TV DACTYLOGRAFIE/TOEGEPASTE INFORMATICA

Transcriptie

1 TV DACTYLOGRAFIE/TOEGEPASTE INFORMATICA Fundamenteel gedeelte TOERISME 1ste leerjaar 1 (+ 1) uur/week 2de leerjaar 1 (+ 1) uur/week In voege vanaf 1 september 1998 D/1998/0279/034

2

3 INHOUD INHOUD INLEIDING Actualisering van het leerplan Voorstel van tijdschema Enkele praktische afspraken ALGEMENE DOELSTELLINGEN WERKEN MET PROGRAMMATUUR Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden Tekstverwerking Informatie zoeken en raadplegen Elektronisch publiceren Elektronische post Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden Tekstverwerking Informatie zoeken en raadplegen Elektronisch publiceren Elektronische post EVALUATIE MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Programmatuur Apparatuur Actualiseren van apparatuur en programmatuur BIBLIOGRAFIE TV Dactylografie/Toegepaste informatica 139 Toerisme

4 TV Dactylografie/Toegepaste informatica 140 Toerisme

5 INLEIDING Actualisering van het leerplan Het leerplan TV Dactylografie/Toegepaste informatica wordt vanaf 1 september 1998 progressief ingevoerd in de 3de graad van de studierichting Toerisme TSO. Bij de samenstelling van dit nieuwe leerplan is erop toegezien dat de terminologie en de formulering niet te snel aan veroudering onderhevig zijn. Sterk tijd- of pakketgebonden begrippen zijn vermeden. Toch zal dit leerplan volgens planning in principe op 1 september 2003 worden vervangen door een nieuw, geactualiseerd leerplan. Omwille van die zeer snelle evolutie heeft het vanzelfsprekend geen enkele zin bij de leerlingen vaardigheden na te streven die sterk tijdgebonden zijn. Als ze eenmaal afgestudeerd zijn en zich op de arbeidsmarkt begeven, worden ze geconfronteerd met totaal nieuwe situaties. Het kan daarom niet voldoende worden beklemtoond dat kennis, vaardigheden en attitudes nagestreefd moeten worden die zo weinig mogelijk tijd- of pakketgebonden zijn. Veel belangrijker zijn kennis, vaardigheden en attitudes die transfereerbaar zijn naar andere situaties en contexten, en die generatief zijn, namelijk in zich het vermogen dragen om in nieuwe situaties nieuwe kennis, vaardigheden en attitudes te genereren. De leerplandoelstellingen en leerinhouden van punt 2.2.1* spelen daarin een centrale rol. Bij de samenstelling van dit leerplan is erop toegezien dat de gebruikte termen en formuleringen niet te snel verouderen. Toch is het niet te vermijden dat sommige begrippen of leerinhouden door de snelle evolutie van de informatica op een gegeven ogenblik achterhaald zullen zijn. In dat geval kan de leraar zelf deze leerinhouden actualiseren in de geest van de overeenstemmende leerplandoelstellingen. Indien het leerplan bijvoorbeeld voor een bepaalde leerplandoelstelling in de rechterkolom verwijst naar een bepaalde technologie, en deze technologie is ondertussen vervangen door een recentere technologie, dan wordt aanbevolen de leerplandoelstelling op deze nieuwe technologie toe te passen. Dergelijke aanpassingen zijn eveneens geoorloofd indien de school apparatuur of programmatuur gebruikt die een ander begrippenkader hanteren. Voorstel van tijdschema Het leerplan TV Dactylografie/Toegepaste informatica is een graadleerplan. De leraar bepaalt zelf op welke wijze doelstellingen en inhouden over de beide leerjaren worden verdeeld. De volgorde waarin de leerplandoelstellingen en leerinhouden opgesomd zijn, is geen weergave van de chronologie waarin de leraar deze dient te behandelen. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 141 Toerisme

