Week van de verpleegkunde NVKVV Studiedag Diabetes 17 maart 2016 Oostende

Transcriptie

1 Week van de verpleegkunde NVKVV Studiedag Diabetes 17 maart 2016 Oostende

2 Toediening van; insuline en incretinemimetica. Zien we door het bos, de bomen nog? Alfons Piessens, De Gusseme Kathy

3 overzicht Situering behandeling type 2 diabetes Soorten insuline Insuline vroeger en nu Pennen overzicht en gebruik Andere behandeling type 2 diabetes Incretinemimetica

4 Sulfonylurea Insuline Orale medicatie Orale medicatie

5 Insuline Insuline is een polypeptidehormoon met molecuulformule C 254 H 377 N 65 O 75 S 6. Dit hormoon heeft invloed op de glucosestofwisseling, wordt aangemaakt in de pancreas, Rood=Koolstof, Groen=Zuurstof, Blauw=Stikstof, Roze=Zwavel

6 Soorten insuline Humane insuline Snelwerkend Actrapid Humuline Regular Insuman Rapid Middellangwerkend Insulatard Humuline NPH Insuman Basal Analoge Insuline Ultrakort werkend Lispro (Humalog) Aspart (Novorapid) Glulisine (Apidra) Langwerkend Glargine(Lantus,Toujeo Abasaglar (nog) niet in Belgiê,) Detemir (Levemir) Bifasische werking Bifasische werking Humuline 30/70 NovoMix 30, 50, 70 HumalogMix 25/75, 50/50 Ultralang werkend Tresiba ( nog) niet in België

7

8 Soorten insuline Let op! Recent ook insuline met een hogere concentratie Toujeo, glargine met drie maal concentratie 300 E /ml Humalog 200 lispro met dubbel concentratie 200 E/ ml Bestaat alleen in wegwerppen. Gebruikt bij grote insulineresistentie Minder kans lipodystrofie wegens kleinere hoeveelheid Injecteerbare vloeistof

9

10 Insuline en insulinepennen De Insulineproducenten hebben hun eigen toedieningstechnieken om hun insuline s.c. toe te dienen. Insuline pennen zijn individueel Insuline pennen zijn op medisch voorschrift Pennen in gebruik bewaren op kamer temperatuur Voorraad bewaren in de koelkast ( niet in vriezer) Gebruik elke keer een nieuwe naald

11 Insuline pennen Van firma Novo Nordisk, voorgevulde pennen, Flexpen en (Flextouch ). Navulbare pennen, Novopen 3, Novopen 4 en Novopen Echo. Van de firma Lilly, voorgevulde pen, Kwikpen navulbare pennen Humapen Luxura, Humapen Savvio en Humapen Memoir. Van de firma Sanofi de navulbare pennen, Clikstar,(Allstar )en Juniorstar de voorgevulde pen,solostar

12 Hoe pennen gebruiken. Een voorbeeld

13 Pennen van Novo Nordisk Niet meer in België Uit Diabetes 2 de onafhankelijke site

14 Pennen van Lilly

15 Pennen van Sanofi JuniorSTAR is ½ eenheden, navulbare insulinepen. ALLSTAR is ½ eenheden, Designed navulbare insulinepen

16 Recente pennen De Novopen Echo van Novo Nordisk Pluspunten Instelbaar met halve eenheden Eenvoudig geheugen Kleuruitvoering voor kinderen

17 Allstar pen van Sanofi JuniorSTAR een herbruikbare insulinepen, instelbaar per halve eenheid.

18 Kwikpen humalog 200 Lilly (lispro) 200 E /ml eenheden snelwerkende I. Dosis blijft gelijk,wel geconcentreerd Alleen bij betrouwbare patiënten Bij lipodystrofie gevoelige patiënten bij zwaar insuline resistente patiënten Geen insuline uit de pen halen met een spuitje de dosis is niet juist

19 TOUJEO Glargine (Sanofi ) Langwerkende insuline in geconcentreerde vorm 300 U/ ml Geen insuline uit de pen halen met een spuitje de dosis is niet juist Alleen bij betrouwbare patiënten Bij lipodystrofie gevoelige patiënten bij zwaar insuline resistente patiënten

20 Incretinemimetica/ DPP4 remmers Sulfonylurea Insuline Orale medicatie Orale medicatie

21

22 GLP-1R agonists Glucagon like pepitide 1 Receptor

23 Glucagon like pepitide -1R Wat? de werking van het menselijke incretine nabootsen ("incretine mimetica"). Bestaan uit een incretine-achtige stof die werd ontdekt in de speekselklieren van het Gila monster en verder gemodificeerd. Momenteel exenatide, liraglutide, albiglutide, Lixisenatide dulaglutide.

