7,7. Werkstuk door een scholier 5470 woorden 18 juli keer beoordeeld. Maatschappijleer. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 5470 woorden 18 juli ,7 106 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2 Deelvragen 3 Wat is Anorexia Nervosa? 4 Wat zijn de gevolgen van Anorexia Nervosa? 5 - Vervolg 6 Wat is Boulimia Nervosa? 7 Wat zijn de gevolgen van Boulimia Nervosa? 8 Vervolg 9 Bestaan er ook andere eetstoornissen? 10 Komt Anorexia-Boulimia Nervosa ook voor bij mannen? 11 Wat hebben de eetstoornissen gemeenschappelijk? 12 Wat zijn de oorzaken van eetstoornissen? 13 Vervolg 14 Vervolg 15 Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden? 16 Vervolg 17 Hoe vaak komt het voor? 18 Tips voor Anorexia en Boulimia patiënten. 19 Vervolg 20 Levensverhalen 21 Nawoord Eigen mening 22 Moeilijke woorden 23 Bronvermeldingen Voorwoord Ik doe mijn werkstuk over dit onderwerp omdat het de laatste steeds vaker in de media komt. Steeds vaker komt het voor dat er ontzettend vermagerde meisjes overal rond lopen. Die zich zelf dan nog steeds dik vinden. Als je op de catwalk kijkt dan weet je niet wat je ziet. Het zijn bijna geen vrouwen meer!! Gewoon eng om naar te kijken. Daarom vond ik het interessant om er meer over te weten en wat nou Pagina 1 van 13

2 precies de gevolgen en de redenen zijn. *Deelvragen* 1 Wat is Anorexia Nervosa? 2 Wat zijn de gevolgen van anorexia nervosa? 3 Wat is Boulimia Nervosa? 4 Wat zijn de gevolgen van Boulimia nervosa? 5 Bestaan er ook nog andere eetstoornissen? 6 Komt Anorexia-Boulimia Nervosa ook bij mannen voor? 7 Wat hebben eetstoornissen gemeenschappelijk? 8 Wat zijn de oorzaken van eetstoornissen? 9 Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden? 10 Hoe vaak komt het voor? 11 Tips voor Anorexia en Boulimia patiënten. Wat is Anorexia Nervosa? De naam anorexia nervosa (verkort tot anorexia) betekent letterlijk 'gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken'. Deze naam is eigenlijk niet goed, omdat de patiënten die dit hebben geen gebrek aan eetlust hebben, maar juist expres proberen hun eetlust en hongergevoel te onderdrukken. Anorexia zou eigenlijk beter 'magerzucht' of 'lijnziekte' genoemd kunnen worden, want de patiënten hebben een altijd de onweerstaanbare drang om af te vallen. Ze zijn er als zeg maar aan verslaafd en gaan ermee door, zelfs als ze al sterk vermagerd zijn. Alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang is een obsessie voor de anorexiapatiënten. Ze zijn altijd aan het calorieën tellen en twijfelen altijd over wat ze wel of niet moeten eten. Alleen als er weinig calorieën in zitten, en geen suiker of vet bevat word het opgegeten. Vaak eten de anorexia-patiënten elke dag hetzelfde dat ze zeg maar in een patroon eten. Als het een keertje niet lukt om dit na te komen te maken raken ze meteen in paniek en doen er alles aan om het andere eten te vermijden. Sommige patiënten kunnen dit patroon niet altijd volhouden en hebben af en toe last van eetbuien, waarbij ze in korte tijd veel eten naar binnen werken. Na zo'n eetbui voelen ze zich erg wanhopig en teleur gesteld in zichzelf en willen het eten weer zo snel mogelijk kwijt raken. Dat gebeurd meestal door het weer uit te kotsen of door laxeerpillen te slikken. Om nog meer af te vallen dwingen anorexia-patiënten zichzelf vaak tot veel lichaamsbeweging. Sommige patiënten doen bijvoorbeeld twee uur per dag aan aerobics, of joggen dagelijks 10 kilometer. Hoewel de patiënten erg mager - soms zelfs te extreem mager - kunnen worden, blijven ze zichzelf dik voelen. En hebben dus een vertekend lichaamsbeeld. Het is zelfs zo dat naarmate het gewicht lager wordt Pagina 2 van 13

3 patiënten steeds banger worden om aan te komen. Zelfs als ze al een pondje aankomen schieten ze al in de stress. Hoewel anorexia-patiënten wel bij anderen zien dat die te mager zijn, blijven zij hun eigen toestand tegenover zichzelf en anderen vaak ontkennen. Ze proberen hun eetgedrag en de gevolgen te verbergen, omdat ze dan weten (en daar zijn ze bang voor) dat ze moeten aankomen. Anorexia-patiënten kunnen daarom vaak lang volhouden dat er niks met ze aan de hand is. Wat zijn de gevolgen van Anorexia Nervosa? - Lichamelijke gevolgen - Anorexia-patiënten kunnen door hun eetgedrag extreem vermageren. Door de ondervoeding en vermagering kunnen veel lichamelijke klachten optreden. Bij vrouwen stopt de menstruatie, want de hormonen die voor de menstruatiecyclus