6 Onderstaande tabel suggereert een mogelijke verdeling van het beschikbare aantal lestijden (ongeveer 50 uur) over de leerplanonderdelen: Lestijden Leerplanonderdeel Werken met programmatuur Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden ( * ) 38 uur Tekstverwerking 4 uur Informatie zoeken en raadplegen 6 uur Elektronisch publiceren 2 uur Elektronische post ( * ) De pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden worden verdeeld over alle componenten van het leerplanonderdeel Werken met programmatuur (telkens ongeveer 10 % van de beschikbare tijd). Enkele praktische afspraken De minimale leerplandoelstellingen en leerinhouden zijn in romein weergegeven. De uitbreidingsdoelstellingen en -leerinhouden zijn cursief afgedrukt en zijn telkens op het einde van het hoofdstuk samengebracht. Volgens de pedagogische aanbevelingen van het VVKSO kan de school het vak TV Toegepaste informatica uitbreiden van 1 naar 2 wekelijkse lestijden. In dat geval kan men ook de cursief weergegeven leerplandoelstellingen en leerinhouden realiseren. Indien bij de leerinhouden (rechterkolom) een begrippenlijst voorafgegaan wordt door de omschrijving 'Onder meer', dan betekent dit dat de leraar minimaal alle genoemde begrippen behandelt. Wordt de begrippenlijst voorafgegaan door de omschrijving 'Bijvoorbeeld', dan betekent dit dat hij één of meer van de genoemde begrippen of andere, analoge begrippen behandelt. Bij de leerplandoelstellingen (linkerkolom) verwijst de omschrijving 'spontaan' naar een attitude. Bijvoorbeeld de leerplandoelstelling 'Vlot en efficiënt gebruikmaken van de helpfunctie' verwijst naar een vaardigheid, de leerplandoelstelling 'Spontaan, vlot en efficiënt gebruikmaken van de helpfunctie' verwijst zowel naar een vaardigheid als naar een attitude. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 142 Toerisme

7 1 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De leerlingen 1.1 beheersen het volledige toetsenbord, typen tegen een redelijke snelheid tienvingerblind en vrijwel foutloos en werken vlot en efficiënt met de muis; 1.2 verwerven een functioneel inzicht in het gebruik van een professioneel tekstverwerkingspakket; 1.3 passen de gangbare normen toe en besteden aandacht aan het technisch correct invoeren van tekst-entiteiten en aan een doeltreffende en esthetisch verantwoorde vormgeving; 1.4 worden door praktijkervaring efficiënt in het gebruik van een tekstverwerkingspakket op de pc; 1.5 ontwikkelen hun probleemoplossend denken door het efficiënt hanteren van de aangeleerde tekstverwerkingsfuncties; 1.6 realiseren eenvoudige elektronische publicaties op een wereldwijd netwerk; 1.7 ontwikkelen attitudes zoals doorzettingsvermogen, zelfredzaamheid, zin voor efficiëntie en kwaliteitszorg, aandacht voor eenvormigheid, orde en normering, kritische reflectie, metacognitieve reflectie, open ingesteldheid ten opzichte van veranderingen in de werkomgeving,...; 1.8 brengen aandacht op voor de maatschappelijk-ethische implicaties van tekstverwerking en oordelen genuanceerd over de mogelijkheden en de beperkingen van de informatica. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 143 Toerisme