24 werking Stimuleerd insuline release Incretine, GLP-1 In de darmen Verminderen van het bloedsuikerniveau Remt de glucagon release DPP-4 enzymen inactiveren GLP-1 DPP-4 inhibitoren (medicatie) blokkeren DPP -4 En verminderen glucose

25 EFFECT GLP-1 Bestudeerd in continu infuus Verbetert de Beta-cel respons Beta-cellen van de pancreas : -Stimuleert de glucose-afhankelijke insulinesecretie -Herstelt 1ste fase insulinesecretie Hersenen : Stimuleert verzadiging en vermindert voedselinname Lever : Vermindert de hepatische productie van glucose Maag : Vertraagt de maaglediging Alfa-cellen van de pancreas: Vermindert de postprandiale secretie van glucagon

26 De belangrijkste bijwerkingen Regelmatig Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, verstopping en diarree. Deze bijwerking verdwijnt meestal na gewenning aan het medicijn. Zelden Jeuk, roodheid en zeer zelden huiduitslag op de injectieplaats. Verminderde eetlust, gewichtsverlies, buikpijn,, zuurbranden, winderigheid, opgezwollen buik. Duizeligheid, hoofdpijn, zweten, nervositeit,verzwakt gevoel. Wazig zien in het begin van de behandeling Zeer zelden Veranderde smaak. Verminderde nierwerking. Overgevoeligheid. ( huiduitslag, jeuk en galbulten, )

27 GLP-1 receptor agonisten Verlagen de bloedsuiker efficiënt Geven zelden hypoglycemie (nooit ernstige hypoglycemie) Geven geen gewichtstoename ( meestal gewichtsafname)

28 Voor de incretinemimetica-pennen of toedieningssystemen - Victoza (Novo Nordisk), - Byetta (Astra Zeneca) - Lyxumia (Sanofi) - Bydureon (Astra Zeneca) - Eperzan (GSK) - Trulicity (Lilly)

29 Byetta Victoza Lyxumia Eperzan Bydureon Trulicity stofnaam Exenatide Liraglutide Lixisenatide albiglutide exenatide dulaglutide soort pen Frequentie toediening Optimale toediening opstartdosis Definitieve dosis Voorgevulde wegwerppen voor 30 dagen Voorgevulde wegwerppen: 0,6= 30 dagen 1,2= 15 dagen 1,8=10 dagen Voorgevulde wegwerppen voor 4 dagen Voorgevulde wegwerppen voor eenmalig gebruik Voorgevulde wegwerppen voor eenmalig gebruik Voorgevulde wegwerppen voor eenmalig gebruik 2 injecties / dag 1 injectie/ dag 1 injectie/ dag 1 injectie/ week 1 injectie/ week 1 injectie/ week Toedienen 1 uur voor ontbijt en een uur voor avondeten minimum 6 uur tussen 2 injecties 2 x 5 µg/dag Gedurende 1 maand Na 1 maand: 2x 10 µg/dag Dagelijks op een vast tijd stip, niet gebonden aan de maaltijd 1x0,6 µg/dag Gedurende een week Na 1 week:1x1,2 mg/dag In functie van HbA1c na 6 maand max 1,8 µg/dag Toedienen 1 uur voor de maaltijd die het meest koolhydraten bevat, 1x10µg/dag Gedurende 2 weken Na 2 weken 20 µg /dag Een maal per week op een vaste dag tijdstip onafhankelijk van de maaltijd Een maal per week op een vaste dag tijdstip onafhankelijk van de maaltijd Een maal per week op een vaste dag Tijd stip onafhankelijk van de maaltijd 1x 30 mg/ week 2 mg /week 1,5 mg/ week Volgens HbA1c zo nodig opdrijven naar 1x 50mg /week 2 mg /week 1,5mg/week

30 Elke pen bevat 30 dosis van 0,6 mg of 15 dosis van 1,2 mg of 10 dosis van 1,8 mg

31 Haal de pendop van de pen. Verwijder het afdekplaatje van een nieuwe naald voor eenmalig gebruik. Schroef de naald recht en stevig op uw pen. Haal de buitenste naaldkap eraf en bewaar deze voor later gebruik. Verwijder het binnenste naalddopje en gooi het weg.