zorgen nemen af tot het niveau van voor de puberteit. Dat heeft tot gevolg dat je ook tijdelijk onvruchtbaar bent.de ademhaling en de hartslag worden trager. Ook de bloeddruk daalt. Want als het gewicht afneemt en je amper meer eten binnen krijgt stelt je lichaam het zo in dat je overschakelt tot besparing in de stofwisseling. Het gevolg is dat de patiënten meestal moe zijn, duizelig, lusteloos en depressief. Doordat er weinig eten wordt verbrand, daalt de lichaamstemperatuur en hebben de patiënten last van koude, blauwe handen en voeten. Omdat de lichaamstemperatuur daalt kunnen er donsachtige haartjes in het gezicht, op de armen, borst en rug komen. Je gebit gaat achteruit en de haren verslechtert. Ook kan er haaruitval optreden. De huid wordt droog en schilferig en verslapt. Doordat er weinig gegeten word kan er verstopping optreden. Meestal is dit de reden voor een anorexia-patiënte om in paniek te raken en alles uit te kotsen of laxeerpillen te nemen. Bij extreme vermagering ontstaat vaak een vochtophoping (oedeem) in de onderbenen. Als het te erg word wordt er spierweefsel afgebroken. Het honger- en verzadigingsmechanisme raakt helemaal van slag. De patiënten voelen op het laatst niet meer wanneer ze honger hebben of negeren het hongergevoel. Anorexia-patiënten slapen vaak slecht. Meestal slapen ze moeilijk in of zijn al vroeg weer wakker. Vaak lossen zij dit probleem op door 's morgens vroeg al weer met werk, studie of andere dingen te beginnen. Door het eenzijdige dieet kunnen tekorten aan bepaalde mineralen en vitamines ontstaan. Bij patiënten die laxeer- en/of plasmiddelen gebruiken en/of regelmatig braken kunnen ernstige stoornissen in de elektrolytenhuishouding ontstaan, in het bijzonder een tekort aan kalium. Dit kan leiden tot nier- en leverbeschadigingen, spierkrampen, hartritmestoornissen en zelfs hartstilstand. Bijna alle lichamelijke symptomen verdwijnen wanneer de patiënt weer een stabiel en normaal gewicht heeft bereikt. Als de ziekte meerdere jaren duurt, kan er onherstelbare schade aangericht worden. Ook omdat anorexia-patiënten zelf vaak niet door hebben hoe erg ze er al aan toe zijn en dus de toestand ontkennen, is dit risico groot. Het is dus niet overdreven om anorexia nervosa als een lichamelijk gevaarlijke ziekte te zien. Pagina 3 van 13

4 - Sociale gevolgen - Mensen met anorexia voelen zich vaak geïsoleerd en verlaten. De omgeving begrijpt niet dat de patiënten hun lichaam heel anders ervaren dan anderen het zien. De vermagering en het abnormale eetgedrag roepen veel onbegrip en bezorgdheid op bij familie en vrienden. Daarom proberen zij hun eetstoornis zo veel mogelijk verborgen te houden en zullen zij allerlei smoesjes te verzinnen. Met het risico dat mensen hun als leugenaars beschouwen en onbetrouwbaar vinden. Anorexia-patiënten zijn eigenlijk voortdurend bezig met het plannen en geheimhouden van hun eetgedrag. Dit veroorzaakt veel stress. Iets gewoons als een etentje of een verjaardagsfeestje kan anorexia-patiënten erg nerveus maken. Door de stress worden ze kwetsbaar, onzeker, dwingerig of snel geïrriteerd en hebben ze last van grote stemmingswisselingen. Ze moeten van zichzelf aan een heleboel regels voldoen en worden in hun denken en doen erg in beslag genomen door hun ziekte. Anorexia-patiënten gaan zich op den duur steeds meer afzonderen van de mensen om hen heen. Ze zijn uiteindelijk alleen nog maar bezig met wèl of niet eten, met dik of dun zijn, of met hardlopen, fietsen of zwemmen. Hoewel ze vaak grote moeite doen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen, zijn zij zo door hun ziekte geobsedeerd, dat zij haast niets meer voor andere mensen of zaken kunnen voelen. Zij komen daardoor al gauw in een sociaal isolement. Wat is Boulimia Nervosa? Boulimia nervosa (verkort tot boulimia) betekent letterlijk 'eetlust als een os door nerveuze oorzaken'. Ook deze naam klopt niet helemaal, omdat er vaak eetbuien zijn die worden afgewisseld met perioden van (bijzonder) matig eten. Bovendien hoeft het niet zo te zijn dat mensen met boulimia een grote eetlust hebben voordat ze een eetbui krijgen. Het gaat om het eten, niet om het stillen van honger. De drang om te eten lijkt op een verslaving. Boulimia wordt dan ook wel eetverslaving genoemd. Tijdens een eetbui worden grote hoeveelheden eten naar binnen gewerkt en hebben de patiënten het gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Het voedsel is dikwijls