8 2 WERKEN MET PROGRAMMATUUR 2.1 Beginsituatie De leerlingen hebben in de 2de graad TSO Toerisme en onthaal reeds gewerkt met de belangrijkste kantoortoepassingen (tekstverwerking, rekenblad, gegevensbeheer) en kunnen deze reeds hanteren om eenvoudige problemen op te lossen. Ze zijn vertrouwd met een grafisch besturingssysteem, beschikken over de basisvaardigheid in het tienvingerblind typen en maken vlot gebruik van de muis. In de derde graad wordt op deze voorkennis voortgebouwd. Leerlingen die uit andere studierichtingen instromen en niet over deze voorkennis beschikken, dienen via zelfstudie of speciale lessen deze voorkennis zo snel mogelijk op te bouwen. Ook indien relatief veel leerlingen instromen uit andere studierichtingen, is het niet aanvaardbaar dat in de 3de graad een belangrijk deel van de lessen besteed wordt aan het verwerven van de voorkennis van de 2de graad. In het leerplan van de 2de graad wordt sterk de klemtoon gelegd op het verwerven van pakketoverschrijdende vaardigheden en attitudes die niet tijd- of pakketgebonden zijn, maar die wel overdraagbaar zijn naar andere systemen en contexten. Omwille van het grote belang van deze vaardigheden en attitudes, dient in de derde graad opnieuw de klemtoon te liggen op het verwerven ervan. Ze worden opgesomd in het hoofdstuk Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden. 2.2 Leerplandoelstellingen Leerinhouden Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden moeten bij het werken met elke softwarecomponent worden nagestreefd Ongeacht de eenvoud of de complexiteit van een probleem, een analyse maken en vooraleer tot het gebruik van het tekstverwerkingspakket over te gaan, minimaal voor zichzelf het principe van een oplossing formuleren Zich op efficiënte wijze bedienen van de meest courante interactiemogelijkheden bij het gebruik van het tekstverwerkingspakket Spontaan gebruikmaken van alle beschikbare documentatiebronnen bij de realisatie van een oplossing Spontaan en efficiënt gebruikmaken van de helpfunctie Spontaan en efficiënt gebruikmaken van de begeleiding die het softwarepakket biedt voor het uitvoeren van deeltaken. Probleemanalyse. Componenten van de (grafische) gebruikersinterface zoals vensters, menu's, pictogrammen, dialoogvensters, muisbesturing, werkbalken, snelmenu's, sneltoetsen. Bijvoorbeeld (naar gelang van de situatie) on-linehelp, softwarehandleiding, leerboek, BIN-brochure, eigen notities. Helpfunctie. Bijvoorbeeld wizards, coaches. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 144 Toerisme

9 Orde, systematiek en transparantie nastreven binnen de organisatiestructuur van een externe gegevensdrager. Efficiënt navigeren binnen deze organisatiestructuur Bij het realiseren van een oplossing waar nodig consistentie en uniformiteit nastreven en normen respecteren Bij het realiseren van een oplossing efficiëntie nastreven Zelfredzaamheid en zelfreflectie (metacognitie) ontwikkelen teneinde zelfstandig oplossingen te realiseren Zich in bekende situaties binnen het tekstverwerkingspakket oriënteren aan de hand van schermaanduidingen. De actieve entiteiten herkennen en vaststellen welke acties ondernomen kunnen worden Een kritische instelling ontwikkelen ten aanzien van oplossingen, deze controleren en zo nodig corrigeren Doorzettingsvermogen ontwikkelen bij het zoeken naar en realiseren van een oplossing Alert zijn voor verlies en beschadiging van gegevens en spontaan voorzorgsmaatregelen nemen Alert zijn voor de milieu-effecten van computergebruik en spontaan voorzorgsmaatregelen nemen Enkele elementaire regels kennen en toepassen betreffende het ergonomisch correct gebruik van het computersysteem. Onder meer BIN-norm NBN Z01-002, huisstijl, briefschikking. Helpfunctie. Documentatiebronnen. Statusbalk. Meldingen. Foutmeldingen. Onder meer spellingcontrole, grammaticale controle, tekstfragmenten zoeken en vervangen. Bijvoorbeeld virusprotectie, back-up,... Bijvoorbeeld papier- en inkt- of tonerverbruik inperken, apparatuur niet nodeloos lang ingeschakeld laten,... Bijvoorbeeld zithouding, afstand tot het scherm, plaats van het klavier, positie van de handen, Tekstverwerking In dit leerplanonderdeel moeten tevens de pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden (blz. 144() worden nagestreefd Een tekst op een consequente en technisch juiste manier intypen en voldoende praktijkervaring opbouwen met het invoeren van tekst De basismogelijkheden om tekst snel en correct in te voeren, efficiënt gebruiken De gevolgen van een verkeerd uitgevoerde handeling vlot en efficiënt ongedaan maken Enkele in het pakket aanwezige functies voor het efficiënt aanbrengen en wijzigen van allerlei opmaak in functie van een beoogd resultaat met inzicht gebruiken Tekstdelen op efficiënte wijze samen nemen om er een gemeenschappelijke lay-out op toe te passen. Indeling van een document in regels en alinea's. Autocorrectie. Tekstfragmenten als bouwstenen. Grammaticale controle. Gebruik van synoniemenlijst. Ongedaan maken. Opmaak kopiëren. Automatische opmaak. Opmaakprofielen of -stijlen gebruiken, maken, wijzigen. Bijvoorbeeld indelen in secties, open of gesloten stijlen toepassen,... TV Dactylografie/Toegepaste informatica 145 Toerisme