32 Draai aan de instelknop totdat de aanwijspijl op de controlestreep staat. Houd de pen met de naald omhoog. Tik een paar keer zachtjes met uw vinger tegen de patroon. Hierdoor verzamelen eventuele luchtbelletjes zich boven in de patroon. Houd de naald omhoog en druk op de drukknop totdat de aanwijspijl op 0 mg staat. Herhaal totdat er een druppel liraglutide aan de naaldtip verschijnt. Ontluchten alleen bij start van een nieuwe pen

33 Draai aan de instelknop totdat de aanwijspijl op de gewenste dosis staat (0,6 mg, 1,2 mg of1,8 mg). Uw dosis over twee injecties verdelen: Draai de instelknop in een van de richtingen totdat de aanwijspijl op 0,6 mg of 1,2 mg staat. Injecteer de dosis. Bereid een nieuwe pen voor injectie voor en injecteer het resterende aantal mg om uw volledige dosis te bereiken.

34 Druk op de drukknop om te injecteren totdat de aanwijspijl op 0 mg staat. houd de naald nog ten minste zes seconden onder de huid. Zo bent u er zeker van dat de volledige dosis is geïnjecteerd. Haal de naald uit de huid. Er kan een druppel liraglutide aan de punt van de naald verschijnen. Dit is normaal. Schuif de punt van de naald in de buitenste naaldkap zonder de buitenste naaldkap aan te raken. duwt u voorzichtig de buitenste naaldkap helemaal op de naald. Schroef vervolgens de naald los. Gooi de naald voorzichtig weg en plaats de pendop terug.

35 Byetta (Astra Zeneca), Exenatide. 2 keer per dag - voor het ontbijt en - voor het avondeten. Zorg voor minimaal 6 uur tussen elke injectie. Binnen het uur na de inspuitingde patiënt laten eten anders heeft het geen effect bijwerkingen: misselijkheid, braken, verstopping of diarree, jeuk op de injectieplaats, duizeligheid en hoofdpijn.

36 Bewaren in de koelkast ( 2 C - 8 C). Plaats de dop weer terug op de pen om te beschermen tegen licht. Niet in de vriezer bewaren. Gooi een BYETTA-pen altijd weg als deze bevroren is geweest. Gebruik niet langer dan 30 dagen. Gebruik BYETTA niet als deze troebel of gekleurd is. Bewaar de BYETTA-pen niet met een daarop bevestigde naald. Gevaar voor lekken of kunnen er luchtbellen in de patroon komen. Medicijnen niet weggooien via het afvalwater of huishoudelijk afval. Vraag raad aan de apotheker

37 Hoe gebruiken Controleer de Pen Was uw handen voor gebruik. Controleer het etiket van de pen Trek de blauwe dop van de pen. Controleer het patroon. De vloeistof moet helder, kleurloos en vrij van vaste deeltjes zijn. Een kleine luchtbel in de patroon is normaal. Bevestig de Naald

38 Dosis instellen Controleer of in het doseervenster zichtbaar is. Is dit niet het geval, draai dan de doseerknop met de wijzers van de klok mee tot het niet verder kan en in het doseervenster zichtbaar is. Trek de doseerknop uit tot het niet verder kan en doseervenster zichtbaar in het Draai de doseerknop met de wijzers van de klok mee tot het niet verder kan en in het doseervenster zichtbaar is. Zorg ervoor dat de 5 met de streep eronder zichtbaar is in het centrum van het doseervenster.

39 Richt de naald omhoog en weg bij u vandaan. Ontlucht de pen en tel langzaam tot 5 Indien u geen stroompje of enkele druppels uit de punt van de naald ziet komen, herhaal dan deze handeling Het klaarmaken van de pen is gereed wanneer zichtbaar is in het centrum van het doseervenster EN wanneer u een stroompje of enkele druppels uit de punt van de naald heeft zien komen. Draai de doseerknop met de wijzers van de klok mee tot het niet verder kan en in het doseervenster zichtbaar is. de Nieuwe Pen is nu gereed.