calorierijk en wordt vaak zonder proeven doorgeslikt. Het is meestal eten dat buiten de vreetbuien niet word toegestaan. De drang tot eetbuien is vaak zo groot dat patiënten deze gaan plannen. Zo kunnen patiënten bijvoorbeeld de hele dag, op hun werk, nauwelijks iets eten, om 's avonds als ze alleen zijn zich weer vol te eten. Maar een eetbui kan ook ontstaan wanneer patiënten het gevoel hebben 'over de schreef' te zijn gegaan, omdat zij iets meer gegeten hebben dan zij zichzelf hadden toegestaan. Het verschilt van persoon tot persoon hoe groot de eetbuien soms zijn. De ene patiënt(e) heeft twee eetbuien per week, de andere heeft er vele per dag. Na een eetbui proberen boulimia-patiënten het eten weer kwijt te raken. Meestal door het uit te kotsen en/of het gebruik van laxeermiddelen en/of plasmiddelen. Het kan ook zijn dat er geen gebruik wordt gemaakt van deze middelen, maar dat na een periode van eetbuien een periode van een streng dieet volgt. Pagina 4 van 13

5 Als reactie op het hongergevoel dat door het vasten ontstaat, kunnen weer nieuwe eetbuien volgen. Ook omdat patiënten weten dat ze het eten kwijt raken na een eetbui blijven ze het weer opnieuw doen. Net als anorexia-patiënten zijn boulimia-patiënten dus geobsedeerd door voedsel, gewicht en lichaamsomvang. De meeste boulimia-patiënten hebben meestal een normaal gewicht, al komt het ook voor dat ze mager of dik zijn. Wat hun gewicht ook is, in hun beleving zijn ze in ieder geval te dik en ze proberen dan ook voortdurend slanker te worden of op gewicht te blijven. Boulimia-patiënten schamen zich vaak erg voor hun eetbuien en proberen deze voor de buitenwereld verborgen te houden. Vandaar dat het nooit opvalt en ze normaal lijken. Wat zijn de gevolgen van Boulimia Nervosa? - Lichamelijke gevolgen Boulimia-patiënten kunnen door hun eetgedrag extreem vermageren. Door de ondervoeding en vermagering kunnen veel lichamelijke klachten optreden. Bij vrouwen stopt de menstruatie en worden tijdelijk onvruchtbaar. Verstoring van het honger- en verzadigingsmechanisme. De patiënten weten niet meer wanneer ze honger hebben of wanneer ze vol zitten. Door vaak te braken komen de slokdarm en de mondholte voortdurend in contact met het maagzuur. Hierdoor wordt het glazuur van het gebit aangetast (cariës) en kunnen de speekselklieren opzetten. Door het gebruik van laxeer- en plasmiddelen raakt de vochthuishouding verstoord. Het gevolg is een lage bloeddruk en klachten zoals duizeligheid, zwakte, een licht gevoel in het hoofd en flauwvallen. Door het uit kotsen of het gebruik van laxeermiddelen kan een tekort aan kalium ontstaan wat kan leiden tot nier- en leverbeschadigingen, spierkrampen, hartritmestoornissen en hartstilstand. Ook krijgen ze te kort vitaminen en mineralen binnen. Ook kan er bloedarmoede ontstaan. Bij patiënten die regelmatig veel eten, rekt de maag uit. In het ernstigste geval kan de maagwand scheuren door het plotselinge uitzetten van de maag. Dit laatste komt alleen niet zo vaak voor. Patiënten kunnen verslaafd raken aan de laxeermiddelen. De meeste lichamelijke symptomen verdwijnen als de eetstoornis verdwijnt. Meestal duurt dat wel een tijdje. Omdat veel mensen met boulimia nervosa een normaal gewicht hebben, kun je meestal niet zien dat ze een eetstoornis hebben. Omdat de patiënten zich meestal voor hun eetgedrag schamen, hebben ze het nooit over hun lichamelijke klachten, waardoor je deze vaak niet ziet. Dit maakt boulimia nervosa tot een lichamelijk gevaarlijke ziekte. - Sociale gevolgen Boulimia-patiënten stellen meestal hoge eisen aan zichzelf. Daarom vinden ze ook, omdat ze hun eetgedrag niet onder controle kunnen houden, dat ze geen wilskracht en zelfbeheersing hebben. Hierdoor voelen ze zich ook weer schuldig en krijgen ze vaak een hekel aan zichzelf. Als ze dan ook nog, volgens hun zelf, het perfecte lichaamsgewicht niet kunnen halen, kan dit uitlopen op een enorme walging van zichzelf. Pagina 5 van 13