10 Een verantwoorde indeling in bladzijden realiseren, daarbij gebruikmakend van de mogelijkheden die het pakket biedt Kopjes en overzichten efficiënt automatisch nummeren De inhoudsopgave en een trefwoordenlijst op accurate wijze met de gepaste vormgeving aanmaken, en de vormgeving of de inhoud zo nodig op efficiënte wijze aanpassen Voetnoten en eindnoten op deskundige wijze in een document invoegen en bewerken Het nut van sjablonen of modellen verwoorden. Sjablonen of modellen op gepaste wijze gebruiken Efficiënt gebruikmaken van tabelfuncties om een tabel in te typen, te wijzigen en op te maken Begrijpen waarvoor (veld)codes gebruikt worden en enkele eenvoudige (veld)codes gebruiken Gegevens uit een (extern) gegevensbestand in een bepaalde volgorde en/of volgens een bepaalde selectie met standaardtekst samenvoegen Een esthetisch en typografisch verantwoorde, consequente en doeltreffende vormgeving nastreven in functie van het gestelde doel De belangrijkste normen voor zakelijke communicatie en typografische vormgeving kennen en toepassen De betekenis van een tekstverwerkingspakket in een reële bedrijfsomgeving omschrijven en illustreren met enkele voorbeelden De maatschappelijk-ethische gevolgen van de invoering van tekstverwerking in een reële bedrijfsomgeving illustreren Een uitvoerapparaat selecteren en de nodige instellingen doorvoeren Tekstalinea's en kopjes van omranding en/of arcering voorzien De inhoudelijke structuur van een document bekijken en efficiënt aanpassen Tekstdelen selecteren en rangschikken Een (deel van een) tekst met een verantwoorde lay-out in kolommen indelen Rijen, kolommen en cellen in een tabel verplaatsen en kopiëren Cellen in een tabel verenigen en splitsen. Samenhouden van tekstdelen, onder meer vermijden van: weduwen, zwevende regels, kopjes onderaan de pagina, ongewenste pagina-overgangen,... Lay-out van automatische nummering. Automatisch nummeren van kopjes, lijsten en overzichten. Inhoudsopgave. Trefwoordenlijst. Voetnoten. Lay-out van een voetnoot. Eindnoot. Lay-out van een eindnoot. Sjablonen of modellen. Tabellen maken en wijzigen (inhoud en lay-out). Tekst omzetten in tabel. Bijschrift bij tabellen. (Veld)codes. Onder meer gepersonaliseerde briefwisseling, etiketten, briefomslagen,... Typografische basisprincipes, bijvoorbeeld hiërarchische vormgeving van de titels, gebruik van witruimtes, en dergelijke. BIN-norm NBN Z Tewerkstelling, arbeidsklimaat, productiviteit, flexibiliteit, kwaliteit, comfort,... Bijvoorbeeld printer, plotter, modem, fax. Aanbrengen, aanpassen en verwijderen van omranding en/of arcering. Bijvoorbeeld via overzichtsweergave, indelingsfunctie. Tekstkolommen definiëren, invoeren, wijzigen. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 146 Toerisme