40 Stel de dosis in. (zoals hiervoor beschreven) Neem de pen stevig in uw hand. Breng de naald in de huid met behulp van de door uw zorgverlener aanbevolen hygiënische injectietechniek. Druk met uw duim stevig op de injectieknop tot het. niet verder kan. Tel langzaam tot 5 om de volledige dosis toe te dienen. Verwijder de naald uit de huid. De injectie is voltooid wanneer verschijnt in het centrum van het doseervenster. De pen is nu klaar om opnieuw te worden ingesteld.

41 De Pen opnieuw instellen Draai de doseerknop met de wijzers van de klok mee tot het niet verder kan en in het doseer venster zichtbaar is. Opmerking: als u de doseerknop niet kunt draaien of uw pen lekt, is de volledige dosis niet toegediend. Verwijder de naald na elke injectie. Plaats voorzichtig de buitenste naaldbescherming terug over de naald. Draai de naald los. Plaats de blauwe pendop terug op de pen Gooi de naalden altijd weg in een prikbestendige container

42 GLP-1 Bydureon (Astra Zeneca,BMS), exenatide Exenatide 1 keer per week - een vast tijdstip op een vaste dag een bouwdoos met Veel handelingen Omslachtig en Veel educatie nodig Aandacht! snelle stolling van de vloeistof in de dikke naald

43 Haal een kit met één dosis uit de koelkast. Zorg voor een naaldcontainer Was uw handen Pak de naald en draai de blauwe dop er van af. Tik de flacon enige malen tegen een hard oppervlak om het poeder los te maken. Verwijder de groene afdekkap

44 2. De onderdelen met elkaar verbinden Pak de verpakking met het flaconkoppelstuk en verwijder de papieren afdekking. Houd de verpakking van het flaconkoppelstuk vast. Pak de flacon in uw andere hand. Druk de bovenkant van de flacon stevig in het oranje koppelstuk. Haal de flacon, nu met het oranje koppelstuk eraan vast, uit de verpakking. Zo moet de flacon er nu uit zien.

45 Breek de afdekkap af. Let erop dat u de zuiger niet indrukt. U breekt de afdekkap af net zoals u een takje breekt. Zo ziet de afgebroken afdekkap er uit.

46 Draai het oranje koppelstuk op de spuit totdat het goed vast zit. Het geneesmiddel mengen en de spuit vullen

47 Blijf schudden totdat de vloeistof en het poeder goed gemengd zijn. Als het geneesmiddel goed gemengd is, moet het er troebel uitzien. Als u klontjes droog poeder aan de zijkant of de bodem van de flacon ziet, is het geneesmiddel NIET goed gemengd. Schud nogmaals krachtig totdat het goed gemengd is.

48 Houd de flacon nu zo dat de spuit naar boven wijst. Blijf met uw duim op de zuiger duwen totdat hij niet verder kan en houd hem op zijn plaats. Tik met uw andere hand zachtjes tegen de flacon. Blijf met uw duim op de zuiger drukken om hem op zijn plaats te houden. Trek de zuiger naar beneden tot onder de zwart gestreepte doseerlijn.

49 Houd de zuiger met één hand op zijn plaats, zodat hij niet beweegt. Draai met de andere hand aan het oranje koppelstuk om het te verwijderen.

50 Draai de naald op de spuit totdat hij goed vastzit. Duw de zuiger langzaam in tot de zwarte gestreepte doseerlijn Dit zorgt ervoor dat u de juiste dosis geneesmiddel krijgt. Het is normaal als u wat luchtbelletjes in het mengsel ziet. Deze luchtbelletjes kunnen geen kwaad en kunnen ook de dosis niet beïnvloeden. de bovenkant van de zuiger moet op één lijn blijven met de zwart gestreepte doseerlijn. Het is belangrijk op dit punt te stoppen met duwen omdat u anders uw geneesmiddel verspilt en niet de juiste dosis krijgt.

51 U kunt elke dosis van het geneesmiddel injecteren in de buik, dij of binnenkant van de bovenarm. U kunt iedere week hetzelfde gebied van uw lichaam gebruiken, maar kies wel steeds een andere injectieplaats in dat gebied. Als u de dop verwijdert kunnen er 1 of 2 druppels vloeistof te voorschijn komen. Dat is normaal. Injecteer de dosis onderhuids. Gooi de spuit met de naald (plus de dop er nog aan bevestigd in een naald container,