6 Omdat ze zich schamen en bang zijn om afgewezen te worden, proberen boulimia-patiënten vaak hun eetbuien voor anderen verborgen te houden. Het braken en het gebruik van laxeermiddelen houden zij dus ook geheim. daardoor lijden veen patiënten jarenlang een soort 'dubbelleven', waarbij zelfs een levenspartner, ouders of een beste vriendin niet weten van hun problemen. Boulimia-patiënten voelen zich dan ook vaak erg eenzaam in de worsteling met hun ziekte. Ze zoeken pas hulp als de wanhoop te groot is om mee verder te leven. Als ze er uiteindelijk toe zijn gekomen hun probleem aan anderen te vertellen, voelen ze zich nog vaak alleen. Het is moeilijk om aan buitenstaanders duidelijk te maken wat het betekent om met zo'n dwang te moeten leven. Boulimia-patiënten zijn in gedachten altijd bezig met eten en ze piekeren vaak over hun uiterlijk en gewicht. Hierdoor kunnen ze zich moeilijk op andere dingen concentreren, zoals studie en het onderhouden van relaties. Het maken van afspraken is moeilijk, want ze weten vaak niet van tevoren wanneer een eetbui toeslaat. Als ze laxeermiddelen gebruiken, kunnen ze last hebben van enorme darmkrampen, waardoor ze soms weer afspraken moeten afzeggen. Mensen met boulimia komen daarom op den duur vaak in een sociaal isolement terecht. Het vele eten en de laxeermiddelen kosten veel geld. Boulimia-patiënten komen daarom vaak in geldproblemen. Hierdoor raken ze nog meer geïsoleerd, want hierdoor wordt het ook weer moeilijker om iets met anderen te ondernemen. Want uitgaan kost ook best geld. Als de financiële zorgen groot worden, gaan de patienten soms ook voedsel stelen uit de winkel. Hier voelen ze zich dan weer erg schuldig over. Bestaan er ook andere eetstoornissen? Naast anorexia en boulimia is er ook het 'Binge Eating Disorder' (BED). Ook wel eetbuienstoornis genoemd. Het lijkt in veel opzichten op anorexia en boulimia. De lichamelijke klachten kunnen verschillen, maar de sociale en psychische achtergronden kunnen hetzelfde zijn. BED kan leiden tot gebrek aan essentiële stoffen (b.v vitamines, mineralen), en de verstoring van de natrium/kalium huishouding. Dit zijn de gevaarlijkste gevolgen. BED is veel meer dan alleen soms een frustratie "wegeten". Het kan het hele leven gaan overheersen, en dan wordt het tijd om er iets aan te doen, en steun en hulp te zoeken voor het probleem. Wanneer veel van de genoemde gevolgen kloppen, en zeker wanneer de net genoemde lichamelijke verschijnselen optreden, dan is het belangrijk dat er hulp wordt gezocht. Maar ook als er geen duidelijke lichamelijke klachten zijn, is het misschien verstandig om in te grijpen. Hoe eerder er over gesproken word en hoe eerder er hulp komt, hoe groter de kans is op genezing. Niet iedereen past natuurlijk precies in een vakje 'anorexia', 'boulimia', of 'bed'. Wanneer er sprake is van een aantal kenmerken maar niet allemaal, of een combinatie van kenmerken die bij anorexia, boulimia of bed horen, wordt er ook wel gesproken van een "eetstoornis NAO": Niet Anderszins Omschreven. Komt Anorexia-Boulimia Nervosa ook bij mannen voor? Eetstoornissen komen 10 tot 20 keer minder voor bij mannen dan bij vrouwen. Oorzaken die vaak worden Pagina 6 van 13

7 genoemd zijn het ideaalbeeld van de slanke vrouw dat door mode e.d. wordt opgelegd, de hoge eisen die de maatschappij stelt van vrouwen, en de verschillen in aanleg tussen mannen en vrouwen, maar eigenlijk is de oorzaak van dit verschil nog helemaal onbekend. Wel is duidelijk, dat de problemen die met de ziekte te maken hebben niet veel van elkaar verschillen en ze dus niet een aparte behandeling voor mannen hebben. Het is wel zo dat mannen met een eetstoornis vaak anders worden bekeken door hun omgeving, omdat het als een typisch vrouwenprobleem wordt gezien. Daardoor komt het ook dat het minder opvalt voor de omgeving omdat die niet snel verwachten dat een jongen\man die ziekte krijgt. Ook speelt schaamte over het gedrag vaak een grote rol. Wat hebben eetstoornissen gemeenschappelijk? In eerste instantie lijkt er een tegenstelling te bestaan tussen 'hongeren' en 'zichzelf regelmatig overeten'. Toch hebben anorexia, boulimia en eetbuienstoornissen veel overeenkomsten. De patiënten hebben ook een aantal kenmerken gemeenschappelijk. De stoornissen kunnen bij dezelfde persoon optreden. Het komt regelmatig ook voor dat anorexia-patiënten op den duur boulimia ontwikkelen. De oorzaken zijn ook vaak dezelfde. Veel mensen met een eetstoornis zijn geobsedeerd door alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang. In hun gedachten zijn ze altijd bezig met wat ze wel of niet zullen eten en met de gevolgen op de weegschaal of voor de spiegel. Ze zijn extreem bang om aan te komen. Afvallen of hetzelfde gewicht weten te houden stelt hen gerust. Door deze obsessie verandert hun eetgedrag. Ze zijn vervreemd geraakt van hun lichaam. Ze haten hun eigen lijf en denken dat ze veel dikker zijn dan in het echt. Omdat ze