11 Grafische componenten in een document opnemen en enkele kenmerken aanpassen (grootte, positie,...) Tekstdelen tussen verschillende geopende documenten uitwisselen Teksten die beschikbaar zijn in een vormgeving, bestandsformaat, normering en dergelijke die afwijken van de eigen huisstijl, importeren en conformeren aan de voorschriften. Bijvoorbeeld figuren, illustraties. Bijvoorbeeld ingescande teksten, teksten in ASCII-formaat of opgemaakt met een andere tekstverwerker, teksten geimporteerd van het Internet, Informatie zoeken en raadplegen In dit leerplanonderdeel moeten tevens de pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden (blz. 144() worden nagestreefd Efficiënt doelgericht zoeken op een wereldwijd netwerk De hiërarchische adresstructuur op een wereldwijd netwerk toelichten, interpreteren en hanteren Bestanden halen van of sturen naar een externe server via een wereldwijd netwerk. Bijvoorbeeld met behulp van een zoekrobot. Bijvoorbeeld een URL. Bijvoorbeeld een ftp-server Elektronisch publiceren In dit leerplanonderdeel moeten tevens de pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden (blz. 144() worden nagestreefd Nieuwe pagina's maken. Bestaande pagina's aanpassen De tekst van een elektronische publicatie invoeren, opmaken en aanpassen Op een sobere en functionele wijze gebruikmaken van verfraaiingsmogelijkheden die het pakket biedt Verwijzingen tussen pagina's in een elektronische publicatie creëren, aanpassen en verwijderen Een goede logische structuur bedenken voor een eenvoudige elektronische publicatie Een elektronische publicatie effectief beschikbaar stellen voor een ruimer publiek door de bestanden op een geschikte server te installeren. Bijvoorbeeld webpagina's op het Internet of een intranet in HTML-opmaak. Bijvoorbeeld op het Internet of een intranet. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 147 Toerisme

12 2.2.5 Elektronische post In dit leerplanonderdeel moeten tevens de pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden (blz. 144() worden nagestreefd Inzien dat elektronische post een vorm van Elektronische post. asynchrone communicatie is en de gevolgen hiervan voor de gebruiker omschrijven Berichten via elektronische post verzenden. Onder meer een bericht met een aangehecht bestand versturen via elektronische post, zowel binnen het bedrijf als Berichten via elektronische post ontvangen en verwerken. via een wereldwijd netwerk. Onder meer berichten opvragen en het aangehecht bestand verwerken; antwoorden op een binnengekomen bericht; een binnengekomen bericht doorsturen naar een andere bestemmeling (forwarding). 2.3 Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden Het is noodzakelijk tussen leraren van verschillende vakken afspraken te maken wat lay-out en huisstijl betreft, om te vermijden dat leerlingen geconfronteerd worden met uiteenlopende richtlijnen. De leraar TV Dactylografie/Toegepaste informatica kan hier een voortrekkersrol spelen Onder pakketoverschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden worden in deze context de doelstellingen en de inhouden verstaan die betrekking hebben op het werken met programmatuur, maar die niet aan één bepaalde softwarecomponent gebonden zijn. Deze doelstellingen en inhouden moeten dus worden nagestreefd in elke les over programmatuur, ongeacht het pakket waarmee wordt gewerkt Het probleemoplossend werken met toepassingsprogrammatuur wordt niet bevorderd door leerlingen kant en klare oplossingen te laten invoeren. De leerlingen moeten zelf een analyse maken van (meestal eenvoudige) problemen en uitzoeken op welke manier de oplossing gerealiseerd moet worden De leerlingen moeten spontaan aandacht opbrengen voor een verzorgde, smaakvolle en aantrekkelijke presentatie. Daarbij moeten ze steeds aandacht hebben voor het eindproduct: welke is de doelgroep? Is het eindproduct bedoeld voor afdruk op papier of voor een presentatie? Kunnen kleuren gebruikt worden? Indien naast een Engelse term een correcte, gangbare Nederlandse term bestaat, dient men daaraan de voorkeur te geven. Sommige Engelse termen hebben hun vaste plaats in het Nederlands verworven. Het kan nuttig zijn van een aantal Nederlandse termen de Engelse vertaling te kennen. Het VVKSO heeft een Spellinggids Informatica sameng- TV Dactylografie/Toegepaste informatica 148 Toerisme