52 GLP-1 Bydureon (Astra Zeneca,BMS), exenatide Exenatide 1 keer per week - een vast tijdstip op een vaste dag Eerst was het een bouwdoos met Veel handelingen en omslachtig. Sinds november 2015 bestaat dit medicament ook in een handiger injecteerpen voor eenmalig gebruik Aandacht! snelle stolling van de vloeistof in de dikke naald

53

54 Lyxumia (Sanofi) lixisenatide Hoeveel moet u injecteren? De startdosis is 10 microgram eenmaal per dag gedurende de eerste 14 dagen - gebruik hiervoor de groene pen. Daarna is de dosis 20 microgram eenmaal per dag - gebruik hiervoor de paarse pen. Wanneer moet u injecteren? Injecteer Lyxumia in het uur voorafgaand aan een maaltijd. Wanneer u de voor u meest geschikte maaltijd voor uw injectie heeft gekozen, injecteer Lyxumia dan. (bij voorkeur elke dag voor een volwaardig ontbijt.)

55 Hoe bewaart u Lyxumia? Buiten het zicht en buiten bereik van kinderen houden. Voor eerste gebruik Bewaren in de koelkast (2 C - 8 ). Niet in de vriezer bewaren. Niet in de buurt van het vriesvak bewaren. Nadat u de pen in gebruik heeft genomen De pen kan 14 dagen lang gebruikt worden wanneer de pen bewaard wordt beneden 30 C. Niet in de vriezer bewaren. Bewaar de pen zonder naald eraan vast. Steeds de pen her sluiten ter bescherming tegen licht.

56

57 DE PEN VOORBEREIDEN VOOR GEBRUIK een nieuwe pen eerst activeren Activeer de pen op dezelfde dag als de eerste injectie dus niet vooraf klaarmaken. Eenmalig activatieproces. overtollige vloeistof uit de nieuwe pen verwijderen. Zorgt voor de goede werking van de pen Dat de dosis van de eerste injectie juist is. Herhaal het activatieproces niet, verlies van dosis Nieuwe pen (oranje venster) Pen die klaar is voor injectie (wit venster)

58 activatieproces Stap 1 : Controleer of het activatievenster oranje is. Stap 2 : Controleer de vloeistof. De vloeistof moet helder, kleurloos en vrij van deeltjes zijn. Als dat niet zo is, gebruik de pen dan niet. Bevestig een naald en verwijder de naalddopjes

59 Stap 3 Trek de injectieknop uit Trek stevig aan de injectieknop totdat deze stopt. De pijl wijst nu in de richting van de naald.

60 Stap 4 Druk op de injectieknop en houd deze ingedrukt om overtollige vloeistof te verwijderen Druk de injectieknop helemaal in. U kunt een klik horen of voelen. Houd de injectieknop ingedrukt en tel langzaam tot 5 om ook de laatste druppels te verwijderen. Stap 5 De pen is nu geactiveerd. Activeer deze pen niet nog een keer.

61 GEBRUIK VAN DE PEN alleen als het activatievenster wit is. Injecteer elke dag slechts één dosis. Trek de dop van de pen en controleer de pen Controleer het aantal dosissen dat nog in de pen zit. Dit kunt u zien aan de plek waar de zwarte zuiger op de dosisschaalverdeling staat. Bevestig een nieuwe naald en verwijder de naalddopjes

62 Trek de injectieknop uit Trek stevig aan de injectieknop totdat deze stopt. De pijl wijst nu in de richting van de naald. Druk op de injectieknop en houd deze ingedrukt om de dosis te injecteren Pak een huidplooi vast en breng de naald Loodrecht in Druk de injectieknop helemaal in. U kunt een klik horen of voelen. Houd de injectieknop ingedrukt en tel langzaam tot 5 klik

63 Eperzan (GSK) albiglutide Terugbetaald in combinatie met een basaal insuline

64 Dosering De aanbevolen dosering van Eperzan is 30 mg eenmaal per week, subcutaan toegediend. De dosering mag worden verhoogd naar 50 mg eenmaal per week, gebaseerd op de individuele glykemische respons. Toediening Eperzan kan worden toegediend op elk tijdstip van de dag, onafhankelijk van maaltijden. steeds op dezelfde dag van de week. Indien nodig kan de dag van toediening worden veranderd, zolang de vorige dosis 4 of meer dagen geleden is toegediend.

65 Gemiste dosis. binnen 3 dagen na de gemiste dosis, als nog toedienen. Daarna kan de patiënt doorgaan op de gebruikelijke toedieningsdag. meer dan 3 dagen na de gemiste dosis dan dient de patiënt de gemiste dosis over te slaan en door te gaan met de geplande wekelijkse dosis op de gebruikelijke toedieningsdag.