zich voortdurend dik en opgezwollen voelen, luisteren ze niet naar de signalen die hun lichaam geeft, wanneer het behoefte heeft aan voedsel. Op het laatst voelen ze deze signalen niet eens meer. Ze hebben weinig zelfvertrouwen en een sterke behoefte om gewaardeerd te worden door anderen. Ze zijn bang om te falen en stellen hoge eisen aan zichzelf om zo waardering te krijgen. Ze hebben vaak het gevoel dat ze van alles tekort schieten en niets goed genoeg doen. Hierdoor voelen ze zich erg machteloos. De eetstoornis is hier vaak een reactie op. Wanneer patiënten in de ban zijn geraakt van hun eetstoornis, wordt dit gevoel van machteloosheid steeds meer versterkt. Wat zijn de oorzaken van eetstoornissen? Er is niet één oorzaak voor het ontstaan van eetstoornissen. Een combinatie van verschillende factoren speelt een rol. Omdat anorexia en boulimia het meest bij vrouwen en meisjes voorkomen, zijn de cultureelmaatschappelijke en sociale verklaringen de grootste oorzaak van de ziekte. Maar ook jongens en mannen lijden aan eetstoornissen. Daarom kun je niet precies zeggen welke factor nou precies de oorzaak is. Het gaat altijd om een samenspel, waarbij de invloed van de specifieke factoren bij elke patiënt weer anders kan liggen. Ruim gezien kunnen de volgende factoren worden onderscheiden. Pagina 7 van 13

8 - Cultureel-maatschappelijke factoren De rol van vrouwen in de westerse samenleving is 1 van de oorzaken van de toename van de Anorexiapatienten. Aan de ene kant moet een vrouw nog steeds de lieve, zorgende, zachtaardige en aantrekkelijke moeder en echtgenote zijn, maar aan de andere kant worden er ook steeds meer 'mannelijke' activiteiten van ze verwacht, bijvoorbeeld een studie en een loopbaan. Door deze verwachtingen willen vrouwen ook perfect zijn en dit allemaal nastreven. Hierdoor krijgen ze het gevoel dat ze perfect moeten zijn. Door een ander eetpatroon te volgen is een manier om dit probleem om te gaan. Eén eis die aan vrouwen in de westerse cultuur wordt gesteld speelt een centrale rol: het slank zijn. Het slankheidideaal is bijna de belangrijkste factor in het ontstaan van anorexia en boulimia nervosa. Het 'ideale' vrouwelijke figuur, zoals dat in tijdschriften, t.v etc. word vertoont, word steeds minder vrouwelijk, daarmee word bedoelt: heeft steeds minder heupen,billen en borsten. Het gewicht van modellen daalt steeds verder en ligt vaak ruim onder de norm voor een diagnose van anorexia nervosa. In sommige landen zoals Japan, waar de invloed van de westerse cultuur toeneemt, neemt ook het aantal anorexia- en boulimia gevallen toe. Onder invloed van deze westerse 'ideaalbeelden' doen veel vrouwen dan ook 'aan de lijn', soms een leven lang. Meisjes blijken steeds jonger ontevreden te zijn met hun uiterlijk en proberen hun voedselinname zo min mogelijk te houden. Juist lijnen vormt een belangrijk risicofactor voor het ontstaan van de eetstoornissen, zeker wanneer men geen of maar een weinig overgewicht heeft. - Sociale factoren De invloed van het westerse slankheidideaal uit zich niet alleen via de media, maar ook in de sociale omgeving. Ongezond lijngedrag van bijvoorbeeld een ouder kan leiden tot ongezond lijngedrag van een kind. Of opmerkingen die worden gemaakt over hun lichaam, uiterlijk of gewicht door familieleden, partners, vrienden, klasgenoten, medestudenten of collega s hebben ook invloed op het eetgedrag van de mensen in hun omgeving. Dat weer kan lijden tot anorexia, boulimia of BED. Als de persoon die de opmerking maakt een belangrijke rol speelt in iemands leven, hoe groter de kans is dat diegene ook gaat mopperen, lijnen of op dieet gaat. Met andere worden het schadelijke effect word groter. Maar kritische opmerkingen hoeven niet eens aan een persoon zelf gericht te zijn om een negatief effect te hebben. In een situatie waarin op uiterlijk wordt beoordeeld (bijvoorbeeld in de modellenwereld, ballet en sport), gaat men meteen op die eisen in en gaan ze die toepassen op zichzelf. Wanneer lichamelijke perfectie erg belangrijk is, zoals in het ballet, de modellenwereld en in de sport, lopen vrouwen het risico om aan die norm te voldoen. Behalve druk uit de directe omgeving om aan het slankheidideaal te voldoen, kan de omgeving ook nog op een andere manier een oorzaak zijn van het ontwikkelen tot een eetprobleem. Vaak komt het voor dat patiënten binnen het gezin niet genoeg geleerd hebben gevoelens te uiten of ruzies op te lossen. De patiënten kunnen dan dus niet omgaan met emoties, bijvoorbeeld boosheid, verdriet zijn en soms zelfs Pagina 8 van 13