13 esteld die hierbij behulpzaam kan zijn (zie hoofdstuk 5, Bibliografie) Tekstverwerking De vlotte beheersing van het toetsenbord (tienvingerblind) blijft een belangrijk element in het gebruik van de tekstverwerker. De nodige aandacht moet worden besteed aan het verder ondersteunen en opdrijven van de klaviervaardigheid. Steeds wordt de correcte vingerzetting nagestreefd, ook indien het typewerk veelvuldig afgewisseld wordt met muisbesturing De nadruk moet liggen op het leren oplossen van problemen met behulp van een tekstverwerkingspakket, eerder dan op het aanleren van een bepaald tekstverwerkingspakket Het accent ligt tevens op het inzichtelijk leren omgaan en het inoefenen van de basisfuncties van een professioneel tekstverwerkingspakket. Hierbij moet enige routine ontstaan, gebaseerd op het inzichtelijk begrijpen van hetgeen gebeurt Bij het werken met de gebruikersinterface moet efficiëntie worden nagestreefd; dit kan bijvoorbeeld gebeuren door in elke situatie te opteren voor de handigste interactievorm (bijvoorbeeld muisbeweging, snelmenu, pictogram, knop, menu, sneltoets,...). De leerlingen moeten de tekstverwerkingsvaardigheden efficiënt kunnen uitvoeren. In het bijzonder moet erop worden toegezien dat de beheersing van het klavier, de muis en de tekstverwerkingsfuncties een nauw geïntegreerd geheel vormt Een projectmatige benadering, waarbij het tekstverwerkingspakket aangewend wordt om eenvoudige problemen uit een reële bedrijfscontext op te lossen, is aangewezen Het is belangrijk dat het tekstmateriaal relevant is. Daardoor heeft het ook de functie om de receptieve en productieve schriftelijke communicatieve vaardigheid van de leerlingen te verbreden of te verdiepen. Taalkundige hulpmiddelen zoals spellingcontrole, elektronische referentiewerken (grammatica's, woordenboeken, thesaurussen, encyclopedieën,...) vormen daarbij een belangrijk instrument. Samenwerking met de leraren van de taalvakken is aangewezen Het is aan te bevelen dat de leerlingen minstens één tekst in het Engels, het Frans en desgevallend het Duits invoeren en aan de spellingcontrole onderwerpen. Dergelijke oefeningen verlopen steeds in samenwerking met de leraren van de betrokken taalvakken Informatie zoeken en raadplegen Het is waardevol de voorkennis van de leerlingen betreffende het Internet en het gebruik ervan thuis, in de bibliotheek en dergelijke te betrekken bij de les Elektronisch publiceren Het opstellen van een elektronische publicatie geschiedt bij voorkeur vakoverschrijdend Het Internet vormt een uitstekend instrument voor de integatie van de informatica met de andere vakken. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 149 Toerisme

14 2.3.5 Elektronische post Via elektronische post kunnen leerlingen contacten uitbouwen met leerlingen van andere scholen, zowel in binnen- als in buitenland. Deze contacten kunnen zeer verrijkend zijn. Door samenwerking met andere vakken (Nederlands, moderne vreemde talen, aardrijkskunde,...) kunnen interessante projecten uitgewerkt worden. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 150 Toerisme