66 Was uw handen Controleerde dosis en de pen (vervaldatum) Neem nieuwe naald, proper bekertje, timer en afvalbak

67 Controleer of de pen een nr 1 in het venster heeft Draai de pen om het geneesmiddel te mengen Klokgewijs en al klikkend tot nr 2 verschijnt in het venster

68 Vijf maal voorzichtig heen en weer schudden Let op voor schuimvorming Plaats de pen in het bekertje en wacht tot het medicijn opgelost is stel de timer in op 15 min voor de 30 mg Eperzan en 30 min voor 50 mg Eperzan Maximaal 8 uur bewaren

69 Terug 5 maal voorzichtig schudden controleer de spuit op deeltjes en Bevestig een naald Klik grote luchtbellen drijven op de vloeistof De vloeistof ziet geel

70 Hou de pen recht en tik tegen het patroon Verwijder de beschermkappen Draai in wijzerzin tot cijfer 3 in het venster verschijnt De pen wordt ontlucht en de injectieknop verschijnt

71 Injecteer de patiënt S.C. Tel tot 5 na de klik en zachtjes de naald verwijderen

72 Trulicity (Lilly) dulaglutide voor volwassenen met diabetes type 2 verbetering van de glucoseregulatie. daling van het HbA1c een daling van het gewicht. één keer per week te injecteren, onafhankelijk van de maaltijd. De pen is direct klaar voor gebruik niet ontluchtten de naald is al bevestigd en veilig verborgen.

73 glucoseregulatie verbetering van de glucoseregulatie als : toegevoegde therapie - in combinatie glucose verlagende geneesmiddelen, - samen met dieet en lichaamsbeweging Monotherapie (niet terugbetaald) - Als dieet en lichaamsbeweging alleen onvoldoende is. - Als gebruik van metformine onwenselijk wordt geacht (intolerantie of contra-indicaties).

74 Dosering Trulicity 1,5 mg eenmaal per week in combinatie met andere bloedglucose verlagende geneesmiddelen starten met de Trulicity 1,5 mg dosering. Trulicity 0,75 mg eenmaal per week (niet terugbetaald) - voor monotherapie - Voor mogelijk kwetsbare populaties, patiënten 75 jaar, - rekening houden met een bijbetaling door de patiënt.

75 Voor je begint. was je handen, Neem de pen uit de koelkast Controleer de pen op dosis en onregelmatigheden niet gebruiken bij : beschadiging verkleurde inhoud of Vlokkerig uitzicht. Kies je injectieplaats

76 Verwijder de grijze dop - Laat de pen nog op slot - Plaats de kap niet terug, deze kan de naald beschadigen. - Raak de naald niet aan. Plaats en ontgrendel - Plaats de basis recht op de huid van de injectiezone. - Ontgrendel door aan de ring te draaien.

77 Druk en hou vast - Je zal een luide klik horen. - Blijf goed drukken tot je een tweede klik hoort, dit is na 5 a 10 seconden. - De injectie is volledig als u de grijze delen kan zien. - Verwijder de pen uit de huid.

78 De pen na gebruik in de naaldcontainer deponeren Deze pen bevat glazen onderdelen dus voorzichtig behandelen - Bewaar de pennen in de koelkast. niet in de diepvriezer. bevroren pennen niet gebruiken. -Op kamer temperatuur bewaarde pennen max 14 dagen gebruiken - Bewaren uit de buurt van kinderen. - Beschermen tegen licht.

79 in België drie voorwaarden voor terugbetaling 1. Gediagnostiseerde diabetes type 2 2. Een HbA1c van meer dan 7,5 % of 58 mmol/mol 3. En in combinatie met orale antidiabetica of basale insulines Victoza Lyxumia Eperzan Bydureon &Byetta Trulicity Metformine +sulfonylureum Metformine + glitazone Basale insuline al dan niet in comb. met orale antidiabetica + / / / + / + + / / Kostprijs /30 dagen 96, ,2 111,43 144,30 128,84

80 Toekomst Ook bij type 1 diabetes patiënten Bij type 2 patiënten in monotherapie Samen met insuline

81 Met dank aan; Novo Nordisk, Lilly, Sanofi,Astra Zeneca,GSK