9 vreugde, en brengen dit in verband met eten. Ook ingrijpende traumatische ervaringen, zoals incest en lichamelijke of geestelijke mishandeling, kunnen leiden tot een eetstoornis. - Psychologische factoren Hoewel cultureel-maatschappelijke en sociale factoren voor het ontstaan van eetproblemen zeker een rol spelen, kunnen ook meer persoonsgebonden factoren belangrijk zijn. Mensen met anorexia en boulimia zijn meer kwetsbaar en vatbaar voor opmerkingen en trekken dat zich meer aan dan anderen. Ze willen overal goed in zijn en alles goed doen, maar in hun ogen lukt dat bijna nooit. Wanneer vanuit deze onzekerheid conclusies worden getrokken die vervolgens het denken gaan bepalen ('Alleen als ik tien kilo afval, zullen mensen mij aardig vinden'), komen patiënten in een neerwaarts spiraal terecht: al het succes of falen wordt tenslotte in verband gebracht met het lichaamsgewicht en eten. Een vertekend lichaamsbeeld, lage zelfwaardering en perfectionisme zijn dan ook de opvallende kenmerkend voor patiënten met anorexia en boulimia. Het feit dat eetproblemen vaak in de puberteit komen, wijst erop dat de grote lichamelijke en psychologische veranderingen van die periode tot een groter risico leiden. Zeker meisjes hebben weinig of geen zelfvertrouwen meer. Onzekerheid over de nieuwe rol als vrouw kan leiden tot de behoefte om het meisjeslichaam 'in de hand te houden'. Ook kan het eetgedrag een manier zijn om een besef van onafhankelijkheid, dat niet genoeg aanwezig is, te ontwikkelen. Controle over het lichaam wordt dan gelijk met controle over het eigen leven. Eetstoornissen kunnen natuurlijk ook na de puberteit ontstaan. In dat geval spelen soms bijzondere en\of emotionele gebeurtenissen een rol die op een andere manier niet goed verwerkt kunnen worden, zoals een relatie die kapot is gegaan, het overlijden van een geliefd persoon, het huis uit gaan, sexueel misbruik, een zwaar examen moeten doen of het krijgen van een kind. - Lichamelijke factoren Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat eetstoornissen een puur lichamelijke oorzaak heeft. Naar zaken als erfelijkheid, te kort aan zink en de invloed van neurotransmitters wordt onderzoek gedaan, maar voorlopig nog zonder resultaat. Wel lijkt het erop dat lijnen een belangrijk risicofactor is, helemaal als het gebeurt zonder dat er sprake is van groot overgewicht. Mensen die zichzelf het voedsel niet geven wat zij wel nodig hebben, gaan automatisch aan eten denken - daar zorgt het lichaam wel voor. Zijn mensen eenmaal op deze weg, dan kunnen zij doorslaan naar steeds strengere diëten, omdat ze dan bang zijn de controle te verliezen over hun lichaam dat dan steeds meer om eten vraagt. Ook kan hongeren tot gevolg hebben dat er eetbuien ontstaan, dat meestal een steeds chaotischer eetpatroon veroorzaakt. De patiënten komen dan in een herhalings cirkel (vicieuze cirkel) terecht. Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden? Pagina 9 van 13

10 Eetstoornissen zijn ernstige ziekten. De lichamelijke en sociale gevolgen zijn niet gering. De weg naar genezing is vaak ontzettend lang. Hoe langer een eetstoornis duurt, hoe minder kans er is op een totale genezing. De stap om hulp te zoeken is erg hoog voor hun, omdat de patiënten moeilijk erkennen dat zij hulp nodig hebben. Als zij die stap eenmaal gezet hebben, is het belangrijk dat ze het gevoel hebben dat ze serieus worden genomen door hun hulpverleners. Als de behandeling succes wil hebben moeten ze er beiden vertrouwen in hebben. Een goede behandeling betekend dat er in word gegaan op het eetgedrag maar ook op de achterliggende problemen. In de Nederlandse gezondheidszorg speelt de huisarts een belangrijke rol. Als er hulp word gevraagd gaan de patiënten vaak als eerst naar hun huisarts. De huisarts kan doorverwijzen naar de geestelijke gezondheidszorg, bijvoorbeeld naar een psycholoog\psychiater, een RIAGG (een polikliniek van een psychiatrisch ziekenhuis) of van de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), of een speciale behandelcentrum voor eetstoornissen. Hier kunnen de patiënten goed behandeld worden. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Welke behandeling word gekozen ligt aan de achtergrond van het probleem, de leeftijd en de sociale situatie van de patiënt(e). Ook speelt de voorkeur van de patiënte voor een bepaald behandelingsmethode een rol. De hulp kan bestaan uit individuele gesprekstherapie, gedragstherapie, groepstherapie of gezinstherapie. - Gedragstherapie - richt zich vooral op het eetgedrag. Ook wordt er aandacht besteed aan de onderliggende emoties en gedachten, om zo duidelijk mogelijk te weten wat er in het hoofd omgaat van de patiënten. Vaak stelt de gedragstherapeut doelen die binnen een bepaalde periode bereikt moeten zijn. De patiënten moeten tijdens de behandeling probleemgebieden aan geven en praktische stappen noemen om hierin verandering te brengen. Ze moeten zeg maar zelf bepalen wat ze er aan veranderen maar het moet wel effect hebben. Voorbeelden van probleemgebieden zijn eetgedrag, zelfbeeld en relaties. - Groepstherapie - Blijkt met name voor boulimia patiënten geschikt. Ze voelen zich door hun symptomen vaak geïsoleerd en het praten in een groep met patiënten die het zelfde voelen helpt. Het leidt soms al snel tot een vermindering van het aantal vreetbuien. Het blijkt dat patiënten vaak meer openstaan voor uitleg en kritiek van andere groepsleden dan van de therapeut. Omdat de andere patiënten het eetprobleem zelf aan den lijve ondervinden, durven zij ondanks hun schaamte elkaars problemen en gedrag eerder te bespreken. Met andere woorden: de kracht van het groepsproces kan genezend werken. Daarnaast is de groep een veilige plek om nieuwe socialencontacten te leggen. De patiënten kunnen hier in een veilige en niet-bedreigende omgeving oefenen in het uiten van kritiek en het uitkomen voor eigen mening. Herstel van zelfvertrouwen en zelfrespect, en een vermindering van de faalangst en het negatieve zelfbeeld zijn het gevolg. - Gezinstherapie - Is vooral geschikt voor jonge patiënten die nog bij hun ouders wonen en bij wie de ziekte nog maar kort bestaat. De therapie wordt in veel gevallen gecombineerd met individuele therapie voor de patiënte. Pagina 10 van 13

11 Ook is een combinatie van deze therapieën mogelijk. Soms kunnen geneesmiddelen ook helpen, en een deel uit maken van de behandeling van patiënten met eetstoornissen. Voor anorexia patiënten zijn er op dit moment geen werkzame medicijnen bekend. Soms worden kalmeringsmiddelen voorgeschreven om de spanningen te verminderen. En voor boulimia patiënten worden soms antidepressiva voorgeschreven. Deze middelen kunnen helpend werken bij de behandeling van ernstige depressiviteit. Ze nemen alleen de achterliggende problemen niet weg en mogen daarom alleen in combinatie met psychotherapie worden gebruikt. Soms is het nodig patiënten op te nemen in het ziekenhuis of te verwijzen naar een (gespecialiseerd) psychiatrisch ziekenhuis. Dit hangt af van de ernst van de lichamelijke of geestelijke problemen. Bij zeer ernstig vermagerde patiënten kan een opname in een algemeen ziekenhuis, meestal op de afdeling interne geneeskunde, noodzakelijk zijn. Als zij daar niet door zelfstandig eten aankomen, kan het, om hun leven te redden, nodig zijn sondevoeding (eten door een slangetje) toe te dienen. Met een psychotherapeutische behandeling kan pas begonnen worden als de patiënten in een redelijke lichamelijke conditie verkeren. Ernstige ondervoeding leidt tot stoornissen in het gevoelsleven. Sterk vermagerde patiënten voelen vaak niet veel of weten niet meer wat ze voelen. Ze zien niet hoe erg het is en voelen zich totaal onmachtig om iets aan hun situatie te veranderen. Er zijn in Nederland een aantal speciale behandelcentra, met de mogelijkheid om ambulant, poliklinisch of klinisch behandeld te worden. Deze instellingen hebben wel wachtlijsten. Waarschijnlijk zal het aantal gespecialiseerde behandelcentra in de toekomst toenemen. Ook is er mogelijkheid om na de afronding van de behandeling nog ervaringen uit te wisselen of in kontact te komen met elkaar. De zogehete nazorgprojecten. Deze bieden (ex-)patiënten steun. Hoe vaak komt het voor? Eetstoornissen komen vooral bij jonge vrouwen voor. Slechts 1 op de 15 patiënten is een man. In Nederland lijden per jaar meer dan vrouwen tussen de 15 en 29 jaar aan een eetstoornis. Per jaar komen er ongeveer 1200 nieuwe anorexia-patiënten en 1800 nieuwe boulimia patiënten bij. Maar 34% van alle anorexia-patiënten en 6% van alle boulimia- patiënten zoekt medische hulp. 50% van alle vrouwen doen permanent aan de lijn. In de Verenigde Staten heeft 50% tot 80% van de meisjes al voor hun dertiende jaar meer dan eens een serieuze lijnpoging ondernomen. De ziektes duren gemiddeld 7,5 jaar, met een spreiding van een half jaar tot dertig jaar. De weg naar genezing is vaak lang. Ongeveer 40% van de patiënten herstelt volledig, 40% herstelt gedeeltelijk en 20% herstelt niet. Ongeveer 10% van de patiënten overlijdt aan de gevolgen van deze ziektes. Een generatie geleden woog het gemiddelde fotomodel nog 8% minder dan de gemiddelde Amerikaanse vrouw, terwijl zij nu 23% minder weegt. Door betere voedingsomstandigheden worden we steeds zwaarder, terwijl het zogenaamde 'ideale' gewicht steeds lager komt te liggen. Pagina 11 van 13