15 3 EVALUATIE 3.1 De leerlingen dienen zoveel mogelijk de gelegenheid te krijgen praktijkervaring op te bouwen. De vorderingen van de leerlingen bij de ontwikkeling van de vaardigheden en de attitudes worden bij voorkeur maar niet uitsluitend via permanente of gespreide observatie en evaluatie vastgesteld. Daarnaast moet in regelmatig georganiseerde testen waarin de leerplandoelstellingen geïntegreerd aan bod komen, het inzichtelijk hanteren van de tekstverwerkingsfuncties worden geëvalueerd. 3.2 Bij praktische proeven aan de computer dient de leraar vooraf een lijst samen te stellen van de (deel)vaardigheden en de attitudes waarop geëvalueerd zal worden en met elke (deel)vaardigheid of attitude een puntenscore te associëren, teneinde de mate waarin de leerling deze doelstellingen verworven heeft, zo nauwkeurig mogelijk te evalueren. 3.3 Procesevaluatie primeert op productevaluatie. Daarom beperkt men zich beter niet tot het verbeteren en beoordelen van een afdruk op papier (= productevaluatie). De wijze waarop de oefeningen aangeboden worden en de evaluatie gericht is, moet het mogelijk maken het inzichtelijk gebruik van de tekstverwerker zo optimaal mogelijk te waarderen. Wie aandachtig de leerlingen observeert en begeleidt tijdens de les, en de teksten op het scherm en op de schijf evalueert, krijgt een beter inzicht in de gevolgde werkwijze (= procesevaluatie). Belangrijk is in elk geval dat niet enkel het resultaat meetelt, maar vooral de manier waarop het resultaat bereikt werd. 3.4 Aangezien de leerlingen tijdens de les leren werken met on-linehelp, eigen notities, handleiding, BIN-brochure,... dienen deze hulpmiddelen steeds beschikbaar te zijn, ook tijdens (grotere) toetsen (open boek). 3.5 Tot de leerlingendocumenten die bewaard moeten worden met het oog op een schooldoorlichting door de onderwijsinspectie behoort ook het werk dat een leerling op diskette of een andere gegevensdrager realiseert. Concreet betekent dit dat van alle regelmatige leerlingen de diskettes bewaard moeten worden die (mede) de basis gevormd hebben voor de studiebekrachtiging en dat van 3 regelmatige leerlingen naar keuze per leerjaar en per structuuronderdeel àlle werkstukken bewaard moeten worden die op diskette gerealiseerd zijn. De bewaringsduur van de documenten is beperkt tot het lopend schooljaar en het vorig schooljaar. Vanzelfsprekend dient de school er eveneens voor te zorgen dat de bewaarde werkstukken achteraf nog gelezen kunnen worden, ook indien de school overgestapt is op andere computersystemen, gegevensdragers of softwarepakketten. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 151 Toerisme

16 4 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 4.1 Programmatuur Het leerplan legt geen specifieke softwarepakketten op. Het gebruikte softwarepakket moet toereikend zijn om de leerplandoelstellingen en leerinhouden te realiseren, het moet voldoende actueel zijn en bij voorkeur overeenstemmen met algemeen gangbare software. De keuze voor een bepaald pakket wordt gemaakt in onderling overleg tussen alle betrokken leraren, met inbegrip van de leraren verantwoordelijk voor de integratie van de informatica binnen andere vakken in de 2de en de 3de graad Dezelfde leerlingengroep werkt in de tweede graad en in de derde graad bij voorkeur met hetzelfde tekstverwerkingspakket, wat niet uitsluit dat de leerlingen op een bepaald ogenblik kunnen overstappen naar een recentere versie van hetzelfde tekstverwerkingspakket De school moet minimaal beschikken over software voor de volgende toepassingen: een besturingssysteem met een grafische gebruikersinterface, tekstverwerking, spellingcontrole (Nederlands, Frans, Engels, Duits), elektronisch publiceren, elektronische post, webbrowser De leerlingen moeten tijdens de les toegang hebben tot één of meer handleidingen of naslagwerken betreffende de aangeleerde pakketten. 4.2 Apparatuur De leerlingen moeten binnen de school minimaal toegang hebben tot: een voldoende aantal pc's waarop de vereiste programmatuur op een aanvaardbaar performantieniveau draait, een voldoende aantal printers die schaalbare lettertypes ondersteunen, een analoge of digitale Internetaansluiting Een projectiesysteem voor computerbeelden of een systeem voor het weergeven van het beeld van één pc op alle leerlingen-pc's wordt aanbevolen Vermits het opdoen van praktijkervaring aan de pc essentieel is, neemt per pc slechts één leerling plaats De computerklas telt maximaal 20 pc's, zodat één leraar de leerlingen effectief kan begeleiden, hen permanent kan evalueren en een goede veiligheidssituatie kan garanderen De wettelijke ergonomische vereisten voor het werken met computers worden beschreven in het KB van 27 augustus 1993 betreffende Het werken met beeldschermapparatuur (BS van 7 september 1993) en in de Vijfde Bijzondere Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen (90/270/EEG d.d. 29 mei 1990). TV Dactylografie/Toegepaste informatica 152 Toerisme

