem al een aantal keren in de gevangenis gebracht, maar hij bleef doorgaan. En het heeft geholpen. Kritiek: De profeten zeiden dat de koning die God niet zou gehoorzamen zou worden getroffen door een oorlog. Maar eigenlijk kan dit niet, want de Thora zegt, dat je niet mag doden. In een oorlog wordt er wel gedood. De uittocht De Thora is waarschijnlijk geschreven door Mozes. Mozes was geboren in Egypte. In de tijd dat Mozes geboren werd, moesten alle Joodse jongens die geboren werden, gedood worden. De Farao, een soort koning die heel veel macht had, was namelijk bang dat de Joden te talrijk werden, en in opstand zouden komen, omdat ze moesten werken voor de Farao. Maar de moeder van Mozes wou natuurlijk niet dat haar zoontje vermoord werd. Daarom maakte ze een soort bootje, van een rieten mandje wat ze met pek insmeerde. Daarna legde ze het kindje erin en liet het drijven op de Nijl. Even later kwam de dochter van de Farao. Ze vond het kind, en de zuster van Mozes, die de hele tijd had staan kijken, stelde voor om de moeder te halen. De dochter van de Farao zei tegen de moeder: "Neem dit kind mee en voed het voor me. Ik zal je ervoor betalen." Toen de jongen groot genoeg was, bracht ze hem bij de dochter van de Farao. Die noemde hem Mozes: "Ik heb hem uit het water getrokken." Als hij al volwassen is en ziet dat een Egyptenaar een Jood slaat, slaat Mozes de Egyptenaar dood. Het wordt ontdekt en hij vlucht naar het land Midjan. Op een dag zag hij dat een stel herders een groepje vrouwen bij een waterput wegjoegen. Mozes nam het voor de vrouwen op, en hielp ze met water putten. De vrouwen vertellen het aan hun vader, Jetro, en de vader zegt dat ze die man moeten gaan halen. Zo gebeurt het, en Mozes trouwt met een van de dochters van de priester Jetro. Mozes en zijn vrouw kregen een kind en noemde hem Gersom, wat betekent: Ik ben een vreemdeling in een vreemd land. (In de bijbel heet Jetro Jeter. Dit komt omdat het Hebreews geen klinkers kent. Eigenlijk is het dus: Jtr. Dit kan dus Jetro, Joter, Jeter of iets anders zijn.) Als hij eens door de woestijn loopt, ziet hij een brandende struik. Maar de struik blijft heel, al zijn er wel vlammen. Mozes loopt er naar toe, en hoort een stem: "Mozes! Mozes!" "Hier ben ik.", antwoordde Mozes. De stem zei: Ik ben de God van uw vader, de God van Abraham, de God van Isaac en de God van Jakob." God vertelt dat Mozes zijn volk moet gaan redden uit Egypte, omdat zijn volk daar als slaven werken. En om de mensen Mozes te laten geloven, zorgde God voor drie dingen: Als Mozes zijn staf op de grond gooide, werd het een slang. Als hij de slang beetpakte, werd het een staf. Als hij zijn hand tussen zijn kleren stak, werd de hand melaats. Deed hij dit nog een keer, dan was de hand weer gewoon. En als hij Nijlwater op het droge zou uitgieten, dan zou het bloed worden. En Mozes keerde terug naar Egypte. Onderweg komt hij zijn broer Aäron tegen. De eerste plaag Pagina 5 van 6

6 God zorgt voor tien rampen, ook wel plagen genoemd. Maar de plagen treffen alleen de Egyptenaren. Als de Farao 's morgens naar de Nijl gaat, zegt Mozes hem dat hij het volk moet vrijlaten. De Farao weigert dit. Mozes slaat met zijn staf op het water en al het water wordt bloed. Overal in Egypte is bloed. De vissen sterven, en het stinkt. Zeven dagen is het water bloed. De tweede plaag Mozes gaat opnieuw naar de Farao. Hij zegt tegen de Farao dat hij het volk moet vrijlaten. De Farao weigert opnieuw. Dan strekt Aäron zijn hand uit, en overal komen kikkers vandaan. In bedden, in huizen, overal lopen kikkers. Dan smeekt de Farao Mozes om de kikkers weg te laten gaan. Hij zal zijn volk vrijlaten. Mozes bidt tot God en de kikkers gaan weg. Maar dan komt de Farao zijn afspraak niet na. Hij laat het volk niet vrij. De derde plaag God zei tegen Mozes dat Aäron zijn hand moest uitsteken en de staf tegen de grond moest slaan. Aäron deed het en er kwamen overal muggen vandaan. De vierde plaag Mozes ging de volgende dag naar de Farao en zei dat hij zijn volk vrij moest laten, anders zouden er steekvliegen komen. Maar de Farao liet het volk niet vrij, en er kwamen overal steekvliegen. Maar ook dit keer liet hij het volk niet vrij. De vijfde, zesde, zevende, achtste en negende plaag. Toen kwam er veepest, maar de Farao liet het volk niet gaan. Toen kwamen er zweren. Iedereen had zweren, maar de Farao liet het volk niet gaan. Ook toen er verschrikkelijke hagelbuien kwamen gaf de Farao niet toe. De achtste plaag was een sprinkhanenplaag. De sprinkhanen aten alles op. Maar de Farao gaf niet toe. Ook toen het drie dagen donker was, gaf de Farao niet toe. De tiende plaag Mozes kondigde de tiende plaag aan: Alle eerstgeborene zullen dood gaan. Pas toen bezweek de Farao, en liet het volk vrij. Pagina 6 van 6