12 Tips voor Anorexia en Boulimia patiënten. Tips voor anorexia-nervosa patiënten De belangrijkste tip is: erken dat je een ernstig eetprobleem hebt en accepteer professionele hulp. Hou zelf een eetdagboek bij. Noteer hierin wat je hebt gegeten en gedronken en ook als je een maaltijd hebt overgeslagen. In je dagboek kun je ook beschrijven wat je dacht en hoe je je voelde tijdens het eten (of niet eten); dit kun je bespreken met je hulpverlener. Eet 3 maaltijden per dag en eet ook dingen uit het vuistje en tussendoortjes. Beperk niet het aantal calorieën. Beperk desgewenst fruit en groenten, omdat de vezels die daarin zitten maken dat je maag langzamer leeg wordt. Daardoor kun je een opgeblazen gevoel krijgen. Drink niet te veel cafeïne houdende dranken (koffie, cola), omdat die stof je normale eetlust kan verstoren. Lees een boek of laat je informeren over de ernstige lichamelijke gevolgen van anorexia nervosa. Tips voor boulimia nervosa patiënten Bespreek met (voor jou belangrijke) anderen dat je een ernstig eetprobleem hebt, Je schaamte erover en het verbergen van je eetgedrag belemmeren het oplossen van je problemen. Braken en laxeren zijn veel schadelijker voor je gezondheid dan vreetbuien. Zij kunnen (door kaliumverlies) zelfs leiden tot levensgevaarlijke hartritmestoornissen. Laxeermiddelen en plaspillen leiden niet tot calorieverlies. Het gewicht dat je ermee kwijtraakt, is alleen maar een tijdelijk gevolg van vochtverlies. Met braken kun je weliswaar wat van de genuttigde calorieën kwijtraken, maar je bereikt er nooit een stabiel gewichtsverlies mee. Hou zelf een dagboek bij. Noteer hierin je vreetbuien. Wees in ieder geval eerlijk tegen je dagboek. Om met behulp van je dagboek greep te krijgen op je eetgedrag is het belangrijk op te schrijven wat er vooraf ging aan de vreetbui. In je dagboek kun je ook beschrijven wat je dacht en hoe je je voelde tijdens de vreetbui of het overslaan van een maaltijd; dit kun je bespreken met je hulpverlener. Vermijd voedsel dat je aan vreetbuien doet denken. Later kun je het wel weer met mate toevoegen, maar begin met volwaardige voedingsmiddelen die toch lekker zijn en iets "snoeperigs" hebben. Eet drie maaltijden per dag in plaats van meerdere kleinere maaltijden. Meestal wordt het aantal vreetbuien minder als je niet voortdurend met voedsel in aanraking komt. Eet voedsel waarbij je een mes, vork of lepel nodig hebt in plaats van eten uit het vuistje. Zo doe je langer over het eten en heb je eerder het idee dat je verzadigd bent. Zorg er voor dat je per maaltijd verschillende soorten voedsel eet, met name ook koolhydraatrijk voedsel. Gebruik bij elke maaltijd ook voedsel met een laag aantal calorieën, zoals groente, soep, sla en/of fruit. Zo duurt je maaltijd langer Nawoord \ Eigenmening Pagina 12 van 13

13 Ik heb veel van dit onderwerp geleerd. En ben erg geschrokken van de percentages en de gevolgen. Sommige plaatjes die er in verwerkt zijn schrikken me echt af. Het is echt ongelofelijk dat zulke mensen zich nog dik vinden, en steeds meer willen afslanken. Die mensen beseffen gewoon zelf niet meer waar ze mee bezig zijn. Die zijn psychisch dan ook niet helemaal goed meer. Ik vind het evengoed heel belangrijk dat er veel aan gedaan word om deze mensen te helpen en te laten genezen. Toch gaat 10% van alle patienten er dood aan. Kun je nagaan hoe erg die vermagert waren. Dit is gewoon een ernstige ziekte en ik vind dat mensen er meer van moeten weten. Want misschien dat er in jou omgeving ook wel mensen zijn met een eetstoornis.. Toen ik de oorzaken las ben ik ook gaan denken of ik niet mensen kon die daar mee te maken hebben. Of die vaak zeuren dat ze dik zijn. Je gaat er toch over na denken. Eerst dacht ik van naja laat maar zwetsen, maar nu ga ik wel verder denken als dat. Ik moet er echt niet aan denken als een familielid of vriend dit kreeg. Pagina 13 van 13