17 4.3 Actualiseren van apparatuur en programmatuur De school dient erover te waken dat ze de belangrijke ontwikkelingen inzake apparatuur en programmatuur volgt. Dit betekent echter geenszins dat ze elke nieuwe versie van software of hardware moet aankopen om up-to-date te blijven. Wel moet ze via geregelde investeringen vermijden dat haar informatica-onderwijs manifest achterblijft op de realiteit in het bedrijfsleven Bij de aankoop van nieuwe apparatuur of programmatuur kan de school zich laten leiden door de adviezen die het VVKSO geregeld publiceert via de Mededelingen (Kl ). TV Dactylografie/Toegepaste informatica 153 Toerisme

18 5 BIBLIOGRAFIE In de handel zijn recente werken over computers, computertoepassingen, programmatuur en dergelijke te verkrijgen. Deze werken zijn vaak in het Nederlands en van goede kwaliteit. Aangezien een literatuurlijst informatica snel veroudert, worden hier geen concrete boeken over computers en software vermeld. Voor tekstverwerking kan men zowel terugvallen op de oorspronkelijke handleidingen bij de pakketten als op handboeken, beginnerscursussen en naslagwerken die door derden worden geproduceerd. Toch geldt hier een waarschuwing. Deze boeken zijn geschreven met het oog op het (meestal zeer grondig) aanleren van een bepaald tekstverwerkingspakket. Het leerplan heeft echter andere doelstellingen, namelijk leren taakgericht en probleemoplossend werken met tekstverwerking. Bij het hanteren van de documentatie dient de leraar voor dit onderscheid op zijn hoede te zijn. Voor een aantal leerplandoelstellingen zijn didactische lesmodellen uitgewerkt door de VVKSOwerkgroep Informatica in het Handelsonderwijs. Deze lesmodellen geven aan hoe men te werk kan gaan bij het realiseren van de leerplandoelstellingen. Meer informatie kan men vinden in de Mededelingen van het VVKSO (Kl ) of kan men bekomen bij het VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, tel. (02) , fax (02) , We vermelden enkele brochures specifiek ontwikkeld voor didactisch gebruik: CBI-WERKGROEP EVALUATIE, Productevaluatie AV informatica, VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, september 1994, 152 pagina's. VVKSO, Spellinggids Informatica, Licap, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, april 1996, 80 pagina's, D/1996/0279/036. VVKSO-WERKGROEP BIN-NORMEN, BIN-Normen Efficiënte communicatie, vijfde verbeterde druk, Licap, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, 15 juni 1997, 24 pagina's, D/1997/0279/080. VVKSO-WERKGROEP HANDELSONDERWIJS, Rapporteren Voorschriften en nuttige wenken, Licap, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, 29 pagina's, D/1995/0279/124. TV Dactylografie/Toegepaste informatica 154 Toerisme